“Nani Uwaishiba Ifyo Yehova Atontonkanya?”

“‘Nani uwaishiba ifyo Yehova atontonkanya, pa kuti amusambilishe?’ Lelo ifwe tutontonkanya nge fyo Kristu atontonkanya.”—1 KOR. 2:16.

1, 2. (a) Bwafya nshi abantu abengi bakwata? (b) Cinshi tufwile ukulaibukisha pa fyo Yehova atontonkanya ne fyo ifwe tutontonkanya?

BUSHE mwalibala amufilwapo ukwishiba ifyo umuntu umbi aletontonkanya? Napamo e lyo mupile fye nangu ukuupwa, kabili mumona kwati tamwakatale amwishiba bwino bwino ifyo abena mwenu batontonkanya. Ca cine, abaume na banakashi balipusana mu milandile na mu kutontonkanya. Na kuba, mu fyalo fimo, abaume na banakashi nangu ca kuti balanda ululimi lumo lwine babomfya amashiwi ayapusana aya ulo lulimi! E lyo kabili, ifyo abantu bacita ne fyo batontonkanya filapusanapusana pa mulandu wa ko bafuma no lulimi balanda. Na lyo line, nga mwaya muleishiba umuntu, e lyo mwingatendeka ukwishiba ifyo atontonkanya.

² Kanshi, tatufwile ukupapa ukuti ifyo tutontonkanya fyalipusana sana ne fyo Yehova atontonkanya. Yehova aebele abena Israele ukupitila muli kasesema Esaya ukuti: “Amatontonkanyo yenu te matontonkanyo yandi, ne nshila shandi te nshila shenu.” Pa kulangilila ici cishinka, Yehova akonkenyepo ukusosa ati: “Pantu ifyo umuulu wasansuka ukucila isonde, e fyo ne nshila shandi shacila inshila shenu, kabili e fyo no kutontonkanya kwandi kwacila ukutontonkanya kwenu.”—Esa. 55:8, 9.

3. Finshi fibili ifingatwafwa ukuba ‘ifibusa fya kwa Yehova’?

³ Nomba bushe cilolele mu kutila tatufwile no kwesha ukwishiba ifyo Yehova atontonkanya? Iyo. Nangu ca kutila te kuti twishibe bwino bwino fyonse ifyo Yehova atontonkanya, Baibolo itukoselesha ukuba ‘ifibusa fya kwa Yehova.’ (Belengeni Amalumbo 25:14; Amapinda 3:32.) Cimo icingatwafwa ukupalama kuli Yehova kubika amano ku fyo acita ifyalembwa mu Cebo cakwe, Baibolo no kufyumfwikisha. (Amalu. 28:5) E lyo cimbi icingatwafwa, kwishiba “ifyo Kristu atontonkanya,” uwaba “icipasho ca kwa Lesa uushimoneka.” (1 Kor. 2:16; Kol. 1:15) Nga tulebelenga Baibolo no kutontonkanya pa fyo tulebelenga tukatendeka ukwishiba imibele ya kwa Yehova ne fyo atontonkanya.

Mwiba no Kutontonkanya Kwalubana

4, 5. (a) Kutontonkanya nshi ukwalubana uko tatufwile ukuba na ko? Londololeni. (b) Finshi Abena Israele baletontonkanya ifishaweme?

⁴ Ilyo tuletontonkanya pa fyo Yehova acita tatufwile ukulamona kwati Lesa aba nga ifwe. Ifi e fyo na mashiwi ya kwa Yehova ayaba pa Amalumbo 50:21 yalandapo apatila: “Waleti kuti naba nga iwe.” E filya no wasoma Baibolo alandile imyaka 175 iyapitapo ilyo atile: “Abantu balitemwa ukupingula Lesa no kumona kwati na o afwile ukulakonka amafunde ayo bakonka.”

