«Jaʼ Banquilal avuʼunic ti Cristoe»

«Maʼucuc oy ta avoʼntonic ti bisbiloxuc ta banquilale, yuʼun jaʼ banquilal avuʼunic ti Cristoe.» (MAT. 23:9, 10, Ch)

1. ¿Buchʼu noʼox chchʼamik kʼuchaʼal Bankilal yuʼunik li yajrextikotak Jeovae, xchiʼuk kʼu yuʼun?

 LI BUCHʼUTIK tskuy sbaik ta yajtsʼaklomtak Cristoe jaʼ jun krixchano li bankilal yuʼunike, jech kʼuchaʼal li papa ta Romae xchiʼuk yan bankilaletik ta yan chʼulnaetik xchiʼuk relijionetik. Yan li yajrextikotak Jeovae maʼuk jun krixchano li bankilal yuʼunike, yuʼun jaʼ tstsʼakliik li xNichʼon Diose, ti xi albat skʼoplal yuʼun Jeovae: «Jaʼ testigo icʼot cuʼun [...]; jaʼ banquilal, jaʼ jpasmantal icʼot ta stojol li yantic lume» (Isa. 55:4). Jech ta melel, li stsobobbail yajtsʼaklom Cristo ta spʼejel Balumile, ti jaʼik li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel xchiʼuk li yan chijetike, jaʼ noʼox chchʼamik li buchʼu sbiiltasoj Jeovae (Juan 10:16). Jech kʼuchaʼal laj yal Jesuse, «jaʼ banquilal [y]uʼunic ti Cristoe» (Mat. 23:10, Ch).

Li bankilal anjel la sbeiltas Israele

2, 3. ¿Kʼutik yelan la skolta steklumal Israel li xNichʼon Diose?

² Kʼalal ep toʼox siglo skʼan xlik li stsobobbail yajtsʼaklomtak Cristoe, li Jeovae laj stʼuj jun anjel sventa tsbeiltas li steklumale. Kʼalal skoltaoj xaʼox lokʼel ta Egipto steklumal Israel li Diose, xi laj yale: «Ta jtac tal ta atojolic cajʼalmantal, yuʼun jaʼ chaxchiʼinoxuc batel ta be; jaʼ chayicʼoxuc batel ti bu chapanbil avavilic cuʼune. Mu me xavocʼ abaic ta stojol; aʼibeic me li scʼope. Mu me xabajbeic smantal, muʼyuc me xaspasboxuc perdón me laj ata amulique, yuʼun jaʼ ta jventa ti ch-abteje [«yuʼun te oy ta yut yoʼonton li jbie», NM]» (Éxo. 23:20, 21). ¿Buchʼu li anjel taje? Ta skoj ti xi laj yal li Jeovae: «Yuʼun te oy ta yut yoʼonton li jbie», xuʼ jnoptik ti jaʼ li sbaʼyel Nichʼone.

³ Kʼalal skʼan toʼox xtal ta Balumil li xNichʼon Diose, yaʼeluke ojtikinbil kʼuchaʼal Miguel. Xi biiltasbil li ta slivroal Daniele, «jaʼ banquilal ánjel ti sventainoj ti jteclum Israele» (Dan. 10:21, Ch). Ta yan xtoke, li yajtsʼaklom Cristo Judase chal kʼusi kʼot ta pasel kʼalal jal toʼox skʼan xvokʼ li Daniele, ti chakʼ ta ilel ti ch-abtej xaʼox ta stojolal steklumal Dios li Miguele. Kʼalal cham li Moisese, yaʼeluke li Satanase chopol toʼox  kʼuyelan tskʼan tstunesbe li sbekʼtale, xuʼ van jaʼ sventa chichʼik ta mukʼ yan diosetik li j-israeletike. Akʼo mi jech, li Miguele muʼyuk laj yakʼ akʼo spas taje. «Cʼalal la stsac sbaic ta cʼop [Miguel] xchiʼuc pucuj —xi chal Judas— ta sventa bochʼo chuʼuninbe sbecʼtal li Moisese[,] li Miguele muʼyuc cʼusi chopol laj yal; jaʼ noʼox jech laj yalbe: “Acʼo xchapanot stuc li Cajvaltique [li Jeovae]”.» (Jud. 9.) Ta tsʼakal jutuk, kʼalal skʼan toʼox xichʼ joyobtael li Jericoe, li «banquilal yajsoldado li Mucʼul Diose» —ti jaʼ li Miguele— laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal Josué sventa chakʼbe snaʼ ti koltabil yuʼun Diose (kʼelo Josué 5:13-15). Te van jayibuk siglo ta tsʼakal, ta skʼakʼalil Daniel, li bankilal anjel Miguele ay skolta jun anjel ti yichʼoj batel jun tsatsal aʼyej sventa li j-alkʼope, ti makat ta be yuʼun jun tsatsal pukuje (Dan. 10:5-7, 12-14).

