“Beno Ke Kaka na Ntwadisi Mosi,” Kristu

“Muntu lenda binga beno nde [bantwadisi, NW] ve, sambu beno ke kaka na [ntwadisi, NW] mosi mpamba, nde Mesia.”​—MAT. 23:9, 10.

1. Nani Bambangi ya Yehowa kendimaka bonso Ntwadisi na bo, mpi sambu na nki?

MABUNDU ya Kikristu kele ti bantwadisi ya bantu, bonso pape ya Roma mpi bantwadisi yankaka ya mabundu ya mutindu na mutindu. Bambangi ya Yehowa kendimaka ve muntu bonso ntwadisi na bo. Bo kele ve balongoki ya muntu mosi buna. Dyambu yai kewakana ti mbikudulu yai ya Yehowa kutubaka na yina metala Mwana na yandi: “Mono tulaka yandi mfumu na kuyala bantu yonso ya nsi-ntoto, yandi muntu songisaka bo kimfumu na mono.” (Yez. 55:4) Dibundu ya nsi-ntoto ya mvimba ya Bakristu ya kupakulama ti banduku na bo “mameme ya nkaka” kezolaka ve ntwadisi yankaka katula kaka ntwadisi yina Yehowa mepesaka bo. (Yoa. 10:16) Bo kendimaka mambu yina Yezu kutubaka nde: “Beno ke kaka na [ntwadisi, NW] mosi mpamba, nde Mesia.”​—Mat. 23:10.

Mfumu ya Kimpeve ya Izraele

2, 3. Inki mukumba ya nene Mwana ya Nzambi kulungisaka na Izraele?

² Bamvu-nkama mingi na ntwala nde dibundu ya Bukristu kusalama, Yehowa kutindaka wanzyo mosi na kuvanda ntwadisi ya bantu na yandi ya Izraele. Na nima ya kubasisa bantu ya Izraele na Ezipte, Yehowa kusongaka bo nde: “Mono ta tindila beno wanzio yina ta kebaka beno nzila; yandi ta nata beno na kisika ya mono yidikilaka beno. Beno keba, beno wila yandi, beno landa mambu ya yandi ta tuba. Beno buya yandi ve, sambu mambu ya yandi ke sala, yandi ke sala yo na zina na mono; yandi ta wila beno mawa ve.” (Kub. 23:20, 21) Kukonda ntembe, wanzyo yai ya vandaka kusala mambu ‘na zina ya Yehowa,’ kuvandaka Mwana ya ntete ya Nzambi.

³ Na ntwala nde yandi butuka bonso muntu, yo kemonana bonso nde zina ya Mwana ya Nzambi kuvandaka Mishele. Na mukanda ya Daniele, bo kebinga Mishele nde “wanzio yina ke kengilaka bantu ya Israele.” (Dan. 10:20, 21) Longoki Yude kemonisa nde Mishele vandaka kutadila mambu ya Izraele banda ntama kibeni, na ntwala ya bilumbu ya Daniele. Na nima ya lufwa ya Moize, yo kemonana nde Satana kuvandaka ti lukanu ya kusadila nitu ya Moize sambu na kunata na mutindu mosi buna mambote na yandi na ntwala, ziku na kupusaka bantu ya Izraele na kusambila biteki. Mishele kusalaka  dyambu sambu mambu yai kusalama ve. Yude ketuba nde: “Yo kele kima mosi ya Mishele, mfumu mosi ya bawanzio, yandi mosi salaka ve. Ntangu bo tulaka ntembe ti Satana na kuzaba kana nani ta baka nitu ya Moize, Mishele mekaka ve kufinga Satana sambu na kuzenga nde Satana me sala mbi; yandi tubilaka yandi kaka nde: ‘Mfumu Nzambi kupesa nge ndola!’” (Yude 9) Ntangu fyoti na nima, na ntwala nde bo botula Yeriko, kukonda ntembe yo vandaka Mishele, “mfumu ya basoda ya Mfumu Nzambi,” muntu kumonanaka na Yozue sambu na kundimisa yandi nde Nzambi tasadisa yandi. (Tanga Yozue 5:13-15.) Ntangu demo mosi ya ngolo mekaka na kukanga wanzyo mosi nzila sambu na kupesa ve nsangu mosi ya mfunu na profete Daniele, Mishele mfumu ya bawanzyo kwisaka kusadisa wanzyo yina.​—Dan. 10:5-7, 12-14.

