Akxni lu latalalinaw kstalaninanin Cristo malanki Dios
Akxni lu latalalinaw kstalaninanin Cristo malanki Dios
«[Kaliskujwi] mpi ni tu nakalaktlawaniyan wa ntu makxtum kalitlawanitan Spiritu.» (EFESIOS 4:3)
1. ¿Tuku xlimalanki Dios congregación xalak kʼÉfeso kxapulana siglo?
KXAPULANA siglo xwi akgtum congregación nema xmalanki xaxlikana Dios, xlakata lu tlan xlatalalin. Lichuwinamaw congregación xalak Éfeso. Kʼuma kachikin niku lhuwa kstanankan, makgapitsi kstalaninanin Cristo xkgalhikgo tumin chu asta xkgalhikgo lakskujnin, chu amakgapitsi lakskujnin xwankgonit chu max lu lakglimaxkgan xwankgonit (Efesios 6:5, 9). Nachuna, makgapitsi natalan judíos xwankgonit chu katsinikgolh xlakata xaxlikana takanajla akxni apóstol Pablo akgtutu papaʼ kalitachuwinalh xlakata Dios kxpukgalhtawakgakan, pero na xwilakgolh tiku ni judíos xwankgonit tiku xkakninanikgonit Ártemis chu xliskujkgonit magia (Hechos 19:8, 19, 26). Liwana xtasiya pi xaxlikana takanajla xtlawanit pi tlan nalatalalinkgo maski tanu tanu niku xalanin xwankgonit. Pablo wa pi xlakata tlan xlatalalinkgo xmalanki Jehová, wa xlakata tsokgnalh: «Nkalikgalhilh nkakni xpalakata nkamputum nkanajlanin» o congregación (Efesios 3:21).
2. ¿Tuku xtlawaputun pi nialh tlan xlatalalilh natalan xalak Éfeso?
2 Pero maski lu tlan xlatalalin kstalaninanin Cristo xalak kʼÉfeso wi tuku xtlawaputun pi nialh tlan xlatalalinkgolh. Pablo xkawaninita tiku xpulalinkgo congregación: «Na naʼanankgoy kmilakgstipankan makgapitsin nchixkuwin, na tanuj tamasiyun ntu ni talulokgtat nalichuwinankgoy, lakimpi namalakgaspityawakgoy limakgalhtawakgat nastalanikgoy» (Hechos 20:30). Nachuna xwilakgolh makgapitsi natalan tiku nina liwana xmakgxtakgkgo xtayatkan nema xtlawa pi nila liwana xlatalalin, apóstol wa, «ama spiritu wantu asta chu skujma kxnakukan lakgachixkuwimakgananin» o tiku ni kgalhakgaxmatnankgo (Efesios 2:2; 4:22).
Akgtum carta nema lichuwinan tlan latalalinkan
3, 4. Kxcarta Pablo nema kamalakgachanilh Efesios, ¿la litasiya pi lu xlakaskinka tlan latalalinkan?
3 Pablo liwana xkatsi pi xlakata nalamakgtayayaw chu tlan nalatalalinaw talakaskin pi chatunu chatunu wi tuku xlitlawat. Dios malakpuwanilh Pablo xlakata nakatsokgnani akgtum carta efesios nema lichuwinan pi lu xlakaskinka tlan latalalinkan. Kʼuma carta lichuwinan pi xtalakaskin Dios wa pi «paks namakamaxkikan Cristo» (Efesios 1:10, Hua Xasasti Talaccaxlan, [TXS] 1999). Na katamalakxtumilh tiku naʼankgo kakgapun la chiwix nema litlawakanit akgtum chiki, chuna wa: «Yuma patsaps [...] natsukuy kaxlakkgoy asta akxni nalitaxtuy akgtum xalilakgatit xtemplo Dios» Jehová (Efesios 2:20, 21, TXS [1999]). Nachuna lichuwinalh tuku xtlawa pi natalan tlan xlatalalinkgolh, judíos chu tiku ni judíos, chu kamalakapastakli pi putum, wa Jehová xkamaxkinit latamat, «xTlat nkimPuchinakan Jesucristo. Wa nti likalhikgoy xtukuwini xlipaks xkilhtsukut ntu anan nkakgapun, chu nkatiyatna» (Efesios 3:5, 6, 14, 15).
