Odibọgba Evaọ Etoke Ẹroharo Ologbo Ọrọ Iruo Uvie na

Ikuigbe Harley Harris

O jọ September 2, 1950, evaọ okpẹwho nọ a re se Kennett, Missouri, U.S.A. Ma jọ okokohọ okogho, avọ otu-ugbarugba nọ e wariẹ omai họ. Osu ẹwho na ọ tẹ fa elakpa-ẹmo ze re a thọ omai no obọ otu-ugbarugba na. Isoja avọ emegha gbe igbeke nọ a kru ghaghagha e vọ iyẹrẹ na. Ghelọ eka nọ otu-ugbarugba na a jẹ la omai, ma nya kpohọ imoto mai, rueva, jẹ dhẹ kpohọ Cape Girardeau, Missouri, nyai ru abọ okokohọ na nọ o kiọkọ. Etẹe mẹ jọ họ-ame, ikpe 14 mẹ jọ oke yena. Rekọ jomẹ ta epanọ me ro mu Jihova họ ẹgọ evaọ etoke ozighi nana.

EVAỌ ubrobọ emuhọ ikpe 1930, ọsẹgboni ologbo mẹ gbe emọ eree rai a gaviezọ kẹ eme Brọda Rutherford jọ nọ a fihọ erekọdo, onana o tẹ kẹ ae imuẹro inọ a duku uzẹme na no. Ọsẹgboni mẹ, Bay avọ Mildred Harris, a họ-ame evaọ 1935 evaọ okokohọ ubrotọ nọ a ru evaọ Washington, D.C. O kẹ rai evawere gaga nọ a rọ riẹ inọ ae yọ abọjọ “otu obuobu” na, nọ a jọ okokohọ yena vuhu na!—Evia. 7:9, 14.

A yẹ omẹ evaọ ukpe nọ u lele i rie. Kẹsena, evaọ ukpe nọ o kẹle riẹ, uviuwou mai o tẹ kwa kpohọ okegbe jọ nọ o siomano evaọ ubrotọ Mississippi. Evaọ oke nọ ma rọ jọ obei, ma wo iweze ọsẹro ọnyawariẹ ẹdọvo ho. Uviuwou mai o jẹ hai kere ileta kpobọ Ebẹtẹle je wo ileta no obei ze, ma jẹ hai kpohọ ikokohọ, yọ evaọ etoke jọ soso, edhere nana ọvo ma jẹ hai ro kuomagbe inievo na.

Akothiho Evaọ otọ Ukpokpoma

Evaọ etoke Ẹmo Akpọ Avivẹ, Isẹri Jihova e rioja ukpokpoma gaga fikinọ a se inọ a re kpohọ ẹmo ho. Evaọ etoke yena ma jẹ rria oria nọ a re se Mountain Home, Arkansas. Ẹdẹjọ, mẹ avọ ọsẹ mẹ ma jẹ ta usiuwoma evaọ iyẹrẹ. Ẹsiẹvo na, ọzae jọ o te fru emagazini ọsẹ mẹ mi ei, o te tu erae họ ae, e tẹ to zẹghẹ zẹghẹ evaọ iraro mai na. O se omai edhozọ fikinọ ma rọwo kpohọ ẹmo ho. Me te muhọ ẹviẹ keme ikpe isoi ọvo mẹ jọ oke yena. Ọsẹ mẹ o te dikihẹ bi rri ọzae na ababọ ẹme nọ ọ kpahe bẹsenọ ọzae na ọ rọ nyavrẹ.

Emamọ ahwo jọ a jariẹ re nọ i ru ewoma kẹ omai. Ẹdẹjọ nọ otu-ugbarugba a wariẹ omai họ evaọ omoto mai, elọya ologbo ẹwho na jọ nọ ọ jẹ nya vrẹ ọ tẹ wẹriẹ ze. Ọ tẹ nọ inọ: “Eme ọ rrọ etenẹ via?” Omọvo otu-ugbarugba na ọ tẹ ta nọ, “Isẹri Jihova nana nọ whọ be ruẹ na a rẹ rọwo họre kẹ orẹwho rai hi!” Elọya na o te vo ruọ oria nọ a re fi owọ họ rueva omoto na je bo kẹ ae nọ: “Mẹ họre evaọ etoke Ẹmo  Akpọ Ọsosuọ, yọ mẹ te jẹ họre evaọ ẹmo nana! Wha kẹ ahwo nana uvẹ nyavrẹ. A rrọ ahwo ozighi hi!” Ogbotu na ọ tẹ nya vrẹ tou. Ẹwo nọ emamọ ahwo otiọye na a dhesẹ kẹ omai o da omai ẹro fia.—Iruẹru 27:3.

