«Chéen juntúul a Nojchileʼex, Cristo»

«Maʼ xan u yaʼalaʼalteʼex nojochil, tumen chéen juntúul a Nojchileʼex, Cristo.» (MAT. 23:10, NM)

1. ¿Máax ku kʼamik u j-jaajkunajoʼob Jéeoba bey u Nojchiloʼobeʼ, yéetel baʼaxten?

ICHIL le religionoʼob chéen ku yaʼalikoʼob táan u tsaypachtikoʼob Cristooʼ, chéen wíinik u nojchiloʼob, jeʼex le papa yaan Romaoʼ bey xan uláakʼ máakoʼob nuʼuktik u maasil religionoʼoboʼ. Baʼaleʼ u nojchil u j-jaajkunajoʼob Jéeobaeʼ maʼ chéen utúul wíinikiʼ; letiʼobeʼ táan u tsaypachtikoʼob u Hijo Dios, lelaʼ bey u yaʼalmil Jéeoba tiʼ upʼéel profecía: «Teneʼ tin tsʼáa utiaʼal u beet u j-jaajkuna[jil] [...], utiaʼal u méekʼtáan yéetel u j-kaʼambesajil kaajoʼob» (Isa. 55:4). Bey túunoʼ, le sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼob utiaʼal u binoʼob kaʼan yéetel le «uláakʼ j-tamanoʼob[oʼ]», ku kʼamkoʼob chéen le máax tsʼaʼan tumen Jéeoba utiaʼal nuʼuktikoʼoboʼ (Juan 10:16). Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Chéen juntúul a Nojchileʼex, Cristo» (Mat. 23:10, NM).

Le ángel nuʼukt u kaajil Israeloʼ

2, 3. ¿Bix úuchik u yáantaʼal u kaajil Israel tumen u Hijo Dios?

² Yaʼab jaʼaboʼob táanil tiʼ u yantal le múuchʼuliloʼ, Jéeobaeʼ tu tsʼáaj utúul ángel utiaʼal nuʼuktik u kaajal. Ka tsʼoʼok u jáalkʼabtik le israelitaʼob tu kaajil Egiptooʼ, Dioseʼ tu yaʼalaj: «Bíin in [túuxt] in ángel táanil tiʼ tech utiaʼal u kanáantech teʼ bej yéetel utiaʼal u bisech tiʼ le kúuchil in nuʼukbesmajoʼ. Maʼ a náachtal tiʼ, tsʼoʼokbes u tʼaan maʼ a beetikaba maʼ tsiikil tiʼ, tumen letiʼeʼ ku meyaj tin kʼaabaʼ, maʼ bíin u [perdonart] a kʼeebaneʼexiʼ» (Éxo. 23:20, 21). ¿Máax le angelaʼ? Jéeobaeʼ tu yaʼalaj: «Ku meyaj tin kʼaabaʼ», le oʼolal jeʼel u páajtal k-aʼalikeʼ u yáax Hijo.

³ Táanil tiʼ u taal u Hijo Dios way Luʼumeʼ kʼaj óoltaʼan yéetel le kʼaabaʼ Migueloʼ. Jeʼex tu libroi Danieleʼ ku yaʼalaʼaltiʼeʼ «u ángel jalaʼachil Israel» (Dan. 10:21). Disipulo Judas xaneʼ tu yaʼalaj upʼéel baʼal úuch táanil tiʼ u kʼiiniloʼob Daniel, lelaʼ ku yeʼeskeʼ Migueleʼ úuch joʼopʼok u kanáantik u kaajal Dios. Ka kíim Moiseseʼ, maʼ xaaneʼ Satanaseʼ tu yóotaj u beet u adorartaʼal u wíinklil tumen le israelitaʼoboʼ. Baʼaleʼ maʼ chaʼab tiʼ tumen Migueliʼ. Judaseʼ ku yaʼalikeʼ arcángel  Migueleʼ «baʼatelnaj tu contra Kʼaasibaʼaleʼ, táan u tʼanaltʼaan tu yéetel tu yoʼolal u wíinklil Moiseseʼ, maʼ kʼuchpaj u yóol u xotʼkʼint yéetel poochʼiloʼobiʼ, baʼaleʼ chéen tu yaʼalajtiʼ: ¡Yuumtsil ka u kʼeyech!» (Jud. 9). Yéetel le taʼaytak u chʼaʼikoʼob u kaajil Jericoeʼ, Miguel, «u nojoch[il] u j-baʼateloʼob Yuumtsileʼ», tu chíikbesuba tiʼ Josué utiaʼal u yaʼaliktiʼ yaan u yáantaʼal tumen Dios (xokaʼak Josué 5:13-15). Tu kʼiiniloʼob Daniel xaneʼ, le arcángel Migueloʼ bin u yáant utúul ángel bisik upʼéel kʼuben tʼaan tiʼ le profetaoʼ, tumen kʼataʼan u beel tumen utúul kʼasaʼan ángel wa demonio jach yaan u muukʼ (Dan. 10:5-7, 12-14).

