Nghena endzeni

Hundzela eka leswi nga endzeni

Vun’we Bya Vakreste Byi Vangamisa Xikwembu

Vun’we Bya Vakreste Byi Vangamisa Xikwembu

Vun’we Bya Vakreste Byi Vangamisa Xikwembu

“Mi tiyimisela hi mbilu hinkwayo ku hlayisa vun’we bya moya.”—EFE. 4:3.

1. Vakreste va le Efesa va lembe-xidzana ro sungula va xi vangamise njhani Xikwembu?

VUN’WE lebyi a byi ri kona evandlheni ra Vukreste ra le mutini wa khale wa Efesa a byi endla leswaku Yehovha, Xikwembu xa ntiyiso a vangamisiwa. Emutini wolowo lowu a wu ri ndhawu ya mabindzu leyi fuweke, vamakwerhu van’wana lava nga Vakreste, entiyisweni a va ri vini va mahlonga lava fuweke, kasi van’wana a va ri mahlonga naswona swi nga ha endleka leswaku a va ri evuswetini lebyikulu. (Efe. 6:5, 9) Van’wana a va ri Vayuda lava dyondzeke ntiyiso hi nkarhi lowu muapostola Pawulo a dyondziseke ha wona esinagogeni ya vona ku ringana tin’hweti tinharhu. Van’wana a va gandzela Artemi ni ku endla masalamusi loko va nga si dyondza ntiyiso. (Mint. 19:8, 19, 26) Swi le rivaleni leswaku Vukreste bya ntiyiso byi hlanganise vanhu lava tshameke va endla swilo swo hambana-hambana. Pawulo u swi xiyile leswaku Yehovha a a vangamisiwa hikwalaho ka vun’we lebyi a byi ri kona evandlheni. Muapostola loyi u tsarile a ku: “Eka yena a ku ve ku vangama hikwalaho ka vandlha.”—Efe. 3:21.

2. I yini lexi a xi xungeta vun’we bya Vakreste va le Efesa?

2 Hambiswiritano, vun’we lebyi katekisiweke bya le vandlheni ra Efesa a byi xungetiwa. Pawulo u lemuxe vakulu va vandlha rero a ku: “Exikarhi ka n’wina ku ta humelela vavanuna va vulavula swilo leswi soholotiweke leswaku va tikokela vadyondzisiwa.” (Mint. 20:30) Nakambe, vamakwerhu van’wana a va ha kombisa moya wa ku avana lowu Pawulo a lemuxeke ha wona leswaku “wu [tirha] eka vana lava nga yingisiki.”—Efe. 2:2; 4:22.

Papila Leri Kandziyisaka Vun’we

3, 4. Papila ra Pawulo leri yaka eka Vaefesa ri byi kandziyisa njhani vun’we?

3 Pawulo u swi xiyile leswaku ku va Vakreste va ya emahlweni va tirhisana hi vun’we, un’wana ni un’wana wa vona u fanele a endla matshalatshala yo kondletela vun’we hi mbilu hinkwayo. Xikwembu xi huhutele Pawulo ku tsalela Vaefesa papila leri eka rona a vulavuleke ngopfu hi vun’we. Hi xikombiso, Pawulo u tsale malunghana ni xikongomelo xa Xikwembu xa “ku hlengeleta swilo hinkwaswo nakambe eka Kreste.” (Efe. 1:10) U tlhele a fanisa Vakreste ni maribye yo hambana-hambana lama tirhisiwaka ku aka muako. “Muako hinkwawo, leswi wu hlanganisiweke hi vun’we, wu kula wu va tempele yo kwetsima ya Yehovha.” (Efe. 2:20, 21) Ku tlula kwalaho, Pawulo u kandziyise vun’we bya Vakreste va Vayuda ni Vamatiko naswona u tlhele a va tsundzuxa leswaku hinkwavo va vumbiwe hi Xikwembu. U vule leswaku Yehovha i “Tatana, loyi vito ra ndyangu wun’wana ni wun’wana etilweni ni le misaveni ri humaka eka yena.”—Efe. 3:5, 6, 14, 15.