Ikokohọ E Bọ Omai Ga

Okokohọ ologbo nọ a ru evaọ St. Louis, Missouri evaọ 1941 o jọ oware ọbọga ẹruoke! Ahwo nọ a jariẹ a bu te idu udhusoi gbe ikpegbisoi (115,000). Ahwo nọ a họ-ame a bu te idu esa, egba izi gbe esa (3,903)! Mẹ rẹ kareghẹhọ ẹme nọ Brọda Rutherford ọ ta, onọ u wo uzoẹme na, “Emọ Ovie Na.” Mai izoge na ọ rọ ẹme na rri, a tẹ ghale obe uwowoma iburu jọ kẹ omai kpobi, onọ u wo uzoẹme na Children (Emọ). Okokohọ nana ọ kẹ omẹ ẹgba thihakọ oware nọ o via evaọ ukpe nọ u lele i rie, ukpe nọ me ro mu isukulu epramare họ. Enọ i wuzou isukulu na a le omẹ avọ emọ inievo-ọsẹ mẹ no isukulu fikinọ ma rọwo guzou kpotọ kẹ obiala ha. Ma jẹ hai kpobọ isukulu na ghele kẹdẹ kẹdẹ sọ udu enọ i wuzou isukulu na u nwene no. Ẹsibuobu, ma jẹ hae nya owhawho vrẹ kpohọ isukulu na—ghele na, a ve le omai zihe kpo. Dede na, mẹ rehọ e riẹ inọ onana yọ edhere nọ ma bi ro dhesẹ inọ abọ Uvie Ọghẹnẹ ma rrọ.

Rekọ u kri hi, Okọto Ukpehru America o tẹ ta inọ o gba ohwo ọvo họ re o guzou kpotọ kẹ obiala ha. Onana u ru nọ ma sae rọ wariẹ mu isukulu họ. Iticha nọ o je wuhrẹ omai na ọ jọ wowou gaga, o ru rie lọhọ kẹ omai nọ ma sai ro wuhrẹ eware nọ a wuhrẹ gba omai no anwẹdẹ. Ibe emọ-isukulu mai a rọ adhẹẹ yeri kugbe omai re.

Mẹ rẹ jẹ kareghẹhọ okokohọ ologbo nọ a ru evaọ Cleveland, Ohio evaọ 1942, onọ Brọda Nathan H. Knorr ọ jọ kẹ ovuẹ nọ uzoẹme riẹ o ta nọ “Udhedhẹ—Kọ O Sae Tọ?” Ẹme nana nọ a rehọ no obe Eviavia uzou avọ 17 ze na u dhesẹ inọ Ẹmo Akpọ Avivẹ o te fi vrẹ no, udhedhẹ o te dina jariẹ. Fikiere ukoko na u te je rẹro ẹvi gbe erukẹre iruo Uvie na. Re a ruẹrẹ oma họ kẹ oyena, a te mu Isukulu Giliad họ evaọ 1943. Evaọ oke yena, mẹ riẹ epanọ isukulu yena i ti kpomahọ uzuazọ mẹ te evaọ obaro ho. Udhedhẹ o ginẹ jariẹ nọ ẹmo na o kuhọ no, ukpokpoma u te je kpotọ. Dede na, nọ Ẹmo Korea o du lahwe evaọ 1950, ọwọsuọ kpahe iruo usiuwoma ota mai ọ tẹ wariẹ vaze, wọhọ epanọ me dhesẹ evaọ emuhọ ikuigbe na.

Abọ-Owo Vọvọ Evaọ Iruo Erukẹre Na

Me nwrotọ no ekọleji evaọ 1954, amara nọ o lele i rie, me te mu iruo ọkobaro họ. Nọ me ru iruo ọkobaro te oke jọ no evaọ ẹwho Kennett, Missouri, oria nọ otu-ugbarugba a jọ wariẹ omai họ evaọ 1950 na, a te zizie omẹ kpohọ Ebẹtẹle evaọ March 1955. Oria nọ a re se Times Square evaọ oko okpẹwho New York City, o jọ abọjọ ẹkwotọ ukoko nọ a ghale omẹ fihọ. Uzuazọ etenẹ u wo ohẹriẹ gaga no uzuazọ obonọ me no ze. Mẹ jẹ hae sae ta ẹme kẹ ahwo okpẹwho New York nọ a re wo uvẹ tere he na ẹkwoma emagazini nọ me re rovie kpohọ uzoẹme nọ o rẹ kpare isiuru ohwo, mẹ vẹ ta nọ, “Kọ whọ nọ omara onọ nana no ẹdẹjọ?” Ibuobu e jẹ hae rehọ emagazini.

