Tavini Anga i te Tuatau o Tetai Akatotoaanga Umere

Akakiteia e Harley Harris

Roto teia ia Tepetema ra 2, mataiti 1950, i Kennett, Missouri, Marike. Tei ko matou i te akaputuputuanga kotinga, e kua aupiniia e tetai urupu. Kua apai mai te komono o te kavamani i roto te oire i te Vaeau Paruru o te Enua, ei paruru ia matou mei taua urupu akatupu pekapeka ra. Kua akapupu mai te au vaeau ki runga i te mataara e ta ratou au pupui e te auri koi i mua i te vaa o te pupui. Kua aere ua atu matou na rotopu i te au tuatua akakino ki ko i to matou au motoka, e kua aere atu ki Cape Girardeau, i Missouri, no te tuanga toe o te akaputuputuanga. Papetitoia au ki reira, e 14 oku mataiti i taua taime ra. Inara ka akakite atu au kia kotou e akapeea au i o atu ei ki te tavini anga ia Iehova i teia tuatau oripu ua.

I TE tuanga mua o te au mataiti 1930, kua akarongo toku nga tupuna e ta raua tamariki tokovaru i tetai rekotianga no te au akoanga a te Taeake ko Rutherford, e kua papu tikai ia ratou e kua kiteaia e ratou te tuatua mou. Papetitoia toku nga metua ko Bay raua ko Mildred Harris i te mataiti 1935 i ko i te uruoaanga i Washington, D.C. Rekareka tikai raua e ka o atu raua ki roto i te “aronga tini,” me kore i te “aronga maata rava,” tei akataka uaia akera i ko i taua uruoaanga ra!​—Apo. 7:9, 14; King James Version.

Anauia au i tera mai mataiti. E tai mataiti i muri mai, kua neke atu toku nga metua ki tetai ngai mamao i Mississippi. To matou noo anga i taua ngai ra, kare e akaaere tutaka e atoro mai ana ia matou. E tata ana toku pamiri ki te Betela, e e aere ana ki te au akaputuputuanga, e no tetai tuatau, ko te reira ua rai te taime e rauka ana ia matou kia tuatua atu ki te au taeake.

Akakoromaki Anga i te Takinga Kino

I te tuatau o te Tamaki II o te Ao, maata tikai te takinga kino tei na roto te Au Kite o Iehova, no to ratou turanga neutara. Kua neke atu matou ki Mountain Home, i Arkansas. Tetai ra, te tutu aere ra maua ko toku papa i runga i te mataara. Kua rave poitirere ua atu tetai tangata i te au makatini mei ko i toku papa, e i reira rai kua tutungi aia i te reira. Karanga aia e e aronga kope tikai tatou, kare e aere ki te tamaki. E rima rai oki oku mataiti, i na kua akamata au i te aue. Akara marie ua atu toku papa, kare roa aia i ki atu ana, e aere ua atu taua tangata ra.

E au tangata meitaki katoa tetai e turuturu mai ana ia matou. Tetai atianga, i te aupiniia anga matou e to matou motoka e tetai pupu tangata, kua kite mai tetai roia no te tua akaapa o te ture. “Eaa ta kotou e rave nei?” i ui atu ei aia. Kua pau mai tetai tangata e: “Kare teia Au Kite o Iehova e inangaro i te tamaki no to ratou enua!” I reira kua rere atu te roia ki runga i te ngai takaianga o to matou motoka e kua kapiki atu e: “Kua tamaki  ana au i roto i te Tamaki I o te Ao, e ka tamaki rai au i roto i teia! Tuku kotou i teia au tangata kia aere. Kare ratou e takino mai ana i te tangata!” Ina kua akaatea marie ua atu te urupu. Rekareka maata tikai to matou i taua au tangata meitaki ra, tei akaari mai te tu takinga meitaki kia matou!​—Anga. 27:3.