Kʼot ta Bankilal ti albil onoʼoxe

4. ¿Kʼusi albil kʼop laj yichʼ albel Daniel ta sventa li svuleb Mesiase?

⁴ Kʼalal skʼan toʼox jutuk ti xmakvan ta be li pukuj taje, li Jeovae la stak talel anjel Gabriel sventa chakʼbe snaʼ Daniel jun albil kʼop ta sventa ti bakʼin chvul «li Bochʼo tʼujbil yuʼun Diose, jaʼ li banquilal jpasmantale» (Dan. 9:21-25). * Ta slajebaltik jabil 29, jech kʼuchaʼal albil onoʼoxe, li Jesuse laj yichʼ chʼul espiritu kʼalal akʼbat yichʼ voʼ yuʼun li Juane, vaʼun kʼot ta Mesías o Cristo, jaʼ xkaltik, li Buchʼu tʼujbil yuʼun Diose (Mat. 3:13-17; Juan 1:29-34; Gál. 4:4). Jech, albil onoʼox ti chkʼot ta Bankilal ti stuk noʼox jeche.

5. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel ti jaʼ jun lekil Bankilal kʼalal la spas yabtel li Jesuse?

⁵ Li Jesuse laj yakʼ ta ilel ta slikeb yabtel ti jaʼ onoʼox li Bankilal ti albil skʼoplale, «li Bochʼo tʼujbil yuʼun Diose, jaʼ li banquilal jpasmantale». Lik stsob yajtsʼaklomtak xchiʼuk la spas li baʼyel skʼelobil juʼelal kʼalal jaʼtik toʼox lik spas yabtele (Juan 1:35–2:11). La xchol lekil aʼyej sventa Ajvalilal yuʼun Dios ta sjunul Israel xchiʼuk li yajtsʼaklomtake (Luc. 8:1). Maʼuk noʼox la xchanubtasan ta xcholel mantal xchiʼuk ta chanubtasvanej, yuʼun laj yakʼ ta ilel kʼuxi ta pasel (Luc. 9:1-6). ¡Jaʼ jun slekil kʼelobil sventa li moletik yajtsʼaklom Cristo ta jkʼakʼaliltike!

6. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel ti jaʼ jun melel Jchabichij xchiʼuk Bankilal li Jesuse?