⁵ Tufwile ukucenjela pa kuti twilamona kwati Yehova afwile ukulacita ifintu ukulingana ne fyo ifwe tufwaya. Mulandu nshi ici cacindamina? Ilyo tulebelenga Amalembo, kuti twasangamo fimo ifyo Yehova acita ifingamoneka kwati tafyalungama kuli fwe bantunse abashishiba fyonse kabili abashapwililika. Abena Israele e fyo batendeke ukutontonkanya kabili batampile ukumona kwati ifyo Yehova alecita kuli bene tafyali bwino. Umfweni  ifyo Yehova abebele: “Imwe mutila: ‘Imibele ya kwa Yehova tayalungama.’ Shi umfweni, mwe ba mu ng’anda ya kwa Israele. Bushe imibele yandi tayalungama? Bushe te mibele yenu e ishalungama?”—Esek. 18:25.

6. Finshi Lesa asambilishe Yobo, kabili finshi twingasambililako ku lyashi lyakwe?

⁶ Icingatwafwa pa kuti twilamona kwati Yehova alingile ukucita ifintu ukulingana ne fyo tufwaya, kulaibukisha ukuti tatwaishiba fyonse ifyo Lesa aishiba e lyo limo tulaluba mu fyo tumona ifintu. Yobo alingile ukwishiba ici cishinka. Ilyo alecula, ali sana no bulanda kabili aletontonkanya fye pa bulanda bwakwe. Alilabileko ku fintu fimbi ifyacindama. Lelo Yehova alimwafwile ukumfwikisha ifi fintu. Ilyo Yehova aipwishe Yobo ifipusho ukucila 70 ifyalekanalekana, alefwaya Yobo akutuluke ukuti te fyonse aishibe. Yobo ali-icefeshe kabili alyalwike mu fyo alemona ifintu.—Belengeni Yobo 42:1-6.

Ifyo Twingeshiba “Ifyo Kristu Atontonkanya”

7. Mulandu nshi ukubebeta ifyo Yesu alecita kwingatwafwila ukwishiba ifyo Yehova atontonkanya?

⁷ Yesu alepashanya Wishi bwino bwino muli fyonse ifyo alelanda no kucita. (Yoh. 14:9) E ico ukubebeta ifyo Yesu alecita kuti kwatwafwa ukwishiba ifyo Yehova atontonkanya. (Rom. 15:5; Fil. 2:5) Lekeni kanshi tubebeta ifintu fibili ifyalandwapo mu mabuuku yalanda pali Yesu.

8, 9. Ukulingana na Yohane 6:1-5, bwafya nshi bwaimine ubwalengele Yesu ukwipusha Filipi icipusho, kabili cinshi amwipushishe?

⁸ Elenganyeni ifyacitike ninshi umutebeto wa Ca Kucilila ica mu 32 C.E. uli mupepi no kutendeka. Abatumwa ba kwa Yesu e lyo babwelele fye mu kushimikila kwa lulumbi mu musumba wa Galili monse. Apo balinakile sana pa numa ya kushimikila, Yesu abasendele ku cifulo cimo icali ku lulamba, lwa ku kapinda ka ku kuso aka Bemba wa Galili. Lelo abantu abengi sana balibakonkele. Pa numa ya kundapa abantu abengi no kubasambilisha ifintu ifingi, kwalimine ubwafya. Bushe aba bantu bonse bali no kusanga shani ifya kulya apo bali ukutali? Ilyo Yesu amwene ukuti balekabila ukulya, aipwishe Filipi uwafumine kuli iyi ncende ukuti: “Ni kwi twalashita imikate ya kuti aba bantu balye?”—Yoh. 6:1-5.