Akamatutu te Au Uruoaanga ia Matou

Kua tau tikai te uruoaanga o te mataiti 1941 i St. Louis, Missouri, ki tei anoanoia no matou. Kia tau ki tetai tamanakoanga kua tere atu i te 115,000 tei tae. E 3,903 te maataanga i papetitoia, e e mea umere tikai! Te maara nei iaku te akoanga a te Taeake ko Rutherford, te tumu manako “Te Tamariki a te Ariki.” Kua tuatua tika mai aia ki te au mapu, e kua tu pouroa matou i te puka Children, e mea auika e te manea. Kua akamatutu teia uruoaanga iaku kia akakoromaki i tei tupu i tera mai mataiti, te akamata anga au i te aere ki te apii tua tai. Kua akaateaia mai matou ko toku au tuaine mei te apii no te kare e akangateitei ana i te reva. E oki ana matou ki te apii i te au ra ravarai i te akara e me kua taui te akaaere o te apii i tona manako. Maata te au popongi e aere ana matou na roto i te vaorakau ki te apii​—e oti kua akaoki akaouia matou ki te kainga. Inara, kua kite au e ko te mataara teia e akangateitei ana matou i te Patireia o te Atua.

Kare ra i roa ana, kua tuku te Akavaanga Teitei Rava o Marike i te tika e kare te akangateiteianga i te reva e umuumuia i raro i te ture. I na, kua rauka ia matou te oki akaou ki te apii. Meitaki tikai te puapii e kua akatika kia rave matou i te au apii i topa, kia aiteite ki etai mai tamariki. Ariki katoa mai to matou au oa apii ia matou ma te akangateitei.

Maara katoa iaku te uruoaanga o Cleveland, i Ohio i te mataiti 1942, i oronga ai te Taeake ko Nathan H. Knorr i te akoanga “Au​—Ka Vai Ainei?” Akaari mai teia uriurianga i te pene 17 o Apokalupo e, e tuatau au ua te ka tupu i muri ake i te Tamaki II o te Ao. No reira e akatotoaanga akaou tetai e tapapaia atura. I te akateatea mamao anga no taua angaanga ra, kua akatueraia te Apii Gileada i te mataiti 1943. Taua taime ra kare au i kite ana e mei teaa te tuke maata ta teia ka akatupu ki toku oraanga a te tuatau ki mua. Kua tupu rai te au i muri ake i te tamaki, e kua iti mai te takinga kino. Kareka ra i te akamata anga te Tamaki i Korea i te mataiti 1950, kua akamata poitirere akaou mai te patoianga i ta matou angaanga tutuanga mei tei akatakaia atu i te akamataanga.

Piri Maata Atu ki Roto i te Akatotoaanga

I te mataiti 1954, kua karatuati mai au mei te apii tuarua, e tai marama i muri mai kua akamata au i te painia. Muri ake i te tavini anga i Kennett, i Missouri, te ngai i aupiniia ai matou i te mataiti  950, kua patiia mai au ki Betela i roto ia Mati mataiti 1955. Tetai ngai tutuanga a te putuputuanga i tukuia atu au, tei ko i te Times Square i rotopu tikai ia New York City. E aka tuke tikai mei te oraanga i vao ake i te oire maata! Rauka iaku i te akaariu mai te tangata na te akatuera anga i te makatini ki tetai atikara ka akakeu i te manako, e te karanga anga e, “E ui ana rai koe i teia uianga kia koe uaorai?” Manganui tei ariki mai i te makatini.

Tetai taime reka roa atu naku koia oki te akamorianga popongi i Betela, na te Taeake ko Knorr e rave ana. Te tu e akaoraora mai ana aia i te au irava Pipiria no matou e te taangaanga i te reira na roto i te tu ka marama matou! Tuatua mai aia kia matou te au taeake kare i akaipoipo mei te metua tane ki tana tamaiti, te oronga mai i te akoanga meitaki no runga i to matou tu ki te tamariki tamaine. Tae ki te mataiti 1960, kua papa toku manako e ka akaipoipo au.

