Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

Miniminpene en Kristian Kin Kalinganahla Koht

Miniminpene en Kristian Kin Kalinganahla Koht

Miniminpene en Kristian Kin Kalinganahla Koht

“Nantihong dadaurete en kapwaiada ehupene en madamadau.”​—EP. 4:3, NW.

1. Ia duwen Kristian akan nan Episos arail kin kalinganahla Koht?

 MINIMINPENE en mwomwohdisohn Kristian nan Episos mahs kin kalinganahla Koht mehlelo, Siohwa. Nan wasao me diren netinet kin wiawi, e sansal me ekei Kristian akan wia soumas kepwehpwe kei me naineki lidu kan, a meteikan kin wia lidu kei me uhdahn semwehmwe. (Ep. 6:5, 9) Ekei irail iei mehn Suhs kan me sukuhlki padahk mehlel erein sounpwong siluh me wahnpoaron Pohl kin padapadahk nan arail sinakoke. Meteikan kin kaudokiong koht lih Artemis oh kin iang wunahni mahs. (Wiewia 19:8, 19, 26) E sansal me padahk mehlel en Kristian kin kaminiminpene soangsoangen aramas akan. Pohl kin pohnese me miniminpene nan mwomwohdiso kin kalinganahla Siohwa. Wahnpoarono ntingihedi: “Kitail kapinga ih nan mwomwohdiso.”​—Ep. 3:21.

2. Kahpwal dahieu me lelohng miniminpene en Kristian kan nan Episos?

2 Ahpw, miniminpene me mwomwohdisohn Episos kin ahneki lelohng kahpwal. Pohl padahkihong elder kan en wasao: “Mie ekei aramas me pahn pwarada sang nanpwungamwail me pahn pitiheki me pwoson akan lokaia likamw, pwe re en idawehnirailla.” (Wiewia 20:30) Pohl pil koasoia me ekei Kristian kan kin ahnekihte madamadau en saminimin me kin “kakaun irail kan me kin uhwong Koht.”​—Ep. 2:2; 4:22.

Kisinlikou me Pid Kesempwalpen Miniminpene

3, 4. Ia duwen nein Pohl kisinlikou ong mehn Episos kan kin kasalehda kesempwalpen miniminpene?

3 Pohl ese me ma Kristian akan kin pousehlahte sawaspene ni popohl, emenemen irail anahne nantihong kakairada miniminpene. Koht ketin kamwakid Pohl en ntingkiwohng mehn Episos kan kisinlikou ehu me pid miniminpene. Karasepe, Pohl ntingihedi duwen kupwuren Koht “eh pahn ketikipene soahng koaruhsie nanleng oh sampah pahn tahpwteieu, iei pahn Krais.” (Ep. 1:10) Pohl pil karasahiong Kristian keidi kan takai kan me kin wiahda ihmw ehu oh koasoia: “Tehnpas wet unsek, oh . . . kakairada pwe en wiahla tehnpas sarawi ehu me kasarawihong Kaun-o.” (Ep. 2:20, 21) Pohl pil kasalehda kesempwalpen miniminpenehn mehn Suhs kan oh mehn liki kan me wiahla Kristian oh katamankihong irail me Koht ketin kapikada irail koaros. E koasoia me Siohwa iei “Samatail, me iei tapwin peneinei koaros me mi nanleng oh sampah.”​—Ep. 3:5, 6, 14, 15.

4 Ni atail pahn tehk mwahu Episos irelaud 4, kitail pahn kilang ia kahrepen miniminpene eh kin apwal, ia duwen Siohwa eh ketin sewese kitail en kin miniminpene, oh soangen madamadau dah kan pahn sewese kitail en kolokol atail kin miniminpene. Ke sou wadekala irelaudo pwon pwe ken kak uhdahn paiekihda iren onop wet?

Dahme Kahrehda Kitail Anahne Nantihong Ehupene?

