A chhûng thu-ah lût rawh

A chhûnga thuawmte-ah lût rawh

“In Hruaitu Chu Pakhat Chauh A Ni, Krista Chu”

“In Hruaitu Chu Pakhat Chauh A Ni, Krista Chu”

“In Hruaitu Chu Pakhat Chauh A Ni, Krista Chu”

“‘“Hruaitute” tihin awm hek suh u’ in hruaitu chu pakhat chauh a ni, Krista chu.”—MT. 23:10.

1. Jehova Thuhretute’n Hruaitu atân tunge an pawm a, engvângin nge?

KRISTIANNA ram sakhuate chuan mihring hruaitute an nei a, chûngte chu Rom khuaa pope te, Eastern Orthodox sakhaw lo pian chhuahna leh khawpuite, leh sakhaw dang hruaitu ang chite chu. Jehova thuhretute chuan an hruaitu atân mihring tumah an hmang lova. Mihring hnungzuitute emaw, zirtîrte emaw an ni lo. Chu chu Pathian Jehova’n a Fapa chungchânga a hrilh lâwk thu lo sawi: “Ngai teh, ani chu mi tin tân hretuah ka ruat a, mi tin tân hruaitu leh hotuah ka ruat a ni,” tih nên hian a inmil a ni. (Is. 55:4) Khawvêl puma hriak thih Kristian kohhran leh an ṭhian “berâm dang” chuan Pathian Jehova’n anmahni a pêk chauh lo chu hruaitu dang an duh lo. (Joh. 10:16) Anni chuan Isua thu sawi: “In hruaitu chu pakhat chauh a ni, Krista chu,” tih hi an pawm a ni.—Mt. 23:10.

Israelte Hruaitu Vântirhkoh

2, 3. Israel ramah khân Pathian Fapa chuan eng chanvo nge a neih?

2 Kristian kohhran din a nih hma kum zabi tam takah Pathian Jehova chuan a mi Israelte hruaitu atân vântirhkoh a ruahman a. Israelte Aigupta aṭanga a hruai chhuah hnu khân Pathian Jehova chuan an hnênah: “Ngai teh, kawnga vêng zêl tûr che leh hmun ka buatsaihah chuan hruai lût tûr chein i hmaah vântirhkoh ka rawn tîr dâwn e. Ama zai ngai zêl ulangin, a thusawi pawm ṭhîn ang che u; a chungah hel suh u: in bawhchhiatnate chu a ngaidam duh dâwn si lo va; amahah chuan ka hming a awm a nia,” tiin a hrilh a ni. (Ex. 23:20, 21) ‘Pathian Jehova hming awmna,’ chu vântirhkoh chu a Fapa piang hmasa ber a nih a rinâwm hle a ni.

3 Mihring anga a lo pian hmain, Pathian Fapa chuan, Mikaela tih hming a pu niin a lang a. Daniela bu-ah chuan Mikaela chu “in hotu,” a nih loh leh Daniela chipui Israelte hruaitu tia koh a ni. (Dan. 10:21) Zirtîr Juda chuan Mikaela chu Daniela hun hma daih aṭang tawhin Israelte chungthu-ah a inrawlh tih a târ lang. Mosia thih hnu chuan a ruang chu Setana’n a hlâwkpui atân kawng engemawti taka hman a tum niin a lang; chu chu Israelte milem be tûra thlêm nân a ni thei ang. Chu mi dang tûr chuan Mikaela chu a pên chhuak a. Juda chuan: “Mikaela, vântirhkoh chungnung ber mah khân diabola nên an inbei a, Mosia ruang thua an inhnial laiin diabola chung thu rêlsakin a sawichhe ngam lo va, ‘Lalpan hau zâwk che rawh se,’ a ti ta zâwk a,” tiin a sawi a ni. (Jud. 9) A hnu lawk, Jeriko lâk a nih hmaa Josua hnêna Pathian ṭanpuina a neihzia hrilh tûra lo lang pawh kha ‘LALPA sipaihote hotu,’ Mikaela a ni ngei ang. (Josua 5:13-15 chhiar rawh.) Ramhuai hotu’n zâwlnei Daniela hnêna thu pawimawh tak hrilh tûra lo kal vântirhkoh a lo dan khân Mikaela, vântirhkoh chungnungber chuan chu vântirhkoh chu a rawn ṭanpui a ni.—Dan. 10:5-7, 12-14.

