Skip to content

Skip to table of contents

Kubeleka Ciindi Mulimo Nouyaambele

Kubeleka Ciindi Mulimo Nouyaambele

Kubeleka Ciindi Mulimo Nouyaambele

Akaluulwa aba Harley Harris

Mwakali mu September 2, 1950, mu Kennett ku Missouri ku U.S.A. Twakali kumuswaangano wabbazu katuzungulukidwe abantu banji basinkondo. Iwakali kulanganya dolopo wakatuma Basikugatela kuti batukwabilile kubantu aaba batalilemeki kabotu. Basikalumamba bakabweza ntobolo zyabo azipeni akuunka mumugwagwa. Nokuba kuti bakali kututukila, twakacikonzya kuya kumootokala tumane twakaunka ku Cape Girardeau ku Missouri, kwaakumanizya muswaangano wesu. Ooku nkondakabbapatizyilwa kandili amyaka iili 14. Pele ndiyanda kumwaambila mbondakatalika kubelekela Jehova nokuba kuti kwakali mapenzi aali boobu.

KUMATALIKILO aa 1930, bakaapa abana babo bali lusele bakaswiilila makani ngaakali kwaamba Mukwesu Rutherford calo cakabapa kuti basyome kuti bakajana kasimpe. Bataata ba Bay abamaama ba Mildred Harris bakabbapatizyigwa mu 1935 kumuswangaano waku Washington, D.C. Eelo kaka bakakkomana kapati kuba akati ‘kankamu mpati’ iyakazyibwa amuswaangano ooyu!—Ciy. 7:9, 14.

Mu 1936 ndakazyalwa. Mpoonya mwaka wakatobela twakalongela ku Mississippi kubusena kubulide basikumwaya. Nitwakali kukkala okuya, kunyina mulangizi weendeenda iwakatuswaya. Ciindi celikke nitwakali kubandika abakwesu, ndileelyo nitwakali kulembelana abaku Mutabi aleelyo nitwakali kuunka kumiswaangano mipati.

Kuliyumya Notupenzyegwa

Lya Nkondo ya Nyika Yabili, Bakamboni ba Jehova bakapenzyegwa kapati akaambo kakutatola lubazu munkondo. Twakalongela kudolopo lya Mountain Home ku Arkansas. Buzuba bumwi nitwakali kukambauka munzila abataata, cakutayeeyelwa musankwa umwi wakabanyanga mamagazini bataata akwaaumpa mpoona aawo. Wakaamba kuti tuli bakandu nkaambo kakutaunka kunkondo. Akaambo kakuti ndakajisi buyo myaka yosanwe ndakatalika kulila. Bataata bakamulanga muntu ooyu cakutagusya neliba jwi lyomwe kusikila waunka.

Bantu bamwi bakali buyo kabotu alimwi bakali kutuyanda. Buzuba bumwi bantu bakali kuyanda kutupenzya nibakatuzungulukide katuli mumootokala, nceciindi mubetesi wamudolopo awalo naakali kwiinda. Wakabuzya kuti: “Ino ncinzi cicitika aawa?” Umwi wakavwiila kuti, “Aaba Bakamboni ba Jehova tabalwanini cisi cabo.” Amane mubetesi wakasotokela amootokala wesu akwaamba kuti: “Ndakalwana mu Nkondo Yanyika Yakutaanguna alimwi ndiyakulwana amunkondo eeyi iiboola! Kamubaleka baunke. Taku ngobatiicise pe.” Bantu bakamwaikizyanya. Eelo kaka twakabalumba bantu aaba ibakatugwasya!—Inc. 27:3.