5. Dahme kahrehda sapwellimen Koht tohnleng kan kak miniminpene papah ih? Dahme kahrehda e apwal ong kitail en kin miniminpene?

5 Pohl kangoangehki rie Kristian akan nan Episos en “nantihong dadaurete en kapwaiada ehupene en madamadau.” (Ep. 4:3NW) Pwe kitail en wehwehki atail anahne nantihong wia met, medewe duwen sapwellimen Koht tohnleng kan. Sohte mour riau nan sampah kin uhdahn duwepenehte, eri met kasalehda me Siohwa ketin kapaiahki emenemen sapwellime tohnleng rar kei en ahneki irair tohrohr kan. (Kaud. 5:11) Ahpw irail koaros kin papah Siohwa ni minimin pwehki re kin rong ih oh kapwaiada kupwure. (Wadek Melkahka 103:20, 21.) Kristian akan pil duwehte tohnleng lelepek pwukat me ahneki irair tohto, ahpw re kin ahneki soangsoangen sapwung kan. Met kak kalaudehla apwal en miniminpene.

6. Soangen madamadau dah kan me pahn sewese kitail en perenki doadoahk rehn riatail kan me arail sapwung kan weksang atail?

6 Ni ahnsou me aramas soh unsek kan kin song en sawaspene, re kin mwadang lelohng kahpwal. Karasepe, ia duwen ma emen brother me kin mpahi ahpw kin kalapw pwand oh emen brother me sohte kin pwand ahpw kin mwadang en lingeringer kin doadoahkpene papah Siohwa? Emenemen ira kin medewe me dahme meteio kin wia sohte konehng ahpw mwein e manokehla me pein eh wiewia pil sohte konehng. Ia duwen ara kak doadoahkpene ni popohl? Tehk ia duwen madamadau kan me Pohl kihda ar kak sewese ira. Eri medewehla ia duwen atail kak sewese miniminpene nanpwungatail ni atail kin kakairada madamadau pwukat. Pohl ntingihedi: “[I] peki ni ngidingid rehmwail en weweid ni pwung . . . ahneki karakarahk unsek, oh mpahi, dadaurete nan apwal, oh kanengamahpene nanpwungamwail ni limpoak, nantihong dadaurete en kapwaiada ehupene en madamadau nan popohl me kin kaminiminkumwailpene.”​—Ep. 4:1-3, NW.

7. Dahme kahrehda e kesempwal en nantihong miniminiong Kristian soh unsek teikan?

7 Sukuhlki en papah Koht ni minimin rehn aramas soh unsek teikan kin kesempwal pwehki tohn kaudok mehlel kan kin wia warteieu. Episos 4:4-6 mahsanih: “Warteieu mie, [“sapwellimen Koht manaman tehieu,” NW] mie, duwehte koapworopworteieu mie nan mour me kumwail malipilipdohng loale. Kauntehmen mie, oh pwosonteieu, oh pil papidaisteieu. Kohttehmen mie, me Semen aramas koaros, oh Kaunen mehkoaros.” Sapwellimen Siohwa manaman oh kapai kan kin pid ehupene en riatail kan me Koht kin ketin doadoahngki. Ma emen nan mwomwohdiso kin kansensuwedihala kitail, mie wasa me kitail kak kohla ie? Sohte wasa ehu me kitail kak rong mahsen en mour soutuk.​—Sohn 6:68.

