Tshembela Eka Yehovha—U Ta Ku Pfuna

Hi ku vula ka Edmund Schmidt

Loko ndzi ri ekusuhi ni ku tengisiwa ehubyeni ya le New York hi October 1943, ndzi tsundzuke marito lama nga laha henhla. Loko ndzi va ni malembe ya 25, se a ndzi ri ni malembe ya kwalomu ka mune ndzi ri ekhotsweni hileswi a ndzi nga hlanganyeli eka swa tipolitiki. Ku fana ni valandzeri va Yesu vo sungula, a ndzi tiyimisele ku “yingisa Xikwembu tanihi mufumi ku tlula vanhu.” (Mintirho 5:29) Kambe loko ndzi nga si mi chumbutela, i nge ndzi mi byela lexi ndzi pfuneke leswaku ndzi tshembela eka Xikwembu hi ku helela.

NDZI velekiwe hi April 23, 1922, eCleveland le Ohio, U.S.A., naswona yindlu ya ka hina a yi ri eka xithezi lexi a xi ri ehenhla ka bekari ya Tatana. Endzhaku ka tin’hweti ta mune, Tatana loyi na yena vito rakwe ku nga Edmund, u ye entsombanweni wa Swichudeni swa Bibele (hilaha Timbhoni ta Yehovha a ti vitaniwa hakona hi nkarhi wolowo) eCedar Point, ekusuhi ni le Sandusky, laha ku nga mpfhuka wa tikhilomitara ta kwalomu ka 160 ku suka laha hi tshamaka kona.

Entsombanweni wolowo, vapfhumba va khutaziwe leswi: “Twarisani, twarisani, twarisani Hosi [ya Xikwembu] ni mfumo wa yona.” Hi Sonto leyi landzeleke, Tatana u sungule ku chumayela. U hete malembe ya 66 a ri karhi a chumayela kukondza a fa hi July 4, 1988. Mana wa mina Mary u fe hi 1981 a tshembekile eka Xikwembu.

Ndzi Chumayela Ni Vatswari Va Mina

Ndyangu wa ka hina a wu ya evandlheni leri tirhisaka ririmi ra Xipholixi eCleveland. Hi Mugqivela ninhlikanhi, vana vo tala a va famba ni vatswari va vona entirhweni wo chumayela mahungu lamanene hi yindlu ni yindlu. Sonto yin’wana ni yin’wana vatswari va hina a va yingisela nkulumo leyi sekeriweke eBibeleni eholweni leyikulu laha a hi hlangana kona. Hi nkarhi lowu fanaka, mudyondzisi wa Bibele a a dyondza Bibele ni vana va kwalomu ka 30 a tirhisa buku leyi nge The Harp of God. * Swi nga si ya kwihi, na mina se a ndzi ri ni vanhu lava a ndzi dyondza na vona Bibele naswona vo tala a va tswala mihandzu leyinene.

Hi July 1931, ndyangu wa ka hina lowu katsaka ni ndzisana ya mina Frank, wu tlhele wu ya entsombanweni wa Swichudeni swa Bibele lowu a wu ri eColumbus, laha ku nga tikhilomitara ta kwalomu ka 160 ku ya edzongeni. Entsombanweni wolowo, Swichudeni swa Bibele swi amukele vito leri nge Timbhoni ta Yehovha, leri sekeriweke eBibeleni. (Esaya 43:10-12) Loko ntsombano wolowo wu nga si sungula, na mina ndzi rhambe  vanhu leswaku va ta yingisela nkulumo ya J. F. Rutherford, loyi hi nkarhi wolowo a a rhangela ntirho wa Timbhoni ta Yehovha. Se ndzi ni malembe yo tlula 79 ndzi ri karhi ndzi tirhela Yehovha Xikwembu ni vanhu vakwe.

Minkarhi Yo Tika Ni Vuyelo Lebyinene

Hi 1933, ikhonomi ya misava hinkwayo yi wile. EUnited States, vanhu vo tlula 15 wa timiliyoni va heleriwe hi mintirho. Madoroba yo tala ma sale ma ri evuswetini naswona mfumo a wu nga ha swi koti ku pfuna swisiwana ni vadyuhari. Kambe vamakwerhu lava nga Vakreste a va pfunana. Hi Tisonto, ndyangu wa ka hina a wu teka xinkwa ni makhekhe ebekarini leswaku wu ta dya ni vamakwerhu. Mali leyi Tatana a a sala na yona endzhaku ko hakela swilaveko hinkwaswo, a a yi rhumela eyindlu-nkulu ya Timbhoni ta Yehovha eBrooklyn le New York. A a swi tiva leswaku mali leyi yi ta pfuneta eku kandziyiseni ka tibuku leti sekeriweke eBibeleni.