Miswaangano Mipati Yakatuyumya

Muswaangano wamu 1941 wakali ku St. Louis mu Missouri wakatuyumya kapati. Kweelana akuvwuntauzya kumwi, bantu bakajanika kumuswaangano ooyu bakali kwiinda 115,000. Ibantu bali 3,903 bakabbapatizyigwa. Ndilayeeya makani ngaakaamba Mukwesu Rutherford aakuti: “Bana ba Mwami.” Naakali kwaambaula, wakatugama tobana akutupa bbuku libotu lyakuti Children. Muswaangano ooyu wakandigwasya kuti ndiliyumye kucintu cakacitika nindakatalika cikolo. Twakatandwa kucikolo abeenima bobilo akaambo kakutasaluta ndembela. Twakali kuunka kucikolo lyoonse kutegwa tubone naa beendelezi bacikolo bacinca mizeezo. Lyoonse cifwumo-fwumo twakali kwiinda munzila iinda musyokwe pele twasika bakali kututanda. Nokuba boobo, ndakalimvwa kuti eeyi yakali nzila iimwi yakutondezya kuti tulasyomeka ku Bwami bwa Leza.

Pele kalitana lampa Inkuta Mpati yaku United States yakapa mulawo wakuti, kusaluta ndembela ncintu cakulisalila. Akaambo kamulawo ooyu twakatalika kwiiya alimwi. Ibayi besu bakali alubomba, bakatugwasya kusika mpobakasikide beenzuma. Abalo basicikoloma bakatutambula kabotu.

Alimwi ndilayeeya muswaangano wakali ku Cleveland ku Ohio Mukwesu Nathan H. Knorr naakapa makani aakuti: “Luumuno—Sena Lulakonzya Kuzumanana?” Ikulanga-langa caandano 17 cabbuku lya Ciyubunuzyo kwakatondezya kuti kuyakuba ciindi caluumuno, yaakwiinda Nkondo Yanyika Yabili. Akaambo kaluumuno oolu, kwakalibonya kuti mulimo ulakomena. Kutegwa balibambile mulimo mupati ooyu iwakali kulangilwa, Cikolo ca Gilead cakatalika mu 1943. Tiindakalizyi kuti cikolo eeci ciyakundigwasya kapati. Kwakaba luumuno niyakamana nkondo akupenzyegwa kwakamana-mana. Nokuba boobo, Nkondo yaku Korea niyakatalika mu 1950, mulimo wesu wakatalika kukazyigwa alimwi mbuli mbokwaambwa kumatalikilo.

Kutola Lubazu Mumulimo Ooyu Wakukambauka

Mu 1954, ndakamanizya cikolo, ndimane ndakatalika bupainiya mwezi wakatobela. Nindakali kubelekela ku Kennett mu Missouri nkobakali kuyanda kutuuma bantu mu 1950, ndakatambwa kwaakubelekela ku Bbeteli mu March 1955. Mumbungano mondakabede yaku New York City, mumwakali Times Square calo cakali cilawo motwakali kubelekela. Eelo kaka kwakali kucinca kupati kuzwa kumunzi kuya mudolopo! Ndakacikonzya kubandika abantu bamu New York ndakali kubatondezya mumagazini acibalo cikkomanisya akubabuzya kuti: “Sena kuli nomwakalibuzyide mubuzyo ooyu?” Ibanji bakabweza mamagazini.

Icakali kundikkomanisya kapati nindakali ku Bbeteli nkuswiilila Mukwesu Knorr naakali kweendelezya kukomba kwacifwumo-fwumo. Wakali kwaapandulula kabotu magwalo alimwi wakali kututondezya mbotweelede kwaabelesya. Wakabandika andiswe notwatakakwete mbuli bausyi mbobakonzya kubandika amwanaabo musankwa nobamupa lulayo lwambwakonzya kulilemeka nali akati kabasimbi. Mu 1960 ndakali kuyanda kukwata.