4 Loko hi ri karhi hi kambisisa ndzima 4 ya Vaefesa, hi ta vona leswaku ha yini hi fanele hi endla matshalatshala leswaku hi va ni vun’we, ndlela leyi Yehovha a hi pfunaka ha yona leswaku hi va ni vun’we ni timfanelo leti nga ta hi pfuna leswaku hi tshama hi ri ni vun’we. Ha yini u nga hlayi ndzima leyi hinkwayo leswaku dyondzo leyi yi ta ku vuyerisa swinene?

Ha Yini Hi Fanele Hi Endla Matshalatshala Lamakulu Leswaku Hi Va Ni Vun’we?

5. Ha yini tintsumi ta Xikwembu ti kota ku tirha hi vun’we, kambe ha yini swi nga hi tikelaka swinene hina ku va ni vun’we?

5 Pawulo u kombele vamakwavo va yena va le Efesa leswaku va ‘tiyimisela ku hlayisa vun’we bya moya.’ (Efe. 4:3) Leswaku u twisisa xilaveko xo endla matshalatshala emhakeni leyi, anakanya hi tintsumi ta Xikwembu. Ku hava swivumbiwa swa laha misaveni leswi fanaka hi ku helela, hikwalaho hi nga gimeta hi leswaku Yehovha u katekise yin’wana ni yin’wana ya tintsumi ta yena ta timiliyoni hi ku ti vumba ti nga fani. (Dan. 7:10) Hambiswiritano, ti nga tirhela Yehovha hi vun’we hikuva hinkwato ta n’wi yingisa naswona ti endla ku rhandza kakwe. (Hlaya Pisalema 103:20, 21.) Tintsumi to tshembeka ti ni timfanelo to hambana-hambana, kambe Vakreste va tlhela va va ni ku tsana ko hambana-hambana. Sweswo swi nga endla leswaku swi tika swinene ku va ni vun’we.

6. Hi tihi timfanelo leti nga ta hi pfuna ku tirhisana ni vamakwerhu lava nga ni ku tsana loku hambaneke ni ka hina?

6 Loko vanhu lava nga hetisekangiki va ringeta ku tirhisana, va nga ha va ni swiphiqo hi ku olova. Hi xikombiso, ku vuriwa yini loko makwerhu la nga ni moya wo rhula loyi minkarhi yo tala a nga fikiki hi nkarhi, a tirhela Yehovha swin’we ni makwerhu loyi a wu khomaka nkarhi kambe a hlundzukaka hi ku olova? Un’wana ni un’wana wa vona a nga ha vona onge mukhuva wa lowun’wana a hi wunene kambe va nga ha rivala leswaku mikhuva yoleyo hinkwayo a hi yinene. Xana vamakwerhu volavo vambirhi va nga tirhisana njhani hi vun’we? Xiya ndlela leyi timfanelo leti Pawulo a vulavuleke ha tona ti nga va pfunaka ha yona. Kutani anakanya hi ndlela leyi hi nga kondletelaka vun’we ha yona hi ku hlakulela timfanelo teto. Pawulo u tsarile: “Ndzi mi kombela leswaku mi famba hi mukhuva lowu fanelaka . . . hi mianakanyo yo titsongahata hi ku helela ni hi ku rhula, hi ku va ni mbilu yo leha, mi lehiselana mbilu hi rirhandzu, mi tiyimisela hi mbilu hinkwayo ku hlayisa vun’we bya moya exibohweni lexi hlanganisaka xa ku rhula.”—Efe. 4:1-3.