⁹ Mulandu nshi Yesu aipushishe Filipi ici cipusho? Bushe Yesu taishibe ica kucita? Iyo. Nomba cinshi amwipushishe? Umutumwa Yohane uwaliko kulya, alondolola ukuti: “[Yesu] alelanda ifi ku kumwesha pantu alishibe ico ali no kucita.” (Yoh. 6:6) Alefwaya ukumona nga ca kutila icitetekelo ca basambi bakwe calekula. Ukubepusha ici cipusho kwabapeele ishuko lya kutontonkanya pa fyo ali no kucita no kulanga ukuti balicetekele Yesu ukuti alacitapo cimo. Lelo tabalangile icitetekelo kabili calimoneke ukuti tabaishibe bwino amaka Yesu akwete. (Belengeni Yohane 6:7-9.) Lyena Yesu acitile ifyo bashale-enekela.—Yoh. 6:10-13.

10-12. (a) Mulandu nshi napamo Yesu ashacitile ico umwanakashi umuGriki alefwaya lilya line fye alombele? Londololeni. (b) Finshi twalalandapo nomba?

¹⁰ Ili lyashi kuti lyatwafwa ukwishiba icintu na cimbi ico Yesu acitile no mulandu acitile fyo. Pa numa fye ya kuliisha ibumba ilikalamba, Yesu na batumwa bakwe baile ku kapinda ka ku kuso, ukucila Israele no kuyafika ku Turi wa ku Sidone. Ilyo bali kulya, bakumenye umwanakashi umuGriki uwalombele Yesu ukuti aposhe umwana wakwe. Pa kubala, Yesu tabikileko amano kuli uyu mwanakashi. Lelo ilyo uyu mwanakashi atwalilile ukulomba, Yesu amwebele ati: “Leka abana batale bekute; pantu tacalinga ukubuula umukate wa bana no kupoosela utubwa.”—Marko 7:24-27.

¹¹ Cinshi Yesu akaanine ukwafwa uyu mwanakashi pa kubala? Bushe Yesu alemwesha fye, nga filya aeseshe Filipi, pa kuti amone ifyo alacita, e lyo no kumupeela ishuko lya kulanga  icitetekelo cakwe? Lelo imilandile ya kwa Yesu nangu ca kutila ili ilembo talyalandapo, tayalengele uyu mwanakashi aleke ukulomba. Apo Yesu abomfeshe ishiwi lya kuti “utubwa” talesaalula abantu. Kanshi Yesu acitile filya umufyashi engacita. Umufyashi kuti afwaya ukupeela umwana ico amulomba, lelo te kuti alange apo pene ukuti alamupeela ukufikila amona ukuti umwana alecifwaisha. Te mulandu ne fyo, ilyo umwanakashi alangile ukuti alimucetekele, Yesu alimucitile ico alefwaya.—Belengeni Marko 7:28-30.

¹² Aya malyashi yabili ayaba mu mabuuku yalanda pali Yesu, yatwafwa ukwishiba “ifyo Kristu atontonkanya.” Lekeni kanshi tumone ifyo aya malyashi yalatwafwa ukwishiba bwino ne fyo Yehova atontonkanya.

Ifyo Yehova Alanshenye na Mose

13. Bushe ukwishiba ifyo Yesu atontonkanya kuti kwatwafwa shani?

¹³ Nga twaishiba ifyo Yesu atontonkanya kuti twaishiba na fimo ifyo Amalembo yalandapo ifyumfwika ifyakosa. Ku ca kumwenako, moneni amashiwi Yehova aebele Mose ilyo abena Israele bapangile umwana wa ng’ombe no kumupepa. Lesa atile: “Nimbamona aba bantu kabili bantu abatalama imikoshi. E ico nomba ndeka fye, ukuti ubukali bwandi bwise pali bena pa kuti mbalofye, no kulenga iwe ukuba uluko ulukalamba.”—Ukufu. 32:9, 10.