Nikwakacaala mwezi omwe, ndakabalembela kuti ndiyanda kucileka kubeleka a Bbeteli pele tiibakandisandula. Kumamanino aamwezi ooyu, nokuba kuti ndakali aansoni, ndakaliyumya akubuzya mbubakabandika. Mukwesu Robert Wallen wakalwiingula luwaile amane wakaboola nkundakali kubelekela. Bakandibuzya naa ndilayanda kubeleka bupainiya bwaalubazu naa mubbazu. Ndakaingula kuti, “Ba Robert, ndilaamyaka buyo iili 24 alimwi tandiko luzyibo mumilimo eeyi.”

Mumulimo Wabbazu

Buzuba oobu imasiku, ndakajana mvwulupu muŋanda. Kwakali mapepa aakulembela bupainiya bwaalubazu amulimo wamubbazu. Eeci cintu cakandigambya kapati. Aboobo ndakaba acoolwe cakubelekela bakwesu kumusanza aa Missouri alimwi akujwe aa Kansas. Pele kanditanazwa a Bbeteli, ndakajanika kumuswaangano wabalangizi beendeenda. Kumamanino aamakani aakwe, Mukwesu Knorr wakaamba kuti: “Kuba mulangizi wabbazu naa wacooko tacaambi kuti zinji nzyomuzyi kwiinda bakwesu bakubusena nkomubelekela. Bakwesu bamwi bajisi luzyibo lunji kwiinda ndinywe. Pele bukkale bwabo tabubazumizyi kucita oobo. Mulakonzya kwiiya zinji kuli mbabo.”

Majwi aaya akali aamasimpe. Mukwesu Fred Molohan amukaintu wakwe alimwi amukwesu Charley baku Parsons ku Kansas bakali zikozyanyo zibotu. Bakaiya kasimpe kumatalikilo aakuma 1900. Eelo kaka cakali kukkomanisya kumvwa zyintu zyakali kubacitikila kanditanazyalwa! Aumwi mukwesu iwakajisi luzyibo lunji mudaala wakali alubomba ngu John Wristen waku Joplin ku Missouri wakali mupainiya kwaciindi cilamfwu. Ibakwesu aaba bakali kubulemeka bweendelezi bwa Jehova mumbunga yakwe. Nindakali mulangizi wabo wabbazu bakali kundilemeka nokuba kuti ndakali mwana.

Mu 1962 ndakakwata Cloris Knoche wakali mupainiya. Twakazumanana kubeleka mumulimo wabbazu antoomwe a Cloris. Nitwakali kuswaya mbungano twakali kubazyiba kabotu bakwesu bakali kututambula mumaanda aabo. Twakali kubakulwaizya bacili bana kuti batalike mulimo waciindi coonse. Bakubusi bobilo mubbazu eeli Jay Kosinski a JoAnn Kresyman bakali kuyandika kukulwaizyigwa. Kubeleka ambabo mubukambausi akubaambila zyintu zyakali kutucitikila, cakabapa kuti babe aambaakani yakucita mulimo waciindi coonse. JoAnn wakaba mupainiya waalubazu, Jay wakatalika kubelekela ku Bbeteli. Bamane bakakwatana, lino babeleka mubbazu kwamyaka iili 30.

Mulimo Wabumisyinali

Mu 1966, Mukwesu Knorr wakatubuzya ikuti naa tuyanda kubelekela kucisi cimbi. Twakamwaambila kuti: “Tulikkomene nkotubelekela, pele kuti naa kuli kuyandika mulimo, inga twaunka.” Nsondo yakatobela twakatambwa ku Cikolo ca Gilead. Eelo kaka cakali kukkomanisya kujokela ku Bbeteli nitwakaunka kucikolo akubonana abakwesu mbotwakabwenene kaindi! Alimwi twakatalika kumvwana abasicikoloma, balo ibacibeleka mumulimo ooyu cakusyomeka kusikila sunu.