7. Ha yini swi ri swa nkoka ku tikarhatela ku va ni vun’we ni Vakreste lava nga hetisekangiki?

7 I swa nkoka ku dyondza ku tirhela Xikwembu hi vun’we ni vanhu lava nga hetisekangiki hikuva ku ni miri wun’we wa vagandzeri va ntiyiso. “Ku ni miri wun’we, ni moya wun’we, tanihi leswi mi vitaniweke eka ntshembo wun’we lowu mi vitaneriweke eka wona; Hosi i yin’we, ripfumelo i rin’we, nkhuvulo i wun’we; Xikwembu i xin’we ni Tata wa vanhu hinkwavo.” (Efe. 4:4-6) Moya wa Yehovha ni mikateko ya yena swi fambisana ni nhlengeletano yin’we ya vamakwerhu leyi Xikwembu xi yi tirhisaka. Hambiloko munhu un’wana evandlheni a nga hi khunguvanyisa, xana hi nga ya kwihi? Ku hava ndhawu yin’wana leyi hi nga twaka marito ya vutomi lebyi nga heriki eka yona.—Yoh. 6:68.

“Tinyiko Leti Nga Vanhu” Ti Kondletela Vun’we

8. Kreste u tirhisa vamani ku hi tiyisa leswaku hi lwisana ni minkucetelo leyi vangaka ku avana?

8 Pawulo u tirhise mukhuva lowu a wu tolovelekile exikarhi ka masocha ya le minkarhini ya khale leswaku a kombisa ndlela leyi Yesu a lunghiseleleke “tinyiko leti nga vanhu” ha yona leswaku a pfuna vandlha ri va ni vun’we. Socha leri hluleke ri nga ha vuya ni munhu loyi ri n’wi khomeke etikweni rin’wana ri ta n’wi endla hlonga leswaku a ta pfuna nsati wa rona hi mintirho ya le kaya. (Ps. 68:1, 12, 18) Hilaha ku fanaka, ku hlula ka Yesu misava ku endle leswaku a va ni mahlonga yo tala lama n’wi tirhelaka hi ku swi rhandza. (Hlaya Vaefesa 4:7, 8.) U ma tirhise njhani makhumbi wolawo hi ndlela yo fanekisela? “U nyike van’wana ku va vaapostola, van’wana ku va vaprofeta, van’wana ku va vaevhangeli, van’wana ku va varisi ni vadyondzisi, hi xikongomelo xa ku ololoxa vakwetsimi, hikwalaho ka ntirho wa vutirheli, leswaku va aka miri wa Kreste, kukondza hinkwerhu hi fikelela vun’we eka ripfumelo.”—Efe. 4:11-13.

9. (a) “Tinyiko leti nga vanhu” ti hi pfuna njhani ku hlayisa vun’we bya hina? (b) Ha yini xirho xin’wana ni xin’wana xa vandlha xi fanele xi endla leswaku ku va ni vun’we evandlheni?

9 Leswi “tinyiko [leti] leti nga vanhu” ti nga ni rirhandzu, ta pfuneta eku hlayiseni ka vun’we bya hina. Hi xikombiso, loko nkulu wa vandlha a swi xiya leswaku vamakwerhu vambirhi va “pfuxa ku phikizana,” a nga kondletela vun’we bya vandlha hi ku va nyika ndzayo exihundleni, a va ‘ololoxa hi moya wo rhula.’ (Gal. 5:26–6:1) Leswi “tinyiko [leti] leti nga vanhu” ti nga vadyondzisi, ti hi pfuna ku tiyisa ripfumelo ra hina eka tidyondzo ta le Bibeleni. Hikwalaho ti kondletela vun’we naswona ti hi pfuna ku endla nhluvuko leswaku hi va Vakreste lava wupfeke. Pawulo u tsale leswaku leswi swi fanerile “leswaku hi nga ha vi swihlangi, onge hi loko hi ndlengandlengisiwa hi magandlati ni ku yingayingisiwa hi mheho yin’wana ni yin’wana ya ku dyondzisa hi mano ya vanhu, hi vukanganyisi eku kunguhateni ka xidyoho.” (Efe. 4:13, 14) Mukreste un’wana ni un’wana u fanele a hoxa xandla eka vun’we bya vamakwerhu, tanihi leswi xirho xin’wana ni xin’wana xa miri wa hina xi akaka leswin’wana hi ku pfuneta ku lunghiselela leswi lavekaka.—Hlaya Vaefesa 4:15, 16.