Hi nkarhi wolowo, swiya-ni-moya swi hi pfunile leswaku hi chumayela vanhu vo tala. Switichi swo tlula 400 swi haxe tinkulumo ta hina leti sekeriweke eBibeleni leti nyikeriweke emintsombanweni. Hi va-1930, Timbhoni ti endle tigramafoni ni tirhekhodo efektri ya tona leyi nga eBrooklyn. A hi ti tirhisa ensin’wini naswona hi vika minkarhi ni nhlayo ya vanhu lava yingiseleke lava nga riki Timbhoni.

Hi 1933, Adolf Hitler ni vandla ra Manazi va sungule ku fuma eJarimani. Timbhoni ta Yehovha ti sungule ku xanisiwa hileswi a ti nga hlanganyeli eka swa tipolitiki. (Yohane 15:19; 17:14) Timbhoni to tala ta le Jarimani ti yisiwe emakhotsweni kumbe etikampeni ta nxaniso, hikwalaho ko ala ku hlanganyela eka swa tipolitiki kumbe ku losa Hitler. To tala ti dlayiwile; kasi tin’wana ti sindzisiwe ku tirha hi matimba kukondza ti fa. Leswi a ti khomiwe hi ndlela ya tihanyi, to tala ti file endzhaku ka loko ti ntshunxiwile. Vanhu vo tala a va yi tivi ndlela leyi Timbhoni ta Yehovha ti nga xanisiwa ha yona ematikweni man’wana, ku katsa ni le United States.

Hi 1940, hi ye entsombanweni eDetroit le Michigan. Kutani hi July 28, entsombanweni wolowo, ndzi khuvuriwile ndzi kombisa ku tinyiketela ka mina eka Yehovha Xikwembu. Loko ku sale n’hweti leswaku ntsombano wolowo wu sungula, Huvo leyi Tlakukeke ya le United States yi veke nawu wa leswaku lava alaka ku losa mujeko, va fanele va hlongoriwa exikolweni. Xana Timbhoni ti angule njhani emhakeni leyi? To tala ti tiendlele swikolo leswaku ti dyondzisa vana va tona. Swikolo swa kona a swi vitaniwa Swikolo swa Mfumo.

Hi September 1939, ku tlhekeke Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava eYuropa, leyi fikeke ni le United States. Vantshwa lava nga Timbhoni va xanisiwile ni ku biwa hi vantshwa-kulobye ni hi vanhu lava a va nga swi twisisi leswaku ha yini hi nga hlanganyeli eka swa tipolitiki. Swiviko swi kombisa leswaku hi 1940 ku ya eka 1944, Timbhoni ta Yehovha ta le United States ti hlaseriwe hi vanhu lava hlundzukeke ku tlula kwalomu ka minkarhi leyi endlaka 2 500. Nxaniso lowu wu nyanye loko  Majapani ma hlasela Pearl Harbor hi December 7, 1941. Eka mavhiki ma nga ri mangani lawa a ma ha ku hundza, a ndza ha ku sungula ku va muchumayeri wa nkarhi hinkwawo, hilaha Timbhoni ta Yehovha leti nga maphayona ya nkarhi hinkwawo ti vitaniwaka hakona. Ndzi hlayise mali kutani ndzi xava golonyi leyi kokiwaka hi movha leyi nga leha timitara ta nkombo naswona mina ni vamakwerhu van’wana hi rhurhele eLouisiana leswaku hi ya chumayela kona.

Nxaniso Wa Le Louisiana

Vaaki va le Louisiana va hi byele leswaku hi paka golonyi ya hina etlhelo ka nsimu leyi ku byariwaka mirhi ya mihandzu eka yona le dorobeni ra Jeanerette. Hi Mugqivela hi fambe hi ya chumayela exitarateni, kambe murhangeri wa maphorisa u rhumele maphorisa leswaku ma ta hi khoma ma hi pfalela eholweni leyi nga edorobeni rero. Vanhu va kwalomu ka 200 va hlengeletane hala handle, hiloko maphorisa ma hi nyiketa eka vona. Kambe hi hlamarile loko vanhu volavo va hi pfulela ndlela leswaku hi hundza. Hi siku leri landzeleke hi ye edorobeni lerikulu ra Baton Rouge leri a ri ri ekusuhi, hi ya byela Timbhoni-kulobye leswi nga endleka.