Kʼuch u beet u Nojchil jeʼex aʼalaʼaniloʼ

4. ¿Baʼax profecíai yoʼolal le Mesías tsʼaʼab u yojéelt Danieloʼ?

⁴ Táanil tiʼ u kʼaʼatal u beel le ángel tumen le kʼasaʼan angeloʼ, Jéeobaeʼ tsʼokaʼaniliʼ u túuxtik ángel Gabriel utiaʼal u yaʼalik tiʼ Daniel bix kun chíikpajal le máax ken u beet u «nojochil jumpáaykuntaʼanoʼ» wa le Mesíasoʼ (Dan. 9:21-25). * Tu jóokʼbal u jaʼabil 29 tiʼ le yáax siglooʼ, le kʼiin ku yaʼalik le profecíaoʼ, tsʼaʼab le kiliʼich muukʼ tiʼ Jesús le ka tsʼoʼok u tsʼaʼabal u yokjaʼ tumen Juanoʼ, bey úuchik u kʼuchul u beetuba Mesíasi wa Cristoiloʼ, lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ Yéeyaʼan tumen Dios (Mat. 3:13-17; Juan 1:29-34; Gal. 4:4). Letiʼeʼ aʼalaʼan yaan u kʼuchul u beetuba u Nojchil, minaʼan uláakʼ jeʼex letiʼeʼ.

5. ¿Bix tu yeʼesil Jesús jach maʼalob úuchik u yéeyaʼal u beet u Nojchil?

⁵ Tu káajbal u kʼaʼaytaj Jesuseʼ, tu yeʼesaj jach letiʼ u Nojchil u disipuloʼob wa le Mesías aʼalaʼanoʼ. Le maʼ úuch okjaʼanakoʼ joʼopʼ u muchʼik u j-tsaypachoʼob yéetel tu beetaj u yáax milagro (Juan 1:35–2:11). Letiʼ yéetel u disipuloʼobeʼ tu kʼaʼaytoʼob le maʼalob péektsil tiʼ tuláakal u luʼumil Israeloʼ (Luc. 8:1). Maʼ chéen tu kaʼansoʼob kʼaʼaytaj yéetel kaʼansajiʼ, baʼaxeʼ tu yeʼesajtiʼob bix unaj u beetkoʼob (Luc. 9:1-6). Lelaʼ jach bey unaj u beetik le ancianoʼob bejlaʼoʼ.

6. ¿Bix úuchik u yeʼesik Jesús utúul maʼalob j-Kanan taman yéetel maʼalob u beetik u Nojchil?

⁶ Jesuseʼ tʼaanaj tiʼ uláakʼ bix u beetik u nojchil le ka tu ketuba yéetel utúul j-kanan taman jach yaan u yaabilaj. Le j-kanan tamanoʼob kajaʼanoʼob tu lakʼinil le Luʼumaʼ, suukaʼan u binoʼob táanil tiʼ u yalakʼ tamanoʼob. William M. Thomsoneʼ ku yaʼalik teʼ libro The Land and the Book (Le luʼum yéetel le librooʼ): «Ku bin táanil utiaʼal u yeʼesik le bejoʼ yéetel utiaʼal u yilik wa jeʼel u páajtal u máan le tamanoʼob bey xan wa mix baʼal jeʼel u beetik loob tiʼobeʼ. [...] Ku nuʼuktik yéetel u xóolteʼ le tamanoʼob tuʼux yaan xíiw u jaantoʼoboʼ, yéetel ku kanáantkoʼob tiʼ le tsʼíitsʼik baʼalcheʼoboʼ». Jesuseʼ utúul maʼalob j-Kanan taman yéetel jach maʼalob u beetik u Nojchil. Le oʼolal tu yaʼalaj: «Teen le maʼalob j-kanan tamanoʼ. Le maʼalob j-kanan tamanoʼ ku tsʼáaik u kuxtal tu yoʼolal u taamanoʼob. In taamanoʼobeʼ ku kʼaj óoltikoʼob in tʼaan, teneʼ in kʼaj óoloʼob yéetel ku taaloʼob tin paach» (Juan 10:11, 27). Jeʼex úuchik u yaʼalikoʼ, tu tsʼáaj u kuxtal yoʼolal u taamanoʼob, ka tsʼoʼokeʼ kaʼa kuxkíintaʼab tumen Jéeoba yéetel tsʼaʼab u beet u «nojochil» utiaʼal u salvarkoʼon (Hch. 5:31; Heb. 13:20).

