2. Кимгә дуа қилиш керәк?
КИМГӘ дуа қилиштин қәтъийнәзәр, Яратқучи барлиқ дуаларға қулақ саламду? Бүгүнки күндә көпинчә кишиләр: «һә-ә, қулақ салиду»,— дәйду. Киши қайси динға етиқат қилсун яки кимниң намидин дуа қилсун, бу ой-пикир кәң тарқалған. Бирақ бу тоғриму?
Муқәддәс китапта Худа барлиқ дуаларға қулақ салиду дәп йезилмиған. Муқәддәс китап йезиливатқан дәвридә, адәмләр җени йоқ нәрсиләргә, мәсилән, бутларға дуа қилған. Лекин Худа бу йолниң натоғра екәнлигини көрситиш үчүн Муқәддәс китапқа мундақ сөзләрни яздурған: «Ят хәлиқләрниң илаһлири алтун-күмүч буттур пәқәт, уларни инсан өз қолида қилиду иҗат. Уларниң еғизлири туруп сөзләлмәс, көзлири туруп һечнемини көрәлмәс. Қулақлири турсиму аңлалмас, бурни турупму һечнемини пуралмас» (Зәбур 115:4—6 [113:12—14, ҺЗ]). Шәк-шүбһисизки, җени йоқ илаһқа дуа қилишниң һечқандақ пайдиси йоқтур.
Муқәддәс китапта баян қилинған бир қизиқарлиқ вақиә буни яхширақ чүшинишимизгә ярдәм бериду. Һәқ Худаниң пәйғәмбири Илияс илаһ Баалға чоқунидиған сахта пәйғәмбәрләр қарши чиқип, уларни өз илаһиға дуа қилишқа чақирған. Андин кейин у өзүмниң һәқ Худайимға дуа қилимән дәп ейтқан. Илияс пәйғәмбәр һәқ Худа дуайимға җавап бериду, бирақ сахта илаһ шу пәйғәмбәрләрниң дуалириға җавап бәрмәйду дегән. Баалниң пәйғәмбәрлири узун вақит, һәтта жуқури авази билән товлап, өз худасини чақирип, дуа қилған. Муқәддәс китаптин оқуғинимиздәк: «Лекин һеч аваз аңланмиди, яки җавап бәргүчи яки иҗабәт қилғучи мәлум болмиди» (Падишалар 1-язма 18:29, ҺЗ). Хош, Илияс дуа қилғанда, немә иш йүз бәргән?
Илияс пәйғәмбәр дуа қилғандин кейин Худа униң дуасиға дәрһалла җавап берип, әкәлгән қурбани үстигә асмандин от чүшәргән. Ундақта сахта пәйғәмбәрләрниң дуалири билән Илияс пәйғәмбәрниң дуаси арисида қандақ пәриқ бар? Падишалар 1-язма 18:36, 37-айәтләрдики Ильяс пәйғәмбәрниң дуасидин муһим савақ алалаймиз. Муқәддәс Язмиларниң әсли нусхисида, у дуасида бар-йоқи 30 сөз қилған болсиму, Алланиң Йәһва дегән хас исмини үч қетим ишләткән.
Қедимий заманда қананийлиқлар чоқунған сахта илаһниң Баал дегән нами, «ғоҗайин» яки «егә» дегән мәналарни билдүриду. Қанан зиминидики ят хәлиқләр бир-биригә охшимиған Баал бутлириға чоқунған. Бирақ пүткүл каинатта пәқәт Алла Өзигә хас исимға егә. Худа Өзи хәлқигә мундақ дәп ейтқан: «Мән “Яһвәһдурмән”, бу Мениң намимдур. Маңа тегишлик болған улуқлуқни башқа һечқандақ бири билән ортақлашмаймән» (Йәшая 42:8, ҺЗ).
Худа йәнә немә үчүн сахта пәйғәмбәрләрниң дуалириға әмәс, Илияс пәйғәмбәрниң дуасиға җавап бәргән? Баалға чоқунғанлар ибадәтханилирида паһишивазлиқ қилип гунаға патқан, һәттаки адәмләрни қурбанлиққа әкеләтти. Бирақ Йәһва Исраил хәлқини тоғра йолға селип, уларни шундақ әхлақсиз ишлардин һимайә қилған. Әнди тәсәввур қилиң: сиз һөрмәтләйдиған яхши нам-абройлуқ достуңизға хәт йезип әвәтмәкчисиз. Лекин хәт достуңизниң әмәс, рәзил, әхлақсиз кишиниң қолиға чүшти. Хошал боламсиз? Әлвәттә яқ.
Илияс пәйғәмбәрниң һәммә дуалар охшаш бир җайға бармайду дәп Баалға чоқунған сахта пәйғәмбәрләргә қарши қилған сөзлириниң тоғрилиғини испатлиған
Әгәр Йәһваға дуа қилсиңиз, әсли пүтүн инсанийәтниң Атиси болған Яратқучиға дуа қилисиз *. Йәшая пәйғәмбәрму Худани «бизниң Атимизсән» дәп чақирған (Йәшая 63:16, ҺЗ). Шуниңға охшаш, Әйса әләйһиссалам шагиртлириға мундақ дәп ейтқан: «Силәрниңму Атаңлар болған Атамниң, йәни Худайиңлар болған Худайимниң йениға қайтип чиқимән!» (Йоһан 20:17, ҺЗ) Көргинимиздәк, Әйса өз Атиси Йәһваға дуа қилған вә әгәшкүчилиригә шуни қилишни үгәткән (Мәтта 6:9).
Қандақ ойлайсиз, Йәһва Худадин башқа әҗдатларниң роһиға, әрваларға яки әвлия-әнбияларға дуа оқуш яки қилиш тоғриму? Яқ, пәқәт ялғуз Йәһва Худағила дуа қилиш керәк. Буниң икки сәвәви бар. Биринчидин, дуа ибадәтниң бир қисми болғач, пәқәт ялғуз Тәңри Йәһваға дуа қилиш керәк (Чиқиш 20:5). Иккинчидин, Муқәддәс китапта пәқәт Йәһва «дуа Аңлиғучи» дәп аталған (Зәбур 65:2 [64:3]). Гәрчә Һәммигә Қадир Йәһва бәзи һоқуқини башқилар билән ортақлашсиму, дуаларни аңлаш мәсъулийитини һечкимгә бәрмигән. Дәрһәқиқәт, Худа шәхсән Өзи дуалиримизға қулақ салидиғанлиғини вәдә қилиду.
Демәк әгәр Худаниң дуалириңизға қулақ селишини халисиңиз, «Йәһваниң исмини чақириватқан һәрбир адәм қутқузулиду» дегән Муқәддәс Язмилардики сөзләрни билишиңиз керәк (Әлчиләр 2:21). Бирақ Худа дуалиримизға қулақ селиши үчүн йәнә немиләрни билишимиз керәк?
^ 9-абзац Бәзи диний урп-адәтләргә асасән Худаниң хас исмини һәтта дуадиму тилға елиш мәнъий қилинған. Бирақ Яратқучиниң исми Муқәддәс китапниң әсли нусхисида тәхминән 7000 қетим учрайду. Қедимда яшиған садиқ кишиләр көпинчә вақитларда дуалирида Йәһва дегән исимни ишләткән.