Skip to content

Skip to table of contents

Musololi “Wanu Ngumwi, Ngu-kristo”

Musololi “Wanu Ngumwi, Ngu-kristo”

Musololi “Wanu Ngumwi, Ngu-kristo”

“Mutaambwi Baiyi, nkaambo mwiyi wanu ngumwi, ngu-Kristo.”—MT. 23:10.

1. Ino nguni Musololi wa Bakamboni ba Jehova, alimwi nkaambo nzi?

ZIKOMBELO zya Bunakristo bwanyika zilijisi basololi, mbuli paapa waku Roma abasololi bazikombelo zimwi. Bakamboni ba Jehova tabajisi musololi muntu. Tabali basikwiiya naa basikutobela muntu. Eeci cileendelana amajwi aabusinsimi Jehova ngaakaamba kujatikizya Mwanaakwe aakuti: “Ngonguwe ngundabika kuti abe kamboni kumisyobo yabantu, musolozi asilutwe kubantu.” (Is. 55:4) Banakristo bananike alimwi abeenzyinyina bambelele zimwi tabayandi musololi umbi ccita yooyo Jehova ngwaakabapa. (Joh. 10:16) Batobela majwi ngaakaamba Jesu aakuti: “Mwiyi wanu ngumwi, ngu-Kristo.”—Mt. 23:10.

Mungelo Iwakali Kusololela Bana Israyeli

2, 3. Ino Mwana aa Leza wakali kubeleka mulimo nzi mu Israyeli?

2 Kaindi, imbungano ya Banakristo kaitanatalika, Jehova wakali kubelesya mungelo kusololela bantu bakwe ibana Israyeli. Naakabagusya bana Israyeli mu Egepita, Jehova wakabaambila kuti: “Amubone! Ndatuma angelo kunembo lyanu, kuti amubambe munzila akumusisya kubusena mbondakamubambila. Amucenjele, muswiilile ijwi lyakwe, mutamukalazyi, nkaambo takooyoomulekelela milandu yanu, nkaambo izina lyangu molili mulinguwe.” (Kul. 23:20, 21) Majwi aaya atondezya kuti mungelo ooyu, iwakajisi ‘zyina lya Jehova mulinguwe,’ wakali Mwana aa Leza mutaanzi kuzyalwa.

3 Katanazyalwa kuba muntu, Mwana aa Leza wakajisi zyina lyakuti Mikayeli. Mubbuku lya Daniele, Mikayeli wiitwa kuti “mwami wanu [nobana Israyeli].” (Dan. 10:21) Sikwiiya Juda wakatondezya kuti Mikayeli wakali kubabikkila maano bana Israyeli kuzwa kaindi katanazyalwa Daniele. Naakafwa Musa, Saatani wakali kuyanda kubelesya mubili wa Musa kutegwa acite nzyaakali kuyanda, ndiza wakali kuyanda kuti bana Israyeli batalike kuukomba. Mikayeli wakamukasya. Juda waamba kuti: “Mikayelo angelo simutwe, naakali kuzumanana a-Saatani akukazyanya mutunta wa-Musa, wakayoowa kumubeteka cakusampaula, wakaamba buyo kuti, Jehova akutapatile.” (Jud. 9) Kumbele, nibakali kuyanda kuulwana munzi wa Jeriko, cakutadooneka wakali Mikayeli “silutwe wamakamu aa-Jehova,” iwakalibonya kuli Joshua kumusyomezya kuti Leza ulamugwasya. (Amubale Joshua 5:13-15.) Daimona nilyakali kukasya mungelo kuti atole mulumbe uuyandika kapati kumusinsimi Daniele, Mikayeli imungelo silutwe wakamugwasya mungelo ooyu.—Dan. 10:5-7, 12-14.

Musololi Wakali Kulindilwa Wasika

4. Ino mbusinsimi nzi bwakali kwaamba kuboola kwa Mesiya?

4 Imungelo waambwa atala aawa katanaboola kuli Daniele, Jehova wakatuma mungelo Gabriyeli kuti akamwaambile musinsimi Daniele kuti “Mwami uunanikidwe” naa Mesiya Musololi uyakuboola. (Dan. 9:21-25) * Mpamunya aciindi cakaambwa, mu 29 C.E., Johane wakamubbapatizya Jesu. Muuya uusalala wakatilwa ali Jesu, eeci cakamupa kuti abe Munanike—Kristo, Mesiya. (Mt. 3:13-17; Joh. 1:29-34; Gal. 4:4) Kali Mesiya, wakeelede kuba Musololi uutakozyanyisyigwi.