Oware jọ nọ o jẹ hae were omẹ gaga evaọ Ebẹtẹle họ isase okpẹdẹ kohiohiẹ kohiohiẹ na, onọ Brọda Knorr ọ jẹ hai ru. Epanọ ọ jẹ hai ru eria Ebaibol daruọ ahwo oma je dhesẹ epanọ i ro kiekpahe omai u siuru kẹhẹ! Ọ jẹ hae ta ẹme kẹ omai inievo-emezae nọ e re rọo ho wọhọ epaọ ọsọmọ nọ ọ be ta ẹme kẹ emọ riẹ, kẹ omai ohrẹ kpahe oghẹrẹ nọ u fo nọ ma re yeri kugbe inievo-emetẹ na. Evaọ 1960, mẹ tẹ jiroro nọ mẹ rẹ rọo.

Me kere obe ọjọriẹ nọ a rẹ rọ vuẹ ọfisi ẹruorote kpahotọ edẹ 30 taure ohwo o te no Ebẹtẹle, rekọ a kẹ omẹ uyo ovo ho. Dede nọ mẹ jẹ hae dhẹ omovuọ gaga, nọ edẹ 30 e vrẹ no, mẹ tẹ gbaudu se ọfisi na re mẹ nọ sọ obe mẹ na u te rai obọ. Brọda Robert Wallen họ ọnọ ọ tọlọ ifonu na je lele omẹ ta ẹme, ọ tẹ nyaze oria nọ me je jo ru iruo. Ọ tẹ nọ omẹ epanọ me roro kpahe iruo ọkobaro obọdẹ hayo iruo ọsẹro ọnyawariẹ. Mẹ tẹ kpahe kẹe ino: “Whaọ Robert, ikpe udhe gbe ene ọvo mẹ rrọ na, yọ me ri wo onaa iruo na ha.”

 Iruo Ọsẹro Ọnyawariẹ

Nọ me te uwou owọwọ ẹdẹ yena, mẹ tẹ ruẹ ẹnvẹlopu ologbo jọ nọ a fihọ etẹe kẹ omẹ. Efọmo ivẹ e jọ eva riẹ, ọjọ rọkẹ iruo ọkobaro obọdẹ, ọnọ o kiọkọ kọ iruo ọsẹro ọnyawariẹ. O via no! Me te whu dikihẹ! Koyehọ me te ohwo nọ a rẹ kẹ uvẹ-ọghọ ulogbo nana, re mẹ nyae gbodibo kẹ inievo mẹ evaọ iruo ọsẹro ọnyawariẹ evaọ ofẹ ẹkpẹlobọ ukiediwo-ọre Missouri gbe ofẹ ovatha-ọre Kansas. Rekọ taure me te ti no Ebẹtẹle, me kpohọ ẹgwae nọ a rẹ gba kugbe esẹro okogho gbe erọ ubrotọ. Brọda Knorr ọ ta evaọ ukuhọ ẹgwae na nọ: “Fikinọ wha rrọ esẹro okogho gbe esẹro ubrotọ, orọnikọ u dhesẹ nọ wha riẹ vi inievo ikoko nọ wha te nyai rri na ha. Inievo na jọ e rọ ẹro ruẹ eware buobu no je wo eriariẹ vi owhai. Rekọ uyero rai o kẹ rai uvẹ ru iruo nọ wha bi ru na ha. Wha rẹ sai wuhrẹ eware buobu mi ai.”

