¿Kunatsa jaqinakax jan walinak lurapxpacha?

TAQINIW pantjasirïtanxa, ukatwa awisax jan walinak lurasax qhipatak amtastanxa, ukax janiw ukhamäkiti sasin janiw khitis siskaspati. Ukampisa, ¿ukatakti jaqinakax jan walinak lurapxpacha? Sapüruw kunayman jan walinak lurir uñjtanxa jan ukax yatiyäwi tuqis istʼtanxa.

Kunjamas sum sarnaqañaxa uk niya taqiniw yatipxi, ukampis sum sarnaqañsa janisa, sapa mayniw amtxañapa sasaw sapxi. Chiqansa, aliq pantjasiñampi jan phinqʼani kʼarisiñampi ukat akatjamat maynir usuchjañampi amtasin maynir jiwayañampi jan kikpakïtapxa taqiniw sum amuytanxa. Ukhamäkchisa, suma jaqinakjamäpki ukanakaw sapa kut jan walinak lurapxi. Ukampisa, ¿kunas ukham lurapxañapatak wiytpacha?

 Kunatsa jaqinakax jan walïtap yatkasins jan walinak lurapxi ukxa, Bibliaw qhanañchi. Uk mä qhawqha yatxatañäni.

▪ “Jan wali lurañanakax yatiñan jaqirux pisi amuytʼaniruw puriyi.” (ECLESIASTÉS 7:7)

Kunjamxay jikxataschi ukarjamaw maynix kuntï jan lurañ amtki uk luraspa sasaw Bibliax qhanañchi. Yaqhipax mä jan waltʼäwi askichañataki jan ukax kunatï chiqäki uk arxatañ laykuw jan walinak lurapxi. Kunjamtï Urban Terrorism sat librox qhanañchkixa, “política tuqita, qullqi tuqita ukat jaqinakkam jan waltʼayasipki, ukanak jan askichirjamäsaw terroristanakax jan walinak lurxapxi”.

▪ “Qullqiru munañaxa taqi jan wali luräwinakan saphipawa.” (1 TIMOTEO 6:10)

Kamachinakarjam sarnaqir suma jaqinakasa, qullqi laykux kuna jan walinaksa lurapxakispawa sasaw waljanix sapxi. Taqi kunas walikïski ukhaxa, maynix munasiri ukat khuyaptʼayasiri ukham suma jaqïspawa, ukampis qullqi jikxatañ laykux ñanqha ukat qhuru jaqiruw tukuspa. Qullqi jikxatañ wal munasaw chʼamapar atinisisax jaqi masipar kuns apaqxapxi, kʼarimp qullq apaqapxi, qullq mayiñataki maynir secuestrapxi ukat jiwayapxi kunawa.

▪ “Jan wali luratanakapata jan jucha uñtʼayataxa, jaqinakarux jan walinaka luraña jukʼamp yatichi.” (ECLESIASTÉS 8:11)

Janitï katjayaskani ukhaxa, maynix kuntï munki ukanak luraskakispawa sasaw jaqinakax amuyapxi. Ukatwa auto apnaqañatak kamachinak uttʼayatäki uk pʼakintasax wal tʼijupxi, examenanakansa copiasipxi, markachirinakan qullqipsa chhaqtayapxi ukat jukʼamp jan walinak lurapxi. Markan kamachinakapar respetas sarnaqir mä jaqisa, kunapachatï jan wali luririnakar jan juchañchir uñjapxi jan ukax juchañchatäñ jan axsarxapxi ukhaxa, jan walinak lurxakispawa. Kunjamtï Arguments and Facts sat revistax siskixa, “jan wali lurir jaqinakar jan castigapxatap uñjasaw [...] jaqinakax jukʼamp jan walinak lurapxi”.

▪ “Kunapachatix maynix uka jan wali amtatanakapampi atipjayasiskixa, ukkhaw tentacionarux purixa. Uka jan wali amtäwinakatwa juchax sarti.” (SANTIAGO 1:14, 15)

Sapüruw kunayman jan walinak lurañatak yantʼat uñjassna. Bibliax qillqaskäna uka tiemponsa, akham sasaw cristianonakarux iwxtʼasïna: “Taqi yantʼanaktï jumanakax tʼaqhisipkta ukanakaxa, kunjämtï mayninakax tʼaqhisipki ukhamarakikiwa” sasa (1 Corintios 10:13). Ukhamäkchisa, sapa mayniw uka jan wali amtanakxa, chhaqtayañsa jan ukax imxasiñsa amtxaspa. Kunjamtï Santiagox siskänxa, jan wali amtanakampi atipayassna ukhaxa, jucharuw purtʼassna.

▪ “Suma yatiñan jaqinakamp chika sarnaqirixa, suma yatiñanirakïniwa; jan  amuytʼan jaqinakamp chika sarnaqiristi, jan waltʼañaruwa purirakini.” (PROVERBIOS 13:20)

Khitinakampitï sarnaqtan uka jaqinakatwa kuna askinaksa jan ukax jan walinaksa yatiqsna. Sapa kutiw jaqinakax mayninakan wiytatax jan walinak lurapxi, kunjamtï waljanix sapkixa, jan wali jaqinakamp sarnaqasaw jan walinak lurapxi. Ukhamasti, jan amuytʼan jaqinakamp sarnaqañaxa, jan walirukiw purtʼayistaspa. Bibliarjamax ak amuytʼañasawa, ‘jan amuytʼan jaqinaka’ siski ukaxa, janiw jan amuytʼasirïtap sañ munkiti, jan ukasti Diosan kamachinakaparjam jan sarnaqir jaqi sañ muni. Ukhamaxa, jilïriskañänisa jan ukax wayn tawaquskañänisa, Biblian kamachinakaparjam sarnaqapki ukanakampiw sarnaqañasa. Jan amuytʼasir jaqinakamp sarnaqañänixa, ‘jan waltʼañaruw purtʼasiñäni’.

Kunatsa jaqinakax jan walinak lurapxi ukwa Bibliarjamax uñjawaytanxa. Ukampis inas akham jisktʼastan: “¿Uka jan walinakax tukuspachäniti?” sasa. Bibliax janiw kunatsa jaqinakax jan walinak lurapxi ukak qhanañchkiti, jan ukasti uka jan walinakax mä urux chhaqtayatäniw sasaw qhanañchtʼarakistu. ¿Uka tuqit yatxatañ munasmati? ¿Mä urux uka jan walinakax chiqapunit chhaqtayatäpachäni? Jutïr yatichäwinwa uka tuqit qhanañchasiskani.