Ntwadisi Yina Bo Tubilaka na Ntwala Mekwisa

4. Inki mbikudulu bo pesaka na yina metala kukwisa ya Mesia?

⁴ Na ntwala nde mambu yina kusalama, Yehowa kutindaka wanzyo na yandi Gabriele na kupesa profete Daniele mbikudulu mosi ya metala kukwisa ya Mesia Ntwadisi. (Dan. 9:21-25) * Kaka na ntangu yina Nzambi kutubaka, na nsungi ya automne ya mvu 29 T.B., Yoane kubotikaka Yezu. Mpeve santu kukulumukaka na zulu ya Yezu mpi kukumisaka yandi Mupakulami, disongidila Kristu, Mesia. (Mat. 3:13-17; Yoa. 1:29-34; Gal. 4:4) Na mutindu yina, yandi zolaka kukuma Ntwadisi yina bo lenda fwanisa ve ti ntwadisi yankaka.

5. Inki mutindu Kristu kusalaka bonso Ntwadisi na nsungi ya kisalu na yandi na ntoto?

⁵ Banda na luyantiku ya kisalu na yandi ya kusamuna na ntoto, Yezu kumonisaka nde yandi vandaka Mesia Ntwadisi. Ntangu fyoti na nima ya kuyantika kisalu na yandi na ntoto, yandi yantikaka kuvukisa balongoki mpi kusalaka kidimbu ya nkumbwa na yandi ya ntete. (Yoa. 1:35–2:11) Balongoki na yandi vandaka kulanda yandi ntangu yandi vandaka kutambula na insi ya mvimba sambu na kusamuna nsangu ya mbote ya Kimfumu. (Luka 8:1) Yandi longaka bo kisalu ya kusamuna mpi kubakaka ntwala na kusamuna mpi na kulonga, ebuna yandi bikilaka bo mbandu ya mbote. (Luka 9:1-6) Bubu yai, bankuluntu fwete landa mbandu na yandi na dyambu yai.

6. Na nki mutindu Kristu kumonisaka nde yandi kele Ngungudi ti Ntwadisi?

⁶ Yezu kutubilaka dyambu yankaka ya metala luyalu na yandi ntangu yandi kudifwanisaka ti ngungudi mosi ya zola. Bangungudi ya Azia ketwadisaka mpenza bibuka ya mameme na bo. Na mukanda mosi, (The Land and the Book) William Thomson kusonikaka nde: “Ngungudi kekwendaka na ntwala, kaka ve sambu na kusonga nzila, kansi mpi sambu na kumona kana yo kele kisika ya mbote mpi ya lutaninu. . . . Ti nti [na yandi] yandi ketwadisaka kibuka ya mameme na matiti ya mubisu mpi ketaninaka bo na bambeni na bo.” Sambu na kumonisa nde yandi kele Ngungudi mpi Ntwadisi ya kyeleka, Yezu kutubaka nde: “Mono kele ngungudi mosi ya mbote ya mameme. Ngungudi ya mbote ya mameme ke pesaka moyo na yandi sambu na mameme na yandi. Mameme na mono ke waka ndinga na mono; mono zaba bo, bo ke landaka mono.” (Yoa. 10:11, 27) Kaka mutindu yandi tubaka, Yezu kufwaka lufwa mosi ya kimenga sambu na mambote ya mameme na yandi, kansi Yehowa “tombulaka yandi na ngolo na yandi, yandi solaka yandi na kuvanda Mfumu ti Ngulusi.”​—Bis. 5:31; Baeb. 13:20.