Sawi Lâwk Hruaitu A Lo Lang

4. Messia lo lan tûr chungchângah eng nge hrilh lâwk a nih?

4 Chu thil a thlen hmain, Pathian Jehova chuan a vântirhkoh Gabriela chu zâwlnei Daniela hnêna “Hriakthiha, Lal” lo lan tûr chungchâng hrilh lâwkna pe tûrin a tîr a. (Dan. 9:21-25) * A hun tak, C.E. 29 tâwp lamah chuan, Isua chu Johana’n a baptis a. Isua chungah chuan thlarau thianghlim chu leih a ni a, Hriakthiha—Krista, a nih loh leh Messia a lo ni ta a ni. (Mt. 3:13-17; Joh. 1:29-34; Gal. 4:4, 5) Chutiang chuan tlukpui nei lo Hruaitu a lo ni.

5. Engtin nge Krista’n leia rawng a bâwl chhûng khân Hruaitu anga thil a tih?

5 Isua chuan leia rawngbâwlna a ṭan aṭangin “Hriakthiha, Lal,” a nih loh leh Hruaitu a nihzia a târ lang a. Rawngbâwlna a ṭan hnu ni rei lo têah chuan zirtîrte a la khâwm a, a thilmak tihte zînga a hmasa ber chu a ti a ni. (Joh. 1:35–2:11) Lalram chanchin ṭha hrila ram dung leh vâng a fannaah a zirtîrte chuan an zui ve zêl a. (Lk. 8:1) Anni chu thu hrilh dân a zirtîr a, thu hrilh leh zirtîrna kawngah hma hruaiin entawn tûr ṭha tak a siam a ni. (Lk. 9:1-6) Tûn laia Kristian upate chuan he mi kawngah hian Isua chu an entawn tûr a ni.

6. Eng kawngin nge Krista chu Berâm Vêngtu leh Hruaitu a nih?

6 Isua chuan hmangaihna nei berâm vêngtu nêna inkhaikhinin, hruaitu a nihna kawng dang a târ lang a. Khawchhak lama berâm vêngtute chuan an berâm rual hmaah kalin an hruai tak tak ṭhîn a. The Land and the Book tih lehkhabu-ah W. M. Thomson-a chuan heti hian a ziak a ni: “Berâm vêngtu chu berâmte kalna tûr kawhhmuh tûr maiin berâm hmaah a kal lo, a kawng chu berâmte tâna kal theihna leh him tâwk a ni tih fiah tûra kal pawh a ni bawk. A tiang chuan berâm rual chu a thununin, hnim hring lamah a hruai ṭhîn a; an hmêlmate lakah a vênghim bawk ṭhîn,” tiin. Isua chuan Berâm Vêngtu leh Hruaitu dik tak a nihzia târ langin: “Kei berâm vêngtu ṭha ka ni; berâm vêngtu ṭhain berâmte tân a nun a pe ṭhîn. Ka berâmten ka aw an hre ṭhîn, kei pawhin anni chu ka hria, anni chuan mi zui ṭhîn,” a ti a ni. (Joh. 10:11, 27) A thusawi ang ngeiin, Isua chuan a berâmte tân a nun a hlân a, mahse Pathian Jehova chuan hruaitu, a nih loh leh “lalah leh Chhândamtua awm atân . . . a chawimawi ta” a ni.—Tirh. 5:31; Heb. 13:20.