Ku nuʼuktik le múuchʼuliloʼ

7. ¿Baʼax ku meyaj tiʼ Jesús utiaʼal u nuʼuktik le múuchʼuliloʼ?

⁷ Le tsʼoʼok u kaʼa kuxtal Jesús yéetel taʼaytak u kaʼa suut yiknal u Taataoʼ, tu yaʼalaj tiʼ u disipuloʼob: «Tiʼ teen tsʼaʼan tuláakal páajtalil kaʼan yéetel luʼum» (Mat. 28:18). Tsʼaʼab u páajtalil tiʼ tumen Dios utiaʼal u tsʼáaik le kiliʼich muukʼ tiʼ le máaxoʼob tsaypachtik utiaʼal u pʼáatloʼob ichil u jaajiloʼ (Juan 15:26). Lelaʼ tu beetaj le ka tu tsʼáaj le kiliʼich muukʼ yóokʼoloʼob teʼ Pentecostés tiʼ u jaʼabil 33 tiʼ le yáax siglo, le ka yanchaj le yáax múuchʼuliloʼ (Hch. 2:33). Tsʼoʼoleʼ tsʼaʼab tumen Jéeoba u beet u Poolil le múuchʼuliloʼ (xokaʼak Efesoiloʼob 1:22 yéetel Colosailoʼob  1:13, 18). Desde teʼ kʼiin jeʼeloʼ, Jesuseʼ ku meyajtiʼ le kiliʼich muukʼ yéetel le angeloʼob utiaʼal u nuʼuktik le máaxoʼob yanoʼob «yáanal u kʼab[oʼ]» (1 Ped. 3:22).

8. ¿Baʼax meyajnaj tiʼ Cristo utiaʼal u nuʼuktik u disipuloʼob teʼ yáax siglooʼ yéetel baʼax ku meyajtiʼ teʼ kʼiinoʼobaʼ?

⁸ Cristoeʼ ku meyaj xan tiʼ le kiliʼich muukʼ utiaʼal u tsʼáaik «siibaloʼob tiʼ máakoʼob», yaan tiʼ letiʼobeʼ ku beetik «u [j-]kanan tamaniloʼob yéetel u [j-]kaʼambesajiloʼob» (Efe. 4:8, 11). Apóstol Pabloeʼ tu yaʼalaj tiʼ u múuchʼ ancianoʼob: «Kanáantabaʼex teʼex, kanáanteʼex xan u múuchʼul le j-oksaj óoloʼoboʼ, tu yóokʼol máaxoʼob tsʼaʼaneʼex tumen kiliʼich [muukʼ] jeʼel bix j-kananeʼex utiaʼal a táan óolteʼex u [múuchʼulil] Yuumtsil» (Hch. 20:28). Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ, tuláakal le ancianoʼoboʼ yéeyaʼanoʼob utiaʼal u binoʼob kaʼan. Tsʼoʼoleʼ yaan kaʼach u múuchʼ sukuʼunoʼob, ichiloʼobeʼ tiaʼan le apostoloʼob yéetel uláakʼ ancianoʼob tu kaajil Jerusalén ku tsʼáaikoʼob nuʼuktaj tiʼ u maasil sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼoboʼ (Heb. 2:11; Hch. 16:4, 5). Teʼ tu tsʼook kʼiinoʼob xanaʼ, Jesús, le Reyoʼ, tsʼoʼok u tsʼáaik «tuláakal baʼax yantiʼ» way Luʼum u kanáant «le palitsil chúukpajaʼan u yóol yéetel yaan u naʼat[oʼ]» bey xan tiʼ u múuchʼ sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼob ku meyajoʼob ichil le Cuerpo Gobernanteoʼ (Mat. 24:45-47). Le sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼob yéetel le uláakʼ tamanoʼoboʼ u yojloʼobeʼ ken u beetoʼob le baʼax ku yaʼalik le Cuerpo Gobernanteoʼ, táan u chaʼik u nuʼuktaʼaloʼob tumen Cristo, u Nojchiloʼob.