“Sapwellime Kisakis kan” Sewese Kakairada Miniminpene

8. Dahme Krais ketin doadoahngki pwe en sewese kakehlaka kitail en pelianda madamadau en saminimin?

8 Pohl koasoia duwen tiahk en sounpei kan mahs pwe en karasahda duwen Sises eh ketikihda “sapwellime kisakis kan” pwe en sewese kaminiminpene mwomwohdiso. Sounpei men me kana ele kin koledi emen oh wahdo rehn eh pwoudo pwe en wiahla ladu oh sewese wia eh doadoahk kan. (Mel. 68:1, 12, 18) Pil duwehte, Sises eh ketin kalowehdi sampah kin kahrehiong me tohto en men wiahla sapwellime ladu kan. (Wadek Episos 4:7, 8.) Ia duwen eh kin ketin doadoahngki ladu pwukat? “Ekei e ketin pilada en wahnpoaron, ekei soukohp, ekei sounkalohki rongamwahu, ekei silepe oh sounpadahk. E ahpw ketin wiahda met pwe en kaunopadahng sapwellimen Koht aramas akan koaros ong doadoahk en papah me [“me sarawi,” NW] kan uhdahn pahn wia, pwe en kakairada paliwar en Krais. Eri, kitail koaros pahn ehupene ni minimin en pwoson.”​—Ep. 4:11-13.

9. (a) Ia duwen “sapwellime kisakis kan” ar kin sewese kolokol atail miniminpene? (b) Dahme kahrehda tohn mwomwohdiso koaros anahne sewese arail kin miniminpene?

9 Nin duwen sounsilepe limpoak kan, irail “sapwellime kisakis kan” kin sewese kolokol atail miniminpene. Karasepe, ma elder men nan mwomwohdiso tehkada brother riemen ara kin siaipene, e kak sewese laud miniminpene en mwomwohdiso sang ni eh pahn kihda kaweid pwe en kapwungala ira ni elen mpahi. (Kal. 5:26–6:1) Nin duwen sounpadahk kan, irail “sapwellime kisakis kan” kin sewese kitail en katengehdi atail pwoson me kin poahsoankihda padahk kan en Paipel. Kahrehda re kin sewese kakairada miniminpene oh sewese kitail en kekeirda nin duwen Kristian kan. Pohl ntingihedi met “pwe kitail en dehr kin mwomwen seri wekiwekin, me kin wekiwekidengkiseli angin padahk en aramas widingan akan me kin pitihediong aramas teikan nan ar padahk likamw.” (Ep. 4:13, 14) Kristian koaros anahne sewese miniminpene en riatail kan duwehte kakon en paliwaratail kin kakehlaka kakon teikan sang ni arail kin kihda dahme anahn.​—Wadek Episos 4:15, 16.

Kakairada Elen Madamadau Kapw

10. Ia duwen tiahk samin eh kak kauwehla miniminpene?

10 Ia duwe, ke ese me nan irelaud 4 en nein Pohl kisinlikou ong mehn Episos kan kin kasalehda me en limpoakpene iei ahl en ahneki miniminpene nin duwen Kristian kan? Mwuhr, e kasalehda dahme kin pidada limpoak. Karasepe, en ideidawehn elen limpoak sohte pahn mweidada nenek oh tiahk suwed kan. Pohl kangoange rie kan en dehr “kin idawehn mouren me rotorot akan.” Soangen aramas pwukat “solahr arail namenek,” oh “re kin pein pangala pein irail ong nin tiahk suwed kan.” (Ep. 4:17-19) Sampah suwed me kitail mi loale kin keper ong atail miniminpene. Aramas akan kin wia kamwanki, koulki, kilang nan kasdo duwen nenek oh pil kin wia tiahk wet ni rir de ni sansal. Ahpw en pwangih emen, wiewia ehu me kin pidada omw en mwahuki emen ahpw sohte men pwoudkihla, kak kahrehiong uhk en sohpeisang Siohwa oh pil mwomwohdiso. Dahme kahrehda? Pwehki met kak imwikihla tiahk en nenek. E pil kin kahrehiong aramas pwopwoud men en kamwahl oh kak katohre seri kan sang rehn pahpa oh nohno kan oh pil katohre me sohte wiahda dihpo sang rehn eh pwoud. Met uhdahn kahrehda saminimin! Ihme kahrehda Pohl ntingihedi: “Kaidehn ih padahk me kumwail aleier en met duwen Krais!”​—Ep. 4:20, 21.