Kristian Kohhran Chhûnga Hotute

7. Eng hmangin nge Isua chuan Kristian kohhran a enkawl?

7 Tholeh Isua chuan vâna a lâwn hma lawkin a zirtîrte hnênah: “Lei leh vâna thuneihna zawng zawng ka hnênah pêk a ni tawh,” a ti a. (Mt. 28:18) Pathian Jehova chuan Isua chu Kristian thutaka a zirtîrte an ngheh theihna tûrin thlarau thianghlim a pêktîr a. (Joh. 15:26) Isua chuan chu thlarau thianghlim chu Kristian hmasate chungah C.E. 33 Pentikost nî khân a leih a ni. (Tirh. 2:33) Thlarau thianghlim leihna chuan Kristian kohhran din a nihzia a târ lang a. Pathian Jehova chuan a Fapa chu leia kohhran zawng zawngte chunga hruaitu atân vânah a ruat a. (Ephesi 1:22; Kolossa 1:13, 18 chhiar rawh.) Isua chuan Kristian kohhran chu Pathian Jehova thlarau thianghlim hmangin a kaihruai a, ani chuan ‘ama thu thua awmtîr’ vântirhkohte chu a hmang thei reng a ni.—1 Pet. 3:22.

8. Krista chuan kum zabi khatnaah khân a zirtîrte kaihhruai nân lei lam hmanrua eng nge a hman a, tûn laiah tunge a hman?

8 Krista chuan thlarau thianghlim hmang chuan ‘mihringte hnêna thilpêkte’ a pe a, an zînga ṭhenkhat chu kohhran “châwmtu leh zirtîrtu” an ni. (Eph. 4:8, 11-13) Tirhkoh Paula chuan Kristian hotute chu heti hian a fuih a ni: “Pathian kohhranho . . . châwm tûrin, nangmahni leh in hote zawng zawng chungah chuan fîmkhur rawh u, thlarau thianghlimin an chunga hotuah a siam che u hi,” tiin. (Tirh. 20:28) Kristian kohhran din ṭan tirh lai khân, hotu zawng zawngte chu thlarauva hriak thih an ni vek a. Tirhkohte leh Jerusalem kohhrana upate chuan governing body angin rawng an bâwl a. Krista chuan chu pâwl chu leia hriak thih a “unaute” zawng zawng kaihhruai nân a hmang a ni. (Heb. 2:11; Tirh. 16:4, 5) He tâwpna hunah hian, Krista chuan “a neih zawng zawng”—leia Lalram kaihhnawih thil rêng rêng—chu “bawi rinawm, fing tak” leh a aiawhtu hriak thih Kristian mipate hmanga din Governing Body chu a kawltîr a ni. (Mt. 24:45-47) Hriak thihte leh an ṭhian berâm dangte chuan tûn laia Governing Body kaihhruaina zuina hmangin an Hruaitu, Krista an zui a ni tih an hria a ni.

Krista Chuan Thu Hrilh Rawngbâwlna A Ṭan

9, 10. Engtin nge Krista chuan Ram chanchin ṭha theh darhna chu a kaihhruai?

9 Atîr tê aṭang khân Isua chuan khawvêl pum huap thu hrilhna leh zirtîrna chu a kaihruai a. Leia mite hnêna chanchin ṭha hrilh a nih dân tûr ruahmanna a siam a ni. Rawng a bâwl chhûng khân, a tirhkohte chu: “Jentailte kawngah kal suh ula, Samari mite khua rêng rêngah pawh lût suh ang che u; amaherawhchu Israel hnam berâm bote hnênah chuan kal zâwk ang che u. Tin, in kalin, ‘Van ram chu a lo hnai ta,’ tiin, hril zêl ang che u,” tiin a hrilh a ni. (Mt. 10:5-7) Chutiang chuan Judate leh saphunte zîngah a bîk takin C.E. 33 Pentikost hnu khân ṭhahnemngai takin an hril a ni.—Tirh. 2:4, 5, 10, 11; 5:42; 6:7.