Hlakulela Ku Va Ni Vumunhu Lebyintshwa

10. Mahanyelo yo biha ma nga endla leswaku vun’we bya hina byi va ekhombyeni hi ndlela yihi?

10 Xana u swi xiyile leswaku ndzima ya vumune ya papila ra Pawulo leri yaka eka Vaefesa yi kombisa leswaku ku kombisa van’wana rirhandzu i xilotlelo xo va ni vun’we tanihi Vakreste lava wupfeke? Endzhaku ka sweswo yi kombisa leswi rirhandzu ri katsaka swona. Hi xikombiso, ku landzela ndlela ya rirhandzu a swi katsi vumbhisa ni ku tikhoma hi ndlela yo biha. Pawulo u khutaze vamakwavo va yena leswaku va “nga ha fambi hilaha matiko ma fambaka hakona.” Vanhu volavo a va “[heleriwe] hi ntlhaveko hinkwawo wa ku tikhoma lokunene,” naswona a va “tinyiketele eku tikhomeni ko biha.” (Efe. 4:17-19) Vanhu lava nga ni mahanyelo yo biha lava hi hanyaka na vona va endla leswaku vun’we bya hina byi va ekhombyeni. Vanhu va endla mafenya hi vumbhisa, va yimbelela ha byona, va tihungasa hi ku byi hlalela naswona va byi endla exihundleni kumbe erivaleni. Kambe, hambi ku ri ku tlanga hi rirhandzu, leswi nga ha katsaka ku endla swilo onge hiloko u rhandza munhu loyi u nga tiyimiselangiki ku tekana na yena, swi nga ha ku tshineta ekule na Yehovha ni vandlha. Ha yini? Hikuva swi nga endla leswaku u endla vumbhisa hi ku olova. Nakambe, ku tlanga hi rirhandzu loku endlaka leswaku munhu la ngheneleke vukati a endla vuoswi ku nga hambanisa vana ni vatswari va vona hi ndlela ya tihanyi ku tlhela ku hambanisa vanghana va vukati lava nga riki na nandzu ni vanhu lava tekaneke na vona. Swilo leswi swi vanga ku avana hakunene! A swi hlamarisi leswi Pawulo a tsaleke a ku: “Kreste a mi n’wi dyondzanga a ri tano”!—Efe. 4:20, 21.

11. Hi kwihi ku cinca loku Bibele yi khutazaka Vakreste leswaku va ku endla?

11 Pawulo u kandziyise leswaku hi fanele hi tshika ku anakanya swilo swo biha kutani hi hlakulela timfanelo leti nga ta endla leswaku hi hanyisana hi vun’we ni van’wana. U te: “Mi cukumeta vumunhu bya khale lebyi fambisanaka ni ndlela ya n’wina yo sungula ya ku tikhoma ni lebyi onhiwaka hi ku ya hi ku navela ka byona [vumunhu bya khale] loku xisaka; . . . mi endliwa mi va lavantshwa ematimbeni lama susumetaka mianakanyo ya n’wina, kutani mi fanele mi ambala vumunhu lebyintshwa lebyi tumbuluxiweke hi ku ya hi ku rhandza ka Xikwembu hi ku lulama ka ntiyiso ni vutshembeki.” (Efe. 4:22-24) Xana hi nga ‘endliwa lavantshwa ematimbeni lama susumetaka mianakanyo ya hina’ hi ndlela yihi? Loko hi anakanyisisa hi ndlela yo tlangela malunghana ni leswi hi swi dyondzaka eRitweni ra Xikwembu ni le ka xikombiso lexinene xa Vakreste lava wupfeke, hi nga va ni vumunhu lebyintshwa lebyi “tumbuluxiweke hi ku ya hi ku rhandza ka Xikwembu” loko hi endla matshalatshala.