Nkengi ya Dibundu ya Bukristu

7. Na nzila ya nki Yezu kekengilaka dibundu ya Bukristu?

⁷ Ntangu fyoti na ntwala ya kutombuka na zulu, Yezu yina kufutumukaka kusongaka balongoki na yandi nde: “Nzambi me pesaka mono kiyeka yonso na zulu ti awa na nsi-ntoto.” (Mat. 28:18) Yehowa kupesaka Yezu kiyeka ya kupesa balongoki na yandi mpeve santu sambu na kukumisa bo ngolo na kyeleka ya Bukristu. (Yoa. 15:26) Yezu kutyamunaka mpeve yai na zulu ya Bakristu ya ntete na Pantekoti ya mvu 33 T.B. (Bis. 2:33) Kukulumuka yina ya mpeve santu kusalaka nde dibundu ya Bukristu kuyantika. Yehowa kutulaka Mwana na yandi mfumu na zulu sambu na kutwadisa dibundu ya mvimba ya nsi-ntoto. (Tanga Efezo 1:22; Kolosai 1:13, 18.)  Yezu ketwadisaka dibundu ya Bukristu na nzila ya mpeve santu ya Yehowa, mpi yandi kele ti bawanzyo yina yandi “ke yalaka” mpi ya kesadilaka yandi.​—1 Pie. 3:22.

8. Banani Kristu kusadilaka na ntoto na mvu-nkama ya ntete sambu na kutwadisa balongoki na yandi, mpi banani yandi kesadila bubu yai?

⁸ Dyaka, na nzila ya mpeve santu, Kristu kupesaka ‘makabu ya bantu,’ bankaka bonso bangungudi mpi bankaka bonso “balongi” na dibundu. (Ef. 4:8, 11) Ntumwa Polo kulongisilaka bankengi nde: “Beno keba beno mosi, beno keba mbote-mbote mameme yina ya mpeve ya Nzambi me pesaka beno na kutala. Beno keba mbote-mbote Dibundu yina ya Nzambi.” (Bis. 20:28) Ntangu dibundu ya Bukristu kuyantikaka, bankengi yai yonso kuvandaka babakala ya kupakulama na mpeve. Bantumwa mpi bankuluntu ya dibundu ya Yeruzalemi vandaka kusala bonso nto-kimvuka. Kristu kusadilaka nto-kimvuka yai sambu na kutwadisa kimvuka ya mvimba ya “bampangi” na yandi ya kupakulama na ntoto. (Baeb. 2:11; Bis. 16:4, 5) Na ntangu yai ya nsuka, Kristu kupesaka “bima na yandi yonso,” disongidila mambu yonso ya kele na ntoto ya metadila Kimfumu, na “mpika ya kwikama mpi ya mayele” (NW) ti mumonisi na yandi Nto-Kimvuka, yina kele kimvuka ya babakala ya kupakulama. (Mat. 24:45-47) Bapakulami mpi banduku na bo mameme yankaka kendimaka nde kana bo kelanda lutwadisu ya Nto-kimvuka na ntangu na beto, na kutuba ya mbote yo ketendula nde bo kelanda Ntwadisi na bo, Kristu.

Kristu Meyantikisa Kisalu ya Kusamuna

9, 10. Inki mutindu Kristu kutwadisaka mambu sambu na kuyalumuna nsangu ya mbote ya Kimfumu?

⁹ Banda na luyantiku mpenza, Yezu yandi mosi kutwadisaka kisalu ya kusamuna mpi ya kulonga na nsi-ntoto ya mvimba. Yandi tulaka ndonga yina balongoki na yandi zolaka kulanda sambu na kusamuna nsangu ya mbote ya Kimfumu na bantu ya ntoto. Na nsungi ya kisalu na yandi ya kusamuna, yandi longaka bantumwa na yandi nde: “Beno kwenda ve na ntoto ya bantu yina kele Bayuda ve; beno kota ve ata na bwala mosi ya bantu ya ntoto ya Samaria. Kansi beno kwenda na bantu ya Israele yina kele bonso mameme yina me vilaka. Beno kwenda kulonga bantu nde: ‘Kimfumu ya Nzambi me kuma penepene!’” (Mat. 10:5-7) Bo salaka mambu yai na kikesa yonso na kati ya Bayuda mpi baprozelite, mingimingi na nima ya Pantekoti ya mvu 33 T.B.​—Bis. 2:4, 5, 10, 11; 5:42; 6:7.

