‘Jatendu En Achiel, Kristo’
‘Jatendu En Achiel, Kristo’
‘Kik luongu ni “jotelo,” nikech jatendu en achiel, Kristo.’—MATH. 23:10.
1. En ng’a ma Joneno mag Jehova yango kaka Jatendgi, to nikech ang’o?
KANISNI mag jok maluongore ni Jokristo nigi jotelo ma dhano, kaka papa mar Rumi, jotend kanise Othodoks ma Ugwe, kod jotend dinde mamoko. Joneno mag Jehova onge gi dhano ma en jatendgi. Ok gin jopuonjre kata jolup dhano moro amora. Mani winjore gi weche ma ne Jehova okoro e wi Wuode niya: “Neuru, asemiye doko janeno ni ogendini, kod jatelo ni ogendini, mamiyogi chik.” (Isa. 55:4) Kanyakla mar Jokristo mowal kod jowadgi ma gin ‘rombe mamoko,’ ok dwar jatelo machielo mopogore gi ma Jehova osemiyogi. (Joh. 10:16) Giluwo gima ne Yesu owacho ni: “Jatendu en ng’at achiel, ma en Kristo.”—Math. 23:10.
Malaika ma En Ruodh Israel
2, 3. Nyasaye ne otiyo nade gi Wuode kuom Jo-Israel?
2 Higini miche kane pok ochak kanyakla mar Jokristo, Jehova ne nigi malaika ma ne en jatelo e wi Jo-Israel. Bang’ golo Jo-Israel Misri, Jehova nowachonegi niya: “Ne, aoro malaika e nyimi, mondo oriti e yo, kendo otelni nyaka idonjie e ka maseloso. Kungreuru e nyime, kendo uwinj dwonde; kik umiye kecho; niwira ok dowenu kethou nikech nyinga ni e iye.” (Wuok 23:20, 21) Nenore ni malaikano, ma ‘nying Jehova ne ni e iye,’ ne en Wuod Nyasaye makayo.
3 Kane pok onyuole kaka dhano, nenore ni nying Wuod Nyasaye ne en Mikael. E bug Daniel, iluongo Mikael ni ‘ruodh jo gi Daniel,’ ma gin Jo-Israel. (Dan. 10:21) Juda japuonjre nyiso ni Nyasaye notiyo gi Mikael kuom Jo-Israel, chon ka kinde Daniel podi. Bang’ tho Musa, nenore ni Satan ne dwaro tiyo gi ringrene e timo dwache moro, manyalo bedo ni ne en rwako Jo-Israel e tim lamo manono. Mikael nodonjoe mogeng’o mano. Juda wacho kama: “Ka Mikael, malaika motelo, ne laro kitundu Musa, kopiem gi Satan, ne ok ohedhore yanye kodonjone e bura, to nowacho niya, ‘Ruoth mondo okweri.’” (Juda 9) Kinde matin bang’e, kane pok olwor Jeriko, onge kiawa ni Mikael ‘jaduong’ oganda lweny mar Jehova,’ ema ne ofwenyore ne Joshua mondo osingne ni Jehova ne riwe lwedo. (Som Joshua 5:13-15.) Kane ruoth moro notemo tamo malaika e chopo ote ne janabi Daniel, Mikael jamalaika maduong’ nobiro konyo malaikano.—Dan. 10:5-7, 12-14.
Biro mar Jatelo ma ne Okor
4. Weche mage ma ne okor e wi biro mar Mesia?
4 Kane pok mago otimore, noyudo Jehova oseoro malaikane Gabriel ir janabi Daniel mondo owachne weche mokor motudore gi biro mar ‘ng’ato mowal gi mo, mana ruoth,’ tiende ni Jatelo. (Dan. 9:21-25) * Mana kaka ne osekor, e higa 29 E Ndalowa, Johana ne obatiso Yesu. Ne ool roho maler kuom Yesu, mondo obed Ng’at Mowal—Kristo, ma e Mesia. (Math. 3:13-17; Joh. 1:29-34; Gal. 4:4) Kaka Mesia, nodhi bedo Jatelo e okang’ maonge ng’at machielo ma ne nyalo chopoe.