10 A hnuah, Isua chuan thlarau thianghlim hmangin Lalram thu hrilh rawngbâwlna chu Samari mite hnênah leh a hnuah Juda mi ni lo mi dangte hnênah a zauh a ni. (Tirh. 8:5-7, 14-17; 10:19-22, 44, 45) Hnamte zînga chanchin ṭha theh darh a duh avângin, Isua chuan Tarsa khaw mi Suala chu Kristian lo ni tûrin a chêttîr a ni. Isua chuan a zirtîr Anania hnênah: “Tho la, kawtthlêr, Ngîl an tihah chuan kal a, Juda inah, Tarsa khuaa mi, a hming Saula zâwt chhuak rawh; . . . ‘Kal mai rawh; Jetailte, lalte, Israela thlahte hnêna ka hming put luh nâna ka bêl ruat a ni alâwm,’” tiin a hrilh a. (Tirh. 9:3-6, 10, 11, 15) Chu mi chu tirhkoh Paula a lo ni ta a ni.—1 Tim. 2:7.

11. Engtin nge Krista chuan thlarau thianghlim hmangin thu hrilh rawngbâwlna a zauh?

11 Juda mi ni lote zînga Lalram thu hrilhna zauh a lo hun chuan, Pathian chuan Paula chu Asia Minor leh Europe rama missionary-a zin tûrin a hrilh a. Tirhkohte bua Luka thuziak chuan heti hian a sawi: “[Suria Antiokei kohhrana Kristian zâwlneite leh zirtîrtute’n] Lalpa rawng an bâwl a, chaw an nghei laiin thlarau thianghlimin, ‘Barnaba leh Saula hi anmahni ka ruat chhan ti tûrin mi tihhransak rawh u.’ . . . Chutichuan, chaw an ngheia an ṭawngṭai zawh chuan an chungah kut an nghat a, an kaltîr ta a,” tiin. (Tirh. 13:2, 3) Isua chuan Tarsa khaw mi Saula chu hnamte zînga A hming pu lût tûra A “bêl” ruat atân a thlang a; chuvângin, he thu hrilh rawngbâwlnaa hmasâwnna thar hi kohhran Hruaitu, Krista hnên aṭanga lo kal a ni. Isua’n rawngbâwlna kaihhruai nâna thlarau thianghlim a hmanzia chu Paula missionary zin ṭum hnihna chhûngin chiang takin a hmuh theih a ni. Bible thuziak chuan Paula leh a zinpuite chu “Isua thlarauvin,” chu mi awmzia chu thlarau thianghlim hmangin Isua chuan an zin hun tûr leh an zinna tûr thlannaah a kaihruai a, inlârna chuan Europe-a kal tûrin a hruai a ni.—Tirhkohte 16:6-10 chhiar rawh.

A Kohhran Chunga Isua Hruaitu Nihna

12, 13. Krista chuan kohhran tina thil thlengte a hriatzia engtin nge Thu Puan bu chuan a târ lan?

12 Isua chuan C.E. kum zabi khatnaa a hnungzuitu hriak thih kohhran chhûnga thil thleng chu chiang takin a hria a. Kohhran tinte thlarau lam dinhmun chu a hre bel hle a ni. Chu chu Thu Puan bung 2 leh bung 3 kan chhiarin a lang a ni. Isia Minor-a awm kohhran pasarihte hming chu a târ lang a. (Thup. 1:11) Chutih laia leia a hnungzuitu kohhran dangte thlarau lam dinhmun pawh a hre chiang ang tih rinna chhan tûr kan nei a ni.—Thu Puan 2:23 chhiar rawh.