4 Akxni likgalhtawakgayaw capítulo 4 xla Efesios, naʼakxilhaw tuku xlakata talakaskin pi lu naliskujaw xlakata tlan nalatalalinaw, chu la kinkamakgtayayan Jehová chuntiya nakgalhiyaw talakapastakni nema nakinkamakgtayayan tlan nalatalalinaw. Xlakata liwana nakinkamakgtayayan uma artículo tlakg tlan pulana nalikgalhtawakgayaw capítulo 4.
Tuku xlakata lu talakaskin naliskujaw xlakata tlan nalatalalinaw
5. ¿Tuku xlakata ángeles tlan liwana akxtum skujnanikgo Dios, pero tuku xlakata akinin tuwa makgkatsiyaw?
5 Pablo kaskinilh natalan xalak Éfeso pi “[xliskujkgolh] mpi ni tu xkalaktlawanilh wa ntu makxtum xkalitlawanit Spiritu” (Efesios 4:3). Wantuku nakinkamakgtayayan liwana naʼakgatekgsaw tuku xlakata xlakaskinka, natatalakxtumiyaw ángeles tiku ni makgxtakgkgo Dios. Chuna la kKatiyatni niʼanan chatiy latamanin nema lu lakxtum, nachuna lhuwa millones ángeles ni lakxtum (Daniel 7:10). Pero xlakan akxtum skujnanimakgolh Jehová. ¿Tuku xlakata? Xlakata kgaxmatnikgo Dios chu tlawakgo xtalakaskin (kalikgalhtawakga Salmo 103:20, 21). Pero akinin tuwa makgkatsiyaw tlan nalatalalinaw, chu maski kgalhiyaw lakwan tayat na kgalhiyaw lhuwa ni lakwan tayat.
6. ¿Tukuya talakapastakni nakinkamakgtayayan tlan nakataskujaw kinatalankan tiku kgalhikgo tayat nema ni lakgatiyaw?
6 Xlakata lakgalhinanin akinin lakapara tawila taʼakglhuwit akxni akxtum skujaw. Kalichuwinaw uma, ¿tuku nakitaxtu komo chatum tala tiku ni lakapara sitsi pero ni sokg chan niku nawanikan, taskuja chatum tala tiku sokg chan pero xasitsi? Max kajwatiya nalakapastakni tuku nitlan tlawakgo xchatuykan, pero ni naʼakxilhkgo pi na tlawamakgolh tuku nitlan. ¿Tuku xlitlawatkan xlakata tlan akxtum naskujkgo? Tlakg nakgalhikgo tayat nema listakyawanalh Pablo. Akxni nalikgalhtawakgayaw tastakyaw nema mastalh, liwana kaʼakxilhwi la nakamakgtayakgo umakgolh natalan xlakata tlan nalatalalinkgo chu alistalh la nakinkamakgtayayan. Apóstol tsokgnalh: «Kaskiniyan litlan mpi xtachuna nalatapayatit wa lantlata xlilat [...] lhuwa anan ntataktujun, chu ntasmalhwan, chu ntapaxuwanaliyan ntu nalakgalhiniyatit nchatunu amakgapitsin lantla lapaxkiyatit. [...] Kuintaj kakatlawakantit mpi ni tu nakalaktlawaniyan wa ntu makxtum kalitlawanitan Spiritu, xaliankgalhin katapinitit ni namakgaxtakgatit ntatanksni» (Efesios 4:1-3).
7. ¿Tuku xlakata lu xlakaskinka pi kstalaninanin Cristo nakatsiniyaw liwana nakataskujaw kinatalankan maski lakgalhinanin akinin?