Hlakulela Tindlela Letintshwa To Vulavula

12. Ku vulavula ntiyiso ku byi kondletela njhani vun’we, naswona ha yini van’wana swi va tikela ku vulavula ntiyiso?

12 I swa nkoka leswaku vanhu lava nga ni vuxaka endyangwini kumbe evandlheni va vulavula ntiyiso. Loko vanhu va vulavurisana hi ku ntshunxeka ni hi musa swi nga va endla va va vanghana. (Yoh. 15:15) Kambe ku vuriwa yini hiloko munhu a hembela makwavo wa yena? Loko makwavo wa yena a ya swi twa, a va nge he tshembani. U nga swi twisisa leswaku ha yini Pawulo a tsale a ku: “Un’wana ni un’wana wa n’wina a a vulavule ntiyiso eka warikwavo, hikuva hina hi swirho swa van’wana.” (Efe. 4:25) Munhu la toloveleke ku hemba, kumbexana a nga ha va a sungule a ha ri ntsongo, swi nga ha n’wi tikela ku sungula ku vulavula ntiyiso. Kambe Yehovha u ta ma tlangela matshalatshala yakwe yo hundzuka naswona u ta n’wi pfuna.

13. Swi katsa yini ku tshika mavulavulelo yo tseketsela?

13 Yehovha u hi dyondzisa ku kondletela xichavo ni vun’we evandlheni ni le ndyangwini hi ku lawula ndlela leyi hi vulavulaka ha yona. “Rito ro bola ri nga humi enon’wini wa n’wina . . . Ku leva hinkwako ni ku hlundzuka ni vukarhi ni huwa ni mavulavulelo ya nhlambha a swi susiwe eka n’wina swin’we ni vubihi hinkwabyo.” (Efe. 4:29, 31) Ndlela yin’wana yo papalata mavulavulelo lama khunguvanyisaka i ku hlakulela ku xixima van’wana. Hi xikombiso, wanuna loyi a tseketselaka nsati wakwe u fanele a tikarhatela ku cinca langutelo ra yena eka nsati wakwe, ngopfu-ngopfu loko a ri karhi a dyondza ndlela leyi Yehovha a va xiximaka ha yona vavasati. Phela, Xikwembu xi tote vavasati van’wana hi moya lowo kwetsima, xi va nyika ntshembo wo va tihosi na Kreste. (Gal. 3:28; 1 Pet. 3:7) Hilaha ku fanaka, wansati loyi a toloveleke ku holovela nuna wa yena u fanele a susumeteleka ku hundzuka loko a ri karhi a dyondza ndlela leyi Yesu a tikhomeke ha yona loko a pfukiwa.—1 Pet. 2:21-23.

14. Ha yini ku tsandzeka ku lawula vukarhi swi ri ni khombo?

14 Mavulavulelo yo tseketsela hakanyingi ma vangiwa hi ku va munhu a tsandzeka ku lawula vukarhi bya yena. Leswi na swona swi nga hambanisa vanhu lava nga ni vuxaka. Vukarhi byi fana ni ndzilo. Swa olova leswaku hi tsandzeka ku byi lawula ivi byi vanga khombo. (Swiv. 29:22) Munhu loyi swi faneleke leswaku a kombisa ku nga tsakeli nchumu wo karhi u fanele a lawula vukarhi bya yena hi vukheta leswaku a papalata ku onha vuxaka bya nkoka. Vakreste va fanele va tikarhatela ku rivalela van’wana, va nga vi na xikhomela naswona va tshika ku tlhela va pfuxa mhaka leyi va holoviseke. (Ps. 37:8; 103:8, 9; Swiv. 17:9) Pawulo u tsundzuxe Vaefesa a ku: “Karihani, kambe mi nga dyohi; dyambu ri nga peli ma ha ri eka xiyimo xa ku kariha, mi nga nyiki Diyavulosi ndhawu.” (Efe. 4:26, 27) Loko munhu a tsandzeka ku lawula vukarhi bya yena u ta nyika Diyavulosi nkarhi wa ku kondletela ku avana hambi ku ri timholovo evandlheni.