5. Ino Kristo wakalitondezya buti kuti Musololi naakali kubeleka mulimo wakwe anyika?

5 Kuzwa naakatalika mulimo wakwe anyika, Jesu wakalitondezya kuti ngu Mesiya Musololi. Mumazuba buyo masyoonto wakatalika kuyandaula basikwiiya amane wakacita maleele aakutaanguna. (Joh. 1:35–2:11) Basikwiiya bakwe bakamutobela koonse nkwaakali kukambaukila makani mabotu aa Bwami. (Lk. 8:1) Wakabapa cikozyanyo cibotu kwiinda mukubayiisya mbobakeelede kukambauka alimwi walo nguwakali kumbele kukambauka akuyiisya. (Lk. 9:1-6) Ibaalu Banakristo mazuba aano beelede kucita oobu abalo.

6. Ino muunzila nzi Jesu mwaakatondezya kuti Mweembezi a Musololi?

6 Jesu wakatondezya alimwi kuti musololi kwiinda mukulikozyanisya kumweembezi mubotu. Beembezi bakali kuzisololela mbelele. Ba W. M. Thomson mubbuku lyakuti The Land and the Book bakalemba kuti: “Mweembezi wakali kuunka kumbele kutali kubona buyo mpozilaainde, pele akubona kuti busena buli kabotu akuti naa mbelele zilakonzya kwiinda. . . . Kwiinda mukubelesya nkoli wakali kuzisololela kwakali bwizu buli kabotu alimwi akuzikwabilila.” Katondezya kuti Mweembezi mwini-mwini a Musololi, Jesu wakaamba kuti: “Ndime sikweembela mubotu, sikweembela mubotu ulatulila mbelele buumi bwakwe. Imbelele zyangu zilamvwa ijwi lyangu, ndilizizi, zilandicilila.” (Joh. 10:11, 27) Masimpe kweelana ambwaakaamba, Jesu wakazifwida mbelele zyakwe, nokuba boobo Jehova “wakamusumpula. . . wakamucita kuti abe Musololi a Mufutuli.”—Inc. 5:31 BT; Heb. 13:20.

Mulangizi Wambungano ya Banakristo

7. Ino ncinzi ncabelesya Jesu kulanganya mbungano ya Bunakristo?

7 Kakuceede buyo ciindi cisyoonto katanaunka kujulu kuzwa naakabusyigwa, Jesu wakaambila basikwiiya bakwe kuti: “Ndapegwa bwami boonse nibuba bwakujulu nibuba bwaansi.” (Mt. 28:18) Jehova wakamuzumizya Jesu kuti abape muuya uusalala basikwiiya kuti ubayumye kumuuya. (Joh. 15:26) Jesu wakatila muuya ooyu ku Banakristo bakutaanguna mu Pentekoste 33 C.E. (Inc. 2:33) Ooku kutila muuya uusalala kwakali kutondezya kuti mbungano ya Bunakristo yatalika. Jehova wakabikka mwanaakwe kujulu kuti abe musololi kumbungano zyoonse zyaanyika. (Amubale Ba-Efeso 1:22; Ba-Kolose 1:13, 18.) Jesu ulaisololela mbungano ya Banakristo kwiinda mukubelesya muuya wa Jehova alimwi abangelo ‘babikkidwe kunsi lyakwe.’—1 Pet. 3:22.

8. Ino ncintu nzi caanyika ncaakabelesya Kristo mumwaanda wamyaka wakutaanguna kuti cisololele basikwiiya bakwe, alimwi mbaani mbabelesya ano mazuba?

8 Alimwi kwiinda mukubelesya muuya uusalala, Kristo wakapa ‘zipego mubantu’ bamwi “kuti babe beembeli nanka baiyi.” (Ef. 4:8, 11) Mwaapostolo Paulo wakaambila balangizi Banakristo kuti: “Amujatisye, lwanu nobeni, abutanga boonse mbuumubika Muuya Uusalala kuti mube balinguzi bambubo, mulele mbungano ya-Mwami.” (Inc. 20:28) Imbungano ya Banakristo niyakatalika, boonse balangizi bakalinanikidwe amuuya. Ibaapostolo abaalu kumbungano yaku Jerusalemu bakali kubeleka mukabunga kakali kweendelezya. Kristo wakali kubelesya kabunga keendelezya kuti kakalanganya bananike “bakwesu” boonse munyika. (Heb. 2:11; Inc. 16:4, 5) Kuciindi cino camamanino, Kristo wabapa “zintu zyoonse nzyajisi”—azyintu zyoonse zya Bwami zili anyika—ku “muzike musyomesi uucenjede” akuli baabo baiminina Kabunga Keendelezya, Banakristo bananike kuti kabuzilanganya zyintu eezyi. (Mt. 24:45-47) Ibananike abambelele zimwi ibeenzinyina balizyi kuti, ikutobela Kabunga Keendelezya kamazuba aano, citondezya kuti batobela Musololi Kristo.