7 Lu xlakaskinka nakatsiniyaw akxtum nakataskujnaniyaw Jehová kinatalankan kcongregación maski minkilhtamaku lawaniyaw o latlawaniyaw tuku nitlan, xlakata kaj anta kcongregación nakatekgsaw tiku xaxlikana kstalaninanin Cristo. «Watiya akgtum makni [...] chu mana watiya akgtum Spiritu nkgalhiyatit; lantla nkalitasanikanitantit ntu mana watiya ntakgalhkgalhitin wa ntu lakgayatit nchatum nkimPuchinakan, chu mana watiya akgtum mintakanajlakan, chu mana watiya akgtum mintamununkan.» (Efesios 4:4-6.) Nila katimakglhtinaw espíritu chu xtasikulunalin Jehová komo ni anta natatapakgsiyaw kxkachikin. Wa xlakata, maski na anta wi kcongregación chatum tala tiku ni lu talalimputunaw, ¿niku naʼanaw? Maski naputsayaw alakatanu kaj antiya kxkachikin Dios nakinkawanikanan tachuwin nema linan klatamat nema ni kgalhi xlisputni (Juan 6:68).
Lakchixkuwin tiku “kamaxkika xtaskujutkan” tlawakgo pi tlan kalatalaliw
8. ¿Tiku kalimaklakaskin Cristo xlakata nakinkamakgtayayan nitu natlawa pi nialh nalatalalinaw?
8 Pablo lichuwinalh pi xlakata tlan xlatalalilh kcongregación, Jesús “kamaxkilh xtaskujutkan tachixkuwitat”. Uma tuku Pablo lichuwinalh xlakapastakma tuku xtlawakgo soldados xalamakgasa. Akxni soldados xkitaspitkgo kguerra xchiliminkgo tiku xkamakgtayalh xpuskatkan kxchikkan chu xlakskujni xwankgolh (Salmo 68:1, 12, 18). Nachuna, xlakata Jesús tlajalh kakilhtamaku, lhuwa xlakskujnin tiku xatapaxuwan skujnanikgo (kalikgalhtawakga Efesios 4:7, 8). ¿Tukuya taskujut kamaxkikanit umakgolh lakskujnin? Pablo wan: «Akgchuwinanin titlawakgolh; chi nchu wa amakgapitsin, xmakgawaninanin xatlan tamakatsinin titlawakgolh; chi nchu wa amakgapitsin nti napuxkunanikgoy nkanajlanin titlawakgolh nalistakkgoy kxtakanajlakan wa nti ntapakgsikgoy kxmakni nCristo. nakgalhiyaw nkilipakskan ntu watiya ntipatum ntakanajla» (Efesios 4:11-13).
9. 1) ¿La kinkamakgtayakgoyan lakchixkuwin tiku “kamaxkikanit xtaskujutkan” xlakata tlan nalatalalinaw? 2) ¿Tuku xlakata nalamakgtayayaw xlakata tlan nalatalalinaw kcongregación?
9 Umakgolh lakchixkuwin tiku “kamaxkika xtaskujutkan” kakuentatlawa congregación, xlakata nalatalalinkgo. Kalichuwinaw uma, ¿tuku tlan natlawa chatum kgolotsin komo naʼakxilha pi chatiy natalan lalimakgasitsi xlakata max lakpuwan pi tlakg xlakaskinka ni xawa achatum? Kaj xakstukan nakastakyawa. “Xatasmalhwa” xlichuwinat uma kgolotsin akxni nakawani pi xlilakgpalitkan la lakpuwanankgo, uma natlawa pi congregación tlan natawila (Gálatas 5:26–6:1). Lakchixkuwin tiku “kamaxkika xtaskujutkan” na makgalhtawakganankgo, chu na kinkamakgtayakgoyan nalipawanaw Biblia. Chu na tlawakgo pi tlan nalatalalinaw chu tlawakgo pi kastakli kintakanajlakan. Pablo wan pi kinkamakgtayakgoyan «nialh xtachuna laktsu lakgskgatan nawanaw, kaj talakgpalitilhayaw, na ni natamastayaw nakinkaliyanan nkaniwa xaʼun ntu ntamasiyun, ntu nkaj xalikgaman litla wanankoy nchixkuwin, wa lantla akgskgawinankoy, [...] lakimpi natakskgawikgoy amakgapitsin» (Efesios 4:13, 14). Pero, putum kstalaninanin Cristo nalamakgtayayaw xlakata putum na tlan nalatalalinaw, chuna la lamakgtaya kimaknikan xlakata tlan natatsuwikgo (kalikgalhtawakga Efesios 4:15, 16).