Kua tuku atu au tetai reta i te akakite e ka akaruke au i te Betela i roto i te 30 ra inara kare e pauanga i tae mai ana. I te openga o te 30 ra, e akama ua oki au, i na kua akatoatoa ua atu au i te ui no runga i te ra ka akaruke ei au ia Betela. Na te Taeake ko Robert Wallen i pau mai i te tereponi e kua aere mai ki te ngai e angaanga ra au. Kua ui mai aia e eaa toku manako no runga i te painia takake me kore te angaanga kotinga. “E Bob,” i naku atu ei, “e 24 rai oku mataiti, kare aku apinga i kite.”

Ki te Angaanga Kotinga

Taua po ra, tae mai tetai tikiro maatamaata naku e vai ra i roto i toku pia. E tai reta no te  painia takake, e tetai no te angaanga kotinga. Aue te reka e! Poitirere tikai au! Kua rauka iaku tetai tikaanga ngateitei kia tavini i toku au taeake i roto i te angaanga kotinga i te tua apatonga opunga o Missouri, e te tua itinga o Kansas. Inara i mua ake ka akaruke ei ia Betela, kua aere au ki tetai uipaanga na te au akaaere tutaka. I roto i tana au tuatua akaotianga, kua akakite te Taeake ko Knorr e: “Ei au akaaere kotinga e te au akaaere tapere, kare te aiteanga e e maata atu to kotou kite i to te au taeake i reira. Tetai papaki e maata atu to ratou kite e te marama i to kotou. Inara, kare ratou i roto i te turanga te ka rauka ia ratou kia rave i te angaanga kotinga. E maata ua atu ta kotou ka mou mai mei ia ratou.”

E mea tika rava te reira! Ko te Taeake ko Fred Molohan e tana vaine tetai akaraanga meitaki roa atu, pera katoa tona tuakana ko Charley no Parsons, i Kansas. Kua apii raua i te tuatua mou i te tuanga mua o te au mataiti 1900. Kare e aiteia te rekareka, te akarongo i te au mea ta ratou i kite i mua ake ka anau mai ei au! Tetai taeake ko John Wristen, e taeake pakarikari ua e te aroa ua no Joplin, i Missouri, tei painia ana no te au raungauru mataiti. Teia au taeake akaperepere, e akangateiteianga oonu to ratou no te akaaereanga teokaratiki. Kite tikai au i to ratou rekareka i te ariki mai iaku ei akaaere kotinga​—noatu e e mapu ua au.

I te mataiti 1962, kua akaipoipo au ia Cloris Knoche, e painia rouru keukeu e te mataora. Kua rave ua atu rai maua ko Cloris i te angaanga kotinga. I te noo anga ki te au taeake, kua kite maua i to ratou tu. Kua rauka ia maua i te akamaroiroi i te au mapu kia piri ki roto i te angaanga orometua tamou. E rua nga mapu i roto i te kotinga​—ko Jay Kosinski raua ko JoAnn Kresyman​—kua ariki rekareka ua mai raua i taua akamaroiroianga ra. Riro te angaanga kapiti kia raua, e te mataora o te oraanga akaatinga, ei akakeu ia raua kia akanoo i tetai au parani na raua. Kua riro mai a JoAnn ei Painia Takake, e ko Jay te tavini ra i Betela. I muri mai, kua akaipoipo raua, e i teianei tei roto raua i te angaanga kotinga no tetai 30 mataiti.

Angaanga Mitinari

I te mataiti 1966, kua ui mai te Taeake ko Knorr kia maua e me ka inangaro maua i te tavini i te enua ke. “Te mataora ua nei maua i konei,” i na maua ai, “me ka anoanoia ra te aere ki tetai ngai ke, ka aere maua.” E tai epetoma i muri mai, kua patiia mai maua ki te Apii Gileada. Mataora tikai te oki akaou ki Betela ia maua e aere ra ki te apii, e te noo kapiti akaou e te aronga taku e inangaro ana e e akangateitei ana! Kua rauka katoa ia maua i te akataeake atu ki te au taeake apii, e tavini tiratiratu nei rai e tae mai ki teia noa ai.