15. Ku teka swilo leswi nga riki swa hina swi nga va ni vuyelo byihi?

15 Ku xixima swilo swa vanhu van’wana swi endla leswaku ku va ni vun’we evandlheni. Ha hlaya: “Muyivi a nga ha tlheli a yiva.” (Efe. 4:28) Vanhu va Yehovha va tshembana. Loko Mukreste o teka swilo leswi nga riki swa yena, leswi nga endlaka leswaku a nga ha tshembiwi, u ta onha vun’we byolebyo lebyi tsakisaka.

Ku Rhandza Xikwembu Swi Endla Leswaku Hi Va Ni Vun’we

16. Hi nga vulavula njhani hi ndlela leyi akaka leswaku hi tiyisa vun’we bya hina?

16 Vun’we lebyi nga kona evandlheni ra Vukreste byi vangiwa hi leswi vanhu hinkwavo lava susumetiwaka hi ku rhandza Xikwembu va khomanaka hi rirhandzu. Ku tlangela musa wa Yehovha swi hi susumetela ku tikarhatela ku tirhisa ndzayo leyi nge: “[Vulavulani] rito rin’wana ni rin’wana lerinene leri akaka hi ku landza xilaveko xa kona, leswaku ri nghenisa leswi tsakisaka eka lava swi twaka. . . . Kombanani musa, mi tsetselelana swinene, mi rivalelana hi ku ntshunxeka tanihi leswi Xikwembu na xona xi mi rivaleleke hi ku ntshunxeka hi Kreste.” (Efe. 4:29, 32) Yehovha u va rivalela hi musa vanhu lava nga hetisekangiki lava fanaka na hina. Xana na hina a hi fanelanga hi rivalela van’wana loko hi vona ku tsana ka vona?

17. Ha yini hi fanele hi tikarhatela ku kondletela vun’we hi mbilu hinkwayo?

17 Vun’we bya vanhu va Xikwembu byi vangamisa Yehovha. Moya wa yena wu hi susumetela ku kondletela vun’we hi tindlela to hambana-hambana. A hi swi lavi ku lwisana ni nkongomiso wa moya wolowo. Pawulo u tsarile: “Mi nga hlunamisi moya lowo kwetsima wa Xikwembu.” (Efe. 4:30) Vun’we i ndzalama leyi faneleke yi sirheleriwa. Vanhu hinkwavo lava nga ni vun’we lebyi, va tsakile naswona byi vangamisa Yehovha. “Hikokwalaho, leswi mi nga vana lava rhandzekaka, vanani vatekeleri va Xikwembu, mi hambeta mi famba erirhandzwini.”—Efe. 5:1, 2.

U Nga Hlamula Njhani?

• Hi tihi timfanelo leti kondletelaka vun’we exikarhi ka Vakreste?

• Mahanyelo ya hina ma nga byi kondletela njhani vun’we evandlheni?

• Mavulavulelo ya hina ma nga hi pfuna njhani leswaku hi tirhisana ni van’wana?

[Swivutiso Swa Dyondzo]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 17]

Vanhu lava humaka eka mindhavuko yo hambana-hambana va ni vun’we

[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]

Xana wa swi twisisa leswaku swi ni khombo ku fikela kwihi ku tlanga hi rirhandzu?