Kristo Nguwakautalisya Mulimo Wakukambauka

9, 10. Ino Kristo wakaubeleka buti mulimo wakukambauka makani mabotu aa Bwami kutegwa usike koonse?

9 Kuzwa kumatalikilo, Jesu nguwali kulanganya mulimo wakukambauka akuyiisya munyika yoonse. Wakatondezya mbwakeelede kukambauka makani mabotu aa Bwami munyika yoonse. Naakali kucita mulimo wakwe wakaambila baapostolo bakwe kuti: “Mutatoli inzila yakulibamasi, nikuba kunjila kumunzi nuuba omwe waba-Samariya, pele kamuya kumbelele zisweekede zyamukowa waba-Israyeli. Nkabela mwanooya bweenda kamunooyookambauka kuti, Bwami bwakujulu buliswenede.” (Mt. 10:5-7) Bakacita oobu cabusungu akuli bama Juda abaabo bakasanduka, ikapati kuzwa lya Pentekoste 33 C.E.—Inc. 2:4, 5, 10, 11; 5:42; 6:7.

10 Amane kwiinda mukugwasyigwa amuuya uusalala, Jesu wakazumizya kuti makani aa Bwami akambaukwe kubana Samaria akuli baabo batali bama Juda. (Inc. 8:5, 6, 14-17; 10:19-22, 44, 45) Akaambo kakuyanda kuti makani mabotu akambaukwe munyika yoonse, Jesu wakakulwaizya Saulo waku Tarso kuti abe Munakristo. Jesu wakaambila Hananiya sikwiiya wakwe kuti: “Nyamuka uinke kunzila iitegwa lisuumene, kuŋanda ya-Juda, ukabuzye muntu uutegwa Saulo waku-Tarso. . . . Koya nkaambo oyu ndamusala abe uutola zina lyangu kulibamasi, akubami, akubana ba-lsrayeli.” (Inc. 9:3-6, 10, 11, 15) ‘Oyu muntu’ nguwakaba mwaapostolo Paulo.—1 Tim. 2:7.

11. Ino mbuti Kristo kwiinda mumuuya uusalala mbwaakacita kutegwa mulimo wakukambauka uyaambele?

11 Ciindi nicakasika cakukambauka makani aa Bwami kubantu bakuzisi batakali bama Juda, muuya uusalala wakamusololela Paulo mumulimo wakwe wabumisyinali naakali kuya ku Asia Minor aku Europe. Mulugwalo lwa Incito Luka wakaamba kuti: “Nobakali kucita milimo ya-Mwami [Basinsimi Banakristo abamayi mumbungano yaku Antiokeya ku Suriya] akuliimya kulya, Muuya Uusalala wakati, Ndilekele eno ba-Barnaba a-Saulo kumulimo ngwendabaitila. Nkabela nobakaliimya kulya akukomba, akubabika maanza, bakabatuma.” (Inc. 13:2, 3) Jesu ‘nguwakamusala’ Saulo waku Tarso kuti akakambauke zyina lya Jesu kuli bamasi, nkakaambo kaako mulimo wakukambauka ncowakali kweenda kabotu nkaambo mulimo wakazwa kuli Kristo Musololi wambungano. Jesu mbwaakaubelesya muuya uusalala ikusololela mulimo ooyu wakalibonya Paulo naakali mulweendo lwakwe lwabili mumulimo wabumisyinali. Cibalo caamba kuti “Muuya wa-Jesu,” naakuti Jesu kwiinda mumuuya uusalala, wakasololela Paulo ambobakali kukambauka limwi kubusena nkobakeelede kuunka, alimwi mucilengaano bakaambilwa kuti baunke ku Europe.—Amubale Incito 16:6-10.

Jesu Mbwasololela Mbungano Yakwe

12, 13. Ino mbuti bbuku lya Ciyubunuzyo mboli tondezya kuti Kristo ulizizyi zyoonse zicitika mumbungano aimwi?

12 Mumwaanda wamyaka wakusaanguna C.E., Jesu wakali kulanga cakali kucitika mumbungano zyabasikumutobela bananike. Wakalizyi cakali kucitika mumbungano zyoonse. Eeci cilalibonya naa twabala Ciyubunuzyo caandano 2 a 3. Wakabandauka mbungano izili ciloba, izyakali kujanika ku Asia Minor. (Ciy. 1:11) Tulizyi kuti wakalizyi mbozyakali kucita kumuuya mumbungano azimwi zyabasikumutobela aano anyika.—Amubale Ciyubunuzyo 2:23.