Loko hi tlhelela eJeanerette, hi kume xiphephana exipfalweni xa golonyi ya hina, naswona a xi tsariwe leswi: “Ndzi kombela mi ta ndzi vona endhawini leyi vatirhi lava tirhaka hi oyili va tshamaka eka yona.” Xiphephana xa kona a xi sayiniwe hi “E. M. Vaughn.” Loko hi fika laha a tshamaka kona, hi kume leswaku yena ni nsati wakwe va hi lunghiselele swakudya. U hi byele leswaku yena swin’we ni ntlawa wakwe a va ri exikarhi ka vanhu lava a va ri emahlweni ka holo hi Mugqivela, naswona loko a va lo ringeta ku hi hlasela a a ta hi sirhelela. Hi xi tlangele ngopfu xikhutazo ni nseketelo wakwe.

Hi siku leri landzeleke, maphorisa ma hi kombetele hi swibamu ivi ma hi khoma ma tlhela ma hi tekela tibuku ni swilotlelo swa golonyi. Ma hi pfalele ekhotsweni masiku ya 17 laha a hi nga ri na swakudya. Nkulukumba Vaughn u ringete ku hi pfuna, kambe u tsandzekile. Loko hi ri ekhotsweni, hi yiveriwe nhundzu hi tlhela hi hiseriwa golonyi. Hi nkarhi wolowo, a ndzi nga swi xiyi leswaku Yehovha u ndzi lemukisa hi leswi a swi ta endleka ku nga ri khale.

Ndzi Khomiwa eN’walungwini

Loko se ndzi ri ni n’hweti ndzi sukile eLouisiana, mina ni Timbhoni tin’wana hi hlawuriwe ku va maphayona yo hlawuleka eOlean le New York. Loko hi ri kwalaho, mfumo wu kombele leswaku ndzi va socha, hiloko wu ndzi nyika tifomo leswaku ndzi ti ta ta. Endzhaku ka loko ndzi kamberiwile ku kumeke leswaku ndzi hanye kahle emirini ni le miehleketweni, hiloko ku gandlisiwa xitempe lexi nge “Candidate for Officers Training Academy” eka tifomo ta mina.

Ndzi hambete ndzi chumayela ku ringana lembe kumbe ku tlula. Hi 1943, ndzi khomiwe hi ntlawa wa FBI hileswi ndzi aleke ku tshika ku chumayela leswaku ndzi ya va socha, naswona wu ndzi byele leswaku evhikini leri nga ta landzela ndzi fanele ndzi ya ehubyeni ya le Syracuse le New York, leswaku ndzi ya tengisiwa. Ndzi voniwe nandzu naswona nandzu wa mina wu hundziseriwe emahlweni hi masiku mambirhi.

A ndzi nga ri na qgwetha. Loko ndza ha ri ntsongo, eminhlanganweni ya hina ya Vukreste a hi dyondzisiwa ni ndlela leyi hi faneleke hi tiyimela ha yona timfanelo ta hina ta le nawini loko hi ri ehubyeni ni ndlela leyi hi faneleke hi tikhoma ha yona. Ndzi tsundzuke nhloko-mhaka ya xihloko lexi. Vachuchisi van’wana va kale va vula leswaku Timbhoni ti tiva nawu ku tlula vona. Kambe ndzi voniwe nandzu. Loko muavanyisi a ndzi vutisa loko ku ri ni leswi ndzi lavaka ku swi vula, ndzi te: “Namuntlha Xikwembu xi kambela tiko ku vona ndlela leyi ri va khomaka ha yona vanhu lava xi gandzelaka.”

Ndzi gweviwe malembe ya mune ekhotsweni ra Chillicothe, le Ohio. Loko ndzi fika, ndzi nyikiwe ntirho wo va matsalana wa mutirhela-mfumo wa le khotsweni. Endzhaku ka mavhiki ma nga ri mangani, mulavisisi un’wana wo hlawuleka la humaka eWashington D.C., u te ehofisini ya hina a vula leswaku u le ku lavisiseni ka mhaka ya Hayden Covington. A a ri muyimeri wa Timbhoni ta Yehovha naswona a a tiviwa tanihi un’wana wa magqweta ya xiyimo xa le henhla eAmerika.