14. Cinshi Mose acitile ilyo Yehova afwaile ukonaula abena Israele?

¹⁴ Baibolo yatwalilila ukushimika ukuti: “Mose aeseshe ukubweshamo umutima wa kwa Yehova Lesa wakwe no kutila: ‘Mwe Yehova, cinshi ico ubukali bwenu bwaimina abantu benu abo mwafumishe mu calo ca Egupti ku maka ayakalamba na ku kuboko ukwakosa? Bushe abena Egupti tabakasose abati, “Alibapangiile ububi pa kubafumya pa kuti abepaile mu mpili no kubalofya pano isonde”? Bweshenimo ubukali bwenu ubupya ngo mulilo no kulanguluka pa bubi mulefwaya mucite abantu benu. Ibukisheni Abrahamu, Isaki na Israele ababomfi benu, abo mwailapileko mwe bene, no kutila, “Nkafusha abana benu nge ntanda sha mu muulu, ne calo conse ici ico nasalile nkacipeela ku bana benu, ukuti cibe cabo umuyayaya.’” Awe Yehova alangulwike pa bubi ubo atile alaleta pa bantu bakwe.”—Ukufu. 32:11-14. *

15, 16. (a) Ifyo Yehova alandile fyalengele Mose ukukwata ishuko lya kucita cinshi? (b) Ifi Baibolo itila Yehova ‘alilangulwike,’ calola mwi?

¹⁵ Bushe Mose alingile ukulungika Yehova mu fyo aletontonkanya? Awe iyo! Nangu ca kutila Yehova alilandile ico alefwaya ukucita, tapingwile ukuti ico cine fye e co alacita. Yehova ale-esha fye Mose, nga filya fine Yesu aeseshe Filipi no mwanakashi umuGriki.  Yehova apeele fye Mose ishuko lya kulanda ifyo aletontonkanya. * E wamusontele ukuba kawikishanya pa bena Israele na Ena, kabili Yehova alicindike umulimo amupeele. Bushe ico Yehova alefwaya ukucita cali no kukalifya Mose? Bushe amwene ukuti ishuko lyamoneka ilya kukoselesha Yehova ukulabako fye ku bena Israele no kulenga abana ba kwa Mose ukuba uluko ulukalamba?

¹⁶ Ifyo Mose alandile fyalangile ukuti ali ne citetekelo kabili alicetekele ukuti Yehova wa mulinganya. Tamwali bukaitemwe lelo abikile sana amano kwi shina lya kwa Yehova. Talefwaya lisaalulwe. Cailangile fye ukuti Mose alishibe “ifyo Yehova aletontonkanya” pali uyu mulandu. (1 Kor. 2:16) Cinshi Yehova acitile? Apo Yehova tapampamine pa kucita ico alandile, Baibolo itila, ‘alilangulwike.’ Mu ciHebere, ili ishiwi lipilibula fye ukuti, Yehova taonawile lulya luko nga fintu alefwaya ukucita ku luko lonse.

Ifyo Yehova Alanshenye na Abrahamu

17. Cinshi cilanga ukuti Yehova alitekenye sana ilyo Abrahamu alelanshanya nankwe pa fyamusakamike?

¹⁷ Inshita na imbi ilyo Yehova apeele umubomfi wakwe umbi ishuko lya kulanda ifyo aletontonkanya no kulanga icitetekelo cakwe, ni lintu Abrahamu alanshenye na Lesa pa fyali no kucitikila umusumba wa Sodomu. Muli lilya lyashi Yehova alitekenye sana pantu alekele Abrahamu ukumwipusha ifipusho 8. Inshita imo, Abrahamu apaapeete Yehova ukuti: “Te kuti mucite ica musango uyu, ukwipaila umulungami kumo no mubifi ica kuti umulungami abe ngo mubifi! Te kuti mucite ica musango uyu. Bushe Kapingula wa pano isonde ponse takacite icalungama?”—Ukute. 18:22-33.

