Aram daw Nindo?

Taano ta ipinaliwanag sa libro sa Biblia na 1 Corinto an dapit sa karne na inatang sa mga rebulto?

▪ Si apostol Pablo nagsurat: “An gabos na itinitinda sa saodan nin karne padagos nindong kakanon, na dai na naghahapot huli sa saindong konsensia.” (1 Corinto 10:25) Saen hale an siring na karne?

An pag-atang nin hayop iyo an pangenot na seremonya sa templo nin mga Griego asin Romano, alagad an karne kan inatang na mga hayop dai inuubos na kakanon sa seremonya. An natadang karne sa paganong mga templo ipinapabakal sa pampublikong mga saodan nin karne. An librong Idol Meat in Corinth nagsasabi: ‘An mga nangengenot sa seremonya sa templo kun beses inaapod na mga kusinero asin/o parabuno. Ipinapabakal ninda sa saodan an ibang kabtang kan karne na kahirasan ninda sa pagbuno kan inatang na hayop.’

Kaya, bakong gabos na karne na ipinapabakal sa saodan tada hale sa mga seremonya sa relihion. Sa saodan nin karne (macellum sa Latin) sa Pompeii, may nakotkot na kompletong mga tulang nin karnero. An iskolar na si Henry J. Cadbury nagsabi na ipinaparisa kaini na “an karneng ipinapabakal posibleng mga hayop na buhay pa o binuno sa macellum saka binuno o inatang na sa templo.”

An boot sabihon ni Pablo iyo na, minsan ngani dai nakikikabtang an mga Kristiano sa paganong pagsamba, an karne na inatang sa templo bako man talagang maati.

Taano ta may dai pagkakasundo an mga Judio asin Samaritano kan panahon ni Jesus?

▪ An Juan 4:9 nagsasabi na “an mga Judio dai nakikilabot sa mga Samaritano.” Minalataw na nagpoon an dai pagkakasundong ini kan ponan ni Jeroboam an pagsamba sa rebulto sa sampulong tribong kahadean kan Israel sa amihanan. (1 Hade 12:26-30) An mga Samaritano hale sa Samaria, na sentro kan kahadean sa amihanan. Kan an sampulong tribo madaog kan mga Asirio kan 740 B.C.E., an mga nanakop na ini nagdara sa Samaria nin paganong mga dayo. Minalataw na an pag-inagoman kan mga dayong ini saka kan mga taga Samaria orog pang nagparaot sa pagsamba kan mga Samaritano.

Pakalihis nin ginatos na taon, kinontra kan mga Samaritano an paghihingoa kan mga Judio—na nagbalik hale sa pagkabihag sa Babilonya—na itogdok liwat an templo ni Jehova asin an mga lanob kan Jerusalem. (Esdras 4:1-23; Nehemias 4:1-8) An dai pagkakasundo huli sa relihion naggrabe kan magtogdok an mga Samaritano nin sadiri nindang templo sa Bukid nin Gerizim, na posibleng marhay na kaidtong ikaapat na siglo B.C.E.

Kan panahon ni Jesus, an terminong “Samaritano” mas ikinokonektar sa sarong relihion kisa sa sarong lugar, asin nanonongod sa sarong parasunod kan sekta na naglakop sa Samaria. An mga Samaritano nagsasamba pa man giraray sa Bukid nin Gerizim, asin sinda tinutuya saka dai iginagalang kan mga Judio.—Juan 4:20-22; 8:48.

[Ritrato sa pahina 12]

Seramikong bandehado na may nakadrowing na pag-atang nin hayop, kan ikaanom na siglo B.C.E.

[Credit Line]

Musée du Louvre, Paris

[Ritrato sa pahina 12]

Pinonan ni Jeroboam an pagsamba sa rebulto