Swebo antoomwe a Dennis a Edwina Crist, Ana Rodríguez, a Delia Sánchez, twakatumwa ku Ecuador mu South America. Ba Dennis a Edwina bakaunka kudolopo mpati ku Quito. Swebo aba Ana a Delia twakatumwa ku Cuenca, idolopo limbi lipati mu Ecuador. Cilawo cakajisi zyooko zyobilo. Mbungano yakusaanguna mu Cuenca yakatalikila muŋanda yesu alimwi twakali buyo cisambomwe. Tiitwakalizyi mbotwakali kukonzya kukambauka akaambo kakuti twakali basyoonto.

Mu Cuenca mwakali zikombelo zinji alimwi imazuba ngobakali kulemeka mubukombi bwabo kwakali kucitika mapobwe mudolopo lyoonse. Nokuba boobo, bantu baku Cuenca bakali amibuzyo minji. Mucikozyanyo, ciindi cakutaanguna nitwakaswaangana a Mario Polo wakali syaazibwene mukuccovwa ncinga mu Cuenca wakandibuzya mubuzyo wakuti, “Ino nguni muvwuule waambidwe kubbuku lya Ciyubunuzyo?”

Alimwi buzuba bumwi Mario wakaboola kalibilikide kuŋanda masiku. Mupati wacikombelo wakamupa bbuku lyakajisi twaambo twakubeja tujatikizya Bakamboni ba Jehova. Ndakamwaambila Mario kuti muntu watamikizyigwa weelede kulikwabilila. Amane buzuba bwakatobela Mario wakatamba mupati wacikombelo andime kuŋanda yakwe kutegwa ndiingule mibuzyo njobakatutamikizya. Mumubandi ooyu ndakalomba kuti tulange-lange kaambo kanjiisyo ya Butatu. Mupati wacikombelo naakabala lugwalo lwa Johane 1:1, Mario wakalupandulula kabotu mu Chigiliki. Eeci cakacitika kumagwalo oonse aakalembedwe mu Bbaibbele. Akaambo kaceeci, mupati wacikombelo wakaunka kakunyina kukasalazya kaambo kanjiisyo ya Butatu. Eeci cakapa kuti Mario amukaintu wakwe basyome kuti aaka nkakasimpe alimwi bakali kuzipandulula kabotu njiisyo zyamu Bbaibbele. Cakali kukomanisya kubona kuti mbungano zyaku Cuenca zyakavwula kusika ku 33 calo cakapa kuti mbungano mucilawo coonse ncotwakapegwa kutaanguna zisike ku 63. Eelo kaka ooku kwakali kuyaambele kupati!

Kubona Mulimo Mbuwakali Kukomena Kandili Kumutabi

Mu 1970, mebo a Al Schullo twakaambilwa kuti tukaakubelekele kumutabi ku Guayaquil. Twakapegwa mulimo wakulanganya mutabi. Joe Sekerak wakali kutugwasya kubikka mabbuku mumabbokesi aakumbungano zili 46 mucisi coonse. Kwaciindi cili mbocibede, Cloris wakali kukambauka kaali mebo ndakali kubeleka ku Bbeteli. Wakagwasya bantu bali 55 kuti babbapatizyigwe, kumuswaangano mupati lyoonse kwakali kubbapatizyigwa bantu botatwe naa bosanwe.

Mucikozyanyo, Cloris wakaiya Bbaibbele a Lucresia iwakali kukazyigwa a mulumi wakwe. Nokuba boobo, Lucresia wakabbapatizigwa amane wakatalika bupainiya bwaciindi coonse. Wakabaisya bana bakwe mbobeelede kupona kweelana ambwayanda Jehova. Bana bakwe bobilo mbaalu alimwi umwi wabo mupainiya waalubazu; mwanaakwe musimbi mupainiya. Muzyukulu wakwe musimbi ukwetwe kumukwesu uulaamoyo mubotu alimwi boonse bobilo mbapainiya baalubazu. Ooyu mukwasyi wabagwasya bantu banji kwiiya kasimpe.