13 Isua chuan kohhran ṭhenkhat chu an chhelna te, fiahna laka an rinawmna te, a thu an zawm tlatna te, leh kal pêngte an hnâwlna te avângin a fak a. (Thup. 2:2, 9, 13, 19; 3:8) Kawng leh lamah chuan, kohhran engemaw zât chu an hmangaihna a daih vâng te, milem biakna leh inngaihna an ngaihtheih vâng te, leh pâwl inṭhen hranna an ngaihtheih avângtein zilhna khauh tak a pe bawk a ni. (Thup. 2:4, 14, 15, 20; 3:15, 16) Hmangaihna ngah thlarau lam enkawltu a nih angin, Isua chuan—zilhna khauh tak a pêkte hnênah pawh—heti hian a sawi a: “Ka hmangaih apiangte chu ka zilhhauvin ka thunun ṭhîn; chutichuan ṭhahnem ngai la, sim rawh,” tiin. (Thup. 3:19) Isua chuan vânah awm mah se, thlarau thianghlim hmangin leia a zirtîrte kohhran chu a kaihruai a. Chûng kohhrante hnêna a thuchah tâwp lamah ani chuan: “Thlarauvin kohhranho pâwlte hnêna thu a sawi hi beng nei chuan hre rawh se, a ti e,” tiin a sawi a ni.—Thup. 3:22.

14-16. (a) Engtin nge Isua chuan leia Pathian Jehova mite tân Hruaitu huaisen a nihzia a târ lan? (b) ‘Kumkhuain, khawvêl tâwp thleng pawha’ a zirtîrte ‘hnêna’ Isua awmna chuan eng nge a rah chhuah? (c) A dawta thuziakah eng nge sawiho a nih ang?

14 Mikaela (Isua) chuan Israelte Hruaitu vântirhkoh huai tak a nihzia a târ lang a. A hnuah chuan a zirtîr hmasate tân Hruaitu huaisen leh hmangaihna ngah Berâm Vêngtu a ni bawk. Leia rawng a bâwl chhûng khân, thu hrilh rawngbâwlnaah hma a hruai a. A thawhleh hnuah chuan Ram chanchin ṭha theh darhna a enkawl a ni.

15 Thlarau thianghlim hmangin, Isua chuan a tâwpah thu hrilhna chu lei pum puiah a zauh vang. Vâna a lâwn hmain, Isua chuan a zirtîrte hnênah: “Thlarau thianghlim chu in chunga a lo thlen hunah thiltihtheihna in la nei ang; tichuan Jerusalem khuaah te, Judai leh Samari ram khaw tinah te, kâwlkil thleng pawhin ka thuhretute in ni ang,” tiin a hrilh a. (Tirh. 1:8; 1 Petera 1:12 chhiar rawh.) Kum zabi khatnaah khân thu hrilhna chu Krista kaihhruaina hnuaiah nasa taka neih a ni.—Kol. 1:23.

16 Mahse, Isua chuan he hna hi tâwpna hun thlenga chhunzawm tûr a ni tih a târ lang a. A zirtîrte hnênah hnam zawng zawng zînga thu hril tûr leh zirtîrte siam tûra thu a pêk hnu khân, Isua chuan an hnênah: “Kei kumkhuain, khawvêl tâwp thleng pawhin, in hnênah ka awm zêl ang,” tiin a tiam a ni. (Mt. 28:19, 20) Kum 1914-a lalna a lâk aṭang phei chuan, Isua chu a zirtîrte “hnênah” an Hruaitu angin a awm lehzual a. Chu mi kum aṭanga a thiltih nasa tak chu a dawta thuziakah bih chian a ni ang. (w10-E 09/15)

[Footnote]

^ par. 4 He hrilh lâwkna chungchâng sawihona atân, Pay Attention to Daniel’s Prophecy! tih lehkhabu bung 11-na en rawh.

Ennawn Nân

• Engtin nge Pathian Fapa chuan Israelte Hruaitu a nihzia a târ lan?

• Eng hmangin nge Krista chuan leia a kohhran chu a kaihhruai?

• Engtin nge Krista chuan chanchin ṭha theh darhna chu a kaihhruai?

• Krista’n kohhran tinte thlarau lam dinhmun a hriatzia engin nge târ lang?

[Zirlai Atâna Zawhnate]

[Phêk 25-naa milem]

“I hmaah vântirhkoh ka rawn tîr dâwn e”

[Phêk 27-naa milem]

Tûn hma ang khân, Krista chuan a berâmte vêng tûrin ‘mihringte hnêna thilpêkte’ chu a hmang