Eme nana ginọ uzẹme! Brọda Fred Molohan avọ aye riẹ gbe oniọvo riẹ nọ a re se Charley evaọ okpẹwho Parsons evaọ ubrotọ Kansas, a jọ obọdẹ oriruo kẹ omẹ. A kurẹriẹ evaọ ubrobọ emuhọ ikpe 1900—ikpe buobu nọ e vrẹ. O jẹ hae were omẹ oma re mẹ gaviezọ kẹ ae nọ a bi gbiku eware nọ a rọ ẹro ruẹ taure a te ti tube yẹ omẹ dede! Oniọvo ọfa jọ họ John Wristen, ohwo ẹwho Joplin evaọ ubrotọ Missouri, ọ jọ wowou gaga, yọ o ru iruo ọkobaro ikpe buobu no. Inievo eghaghae nana a wo adhẹẹ kẹ ọruẹrẹfihotọ ukoko na gaga. A rri omẹ ghaghae gaga wọhọ ọsẹro ọnyawariẹ rai, dede nọ mẹ jọ ọmaha kẹ ae.

Evaọ 1962, mẹ tẹ rọo Cloris Knoche, ọkobaro ọsasa nọ o wo eto ewawae. O te kuomagbe omẹ evaọ iruo ọsẹro ọnyawariẹ na. Iwou inievo na nọ ma jẹ hai wohọ u ru nọ ma rọ riẹ inievo na ziezi. Ma ta udu họ izoge na awọ ruọ iruo odibọgba oke-kpobi na. Izoge ivẹ jọ evaọ okogho na—Jay Kosinski avọ JoAnn Kresyman—a rọ ọwhọ dede uduotahawọ yena rehọ. Oma nọ a je kugbe omai evaọ usiuwoma ota gbe iku omawere erọ uzuazọ omolahiẹ kẹ amọfa evaọ odibọgba na nọ ma jẹ hai gbe o wọ rai fi itee họ kẹ omarai. JoAnn ọ ruọ iruo ọkobaro obọdẹ, Jay o te kpohọ iruo Ebẹtẹle. Uwhremu na, aimava na a tẹ te rọo, yọ anwọ ikpe 30 na nọ a rọ rrọ iruo ọsẹro ọnyawariẹ na.

Iruo Imishọnare

Evaọ 1966, Brọda Knorr ọ tẹ nọ omai sọ o te were omai re ma kpohọ orẹwho ofa kẹ iruo Uvie na. Ma tẹ kuyo nọ: “Iruo nana nọ ma rrọ na e were omai, rekọ otẹrọnọ ẹgwọlọ ọ rrọ oria ofa jọ, ma sae nya.” Oka nọ u lele i rie, a te zizie omai kpohọ Isukulu Giliad. Etoke isukulu na nọ ma rọ jọ Ebẹtẹle na o jọ oware omawere keme ma wariẹ jọ kugbe ibuobu inievo nọ me you je wo adhẹẹ kẹ ziezi. Ma mu usu kugbe inievo jọ nọ ma gbẹ jọ isukulu na, enọ e gbẹ bẹ gọ avọ ẹrọwọ rite inẹnẹ na.

A vi omẹ avọ Cloris aye mẹ gbe Dennis avọ Edwina Crist, Ana Rodríguez, gbe Delia Sánchez kpohọ Ecuador evaọ South America. Brọda Crist avọ aye riẹ a kpohọ Quito, okpẹwho esuo na. Cuenca, nọ o jọ ẹwho avesa nọ ọ mae rro evaọ Ecuador oye a vi omai nya, yọ etẹe a vi Ana avọ Delia kpohọ re. Ibrotọ esuo ivẹ e jọ ẹkwotọ usiuwoma ota mai. Ubruwou mai oye  ukoko ọsosuọ evaọ Cuenca o jọ tohọ. Mai imane na gbe imava efa jọ ma to ukoko na họ. Oghẹrẹ nọ ma te sai ro ru iruo usiuwoma ota na o jọ omai obọ gbẹgbẹdẹ.

Ichọche e vọ ẹwho Cuenca, fikiere, evaọ edẹ nọ a rehọ fihọ edẹ ọrẹri, ẹwho na soso o re duwuku avọ ugie gbe ehaa. Dede na, ahwo Cuenca a wo enọ buobu kpahe Ọghẹnẹ. Wọhọ oriruo, ẹdẹ ọsosuọ nọ mẹ rọ ta usiuwoma kẹ Mario Polo, ọgba imotosaikoro edhẹ evaọ Cuenca, u gbe omẹ unu nọ ọ nọ omẹ nọ: “Ono họ ogberẹ nọ a ta ẹme te evaọ obe Eviavia na?”