⁶ Yan kʼuxi laj yakʼ ta ilel ti jaʼ jun lekil Bankilal li Jesuse jaʼo kʼalal la skoʼoltas sba ta jun jkʼanvanej jchabichije. Ta Oriente Medioe, li jchabichije jbabe chbat. «Maʼuk noʼox sventa chakʼ ta ilel be ti jbabe chbate, yuʼun jaʼ sventa tskʼel mi lek x-echʼik-o xchiʼuk ti mu kʼusi snuptanike. [...] Ta snamteʼ tsbeiltas li chijetike xchiʼuk chikʼ batel bu oy yaxaltike, jech xtok tspoj ta stojolal li jtiʼaval chonbolometike.» (The Land and the Book [Li osil xchiʼuk li livroe], yuʼun William M. Thomson.) Jaʼ jun melel Jchabichij xchiʼuk Bankilal li Jesuse. Jaʼ yuʼun xi laj yale: «Vuʼun li lequil Jchabichijune. Li lequil jchabichije chacʼ sba ta milel ta scoj li xchijtaque. [...] Li jchijtaque chaʼibicun li jcʼope xchiʼuc xcotquinan, jech chistsʼaclinicun batel» (Juan 10:11, 27). Jech kʼuchaʼal laj yale, laj yakʼ sba ta milel ta skoj xchijtak, ta tsʼakale chaʼkuxesat yuʼun Jeova xchiʼuk laj yichʼ vaʼanel kʼuchaʼal «Banquilal Ajvalil, ta Jcoltavanej» kuʼuntik (Hech. 5:31, Ch; Heb. 13:20).

Tskʼel stsobobbail li Cristoe

7. ¿Kʼusitik tstunes Jesús sventa tskʼel li stsobobbaile?

⁷ Kʼalal chaʼkuxiem xaʼox xchiʼuk ti jutuk xaʼox skʼan sut batel ta stojolal li sTote, xi laj yalbe yajtsʼaklomtak li Jesuse: «Liʼacʼbat xa scotol jvuʼel ta sventainel li vinajel xchiʼuc banamile» (Mat. 28:18). Li Diose laj yakʼbe ta sba Jesús sventa chakʼbe chʼul espiritu li yajtsʼaklomtak yoʼ stsatsubik ta mantale (Juan 15:26). Vaʼun laj yakʼ tal ta Pentecostés ta sjabilal 33, ti jaʼ te lik-o tal li stsobobbail yajtsʼaklomtak Cristoe (Hech. 2:33). Jech noxtok, li Jeovae la sbiiltas ta Jolil ta tsobobbail li xNichʼone  (kʼelo Efesios 1:22 xchiʼuk Colosenses 1:13, 18). Ta vinajel to tsbeiltas tal ta stojolal chʼul espiritu li tsobobbaile xchiʼuk ta stojolal li anjeletik «ti ichʼbil ta mucʼ yuʼun[ik]» li Jesuse (1 Ped. 3:22).

8. ¿Kʼusi la stunes sventa tsbeiltas yajtsʼaklomtak ta baʼyel siglo li Cristoe, xchiʼuk kʼusi tstunes li avie?

⁸ Li Cristo xtoke la stunes chʼul espiritu sventa chakʼbe «viniketik [ti xkoʼolaj] kʼuchaʼal matanaletik» ti chtunik «ta jchabivanejetic, xchiʼuc ta jchanubtasvanejetic» li ta tsobobbaile (Efe. 4:8, 11, NM). Xi laj yalbe jtsop moletik yajtsʼaklomtak Cristo li jtakbol Pabloe: «Chabio me aba atuquic. Chabiic noxtoc li chijetique yuʼun jaʼ avabtel laʼacʼbatic yuʼun Chʼul Espíritu ti cʼalal lacomic ta jqʼuelvanej yuʼun jcholcʼopetique. Jech scʼan chaqʼuelic lec [...] li steclumal Cajvaltique [li Diose]» (Hech. 20:28). Li vaʼ kʼakʼale, tʼujbil chbatik ta vinajel skotol li jkʼelvanejetike. Jech xtok, oy toʼox jtsop jbeiltasvanej ti jaʼ li jtakboletik xchiʼuk moletik ta Jerusalene. Ta stojolal li jtsop jbeiltasvanej taje, li Cristoe la sbeiltas skotol li «[x]chiʼiltac ta voqʼuel» ti tʼujbil ti nakalik toʼox ta Balumile (Heb. 2:11; Hech. 16:4, 5). Li ta slajebaltik kʼakʼal liʼe, li Ajvalil Jesuse yakʼojbe «sventain scotol cʼusitic oy yuʼun» ta Balumil li «jʼabtel ti jun [«tukʼ», NM] yoʼnton [...], ti lec bije» xchiʼuk li Jtsop Jbeiltasvanej yuʼun ti ch-abtej ta yajkʼopojel ti tʼujbil chbatik ta vinajel eke (Mat. 24:45-47). Kʼalal chakʼ sbaik ta beiltasel yuʼun li Jtsop Jbeiltasvanej li buchʼutik tʼujbilik xchiʼuk li yan chijetike, ta melel jaʼ chchʼunbeik smantal li Bankilal yuʼunike, li Jesuse.