Kamastakaw xasasti talakapastakni
10. Tiku tlawa talakgxtumit xalimaxana, ¿la tlawa nialh liwana nalatalalinaw?
10 Anta kversículos nema likgalhtawakgawa kcapítulo 4 xla Efesios, Pablo wan pi komo nakapaxkiyaw kinatalankan, wa natlawa pi tlan nalatalalinaw chu natatliwakglha kintakanajlakan. Alistalh, masiyalh la xliwanat xtayatkan tiku xlikana paxkinankgo. Wantuku nipara tsinu natlawayaw, wa talakgxtumit nema ni xlitatlawat chu tuku xalixkajni. Apóstol kawanilh xnatalan: «nialh chuna kalatapatit xtachuna lantla yama chixkuwin wanti ni lipawankgo Dios». Akxni ama, kakilhtamaku «nialh [x]maxanankgo xampi katuwa wantu lixkajni talakgalhin [x]tlawakgo» chu «tamakamastanikgo wantu nipala tsinu xlitlawatkan» (Efesios 4:17-19, TXS [1999]). La uku na lamaw kakilhtamaku niku nakinkamatlawiputunkanan tuku nitlan chu uma natlawa pi nialh tlan nalatalalinaw. Wa talakgxtumit nema ni xlitatlawat wa tuku likgalhkgamanankgokan, takilhtlin chu kpelículas. Chu lhuwa latamanin tsekg tlawakgo o nipara tsinu tatsekgkgo. Pero kalakapastakwi pi komo wi tiku nalimasiyaniyaw pi lakgatiyaw chu wi tuku natlawayaw tuku nalilakpuwan pi paxkiyaw chu nitu tatamakgaxtokgpumaw, uma natlawa pi natamakgatliniyaw Jehová chu congregación. ¿Tuku xlakata? Xlakata komo tiku «ni xaʼakgstitum» lakpuwanan uma tayat linan ktalakgxtumit nema ni xlitatlawat. Nachuna, wantiku chuna xtayat chu tamakgaxtokgnitta max naʼakgskgawi xpuskat o xchixku chu max asta nalakxtlawa xtamakgaxtokgat kxlakatin mapakgsinanin chu lu nitlan namamakgkatsini tiku tamakgaxtokga, na namamakgxtakga xkamanan. Chuna akxni ni akgstitum latamakan tlawa pi natapitsikan. Wa xlakata Pablo na wa: «Cristo ni chuna kamasiyaninitan» (Efesios 4:20, 21, NM).
11. ¿Tuku kinkawaniyan Biblia pi nalakgpaliyaw?
11 Pablo na masiyalh pi namakgxtakgaw talakapastakni nema tlawa pi nialh tlan nalatalalinaw, chu tlakg tlan nakgalhiyaw lakwan tayat nema natlawa ni naʼanan taʼakglhuwit: uma tuku tsokgli «Milimakgaxtakgatkan wantu xamakgan mintayatkan, chu lantla xamakgan chixku xwanitantit ntu xmakgatsankganit ntu nitlan lantla ntlaway wa ntu xtatlawaputu wa ntu akgskgawiy. Kalakgpalitit mintapuwankan lantla mintayatkan. Na kalilakgpalinantit xasasti chixku wa ntu litatlawanit xtachuna Dios xtapuwan, lantla ntu luwa wa ntalulokgtat ntu ntlaway, chu xasantujlani kxlatamat» (Efesios 4:22-24). Pero ¿la tlan natlawayaw xlakata “nalilakgpaliyaw xasasti chixku wa ntu litatlawanitaw xtachuna Dios xtapuwan”? Nalilakpuwanaw chu napaxtikatsiniyaw tuku katsiniyaw kBiblia chu natlawayaw chuna la tlawakgo natalan tiku tliwakga wi xtakanajlakan. Komo lhuwa naliskujaw, tlan nakgalhiyaw xatlan tayat “xasasti chixku wa ntu litatlawaw xtachuna Dios xtapuwan”.