Ẹdẹ ọfa jọ, Mario ọ tẹ ziọ uwou mai evaọ aso, avọ awa. Epastọ ichọche jọ ọ kẹ riẹ obe jọ nọ a jọ ta Isẹri Jihova raha. Me te ru ei vuhumu inọ a tẹ ta ẹme fihọ ohwo uzou, u re fo re a kẹ ohwo na uvẹ ta ẹkẹ unu riẹ. Fikiere okiokiọ riẹ, Mario o te zizie omẹ avọ epastọ na kpobọ uwou riẹ re ma ta ọvuọ ẹkẹ unu riẹ. Mẹ tẹ ta nọ ma ta kpahe uwuhrẹ Esanerọvo. Nọ epastọ na o se obe Jọn 1:1, Mario ọvo o te ru oria ikereakere na vẹ. Ere o jọ kpahe oria Ebaibol kpobi nọ ma se. Wọhọ epanọ ma rẹ sai rẹro riẹ, epastọ na o te ku oma rẹriẹ, ọ sae jọ Ebaibol ruẹ oria ovo ro dhesẹ uwuhrẹ Esanerọvo na ha. Onana o kẹ Mario avọ aye riẹ imuẹro inọ egagọ mai họ erọ uzẹme na, no umuo oke yena vrẹ a te zihe ruọ ahwo nọ a dikihẹ whawha kẹ uzẹme na. O rrọ oware evawere gaga nọ ma rọ ruẹ ikoko ẹkwotọ ologbo usiuwoma ota ọsosuọ mai nọ i bu te udhosa gbe esa, onọ u kugbe ikoko ọgba gbe esa evaọ ẹwho Cuenca—ginọ ẹroharo ologbo!

Ẹruẹ Ẹvi na Evaọ obọ Uwou Ogha

Evaọ 1970, a te vi omẹ avọ Brọda Al Schullore kpohọ uwou ogha Guayaquil. Mai imava ma jẹ rọ ẹro te iruẹru uwou ogha na. Joe Sekerak ọ jẹ hae nyaze ti fi obọ họ koko ebe họ nọ a re vi se ikoko udhuvẹ gbe ezeza nọ e jọ orẹwho na soso. Evaọ okejọ, Cloris aye mẹ ọ jọ imishọnare nọ o je kpohọ usiuwoma ota evaọ obọ otafe yọ mẹ rrọ Ebẹtẹle ru iruo. O fi obọ họ kẹ ahwo udhuvẹ gbe ikpegbisoi te ame-ọhọ, yọ ẹsibuobu emọ-uwuhrẹ Ebaibol riẹ esa hayo isoi e jẹ hae họ-ame evaọ okokohọ.

Wọhọ oriruo, Cloris o wuhrẹ obe kugbe aye jọ nọ a re se Lucresia, ọnọ ọzae riẹ ọ jẹ wọso. Ghele na, Lucresia ọ họ-ame uwhremu na jẹ ruọ iruo ọkobaro oke-kpobi. O wuhrẹ emọ riẹ edhere Jihova. Emezae ivẹ riẹ e rrọ ekpako ukoko enẹna, ọjọ rai ọ rrọ ọkobaro obọdẹ; ọmọtẹ riẹ ọ rrọ ọkobaro oke-kpobi. Uruọmọ riẹ jọ ọ rọo uvi ebrọda jọ, yọ aimava a rrọ iruo ọkobaro obọdẹ. Uviuwou nana u fi obọ họ kẹ ahwo buobu wuhrẹ uzẹme na no.

Evaọ 1980, iwhowho-uvie idu isoi (5,000) e jọ Ecuador. Uwou ogha na o tẹ te kawo hrọ kẹ ẹruorote iruẹru Uvie na. Oniọvo jọ ọ kẹ omai otọ nọ o rro vi etighẹ udhosa evaọ ughe-ẹwho Guayaquil. Evaọ 1984, ma te mu uwou ogha gbe Ọgwa Okokohọ ọkpokpọ họ ẹbọ fihọ otọ nana, yọ ma rehọ e rai mudhe evaọ 1987.