11. Soangen wekidekla dahieu me Paipel kangoange Kristian kan en wia?

11 Pohl kasalehda kesempwalpen atail en kesehla soangen madamadau me kin kauwehla mehkot mwahu ahpw en kakairada madamadau kan me pahn kak sewese kitail en miniminiong meteikan. E koasoia: “Kumwail kesehla amwail mouren mahs, me kahrehiongkumwailehr nan mour suwedo—amwail mour me kin ohkihla ineng widingan kan. . . . Amwail lamalam uhdahn pahn onohnsapahlda. Eri, kumwail pahn onehda sapahl pein kumwail ong ni aramas kapw me wiawihda rasehng Koht, oh me kin kasalehda pein ih ni mour mehlel en pwung oh sarawi.” (Ep. 4:22-24) Ia duwen ‘atail lamalam uhdahn pahn onohnsapahlda’? Ma kitail kin ni kalahngan doudouloale dahme kitail sukuhlki sang Mahsen en Koht oh pil mehn kahlemeng mwahu en Kristian koahiek kan, kitail kak nantihong kakairada mour kapwo me wiawihda nin duwen kupwuren Koht.

Kakairada Elen Koasoi Kapw

12. Ia duwen koasoi mehlel eh kakairada miniminpene? Dahme kahrehda e apwal ong ekei aramas akan en kin mehlel?

12 Koasoi mehlel kin kesempwal ong irail me wia kisehn peneinei de kisehn mwomwohdiso. Koasoi me mehlel, sansal, oh kadek kak kaminiminpene aramas akan. (Sohn 15:15) Ahpw ia duwen ma aramas men lokaia likamw ong rie? Ni ahnsou me rieo esehda met, likilik en nanpwungara pahn luwetala. Ke kak wehwehki kahrepen Pohl eh ntingihedi: “Emenemen kumwail en kin lokaia mehlel ong rie . . . pwe kitail koaros wia kisehn paliwarteieu rehn Krais.” (Ep. 4:25) Emen me kin ahnla lokaia likamw pahn apwalki tapiada koasoi mehlel, pwe mwein eh kin lokaia likamw tepisang ni eh seri. Ahpw Siohwa pahn kupwurperenki eh nannanti oh pahn ketin sewese ih.

13. Dahme kin pidada en kesehla lokaia kamedek?

13 Siohwa ketin padahkihong kitail en kakairada wahu oh minimin sang ni atail kaunda elen atail koasoi nan mwomwohdiso oh pil nan peneinei. Episos 4:29, 31 mahsanih: “Dehr wia koasoi me pahn kamadakahla emen. . . . Kumwail kadohwanewei sang kumwail soangen mwakar koaros, soangen ineng suwed koaros, soangen lingeringer koaros, soangen men pei koaros, soangen lahlahwe koaros, soangen kailok koaros en nan kapehdamwail.” Ehu ahl en liksang lokaiahn kasaroh iei en kakairada wahu ong meteikan. Karasepe, ohl men me kin koasoi kamedek ong eh pwoudo anahne nantihong wekidala eh madamadau ong liho, ni eh sukuhlki ia duwen Siohwa eh ketin wauneki lih akan. Koht ketin keikihdi ekei lih akan sapwellime manaman oh ketikihong irail koapworopwor en iang Krais kaunda nin duwen nanmwarki kei. (Kal. 3:28; 1 Pit. 3:7) Pil duwehte, lih men me kin ahnla wering eh pwoudo anahne wekidekla ni eh sukuhlki duwen Sises eh ketin irehdi pein ih ni ahnsou me meteikan kin kahrehiong ih en lingeringer.​—1 Pit. 2:21-23.