Kalakgpaliw la nachuwinanaw
12. ¿La makgtayanan wantuku xaxlikana nalawaniyaw chu tuku xlakata makgapitsi lu tuwa makgkatsikgo nialh naʼakgsaninankgo?
12 Xlakata tlan nakatalalinaw kifamiliajkan chu congregación, xlakaskinka putum kilhtamaku nawanaw tuku xaxlikana. Chuna akxni xaxlikana chu xatapaxuwan chuwinanaw, tlawa pi tlan nakatalalinaw amakgapitsin (Juan 15:15). Pero ¿tuku nala komo nakatsiyaw pi chatum pariente o tala kinkaʼakgskgawin? Max nialh lu nalipawanaw. Wa xlakata Pablo tsokgli: «Tu ntalulokgtat [o xaxlikakana] nkatalalixakgatlitit nchatunu amakgapitsin wa nti lakatsu litawilakgotit; xampi latatapakgsiyaw» (Efesios 4:25). Wilakgolh tiku tuwa makgkatsikgo nialh naʼakgsaninankgo, xlakata makgasa lismanikgonit, max asta akxni aktsinajku xwankgonit. Pero Jehová tlan akxilha tiku liskuja xlakata nialh naʼakgsaninan chu nakamakgtaya.
13. ¿Tuku kilitlawatkan xlakata nialh nawanaw tuku nitlan nalimakgkatsikgo amakgapitsin?
13 Jehová lakaskin kalamaxkiw kakni chu tlan kalatalaliw kcongregación chu kfamilia wa xlakata kinkawaniyan la nachuwinanaw chu ni namalakatsaliyaw: «Nitu mpala tu nitlan tachuwin nataxtuy kminkilhnikan [...]. Kakatamakgatlinin xlipaks ntalaxkajnin, chu ntasitsin, chu ntakgaw, [«lakilhnit», NM] chu ntaxkajwachuwin chu xlipaks ntaʼaskgawit» (Efesios 4:29, 31). Xlakata ni nawanaw tuku nitlan nalimakgkatsi achatum talakaskin naliskujaw xlakata xatlan talakapastakni nakgalhiyaw. Kawiliw akgtum liʼakxilhtit, tiku kilhni xpuskat xliskujat xlakata tlakg napaxki, chu tlakg namakgtaya chuna nalakapastaka akxni nakatsini la Jehová kaʼakxilha lakpuskatin. Jehová lu kapaxki wa xlakata lhuwa kalaksaknit xlakata natamapakgsinankgo Cristo (Gálatas 3:28; 1 Pedro 3:7). Nachuna, puskat tiku kilhni xchixku talakaskin nalakgpali xtayat, naʼakxilha la Jesús ni sitsilh maski xmakgasitsiputunkgo (1 Pedro 2:21-23).
14. ¿Tuku xlakata lu nitlan lipekua nasitsiyaw?