5. Ere kaka Kristo notiyo kaka Jatelo e kinde mar tije ne Nyasaye e piny?
5 A chakruok mar tije ne Nyasaye e piny, Yesu notimo gik manyiso maler ni en e ‘Ng’at Mowal,’ Jatelo. Kuom kinde machuok ma noluwo, nochako choko jopuonjre, kendo notimo hono mare mokwongo. (Joh. 1:35–2:11) Jopuonjrene noluwe kane owuotho e mier matindo gi madongo, kolando wach maber mar Pinyruoth. (Luka 8:1) Notiegogi e tij lendo kendo notayogi e lendo kod puonjo, koketonegi ranyisi maber. (Luka 9:1-6) Ndalogi, jodongo ma Jokristo bende onego oluw ranyisine e wachni.
6. En yo mane ma Kristo nonyisogo ni en Jakwath kendo Jatelo?
6 Yesu nonyiso ni ne en jatelo e yo machielo kane owacho ni ochalo kaka jakwath majahera. E gwenge mag Asia, jokwath telo nyime, to kweth luwo bang’gi. E buk miluongo ni The Land and the Book, W. M. Thomson nondiko kama: “Jakwath telo nyime, ok mana ni mondo onyisgi yo kende, to bende ni mondo one ni yorno ema ber luwo kendo onge gima nyalo hinyogi. . . . Kotiyo gi ludhe, ochiko kendo otayo kweth kuonde ma lum mabeyo nitie kendo ogeng’ogi kuom wasikgi.” Konyiso ni en Jakwath kendo Jatelo madier, Yesu nowacho niya: “An e jakwath maber. Jakwath maber oweyo ngimane nikech rombe. Romba winjo dwonda, kendo an ang’eyogi, kendo giluwa.” (Joh. 10:11, 27) Kaluwore mana gi kaka nowacho, Yesu notho ne rombene kaka misango, to Jehova ‘noting’e malo mondo obed Jatelo gi Jawar.’—Tich 5:31; Hib. 13:20.
Jarit Kanyakla mar Jokristo
7. Yesu tayo kanyakla mar Jokristo kotiyo gang’o?
7 Mapiyo kapok nodhi e polo, Yesu ma koro nosechier nowacho ne jopuonjrene niya: “Teko duto e polo gi piny osemiya.” (Math. 28:18) Jehova nomiyo Yesu ooro ne jopuonjrene roho maler mondo oteggi e adiera mar Jokristo. (Joh. 15:26) Yesu noolo rohono kuom Jokristo mokwongo chieng’ Pentekost higa 33 E Ndalowa. (Tich 2:33) Ol ma ne oolgo roho malerno, ema ne en chakruok mar kanyakla Jokristo. Jehova noketo Wuode jatelo e polo, e wi kanyakla duto me piny. (Som Jo Efeso 1:22; Jo Kolosai 1:13, 18.) Yesu tayo kanyakla mar Jokristo kokalo kuom roho maler mar Jehova, kendo en gi malaike motiyogo ma ne ‘oket mondo owinje.’—1 Pet. 3:22.
8. Kristo ne tiyo nade e tayo jopuonjrene e kinde Jokristo mokwongo, to ng’a gini motiyogo e kindegi?
8 Bende kotiyo gi roho maler, Kristo nochiwo “mich,” ma gin ji, mondo moko obed “jokwath gi jopuonj” e kanyakla. (Efe. 4:8, 11) Jaote Paulo nojiwo jodongo ma Jokristo niya: ‘Ritreuru uwegi, kendo rituru kweth duto ma roho maler noketoue jokwath, mondo ukwa kanisa mar Nyasaye.’ (Tich 20:28) Kane kanyakla mar Jokristo ochakore, jodongo matayogi duto ne gin jo mowal kuom roho. Joote kod jodongo ma ne nie kanyakla ma Jerusalem ne tiyo kaka jokanyo mag bura maduong’. Kristo ne tiyo gi burano e tayo ‘owete’ duto mowal ma ne nie piny. (Hib. 2:11; Tich 16:4, 5) E kindegi mag giko, Kristo oseketo “gige duto”—tiendeni gige duto manie piny modok korka Pinyruoth—e lwet “jatichno mogen, kendo mariek” kaachiel gi Bura mare Maduong’, ma gin chwo moko kuom Jokristo mowal. (Math. 24:45-47) Jokristo mowal kod jowadgi ma gin rombe mamoko, ong’eyo ni kuom luwo kaka Bura Maduong’ masani tayogi, chalo mana gi luwo Jatendgi, Kristo.