14. Dahme kahrehda e keper en kasalehda lingeringer?

14 Lokaia kamedek oh sohte kin powehdi lingeringer kin dokpene. Met pil kak katohrepeseng aramas akan me kin wia pwihn ehu. Lingeringer kin rasehng kisiniei. E apwal en mwadang powehdi oh kin kahrehda kahpwal. (Lep. Pad. 29:22) Emen me kin kasalehda kahrepen eh nsensuwed ong emen tohrohr anahne kanahieng eh lingeringer pwe en dehr kauwehla ara nanpwungmwahu. Kristian kan anahne nantihong mahkpene, dehr kolokol nsensuwed oh pil dehr pwurepwurehng koasoia duwen ireo. (Mel. 37:8; 103:8, 9; Lep. Pad. 17:9) Pohl kaweidkin mehn Episos kan: “Ma kumwail pil lingeringer, kumwail dehr mweidohng amwail lingeringer en kahrehiong kumwail nan dihp; pil dehr kolokol amwail lingeringer rahn ehu pwon. Kumwail dehr kihong Tepil eh ahnsou mwahu.” (Ep. 4:26, 27) Ma emen sohte kin powehdi eh lingeringer, e pahn kihong Tepil eh ahnsou mwahu en kahrehda saminimin oh akamai nan mwomwohdiso.

15. Kihsang mehkot me kaidehn atail kak kahrehda dah?

15 Wauneki en meteikan ar dipwisou kin sewese miniminpene en mwomwohdiso. Kitail kin wadek: “Aramas me kin epwehnki pirap, en tokedihsang eh pirap.” (Ep. 4:28) Likilik kin kekeirda nanpwungen sapwellimen Siohwa aramas akan. Ma Kristian men kauwehla likilik wet sang ni eh pirapahda mehkot me kaidehn ah, e pahn kauwehla miniminpeneo.

Limpoak ong Koht Kaminiminkitailpene

16. Ia duwen atail kak doadoahngki lokaiahn kangoang pwe en kakehlaka atail miniminpene?

16 Koaros kin poakohng Koht oh apwalih meteikan ni limpoak, met kin kaminiminpene mwomwohdiso en Kristian. Atail kalahnganki sapwellimen Siohwa kadek kin kamwakid kitail en nantihong kapwaiada kaweid wet: “[Koasoia] soangen mahsen me kin sewese oh kakairada dahme anahnepe mie, oh kin kamwahwihala me kin rong kumwail kan. . . . Kumwail en kin kadekpene oh loallamwahupene, oh mahkpene duwen Koht eh ketin mahkohng kumwail rehn Krais.” (Ep. 4:29, 32) Siohwa kin ketin mahkohng aramas soh unsek kan duwehte kitail. Kitail sou pil anahne mahkohng meteikan ni atail kilang arail soh unsek kan?

17. Dahme kahrehda kitail anahne nantihong kakairada minimin?

17 Miniminpene en sapwellimen Koht aramas akan kin kalinganahla Siohwa. Sapwellime manaman kin kamwakid kitail en kakairada minimin ni ahl tohrohr. Kitail sohte men uhwong kaweid en manamano. Pohl ntingihedi: “Kumwail dehr pil kin kansensuwedihada [‘sapwellimen Koht manaman,’ NW].” (Ep. 4:30) Miniminpene kin wia pai kesempwal ehu. E kin kihong irail kan me miniminpene peren oh kihong Siohwa kaping. Ihme kahrehda “nan amwail wialahr sapwellimen Koht seri kompoak kei, kumwail song en kahlemengih ih. Nan amwail mour kumwail weweidki limpoak.”​—Ep. 5:1, 2.

Ia Duwen Omw Pahn Sapeng?

• Soangen madamadau dahieu me kin kakairada miniminpene nanpwungen Kristian kan?

• Ia duwen atail wiewia kin kakairada miniminpene nan mwomwohdiso?

• Ia duwen atail koasoi kin sewese kitail en doadoahkpene?

[Peidek en Onop]

[Kilel nan pali 21]

Irail kan me tikda nan soangsoangen wasa kan kin miniminpene

[Kilel nan pali 22]

Ke kin wehwehki keperpen pwangih emen?