13 Jesu wakabalumbaizya bantu bakali mumbungano zimwi akaambo kakuliyumya, kusyomeka nobakali kupenzyegwa, kusyoma nzyaakali kwaamba alimwi akukaka basiluleyo. (Ciy. 2:2, 9, 13, 19; 3:8) Kulubazu lumwi, bantu bakali mbungano zimwi zinji wakababwentela akaambo kakuti bakaleka kumuyanda amane bakatalika kukomba mituni akucita bwaamu alimwi bakalijatikizyidwe mutwaambo twacisi. (Ciy. 2:4, 14, 15, 20; 3:15, 16) Mbwaakali mulangizi mubotu wakumuuya, Jesu wakababikkilizya abaabo mbaakabwentela naakamba kuti: “Abo mbenjanda ndababwekela akubakoma, nkaambo kaako usungwaale akweempwa.” (Ciy. 3:19) Nokuba kuti uli kujulu, Jesu wakali kuzilanganya mbungano zyabasikwiiya bakwe anyika kwiinda mukubelesya muuya uusalala. Kumamanino aamulumbe ngwaakalemba kumbungano eezyo wakati: “Oyo uujisi matwi, aswiilile Muuya mbwaambila imbungano.”—Ciy. 3:22.

14-16. (a) Ino mbuti Jesu mbwaakalitondezya kuti Musololi uukkazika moyo kubantu ba Jehova bali munyika? (b) Ino ncinzi cacitika akaambo kakuti Jesu ulaabasikwiiya bakwe “mazuba oonse nikuba kusikila kumamanino aaciindi”? (c) Ino ncinzi ncotuya kulanga-langa mucibalo citobela?

14 Twabona kuti Mikayeli (Jesu) mungelo uulaanguzu, Musololi wabana Israyeli. Amane Jesu wakali Musololi uukkazika moyo alimwi wakali Mweembezi mubotu kuli basikwiiya bakwe bakutaanguna. Naakacili anyika nguwakali kumbele kukambauka. Alimwi naakabusyigwa wakazumanana kulanganya mulimo wakukambauka makani mabotu aa Bwami mbuwakali kuyabukambaukwa.

15 Kwiinda mukubelesya muuya uusalala, Jesu uyakupa kuti mulimo wakukambauka ukasike munyika yoonse. Katanaunka kujulu, Jesu wakaambila basikwiiya bakwe kuti: “Muyootambula nguzu, wasika alindinywe Muuya Uusalala, muyooba bakamboni bangu muno mu-Jerusalemu, amu-Judaya moonse, amu-Samariya, mane kusikila kumamanino aanyika.” (Inc. 1:8; amubale 1 Petro 1:12.) Kristo naakali kweendelezya mumwaanda wamyaka wakutaanguna, imulimo wakukambauka wakacitwa kabotu kapati.—Kol. 1:23.

16 Pele Jesu wakatondezya kuti imulimo ooyu uyakuzumanana kusikila kumamanino. Naakamana kwaambila basikwiiya bakwe kuti kabakambauka akugwasya bantu kuti babe basikwiiya munyika yoonse, Jesu wakabasyomezya kuti: “Ndaba anywe mazuba oonse nikuba kusikila kumamanino aaciindi.” (Mt. 28:19, 20) Kuzwa naakaba mwami mu 1914, Kristo wali kubeleka abasikwiiya bakwe alimwi ulacita oobu cabusungu kali Musololi. Imilimo yakwe njaali kucita kuzwa mu 1914 iyakulangwa-langwa mucibalo citobela.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 4 Kutegwa mujane twaambo tunji twabusinsimi oobu, amubone cibalo 11 mubbuku lyakuti Amububikkile Maanu Businsimi bwa Daniele!

Kwiinduluka

• Ino Mwana aa Leza wakatondezya buti kuti Musololi uuli anguzu mu Israyeli?

• Ino Kristo ubelesya nzi kusololela mbungano yakwe anyika?

• Ino Kristo uweendelezya buti mulimo wakukambauka makani mabotu kuti asike koonse?

• Ino ncinzi citondezya kuti Kristo ulazibona zyoonse zicitika mumbungano?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 21]

“Ndatuma angelo kunembo lyanu”

[Cifwanikiso icili apeeji 23]

Mbubwena mbuli kaindi, Kristo ubelesya ‘zipego mubantu’ kuti kabeembela butanga bwakwe