Kristo Chako Tij Lendo
9, 10. Ere kaka Kristo nochiko landruok mar wach maber mar Pinyruoth?
9 Yesu wuon ne chiko tij lendo kod puonjo ma itimo e piny mangima a chakruok mar tijno. Nochako chenro ma ne onego oluw e lando wach maber mar Pinyruoth ne joma odak e piny. E kinde mar tije, nochiko jootene kama: “Kik udhi ir jo ma ok jo Yahudi, kendo dala moro mar jo Samaria kik udonjie; to moloyo dhiuru ir rombe molal mag od Israel. To kuwuotho, yaluru niya, ‘Pinyruodh polo osesudo machiegni.’” (Math. 10:5-7) Ne gitimo mano gi kinda ne Jo-Yahudi kendo joma ok Jo-Yahudi, to moloyo, bang’ Pentekost 33 E Ndalowa.—Tich 2:4, 5, 10, 11; 5:42; 6:7.
10 Bang’e, kotiyo gi roho maler, Yesu noyawo thuolo mondo wach Pinyruoth ochop ne Jo-Samaria, kae to ne joma ok Jo-Yahudi mamoko bende. (Tich 8:5, 6, 14-17; 10:19-22, 44, 45) Ka nodwaro ni wach maber olandre ne jogo maok Jo-Yahudi, Yesu owuon nokawo okang’ mar miyo Saulo mar Tarso obed Jakristo. Yesu nochiko japuonjrene Anania kama: ‘A malo, idhi e yo miluongo ni Tir, kendo ipenj e od Juda ng’ato ma nyinge Saulo, ma Ja-Tarso. Dhi adhiya, nikech en gir tichna moyier, ni mondo oter nyinga ir ogendini gi ruothgi, kendo nyim Jo-Israel.’ (Tich 9:3-6, 10, 11, 15) ‘Ng’atno’ ema nobiro mobedo jaote Paulo.—1 Tim. 2:7.
11. Ere kaka Kristo ne otiyo gi roho maler e miyo tij lendo olandre?
11 Kane ochopo kinde mar lando wach Pinyruoth ne joma ok Jo-Yahudi, Paulo noyudo chik koa e polo mondo odhi olendi kaka jamisonari e Asia Matin koda pinje Ulaya. Weche ma Luka nondiko e Tich Joote wacho niya: ‘Kane [jonabi kod jopuonj ma Jokristo e kanyakla mar Antioch Assuria] lamo Jehova, kendo riyo kech, roho maler nowacho niya, “Walnauru Barnaba gi Saulo ne tich maseluongogie.” Eka kane giseriyo kech kendo lemo, ne giyieyo luetgi kuomgi, kendo ne giweyogi gidhi.’ (Tich 13:2, 3) Noyudo Yesu owuon oseluongo Saulo ma Ja-Tarso obedne “gir tich moyier,” mondo oland nyinge ne ogendini; omiyo, jip manyienni mar lendo nowuok kuom Kristo, Jatend kanyakla. Tiyo ma ne Yesu otiyogo gi roho maler e chiko tijno nonenore ayanga e kinde wuodh Paulo mar ariyo kaka misonari. Ndiko wacho ni ‘roho mar Yesu,’ ma tiendeni Yesu kotiyo gi roho maler, notayo Paulo kaachiel gi joma ne ni kode e wuoth, e yiero kuma ne onego gidhiye kod kinde ma ne onego gidhiye, kendo ne giyudo fweny ma ne omiyo gidhi e pinje mag Ulaya.—Som Tich Joote 16:6-10.
Kaka Yesu Locho e Wi Kanyakla Mare
12, 13. Ere kaka bug Fweny nyiso ni Kristo ong’eyo chal mar gima timore e kanyakla ka kanyakla?