Tukuia atu maua ko Cloris ki Ekuatoa i Marike Apatonga, e Dennis raua ko Edwina Crist, Ana Rodríguez, e Delia Sánchez. Kua aere a Crist ma ki te oire maata i Quito. Mei ia maua rai, kua tukuia atu a Ana raua ko Delia, ki Cuenca te toru o te oire maata i Ekuatoa. E rua nga tuanga enua maata i taua ngai ra. Akamata mai te putuputuanga mua o Cuenca i roto i to maua pia noonoo. Ko matou tokoa e tetai nga tokorua ke mai. Kua oki matou kua akamanako e ka akapeea ra matou te rave anga i te angaanga tutuanga.

Ki ua a Cuenca i te au are pure, e i te au ra tei karangaia e e au ra tapu, e akaki mai ana te au akonoanga ki roto i te oire. E maata ua atu te  au uianga a te tangata i Cuenca. Ei akaraanga, te taime mua i toku aravei anga ia Mario Polo, e tiamupeni akaoro patikara takatakai i Cuenca, kua poitirere tikai au i tana uianga e, “Koai te vaine akaturi tei taikuia mai i roto i te puka o Apokalupo?”

Tetai taime ke mai, kua aere mai a Mario ki toku kainga i te po, e manamanata tikai tona. Kua oake mai tetai orometua i tetai au puka kiaia, tei roto i reira tetai au akaapaanga kino i te Au Kite o Iehova. Kua akamarama atu au kia Mario e e mea tau kia tuku i taua tangata akaapa ra kia paruru iaia uaorai. No reira i tera mai ra, kua pati mai a Mario ia maua ko te orometua ki ko i tona kainga kia oronga mai tetai au pauanga ki te au akaapaanga. I ko i te uipaanga, kua pati au kia akanoo i te manako ki runga i te Toru Tai. Te tatau anga te orometua ia Ioane 1:1, kua akamarama atu a Mario i te tuke i rotopu i “te Atua” e te “atua” i roto i te reo Ereni. Kua akapera rai te au irava Pipiria ravarai tei akaraia. Kare i te mea poitirere e kua aere te orometua, e kare ana akapapuanga ei turu i te Toru Tai. Kua riro teia ei akapapu kia Mario raua ko tana vaine e tei ia tatou te tuatua mou, e kua riro mai raua ei nga tokorua turuturu meitaki i te apiianga o te Pipiria. Mea mataora tikai te kite e kua kake atu te numero o te au putuputuanga ki te 33 i Cuenca, e i roto i teia aka ngai maata mua i tukuia ai maua, e 63 te katoaanga​—e akatotoaanga umere tikai!

Kite i te Akatotoaanga mei ko Atu i te Opati Manga

I te mataiti 1970, kua patiia mai au kia aere ki te opati manga i Guayaquil, maua ko Al Schullo. Na maua e akono ana i te angaanga a te opati manga. Na Joe Sekerak e aao ana i te puka ki roto i te pia no te tuku atu ki te au putuputuanga e 46 i te enua katoa. No tetai tuatau, e tavini ana a Cloris ei mitinari i roto i te angaanga tutuanga, iaku e angaanga ra i Betela. E 55 ana tangata i tauturu kia papetitoia, maata te taime, mei te toru ki te rima aronga apii e papetitoia ana i ko i tetai akaputuputuanga.

Ei akaraanga, kua apii a Cloris i tetai vaine ko Lucresia te ingoa, e kua patoi tana tane i tana apii. Noatu ra, kua papetitoia a Lucresia i te openga, e kua akamata i te tavini ei painia tamou. Kua apii aia i tana au tamariki i to Iehova au arataa. E rua ana nga tamaroa, e nga tangata pakari i te pae vaerua, etai e painia takake; tana tamaine e painia aia. Kua akaipoipo tana mokopuna tamaine i tetai taeake meitaki tikai, e te tavini katoa ra raua ei nga painia takake. E maata te aronga ta teia ngutuare tangata i tauturu kia kite i te tuatua mou.