Jesuseʼ tu káajsaj le kʼaʼaytajoʼ

9, 10. ¿Baʼax tu beetaj Cristo utiaʼal u maas kʼaʼaytaʼal le maʼalob péektsiloʼ?

⁹ Desde tu káajbaleʼ Jesús nuʼukt le kʼaʼaytaj yéetel u kaʼansaʼal le máakoʼoboʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj bix kun bin u kʼaʼaytaʼal le maʼalob péektsil tuláakal tiʼ yóokʼol kaaboʼ. Le táan u kʼaʼaytajoʼ tu yaʼalaj tiʼ u apostoloʼob: «Maʼ a bineʼex tiʼ le luʼumoʼob tuʼux kajaʼanoʼob le j-maʼ oksaj óoloʼoboʼ, mix a wookleʼex tu kaajiloʼob Samaria, xeeneʼex yáax táanil tiʼ u saatal j-tamanoʼob u kaajil Israel. Xeeneʼex a tseʼekteʼex tsʼoʼok u náatsʼal u [reinoi] kaʼan» (Mat. 10:5-7). Letiʼobeʼ tu beetoʼob le baʼax aʼalaʼabtiʼoboʼ, kʼaʼaytajnajoʼob tiʼ le judíoʼoboʼ bey xan tiʼ le máaxoʼob u kʼammoʼob u religión le judíoʼoboʼ, lelaʼ bey tu beetiloʼob ka tsʼoʼok le Pentecostés tiʼ u jaʼabil 33 tiʼ le yáax siglooʼ (Hch. 2:4, 5, 10, 11; 5:42; 6:7).

¹⁰ Ka tsʼoʼokeʼ Jesuseʼ meyajnajtiʼ le kiliʼich muukʼ utiaʼal u nuʼuktik u kʼaʼaytaʼal le maʼalob péektsil tiʼ le samariailoʼob yéetel tiʼ u maasil máakoʼob tiʼ uláakʼ kaajoʼoboʼ (Hch. 8:5, 6, 14-17; 10:19-22, 44, 45). Jesuseʼ tu tʼanaj Saulo tiʼ Tarso utiaʼal ka u kʼaʼayt le maʼalob péektsil tak tiʼ le maʼ judíoʼoboʼ. Tiʼ upʼéel náayeʼ, ilaʼab Cristo tumen utúul disipulo ku kʼaabaʼtik Ananías, ka tu yaʼalajtiʼ: «Líikʼen xeen tiʼ le bej ku kʼaabaʼintik Toj Bej, tu yotoch Judaseʼ kʼáat péektsilt juntúul máak Tarsoil, Saulo u kʼaabaʼ. [...] Xeen, tumen le máakoʼ in yéeymaj utiaʼal ka u tsikbalt in kʼaabaʼ tiʼ u kajnáaliloʼob yaanal luʼumoʼob, tiʼ [reyoʼob yéetel] tiʼ le israeliloʼob  xanoʼ» (Hch. 9:3-6, 10, 11, 15). «Le máakoʼ» kʼuch kʼaj óoltbil bey apóstol Pabloeʼ (1 Tim. 2:7).

11. ¿Bix úuchik u meyaj tiʼ Jesús le kiliʼich muukʼ utiaʼal u maas kʼaʼaytaʼal le maʼalob péektsiloʼ?