Ahwo A Rọ Unevaze w’Obọ Evaọ Ẹroharo Na

Anwọ ikpe buobu ze na, o rrọ oware omawere nọ ma be rọ ruẹ iwhowho-uvie gbe ekobaro buobu nọ i no erẹwho efa ziọ Ecuador ti fi obọ họ evaọ eria nọ ẹgwọlọ kẹ eta-usiuwoma ọ jẹ rrọ ruaro. Oniọvo jọ nọ ọ rẹ thọrọ omẹ ẹro ho họ Andy Kidd, ọnọ ọ jọ iticha vẹre nọ o no obọ Canada ze. Okenọ ọ rọ ziọ Ecuador evaọ 1985 yọ ọ rrọ ikpe udhosa gbikpe, yọ ọ gọ avọ ẹrọwọ bẹsenọ o ro whu evaọ 2008 nọ ọ jọ ikpe udhone gbe ikpegbesa. Oke ọsosuọ nọ me ro te ukoko osese rai, ọye ọvo ọ jọ ọkpako ukoko evaọ etẹe. Dede nọ o gbe je wuhrẹ ẹvẹrẹ ahwo Spen, ọye ọvo ọ kẹ ovuẹ ogbotu je ru uwuhrẹ Uwou-Eroro na. Ọye o ru ewuhrẹ Isukulu Odibọgba Esuo-Ọghẹnẹ je ru enwenọ eme Ewuhrẹ Odibọgba na kpobi! Enẹna, ikoko ejaja ivẹ e rrọ etẹe avọ enwenọ iwhowho-uvie udhusoi akuava (200), yọ ekpako ukoko na buobu yọ emotọ ẹwho na.

Nọ Ernesto Diaz, oniọvo ọfa jọ nọ avọ uviuwou riẹ a kwa no United States ze a rria Ecuador te emerae eree no, ọ ta nọ: “Emọ esa mai a wuhrẹ ẹvẹrẹ na ziezi no, yọ a bi wuhrẹ omai ziezi. Me le utee jọ tobọ no, onọ o wọhọ nọ ọsọmọ ọ rẹ sai le tobọ họ evaọ uyero-akpọ nana—iruo ọkobaro oke-kpobi, nọ mẹ avọ uviuwou mẹ ma bi ro w’obọ evaọ odibọgba oke-kpobi na. Mai  kpobi ma bi ru ebe-iwuhrẹ Ebaibol udhe gbisoi. Onana u ru okugbe uviuwou mai ga ziezi no, yọ maero, u ru omai si kẹle Jihova vi epaọ anwẹdẹ kpobi no.” Ma rri inievo iyoyou nana ghaghae ziezi.

Evaọ 1994, ma wariẹ bọ iwou efa ba uwou ogha mai, onọ u ru rie rro te akuava epanọ o jọ vẹre. Evaọ 2005, unu iwhowho-uvie orẹwho na u te kpehru vrẹ idu udhuvẹ gbikpe (50,000), uwou ogha na o tẹ gwọlọ erukẹre ọfa. Onana o kẹre te ẹbọ Ọgwa Okokohọ ologbo, uwou okpokpọ ofa nọ ahwo uviuwou Ebẹtẹle a rẹ rria, gbe ifisi efafa efa. A rehọ iwou ekpokpọ nana mudhe evaọ October 31, 2009.

Evaọ 1942 nọ a ro le omẹ no isukulu, oware wọhọ Isẹri Jihova idu udhosa (60,000) e jọ United States. Enẹna, a bu vi ima ọvo (1,000,000) no. Evaọ 1966 nọ ma rọ ziọ Ecuador, oware wọhọ iwhowho-uvie odu ọvo gbe egba ene (1,400) e jariẹ. Enẹna, a bu vi idu udhosa gbe eree (68,000) no. Yọ u muẹro inọ evaọ usu ebe-iwuhrẹ Ebaibol idu udhozeza (120,000) nọ ma bi ru enẹna gbe ahwo nọ a bu vi idu udhusoi akuava gbe ọgba gbivẹ (232,000) nọ e ziọ Ekareghẹhọ uwhu Kristi evaọ 2009 na, amọfa a te jọ usu rai zihe ruọ iwhowho uvie. Uzẹme, Jihova ọ ghale ahwo riẹ gaga vi epanọ ma rẹro riẹ. O ginẹ rrọ oware evawere gaga nọ mẹ rọ gbodibo evaọ etoke gbe oria nọ ẹroharo ologbo ọrọ iruo Uvie na o jọ roma via! *

[Oruvẹ-obotọ]

[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 5]

Okokohọ nọ a ru evaọ otafe gheghe (1981) gbe Ọgwa Okokohọ ọrọ Guayaquil (2009) nọ a bọ fihọ oria ovona