¹⁰ Na nima, na nzila ya mpeve santu, Yezu kuyalumunaka kisalu ya kusamuna Kimfumu na bantu ya Samaria mpi na nima na bantu yankaka yina kuvandaka ve Bayuda. (Bis. 8:5, 6, 14-17; 10:19-22, 44, 45) Ti ngindu ya kusala na mpila nde nsangu ya mbote kumwangana na kati ya bantu ya makanda, Yezu yandi mosi kusalaka mambu sambu na kupusa Saule ya Tarse na kukuma Mukristu. Yezu kutumaka longoki na yandi Ananiasi nde: “Telema, kwenda na balabala yina ya bo ke bingaka Balabala ya Kusungama. Kwenda na nzo ya muntu mosi, zina na yandi Yudasi. Sosa muntu mosi ya Tarse, zina na yandi Saule. . . . Kwenda, sambu yandi kele muntu ya mono me solaka na kuzabisa zina na mono na bantu yina kele Bayuda ve, na bantotila na bo ti na bantu ya Israele.” (Bis. 9:3-6, 10, 11, 15) “Muntu” yango kukumaka ntumwa Polo.​—1 Tim. 2:7.

11. Inki mutindu Kristu kuyalumunaka kisalu ya kusamuna na nzila ya mpeve santu?

 ¹¹ Lere ntangu kulungaka sambu na kuyalumuna kisalu ya kusamuna Kimfumu na kati ya bantu ya makanda yina kuvandaka Bayuda ve, mpeve santu kutwadisaka Polo na kusala banzyetelo ya kimisionere na Asie Mineure mpi na Eropa. Disolo ya Luka yina kele na Bisalu ketuba nde: “Ntangu bo [baprofete mpi balongi ya Bakristu yina kuvandaka na dibundu ya Antioshe ya Siria] vandaka kusamba Mfumu Nzambi ti kubuya kudia mpi sambu na kusamba yandi, Mpeve ya Nzambi kwisaka kutubila bo nde: ‘Beno katula Barnabasi ti Saule sambu na kwenda kusala kisalu yina yo mono solaka bo.’ Ntangu bo buyaka kudia mpi bo sambaka Nzambi imene, bo tulaka Barnabasi ti Saule maboko, ebuna bo songaka bo na kwenda.” (Bis. 13:2, 3) Yezu yandi mosi kubingaka Saule ya Tarse na kuvanda ‘muntu ya yandi solaka’ sambu na kunata zina na yandi na bantu ya makanda; dyambu yai ya kupesaka kikesa ya mpa na kisalu ya kuta kimbangi kukatukaka na Kristu, Ntwadisi ya dibundu. Mutindu Yezu kusadilaka mpeve santu sambu na kutwadisa kisalu kumonanaka pwelele na nsungi ya nzyetelo ya kimisionere ya zole ya Polo. Disolo ketuba nde “mpeve ya Yesu,” disongidila Yezu na nzila ya mpeve santu, kutwadisaka Polo mpi banduku na yandi ya nzyetelo na kupona ntangu mpi bisika yina bo zolaka kukwenda, mpi mbona-meso mosi kutwadisaka bo na kukwenda na Eropa.​—Tanga Bisalu 16:6-10.

Lutwadisu ya Yezu na Zulu ya Dibundu na Yandi

12, 13. Inki mutindu mukanda ya Kusonga kemonisa nde Kristu kelandaka na dikebi yonso mambu yina kesalamaka na konso dibundu?

¹² Yezu vandaka kulanda na dikebi yonso mambu yina vandaka kusalama na kati ya mabundu ya balongoki na yandi ya kupakulama na mvu-nkama ya ntete T.B. Yandi zabaka mbotembote kimpeve ya konso dibundu. Dyambu yai kemonana ntangu beto ketanga Kusonga kapu ya 2 mpi ya 3. Yandi ketanga bazina ya mabundu nsambwadi, yonso kuvandaka na Asie Mineure. (Kus. 1:11) Beto kele ti bikuma mingi ya kundima nde yandi zabaka mpi kimpeve ya mabundu yankaka ya balongoki na yandi na ntoto na ntangu yina.​—Tanga Kusonga 2:23.