12 Yesu ne nono gik ma ne timore ei kanyakla mag jolupne mowal e kinde Jokristo mokwongo E Ndalowa. Ne ong’eyo adimba chal mar kanyakla ka kanyakla. Mani nenore maler kwasomo Fweny sula 2 gi 3. Ohulo nying kanyakla abiriyo, ma duto ni Asia Matin. (Fwe. 1:11) Wan gadier ni mano e kaka nong’eyo chal mar kanyakla mamoko mag jolupne me piny e kindeno.—Som Fweny 2:23.
13 Yesu nopwoyo moko kuom kanyaklago nikech nano margi, chung’ margi motegno e bwo tem, makruok gi wachne, kendo kwedo jogo ma ne ong’anjo moweyo yie. (Fwe. 2:2, 9, 13, 19; 3:8) To nochiwo siem moriere ne kanyakla mogwaro nikech hera margi kuome nosedok chien, ne giweyo lamo manono, terruok kod pogruok obedie. (Fwe. 2:4, 14, 15, 20; 3:15, 16) Kaka jarit ma jahera maritowa korka weche chuny—kata mana jogo ma ne ochiwonegi siem motegno—Yesu nowacho niya: “Jogo ma ahero, arieyo kendo akumo. E momiyo, ti matek, ilok chunyi.” (Fwe. 3:19) Kata obedo ni ne en e polo, Yesu ne tayo kanyakla mar jopuonjrene me piny kotiyo gi roho maler. Yesu notieko otene ne kanyaklago kowacho niya: ‘Ng’at man gi it mondo owinj gima roho wacho ne kanise.’—Fwe. 3:22.
14-16. (a) Ere kaka Yesu osenyiso ni en e Jatelo ma jachir e wi jo Jehova me piny? (b) Ang’o mosetimore nikech Yesu ni ‘kod’ jopuonjrene “ndalo duto nyaka giko mar ndalo”? (c) Ang’o mwabiro nono e sula maluwo?
14 Waseneno ni Mikael (Yesu) ema ne en malaika man gi teko ma Jatend Jo-Israel. Bang’e, Yesu ne en Jatelo ma jachir kendo Jakwath ma jahera ne jopuonjrene motelo. E kinde ma ne en e piny, ne otayo e tij lendo. To bang’ chierne, ne odhi nyime tayo tij lando wach maber mar Pinyruoth.
15 Kotiyo gi roho maler, gikone Yesu ne dhi miyo tij lendo ochop nyaka e tung’ piny. Kane pok odhi e polo, Yesu nowacho ne jopuonjrene niya: ‘Unuyud teko ka roho maler obiro kuomu; kendo unudok jonenona e Jerusalem, gi Judea, gi Samaria, kendo nyaka tung’ piny.’ (Tich 1:8; som 1 Petro 1:12.) E bwo Kristo, ne otim lendo e okang’ maduong’ e kinde Jokristo mokwongo.—Kol. 1:23.
16 Kata kamano, Yesu owuon nonyiso ni tijni ne dhi dhi nyime nyaka e kinde mar giko. Bang’ chiko jolupne mondo olendi kendo opuonj ji moa e ogendini duto, Yesu nosingonegi kama: “An kodu ndalo duto nyaka giko mar ndalo.” (Math. 28:19, 20) Nyaka ne miye teko kaka ruoth e higa 1914, Kristo osebedo ‘kod’ jopuonjrene e okang’ momedore kaka Jatelo matiyo e diergi. Gik mang’eny mosetimo chakre higa 1914, ibiro non e sula maluwo.
[Weche moler piny]
^ par. 4 Mondo imed ng’eyo weche mokorgi, ne sula 11 e bug Sikiliza Unabii wa Danieli!
E Yor Nwoyo
• Ere kaka Wuod Nyasaye nonyiso ni ne en e Jatelo matiyo e Israel?
• Kristo tiyo gang’o e tayo kanyaklane manie piny?
• Ere kaka Kristo osebedo kachiko tij lando wach maber?
• Ang’o manyiso ni Kristo ong’eyo adimba chal mar kanyakla ka kanyakla?
[Penjo mag Puonjruok]
[Picha manie ite mar 21]
“Aoro malaika e nyimi”
[Picha manie ite mar 23]
Mana kaka chon, Kristo tiyo gi “mich” ma gin ji mondo obed kaka jokwa kwethne