U vule leswaku u lava ku tata tifayili  ta vabohiwa vambirhi, ku nga Danny Hurtado na Edmund Schmidt. Mutirhela mfumo loyi a ndzi ri matsalana wakwe u hlamule a ku: “Nkulukumba Schmidt hi loyi kwala mahlweni ka wena.” Hambileswi mulavisisi loyi a a lava ku swi endlela exihundleni, u hatle a swi xiya leswaku se ha swi tiva. Leswi swi endle leswaku ndzi nga ha vi matsalana, hiloko ndzi ya tirha ekhixini.

Vuphayona, Bethele Ni Vukati

Hi September 26, 1946, ndzi ntshunxiwile, hiloko ndzi ya emahlweni ni ntirho wo chumayela naswona sweswi se a ndzi tirha ni Vandlha ra Highland Park ra le California. Hi September 1948, ndzi fikelele pakani leyi a ndzi yi lava evuton’wini bya mina. Ndzi vitaniwe eyindlu-nkulu (kumbe eBethele) leyi nga eBrooklyn, leswaku ndzi ya va mubaki. Laha hi kona laha minkandziyiso ya hina leyi sekeriweke eBibeleni yi endliwaka kona leswaku yi ta tirhisiwa entirhweni wo chumayela emisaveni hinkwayo. Ndzi nambe ndzi tshika ntirho wo baka erestaurant leyi a ndzi tirha eka yona eGlendale kutani ndzi ya eBethele.

Endzhaku ka malembe ya nkombo, hi 1955, ku ve ni mintsombano ya matiko yo hambana-hambana eYuropa. Ndyangu wa ka hina wu ndzi hakelerile leswaku ndzi ya eka yin’wana ya yona. Ndzi ye eka wa le London, Paris ni le Rome, kambe lowu ndzi nga tiphina ngopfu eka wona hi lowu a wu ri eNuremberg, le Jarimani, laha a ku ri ni vanhu vo tlula 107 000 exitediyamu lexi Hitler a nga tshama a hlalela masocha yakwe loko ma macha. Timbhoni tin’wana leti a ti ri entsombanweni wolowo hi leti Hitler a a tiyimisele ku ti dlaya. Hakunene a ku ri lunghelo ku va na tona!

Entsombanweni wolowo ndzi hlangane na Brigitte Gerwien la nga Mujarimani naswona a nga Mbhoni. Hi sungule ku rhandzana kutani hi cata ku nga si hela ni lembe. Endzhaku ka sweswo, hi ye hi ya tshama eGlendale, ekusuhi ni laha vatswari va mina va tshamaka kona. N’wana wa hina wo sungula wa jaha i Tom, la velekiweke hi 1957, wa vumbirhi i Don, la velekiweke hi 1958 naswona wa nhwanyana i Sabena, la velekiweke hi 1960.

Vutomi Lebyi Enerisaka

Van’wana va tshame va ndzi vutisa loko ndzi tisola hileswi ndzi langutaneke ni maxangu hikwalaho ko tirhela Xikwembu. Ntiyiso wa mhaka hileswaku a ndzi tisoli naswona ndzi nkhensa Yehovha leswi ndzi veke ni lunghelo ro n’wi tirhela ni malandza yakwe yo tshembeka. Ndza tshemba leswaku ntokoto wa mina wu ta pfuna ni van’wana leswaku va tshinela eka Xikwembu naswona va nga xi sukeli.

Malandza yo tala ya Xikwembu ma xanisiwe hi ndlela ya tihanyi hikwalaho ko xi tirhela. Kambe, xana leswi a hi swona leswi a hi fanele hi swi langutela? Bibele yi ri: “Hinkwavo lava navelaka ku hanya hi ku tinyiketela loku nga ni vukwembu hi ku fambisana na Kreste Yesu na vona va ta xanisiwa.” (2 Timotiya 3:12) Hakunene ma vurisile marito ya Pisalema 34:19 lama nge: “Makhombo ya lowo lulama ma tele, kambe Yehovha wa n’wi kutsula eka wona hinkwawo”!

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 27]

Ndzi ri eku chumayeleni eLouisiana eku sunguleni ka va-1940

[Xifaniso lexi nga eka tluka 29]

Loko ndza ha ri mubaki eyindlu-nkulu

[Xifaniso lexi nga eka tluka 29]

Ndzi ri ni nsati wa mina Brigitte