14 Nachuna akxni wi tiku lu sitsinit wani tuku nitlan nalimakgkatsi achatum. Komo lipekua sitsiyaw, uma tlawa pi tiku lu tlan latalalinkgo nialh nalatalalinkgo. Xtachuna la lhkuyat lakapara talakgatumi, chu lhuwa tuku nitlan tlawa (Proverbios 29:22). Maski namin kilhtamaku wi tuku nalisitsiyaw, kuenta natlawayaw ni lipekua nasitsiyaw, xlakata uma max natlawa pi namakgatsankgayaw kiʼamigoskan. Akinin kstalaninanin Cristo, xaxlikana nakatapatiyaw amakgapitsin, ni putum kilhtamaku nakasitsiniyaw chu ni nakaliwaniyaw tuku kinkatlawanikgon (Salmos 37:8; 103:8, 9; Proverbios 17:9). Pablo kawanilh natalan xalak kʼÉfeso: «Maski nasitsiyatit, wampi ni tililakgalhinanatit; ni natsankgay nchichini lantla nkgalhiyatitku mintasitsinkan. Na ni timaxkiyatit nkilhtamaku mpala nakatokglhan akskgawini» (Efesios 4:26, 27). Tiku lipekua nasitsi namaxki talakaskin Akgskgawini pi nalaktamaknu taʼakglhuwit kcongregación.
15. ¿Tuku la akxni wi tiku kgalhanan?
15 Atanu tuku tlawa pi tlan nalatalalinaw wa ni natiyayaw tuku ni kilakan. Wa xlakata Pablo wan: « Wanti xkgalhanan, nialh [...] kakgalhanalh» (Efesios 4:28). Xlakskujnin Jehová lalipawankgo. Akxni lamakgalhanankan tlawa pi nialh liwana nalatalalinaw.
Xlakata paxkiyaw Dios tlawa pi tlan nalatalalinaw
16. ¿La natlawayaw xlakata akxni nachuwinanaw natlawa tlakg tlan nalatalalinaw kcongregación?
16 Akinin kstalaninanin Cristo tlan latalalinaw xlakata paxkiyaw Jehová, chu uma tlawa pi tlan nalalikatsiniyaw. Xlakata lu paxtikatsiniyaw pi Dios tlan kinkalikatsiniyan, liwana makgantaxtiputunaw uma tastakyaw: «Ni tu mpala tu nitlan tachuwin nataxtuy kminkilhnikan, wampi xman wa ntu xlilat lakimpi chuna nalistakkgoy ktakanajla. [...] Chi wampi tlan nkalikatsinitit nchatunu amakgapitsin, nalalakgalhamanatit, chu nalamatsankgananiyatit nchatunu amakgapitsin xtachuna lantla wixin nkamatsankgananin Dios xpalakata nCristo» (Efesios 4:29, 32). Jehová kinkalakgalhamanan, katsi pi akinin lakgalhinanin chu kinkatapatiyan. Wa xlakata nachuna kilitlawatkan.
17. ¿Tuku lu xlakaskinka naliskujaw xlakata tlan nalatalalinaw?
17 Xlakata tlan latalalinaw, malanki Jehová. Espíritu santo kinkamakgtayan pulaklhuwa la tlan nalatalalinaw. Akinin tlawaputunaw tuku lakaskin espíritu santo, xlakata apóstol Pablo wa: «Ni timakgalipuwanatit xasantujlani kSpiritu Dios» (Efesios 4:30). Lanka kxtapalh tlan latalalinaw wa xlakata kilikuentajtlawatkan. Ni kajwatiya lipaxuwayaw, uma na tlawa pi limalankiyaw Jehová. Wa xlakata kalilatamaw chuna la wan uma tastakyaw: «Katlawatit chuna la Dios, chuna la xkamanan tiku lu kapaxki, kalilatapatit tapaxkit» (Efesios 5:1, 2).
¿La xkgalhtinanti?
• ¿Tukuya talakapastakni tlawa pi tlakg tlan nalatalalinaw?
• ¿Tukuya lakwan tayat tlawa pi xatapaxuwan nalatalalinaw kcongregación?
• ¿La nachuwinanaw nema tlawa pi nalamakgtayayaw?
[Takgalhskinin]
[Epígrafe xla página 21]
Latamanin tiku tanu tanu niku xalanin tlan latalalinkgo
[Epígrafe xla página 22]
¿Katsiyaw pi lu nitlan kitaxtu akxni wi tiku kaj katiwa lakgati?