¹¹ Ka kʼuch u kʼiinil u kʼaʼaytaʼal le maʼalob péektsil tuláakʼ kaajoʼoboʼ, le kiliʼich muukʼoʼ tu nuʼuktaj Pablo utiaʼal ka xiʼik kʼaʼaytaj Asia Menor yéetel Europa. Tu libroi Beetaʼanoʼobeʼ, Lucaseʼ ku yaʼalik: «Kaʼalikil táan u [adorartaʼal] Yuumtsil [tumen le yáax cristianoʼob yéetel tumen le j-kaʼansajoʼob yanoʼob teʼ múuchʼulil yaan Antioquía tu luʼumil Siria] yéetel táan u suʼukʼinoʼobeʼ, kiliʼich [muukʼeʼ] tu yaʼalaj: Tsʼaʼexten jumpáayil Bernabé yéetel Saulo utiaʼal le meyaj [...] tin tʼaanoʼoboʼ. Ku tsʼoʼokol túun u payalchiʼob yéetel u suʼukʼinoʼobeʼ, tu tsʼáalantoʼob u kʼaboʼob tu yóokʼol Bernabé yéetel tu yóokʼol Sauloeʼ ka tu utsil túuxtajoʼob» (Hch. 13:2, 3). Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ, Jesús tʼan Saulo tiʼ Tarso utiaʼal u bisik u kʼaabaʼ tiʼ u maasil kaajoʼob. Lelaʼ ku yeʼeskeʼ, Jesús, u Nojchil le múuchʼulil tsʼáaj u muukʼil tiʼ utiaʼal u kʼaʼaytik le maʼalob péektsiloʼ. Teʼ tu kaʼapʼéel viajei u kʼaʼaytaj Pablooʼ chíikpaj Jesús nuʼukt le kʼaʼaytaj yéetel le kiliʼich muukʼoʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «le kiliʼich muukʼ[oʼ]» le áant Pablo yéetel uláakʼ máaxoʼob bin tu yéetel utiaʼal ka xiʼikoʼob kʼaʼaytaj tu luʼumil Europa (xokaʼak Beetaʼanoʼob 16:6-10).

Letiʼ u Nojchil le múuchʼuliloʼ

12, 13. ¿Bix u yeʼesik u libroi Apocalipsis jach u yojel Cristo baʼax ku yúuchul tiʼ cada upʼéel múuchʼulil?

¹² Teʼ yáax siglooʼ, Jesuseʼ jach tu yilaj u nuʼuktik le sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼoboʼ. U kʼaj óol tubeel bix yanil cada upʼéel múuchʼulil. ¿Bix k-ojéeltik? Yoʼolal le baʼax ku yaʼalik le u kaʼapʼéel yéetel le u yóoxpʼéel capituloi Apocalipsisoʼ, teʼeloʼ Jesuseʼ tʼaanaj tiʼ baʼax ku yúuchul tiʼ siete múuchʼuliloʼob yanoʼob kaʼach Asia Menor (Apo. 1:11). Jeʼel u béeytal k-aʼalik xaneʼ jach u yojel baʼax ku yúuchul tu maasil múuchʼuliloʼob teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ (xokaʼak Apocalipsis 2:23).

¹³ Jesuseʼ tu yaʼalaj jach maʼalob baʼax ku beetik jujumpʼéel tiʼ le siete múuchʼuliloʼob yoʼolal bix u yeʼeskoʼob chúukaʼan óolal, maʼ tu xulaj u meyajtkoʼob Dios kex chʼaʼapachtaʼaboʼobiʼ, tu beetoʼob baʼaloʼob maʼalobtak yéetel tu náachkuntubaʼob tiʼ le máaxoʼob xuʼul u meyajtkoʼob Diosoʼ (Apo. 2:2, 9, 13, 19; 3:8). Baʼaleʼ tu tsolaj u nuʼuk tiʼ jujumpʼéel múuchʼuliloʼob, tumen joʼopʼ u pʼíittal u yaabilajoʼob tiʼ, pʼáat chéen ku yilkoʼob u adorartaʼal yaanal diosoʼob, chéen ku yilkoʼob le núupkʼebanoʼ yéetel maʼatech u biskubaʼob tubeel (Apo. 2:4, 14, 15, 20; 3:15, 16). Jesuseʼ utúul j-Kanan taman u yaabiltmaj u taamanoʼob, tak le ku tsolik u nuʼuk tiʼoboʼ, le oʼolal tu yaʼalaj: «Teneʼ kin chichtʼantik yéetel kin jatsʼtʼantik tuláakal le máaxoʼob in yaakuntmajoʼ. Bey túunoʼ yanak a wóol yéetel kʼex a tuukul» (Apo. 3:19). Kex teʼ kaʼan yanoʼ, láayliʼ táan u nuʼuktik yéetel le kiliʼich muukʼ le máaxoʼob tsaypachtikoʼ. Le oʼolal tu yaʼalaj tiʼ cada upʼéel múuchʼulil: «Le máax yaan u xikineʼ u yuʼub baʼax ku yaʼalik [le] kiliʼich [muukʼ] tiʼ le [múuchʼuliloʼoboʼ]» (Apo. 3:22).