Tslikes chol mantal li Jesuse

9, 10. ¿Kʼusitik la spas Cristo sventa chpuk batel li xcholel lekil aʼyeje?

⁹ Li ta slikebale jaʼ la skʼel stuk Jesús li abtelal ta chol mantal xchiʼuk li chanubtasvaneje. Ta melel, laj yal kʼuyelan chichʼ cholel ta spʼejel Balumil li lekil aʼyeje. Kʼalal jaʼo tspas yabtele, xi la stojobtas li yajtakboltake: «Mu me xa ochic ta jxoluc sbe li yanlumetique. Mu me xaʼochic ta junuc lum yuʼun li samariaetique. Jaʼ noʼox te xabatic ta stojol li jchiʼiltactic ta israelale, yuʼun chʼayemic ta be jech chac cʼu chaʼal chijetic. Bat albeic ti yorail xa chventainatic yuʼun Diose» (Mat. 10:5-7). Ta sjunul yoʼonton la xcholbeik mantal li judioetik xchiʼuk li jyanlumetik ti koʼol xa xchʼunojik xchiʼuk li judioetike, mas to li ta Pentecostés ta sjabilal 33 (Hech. 2:4, 5, 10, 11; 5:42; 6:7).

¹⁰ Ta tsʼakale, li Jesuse la stunes chʼul espiritu sventa chpuk batel li xcholel mantale, vaʼun kʼot ta stojolal jsamariaetik xchiʼuk ta mas tsʼakale ta yan lumetik (Hech. 8:5, 6, 14-17; 10:19-22, 44, 45). Sventa chichʼ cholbel mantal li jyanlumetike, jaʼ Jesús ti la stijbe yoʼonton Saulo likem ta Tarso sventa xkʼot ta yajtsʼaklome. Li Jesuse xi laj yalbe li yajtsʼaklom ti Ananías sbie: «Lican, batan ti bu Tuqʼuil Xoral sbie. Te xcʼot ajacʼ ta sna Judas li Saulo liquem tal ta lum Tarsoe. [...] Batan me. Yuʼun li vinic leʼe jtʼujoj sventa chtun cuʼun.  Jaʼ chispucbun batel jcʼoplal ta stojol yanlum cristianoetic, xchiʼuc ta stojol mucʼtic ajvaliletic, xchiʼuc ta atojolic ec, voʼoxuc li israeloxuque» (Hech. 9:3-6, 10, 11, 15). «Li vinic» taje jaʼ kʼot ta jtakbol Pablo (1 Tim. 2:7).

11. ¿Kʼuxi la stunes chʼul espiritu li Jesús sventa chpuk batel li chol mantale?