¹³ Yezu kusikisaka mabundu yankaka sambu na kikalulu na bo ya kukanga ntima, kwikama na bo na nsi ya bampasi, na ndinga na yandi, mpi na mutindu bo vandaka kubuya ba aposta. (Kus. 2:2, 9, 13, 19; 3:8) Na ndambu yankaka, yandi pesaka bandongisila ya ngolo na mabundu mingi sambu zola na bo kukumaka madidi, bo vandaka kukanga meso na lusambu ya biteki ti na pite, mpi bo vandaka kupesa nzila na tumabundu. (Kus. 2:4, 14, 15, 20; 3:15, 16) Sambu yandi kele nkengi ya kimpeve mosi ya zola, ata na bantu yina yandi pesaka bandongisila ya ngolo, Yezu kutubaka nde: “Mono ke pesa ndola na bantu yonso yina ya mono ke zolaka. Yo yina, nge fweti tula ngolo, nge fweti balula ntima na nge.” (Kus. 3:19) Ata yandi vandaka na zulu, Yezu vandaka kutwadisa mabundu ya balongoki na yandi na ntoto na nzila ya mpeve santu. Na nsuka ya bansangu yina yandi pesaka na mabundu yango, yandi tubaka nde: “Konso muntu yina ke na makutu, yandi wa mambu yai ya Mpeve ya Nzambi ke tuba na badibundu!”​—Kus. 3:22.

14-16. (a) Inki mutindu Yezu kumonisaka nde yandi vandaka Ntwadisi mosi ya kikesa ya bantu ya Yehowa na ntoto? (b) Sambu Yezu kele “ti” balongoki na yandi “bilumbu yonso tii na nsuka ya ntoto,” yo mebutaka nki mbuma? (c) Inki beto tatadila na disolo yina kelanda?

¹⁴ Beto mebakisa nde Mishele (Yezu) kumonisaka nde yandi vandaka wanzyo mpi ntwadisi mosi ya kikesa ya Izraele. Na nima, Yezu kuvandaka  Ntwadisi mosi ya kikesa mpi Ngungudi mosi ya zola sambu na balongoki na yandi ya ntete. Na nsungi ya kisalu na yandi na ntoto, yandi bakaka ntwala na kisalu ya kusamuna. Mpi na nima ya lufutumuku na yandi, yandi landaka kukengila mpenza kisalu ya kuyalumuna nsangu ya mbote ya Kimfumu.

¹⁵ Na nzila ya mpeve santu, Yezu kuyalumunaka kisalu ya kuta kimbangi tii na nsuka ya ntoto. Na ntwala ya kutombuka na zulu, Yezu kusongaka balongoki na yandi nde: “Beno ta baka ngolo ntangu mpeve ya Nzambi ta kwisa kukulumuka na zulu ya ntu na beno. Ebuna beno ta zabisa nsangu na mono na bwala Yeruzalemi, na ntoto ya Yudea yonso, na ntoto ya Samaria yonso, tii na nsuka ya ntoto.” (Bis. 1:8; tanga 1 Piere 1:12.) Na nsi ya lutwadisu ya Kristu, bo taka kimbangi mosi ya nene mpenza na mvu-nkama ya ntete.​—Kol. 1:23.

¹⁶ Kansi, Yezu yandi mosi kumonisaka nde kisalu yai zolaka kulanda tii na ntangu ya nsuka. Na nima ya kupesa balongoki na yandi mukumba ya kusamuna mpi ya kukumisa bantu ya makanda yonso balongoki, Yezu kusilaka bo nde: “Mono ta vandaka ti beno bilumbu yonso tii na nsuka ya ntoto.” (Mat. 28:19, 20) Banda yandi mebakaka kiyeka ya Kimfumu na 1914, Kristu kele mpenza “ti” balongoki na yandi mpi kesala bonso Ntwadisi na bo kuluta bantangu yankaka. Na disolo yina kelanda, beto tatadila kisalu ya ngolo ya yandi kesala banda 1914.

[Noti na Nsi ya Lutiti]

Mvutukila

• Inki mutindu Mwana ya Nzambi kumonisaka nde yandi vandaka Ntwadisi na Izraele?

• Na nzila ya nki Kristu ketwadisaka dibundu na yandi na ntoto?

• Inki mutindu Kristu kutwadisaka kisalu ya kuyalumuna nsangu ya mbote?

• Inki kemonisa nde Kristu kelandaka na dikebi yonso kimpeve ya konso dibundu?

[Bangyufula ya Disolo ya Kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 24]

“Mono ta tindila beno wanzio yina ta kebaka beno nzila”

[Kifwanisu ya kele na lutiti 26]

Kaka bonso na ntangu ya ntama, Kristu kesadila ‘makabu ya bantu’ sambu na kugungula kibuka ya mameme na yandi