14-16. 1) ¿Bix tsʼoʼok u yeʼesik Jesús letiʼ u Nojchil ichil u kaajal Dios? 2) ¿Baʼax tsʼoʼok u béeytal tumen maʼ u pʼat u disipuloʼob tak teʼ tsʼook kʼiinoʼobaʼ? 3) ¿Baʼax ken k-il teʼ tuláakʼ xookoʼ?

¹⁴ Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ, Miguel, u Hijo Dios, nuʼukt u kaajil Israel. Yéetel ka taal way Luʼumeʼ tu beetaj u Nojochil u disipuloʼob yéetel  utúul j-Kanan taman jach yaan u yaabilaj. Tu nuʼuktaj le kʼaʼaytaj le tiaʼan way Luʼumoʼ, yéetel le ka tsʼoʼok u kaʼa kuxtaleʼ seguernaj u yilik ka tsʼaʼabak ojéeltbil le maʼalob péektsiloʼ.

¹⁵ Yéetel u yáantaj le kiliʼich muukʼoʼ, Jesuseʼ yaan u yilik ka kʼaʼaytaʼak le maʼalob péektsil tiʼ tuláakal le Luʼumaʼ. Le oʼolal táanil tiʼ u suut teʼ kaʼanoʼ tu yaʼalaj tiʼ u disipuloʼob: «Le ken taalak le kiliʼich [muukʼ] ta wóokʼoleʼexeʼ, yaan a kʼamikeʼex páajtalil utiaʼal ka jóokʼokeʼex a [kʼaʼay]teʼex in kʼaabaʼ Jerusalén, tiʼ tuláakal Judea yéetel Samaria, tak [teʼ] kúuchiloʼob yaan tu xuul yóokʼol kaaboʼ» (Hch. 1:8; xokaʼak 1 Pedro 1:12). Jeʼex túun k-ilkoʼ, tu nuʼuktaj u kʼaʼaytaʼal le maʼalob péektsil teʼ yáax siglooʼ (Col. 1:23).

¹⁶ Baʼaleʼ Jesuseʼ tu yaʼaleʼ le kʼaʼaytajoʼ yaan u beetaʼal tak tu kʼiinil le xuʼulsajiloʼ. Le ka tsʼoʼok u yaʼalik tiʼ u disipuloʼob ka xiʼikoʼob kʼaʼaytaj yéetel ka u kaʼansoʼob le máakoʼob tiʼ tuláakal kaajoʼobeʼ, tu yaʼalaj xan tiʼob: «Teneʼ tiʼ yanen ta wéeteleʼex tuláakal kʼiinoʼob tak tu xuul yóokʼol kaab[eʼ]» (Mat. 28:19, 20). Desde ka tsʼaʼab Cristo u beet u Reyil tu jaʼabil 1914, maʼ xuʼuluk u yáantik u disipuloʼobiʼ, tumen letiʼ u Nojchil ichiloʼob. Teʼ tuláakʼ xookoʼ yaan k-ilik baʼax meyajil táan u beetik desde teʼ kʼiin ka tsʼaʼab u beet u Reyiloʼ.

[Tsolajiloʼob]

Kʼaʼajsaj

• Tu kʼiiniloʼob Israeleʼ, ¿bix úuchik u yeʼesik u Hijo Dios jach maʼalob yéeyaʼabik u beet u Nojchil?

• ¿Baʼaxoʼob ku meyaj tiʼ Jesús utiaʼal u nuʼuktik le múuchʼuliloʼob tiʼ tuláakal yóokʼol kaaboʼ?

• ¿Bix u nuʼuktik Cristo u kʼaʼaytaʼal le maʼalob péektsiloʼ?

• ¿Bix k-ojéeltik Jesuseʼ u yojel bix yanil cada upʼéel múuchʼulil?

[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 21]

«Bíin in [túuxt] in ángel táanil tiʼ tech»

[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 23]

Jeʼex teʼ yáax siglooʼ, Jesuseʼ ku tsʼáaik «siibaloʼob tiʼ máakoʼob» utiaʼal u kanáantik u taamanoʼob