¹¹ Kʼalal kʼot yorail sventa chpuk batel ta yan lumetik li lekil aʼyeje, li chʼul espiritue la sbeiltas Pablo sventa xbat ta abtel ta misioneroal ta Asia Menor xchiʼuk ta Europa. Ta slivroal Hechos xi chal li Lucase: «Cʼalal jaʼo chichʼic ta mucʼ Cajvaltic [li j-alkʼop yajtsʼaklomtak Cristo xchiʼuk li jchanubtasvanejetik ta tsobobbail ta Antioquía ta Siriae], xchiʼuc cʼalal yictaojic ixime, jech iʼalbatic yuʼun li Chʼul Espiritue: “Vocʼbicun li Bernabé xchiʼuc Sauloe, yuʼun ta xcacʼbe spas li yabtelic ti jnopoj onoʼox chcacʼbeique”, xʼutatic. Jaʼ yuʼun cʼalal ilaj yoʼntonic ta scʼopanel Dios xchiʼuc ta yictael ixime, laj yacʼ scʼobic ta sjol li Bernabé xchiʼuc Sauloe. Jech la staquic batel» (Hech. 13:2, 3). Jech kʼuchaʼal laj kiltike, jaʼ stuk Jesús ti la stʼuj Saulo ta Tarso «sventa chtun [y]uʼun» yoʼ spukbe batel skʼoplal Jesús li ta yan lumetike. Jech oxal, jaʼ stuk Jesús li Bankilal ta tsobobbaile, ti la stij oʼontonal ta sventa li chol mantale. Li ta xchibal xanbal ta misioneroal yuʼun li jtakbole jamal ivinaj ti yakal stunes chʼul espiritu sventa tsbeiltas abtelal li Cristoe. Li Vivliae chal ti «Espíritu yuʼun ti Jesuse» —jaʼ xkaltik, li chʼul espiritu ti la stunese— la sbeiltas li Pablo xchiʼuk xchiʼiltak sventa snaʼik bakʼin xchiʼuk bu ti chbatike, te une akʼbat yilik yuʼun Dios ti skʼan xbatik ta Europae (kʼelo Hechos 16:6-10, Ch).

Jaʼ li Bankilal ta tsobobbaile

12, 13. ¿Kʼuxi chakʼ ta ilel Apocalipsis ti tskʼel lek kʼusitik chkʼot ta pasel ta jujun stsobobbail li Cristoe?

¹² Li ta baʼyel sigloe, li Jesuse la skʼel lek kʼusitik kʼot ta pasel li ta stsobobbail yajtsʼaklomtak ti tʼujbilike. Snaʼoj lek kʼuyelan oy ta mantal li jujun tsobobbaile. ¿Kʼuxi jnaʼojtik? Jaʼ ta sventa li kʼusi chal ta kapitulo 2 xchiʼuk 3 yuʼun Apocalipsise, ti bu chal kʼusi oy ta stojolal li vukub tsobobbailetik ta Asia Menore (Apo. 1:11). Xchiʼuk xuʼ jchʼuntik ta melel ti lek xojtikin ek li yan tsobobbailetik li ta kʼakʼal taje (kʼelo Apocalipsis 2:23).

¹³ Li Jesuse la skʼupil kʼopta jayibuk tsobobbailetik ta skoj ti kuchem yuʼunike, ti tukʼ yoʼontonik akʼo mi oy prevaetik xchiʼuk ti spʼajojik li svalopatinel mantale (Apo. 2:2, 9, 13, 19; 3:8). Pe jech xtok laj yakʼbe mantal ta skoj ti sikubem li kʼanel yuʼunik ta stojolale xchiʼuk ti lek noʼox chilik li yichʼel ta mukʼ yan diosetike, li mulivajele xchiʼuk li chʼakbaile (Apo. 2:4, 14, 15, 20; 3:15, 16). Li Jesuse jaʼ jun Jchabichij ti skʼanoj li xchijtake —akʼo mi stukʼibtasanoj—, jaʼ yuʼun xi to laj yale: «Li bochʼotic lec jcʼanoje ta jtaqʼui, ta xcacʼbe nucul. Tsotsanic me chaʼe; suteso me avoʼntonic» (Apo. 3:19). Akʼo mi muʼyuk xaʼox liʼ oy ta Balumile, la sbeiltas-o yajtsʼaklomtak ta stojolal chʼul espiritu te to ta vinajel. Jech oxal, xi la stsutses li kʼusi laj yalbe jujun tsobobbaile: «Li bochʼo oy xchiquine, acʼo yaʼibe smelol cʼusi chal Chʼul Espíritu ta stojol li jujutsob jchʼunolajeletique» (Apo. 3:22).