Tae ki te mataiti 1980, kua taeria mei tetai 5,000 papuritia i Ekuatoa. Maata roa te tangata i roto i to matou opati meangiti ua. Kua oronga mai tetai taeake i tetai enua, e 80 eka i vao mai ia Guayaquil. I te mataiti 1984 kua akamata matou i te akatu i tetai opati manga ou ki runga i teia enua, e tetai Are Akaputuputuanga tei akatapuia i te mataiti 1987.

Manganui Tei Tauturu Puareinga ua i te Akatotoaanga

I te au mataiti i aereia, pumaana tikai te ngakau i te kite i te au papuritia e te au painia mei te au enua ke tei aere mai ki Ekuatoa i te tauturu, no te mea te anoano maataia ra te aronga turuturu i te Patireia i reira. Tetai akaraanga e maara nei iaku koia oki no Andy Kidd, e puapii ritaea no Kanata mai. Kua neke atu aia ki Ekuatoa i te mataiti 1985, e 70 ona mataiti e kua tavini tiratiratu aia e tae ua atu ki tona matenga i te mataiti 2008, e 93 ona mataiti. Toku kite mua anga iaia i roto i tana tukuanga angaanga, koia anake ua te akaaere i roto i tetai putuputuanga meangiti ua. Noatu te ngata i te tuatua i te reo Paniora, kua oronga aia i te akoanga na te katoatoa e oti kua akaaere i te Apii Punanga Tiaki. Nana katoa i akaaere i te Apii Orometua Teokaratiki, e i rave i te maataanga o te au tuanga no te Uipaanga Tavini Anga! Teianei, e rua nga putuputuanga maroiroi i roto i taua ngai ra, vaitata rai e 200 papuritia, e e maata katoa te aronga pakari.

Tetai taeake ke mai ko Ernesto Diaz, tei neke atu mei Marike e tona pamiri, i muri ake i te varu marama i Ekuatoa kua akakite aia e: “Kua kite ta maua tamariki toko toru i te reo e kua riro mai ei au puapii meitaki. Ei metua tane, kua taeria  iaku tetai akakoroanga tei kore i manakoia ana e ka rauka i roto i teia akatereanga​—koia oki kia riro ei painia tamou, te piri ki roto i te angaanga orometua tamou e toku pamiri. E 25 apii Pipiria ta matou katoatoa e rave nei. Kua riro teia au mea pouroa ei taokotai roa atu i te pamiri, e tei puapinga roa atu, ko tetai pirianga vaitata kia Iehova tei kore roa au i kite ana i mua ana.” Rekareka maata tikai to matou i teia au taeake e te au tuaine!

Rave akaouia tetai akatotoaanga no te opati manga i te mataiti 1994, e rua taime te maatamaata i taua au ngai ra. I te mataiti 2005 kua taeria ia matou te 50,000 tuma papuritia, e kua anoanoia kia akamaata akaou atu i te opati manga. Kapiti mai teia i tetai Are Akaputuputuanga tei akamaata maataia e tetai are ou ei ngai nooanga, pera katoa tetai au opati uri reo. Kua akatapuia teia au ngai nei i roto ia Okotopa ra 31, mataiti 2009.

Toku akaateaia anga mei te apii i te mataiti 1942, mei te 60,000 rai Au Kite i Marike. Teianei kua tere atu i te mirioni. To matou aere mai anga ki Ekuatoa i te mataiti 1966, mei tetai 1,400 rai aronga tutu aere i te Patireia. Teianei kua tere atu ki te 68,000. Papu e e maata atu rai te ka rauka mai mei te 120,000 apii Pipiria, e te 232,000 tuma tei tae mai ki te Akamaaraanga i te mate o Karaiti i te mataiti 2009. E tika rava e, kua akameitaki mai a Iehova i tona iti tangata na roto i te mataara kare rava e rauka ia tatou kia akamanako. Kare e aiteia te rekareka kia noo i tetai tuatau e te ngai, e raveia nei tetai akatotoaanga umere tikai! *

[Tataanga Rikiriki i Raro]

[Au Tutu i te kapi 5]

Akaputuputuanga i te ngai atea (1981) e te Are Akaputuputuanga o Guayaquil (2009) i taua ngai ra