18. Finshi tusambilila ku fyo Yehova alanshenye na Abrahamu?

¹⁸ Muli ili lyashi, finshi tusambilila pa fyo Yehova atontonkanya? Bushe pa kuti Yehova acite icalungama alekabila Abrahamu ukumupanda amano? Iyo. Lilya line batendeke ukulanshanya na Abrahamu, Yehova afwaya nga amwebele fye ifyo ali no kucita no mulandu ali no kucitila ifyo. Lelo Yehova alekele Abrahamu ukumwipusha ifi fipusho pa kuti amone ukuti ico Lesa ali no kucita cali fye bwino na pa kuti eshibe ifyo Yehova aletontonkanya. Calengele no kuti Abrahamu eshibe ukutila Yehova wa cikuuku sana no mulinganya. Ifyo Yehova na Abrahamu balanshenye filanga apabuuta ukuti bali fibusa.—Esa. 41:8; Yako. 2:23.

Ifyo Twingasambililako

19. Kuti twapashanya shani Yobo?

¹⁹ Finshi twasambilila pa “fyo Yehova atontonkanya”? Tufwile ukuleka Icebo ca kwa Lesa ukutwafwa ukwishiba ifyo Yehova atontonkanya. Tufwile ukulaibukisha ukuti Yehova alishiba ifintu ifingi ukutucila. Tatulingile ukulamona kwati Yehova afwile ukucita ifintu ukulingana ne fyo tulefwaya nangu ifyo tuletontonkanya. Yobo atile: “[Lesa] tali muntu nga ine, uo ningaasuka, Uo twingengila nankwe mu kulubulula.” (Yobo 9:32) Nga twatendeka ukwishiba ifyo Yehova atontonkanya, na ifwe kuti twalanda nga filya Yobo alandile  uwatile: “Mona! Utu nalanda tunono fye utwa micitile yakwe, kabili tumfwa fye ukutepelesha kwakwe! Lelo ukubuluma kwakwe ukwa maka nani engakwiluka?”—Yobo 26:14.

20. Cinshi tufwile ukucita nga ca kuti ilyo tulebelenga Baibolo twasanga ilyashi limo ilyayafya ukumfwa?

²⁰ Nga tulebelenga Baibolo, cinshi tulingile ukucita nga twasanga ilyashi ilyayafya ukumfwa, maka maka ililelanda pa fyo Yehova atontonkanya? Nga ca kutila na pa numa ya kufwailishapo pali ili lyashi tatumfwikishe, tufwile ukumona ukuti ili lyaba lishuko lyesu ilya kulanga ukuti twalicetekela Yehova. Tuleibukisha ukuti inshita shimo, fimo ifyalembwa mu Baibolo filatupeela ishuko lya kulanga ukuti twalicetekela ukuti Yehova alikwata imibele isuma. Tufwile ukuicefya no kusumina ukutila teti tumfwikishe fyonse ifyo Lesa acita. (Luk. Mil. 11:5) Nga twacite fyo ninshi tulesumina filya umutumwa Paulo alandile ukuti: “Iye amapaalo ubwingi ayafuma kuli Lesa! Yangu ifyo akwatisha amano! We fintu ubwingi ifyo aishibisha! Takuli nangu umo uwingeluka ubupingushi bwakwe ne mibele yakwe! Pantu ‘nani aishiba ukutontonkanya kwa kwa Yehova, atemwa nani uwingaba impanda mano yakwe?’ Napamo, ‘Nani abalilapo ukupeela Lesa ubupe, pa kuti Lesa na o akamubweseshe?’ Pantu fyonse fifuma kuli ena kabili e walenga ukuti fibepo kabili e o fyabelako. Kuli ena kube ubukata pe na pe. Ameni.”—Rom. 11:33-36.

[Amafutunoti]

Bushe Muleibukisha

• Cinshi cingatwafwa ukukanatontonkanya ukuti Yehova afwile ukucita ifintu ukulingana ne fyo tufwaya?

• Bushe ukumfwikisha ifyo Yesu alecita kuti kwatwafwa shani ukuba ‘ifibusa fya kwa Yehova’?

• Finshi mwasambililako ku fyo Yehova alanshenye na Mose e lyo na Abrahamu?

[Ifipusho]

[Ifikope pe bula 5]

Ifyo Yehova alanshenye na Mose na Abrahamu, fitusambilisha cinshi pa fyo atontonkanya?