14-16. 1) ¿Kʼuxi yakʼoj ta ilel ti jaʼ jun Bankilal sventa steklumal Dios ti mu snaʼ xiʼ li Jesuse? 2) ¿Kʼusi kʼotem ta pasel yuʼun Jesús ta skoj ti te xchiʼinoj-o yajtsʼaklomtak «scotol cʼacʼal cʼalal to ta slajebal cʼacʼal[e]»? 3) ¿Kʼusi ta jchantik li ta yan xchanobil chtale?

¹⁴ Jech kʼuchaʼal laj xa kiltike, li xNichʼon Dios, li Miguele, jaʼ li anjel ti tsots yoʼonton la  sbeiltas Israele. Kʼalal ay ta Balumile, li Jesuse ikʼot ta Bankilal ti mu snaʼ xiʼe xchiʼuk ta jkʼanvanej Jchabichij yuʼun li baʼyel yajtsʼaklomtake. Jaʼ jbabe ta chol mantal kʼalal la spas li yabtel ta Balumile, kʼalal ichaʼkuxi xaʼoxe, jaʼ la skʼel stuk ti kʼuyelan chpuk batel li lekil aʼyeje.

¹⁵ Koliyal li chʼul espiritue, li Jesuse la skʼel ti xichʼuk cholel mantal ta spʼejel Balumile. Jaʼ yuʼun, xi laj yalbe yajtsʼaklomtak kʼalal skʼan toʼox xbat ta vinajele: «Cʼalal me laj avichʼic li Chʼul Espiritue, chavichʼic avuʼel atsatsalic. Jech voʼoxuc chavalic batel liʼ ta lum Jerusalén, xchiʼuc ta yosilal Judea, xchiʼuc ta Samaria banamil, xchiʼuc ta sbejel banamil li cʼusi laj avilic ta jventae» (Hech. 1:8; kʼelo 1 Pedro 1:12). Ta melel, ta skoj li beiltasel laj yakʼ ta baʼyel sigloe ep butik laj yichʼ cholel mantal (Col. 1:23).

¹⁶ Akʼo mi jech, jaʼ stuk Jesús laj yal ti chichʼ pasel kʼalal to ta slajebal kʼakʼal li abtelal taje. Kʼalal laj xaʼox yalbe yajtsʼaklomtak ti akʼo xcholik mantal xchiʼuk ti xchanubtasvanik ta skotol lumetike, xi laj yalanbe ta melele: «Te jchiʼinojoxuc o scotol cʼacʼal cʼalal to ta slajebal cʼacʼal» (Mat. 28:19, 20). Leʼ xa onoʼox kʼalal laj yichʼ vaʼanel ta ajvalil ta 1914 li Cristoe, mas to te xchiʼinoj yajtsʼaklomtak ti ch-abtej kʼuchaʼal Bankilal yuʼunike. Li ta yan xchanobil chtale ta jchantik li tsatsal abtel yakal spas tale.

[Tsʼib ta yok vun]

Svulesobil ta joltik

• ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel xNichʼon Dios ti jaʼ jun Bankilal ti lek x-abtej ta skʼakʼalil Israele?

• ¿Kʼusitik tstunes Jesús sventa tsbeiltas li tsobobbail ta spʼejel Balumile?

• ¿Kʼuxi skʼeloj tal Cristo li spukel lekil aʼyeje?

• ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti skʼeloj kʼuyelan oy ta mantal jujun tsobobbail li Jesuse?

[Sjakʼobiltak sventa xchanobil]

[Lokʼol ta pajina 21]

«Ta jtac tal ta atojolic cajʼalmantal, yuʼun jaʼ chaxchiʼinoxuc batel ta be»

[Lokʼol ta pajina 23]

Jech kʼuchaʼal ta voʼnee, li Jesuse tstunes «viniketik [ti xkoʼolaj] kʼuchaʼal matanaletik» sventa tskʼel li xchijtake