Mu 1980, kwakali basikumwaya basika ku 5,000 mu Ecuador. Mutabi wakaceya akaambo kakuvwula kwabantu. Mukwesu wakatupa busena buli kulamfwu-lamfwu adolopo lya Guayaquil bulaa mahekele aali 32. Mu 1984, twakatalika kuyaka mutabi mupya alimwi aŋanda yakucitila miswaangano mipati abusena oobu zyalo zyakaabwa mu 1987.

Bantu Banji Bakalyaaba Kucita Mulimo Ooyu

Kwamyaka minji, calikukkomanisya kubona basikumwaya banji abapainiya bakali kuzwa muzisi zimbi kababoola ku Ecuador kuzikugwasya kubusena kwakabulide bakambausi banji ba Bwami. Icikozyanyo ncondiyeeya kapati ncaba Andy Kidd bakali bayi ibakazwa ku Canada. Bakalongela ku Equador mu 1985 nibakaleka mulimo wabwiiyi kabali amyaka iili 70, bakabeleka mulimo wakukambauka kusikila nibakafwa mu 2008 kabajisi myaka iili 93. Nindakababona ciindi cakutaanguna, mbabakali baalu balikke mumbungano nsyoonto. Nokuba kuti cakali kubakatazya Chisipanisyi, bakali kupa makani aabuleya akusololela Ciiyo ca Ngazi Yamulindizi. Alimwi bakali kweendelezya a Cikolo Camulimo Weendelezyegwa a Leza alimwi bakalijisi azibeela zimbi mu Muswaangano Wamulimo. Mubusena oobu, kuli mbungano zyobilo zicita kabotu alimwi kuli basikumwaya basika ku 200 abaalu banji.

Mukwesu umwi, Ernesto Diaz iwakalongela ku Ecuador kuzwa ku United States amukwasyi wakwe wakaamba boobu nikwakainda myezi iili lusele: “Bana besu botatwe bawiiya mwaambo ooyu alimwi balicizyi kuyiisya. Ambebo ndebausyi ndaizuzikizya imbaakani njendakali kuyeeya kuti taikonzyeki mubweende obuno—kuba painiya waciindi coonse alimwi akuunka mumuunda lyoonse amukwasyi wangu. Toonse antoomwe tulaaziiyo zya Bbaibbele zili 25. Eeci capa kuti tukamantane mumukwasyi alimwi capa kuti ndimuzyibe kabotu Jehova.” Eelo kaka tulabalumba bakwesu abacizyi aaba!

Mu 1994 mutabi wakakomezyegwa alimwi. Mu 2005 basikumwaya bakainda ku 50,000 calo cakapa kuti mutabi uyandike kukomezyegwa alimwi. Eeci cakali kubikkilizya kukomezya Ŋanda Yakucitila Miswaangano Mipati, maanda aakukkala alimwi amaofesi aabasikusandulula. Aaya mayake mapya akaabwa mu October 31, 2009.

Nibakanditanda kucikolo mu 1942, kwakali Bakamboni ba Jehova basika ku 60,000 mu United States. Lino balainda ku 1,000,000. Nitwakaboola ku Ecuador mu 1966, kwakali buyo basikumwaya ba Bwami basika ku 1,400. Lino balainda ku 68,000. Alimwi banji balalangilwa kuba Bakamboni akaambo kakuti kuli bantu baiya Bbaibbele basika ku 120,000 alimwi ibainda ku 232,000 bakajanika ku Ciibalusyo calufwu lwa Kristo mu 2009. Masimpe Jehova wabalongezya bantu bakwe munzila njotutakonzyi kuyeeyela. Eelo cilakkomanisya kaka kupona aciindi mulimo nowakali kuyaambele! *

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 34 Cibalo eeci nocakacili kulembwa kutegwa cimwaigwe, ba Harley Harris bakafwa kabasyomeka kuli Jehova.

[Zifwanikiso izili apeeji 5]

Busena bwakucitila miswaangano ku Guayaquil (mu 1981) kakutanayakwa Ŋanda Yakucitila Miswaangano Mipati (mu 2009) abusena mpamunya