Kunatï Diosatakix “chiqäki” uk nayraqat thaqhañäni

“Nayraqatax Diosan reinopa munapxam, ukhamarak kunatix chiqäki jupan nayraqatapanxa ukanaka, ukatsti taqi aka yänakaxa jumanakarux churatakïpxätawa.” (MAT. 6:33.)

1, 2. ¿Diosan taqi kun chiqapar uñjirïtapax kamsañsa muni, ukat kunsa ukax uñachtʼayistu?

 JESUSAXA, “nayraqatax Diosan reinopa munapxam” sasaw Wali Uñtʼat Arstʼäwipan säna (Mat. 6:33). Jehová Diosan Qhanañchirinakapjamax sumwa uka arunakap uñtʼtanxa. Ukatwa Diosan Reinopar wali askit uñjañataki ukat jan jithiqtañatakis chʼamachastanxa. Jesusasti, arstʼäwip tukuyañatakix akham sasaw iwxtʼäna: “Kunatix chiqäki [Diosan] nayraqatapanxa” ukpun thaqhapxam sasa. Aka yatichäwinxa, kunas Diosan chiqakankañapax ukat uk thaqhañax kamsañsa muni ukanak yatxatañäni.

² Taqi kun “chiqapar” uñjiri Diosaxa, “chiqaparupuniw” kuns luri, ukat kunjam Diosäkitix ukwa taqi amtanakapas luratanakapas uñachtʼayaraki. Ukat niyakixay taqi kun Luriri Diosächixa Jupakiw kunatix walïki, jan walïki ukanakxa amtaspa (Apo. 4:11). Ukat taqi kun “chiqapar” uñjiri Diosaxa, janiw aliq ukhamakix jan munasiñanjamax walja kamachinak uttʼaykiti. Jan ukasti, kunjam Diosasa ukwa leyinakapax uñachtʼayistu. Chiqas  taqi kun chiqapar uñjiri Diosawa, ukampisa wali munasiñani, wali yatiñani ukat wali chʼamanirakiwa. Ukhamasti, taqi amtanakapa ukat munañanakapxa chiqapar uñjasapuniw phuqi. Ukatxa, luqtirinakapan kunatï chiqäki uk thaqhapxañapwa munaraki.

3. 1) ¿Diosan chiqakankañap nayraqat thaqhañax kamsañsa muni? 2) ¿Diosan chiqa kamachinakap respetañatakix kunas yanaptʼistu?

³ ¿Diosan chiqakankañap nayraqat thaqhañax kamsañsa muni? Diosan munañap phuqaña, ukhamat Jupamp sum uñjatäñataki sañ muni. Ukatxa amuyunakasarjam sarnaqañat sipansa Diosan kamachinakaparjama ukat amuyuparjam sarnaqañatak chʼamachasiña sañ munaraki (Romanos 12:2 liytʼasiñapawa). Ukarjam phuqañatakixa Diosamp sum apasiñaw wali wakiskirixa. Chiqas munasiñatwa kamachinakap istʼtanxa, janiw axsarañatak istʼktanti. Munasiñatarakwa, Diosar kusisiyañatakix munañasar sarnaqañat sipansa kamachinakapar istʼtanxa. Niyakixay Diosax uka amtampi lurchistuxa, ukarjamarakiw sarnaqañ muntanxa. Ukat Diosan Apnaqäwipan Apnaqir Jesusjamarakiw chiqakankañarux munasiñasa (Heb. 1:8, 9).

4. ¿Kunatsa Diosan chiqakankañap thaqhañax wali wakiskirixa?

⁴ ¿Kunatsa Diosan chiqakankañap thaqhañax wali wakiskirixa? Adanampi Evampix kuna yantʼansa uñjasipxäna uka tuqit amuytʼañäni. Jupanakaxa, Jehová Diosarux kamachinak uttʼayirjamarut uñjapxani janicha ukwa amtapxañapäna (Gén. 2:17; 3:5). Ukampis janiw sum amuytʼasipkänti, ukhamatwa taqi wawanakaparux tʼaqhisiñampiru jiwañampir aptʼawayapxi (Rom. 5:12). Ukampis Biblianx akham siwa: ‘Khititix chiqana, khuyapayasiñana sarnaqañ thaqki ukaxa, jakaña, chiqakankaña ukat gloria jikxatani’ sasa (Pro. 21:21, NM). Diosan chiqakankañap nayraqat thaqhañänixa, Jupampix sum apasiñäni ukat qhispiraksnawa (Rom. 3:23, 24).

Mayninakat jukʼamp chiqap tukuñax janiw walïkiti

5. ¿Kuna jan wali amuyutsa jithiqtañasa?

⁵ Diosan chiqakankañap thaqhirinakjamax kuna jan wali amuyutsa jithiqtañasa ukwa apóstol Pablox Romanonakar apaykäna uka cartapan qhanañchäna. Uka tiempon jakiri judionakatxa akham sarakïnwa: “Jupanakanx Diosatak munañ chuymax utjaskiwa, ukampis jupanakan Diosar munañax janiw chiqpach amuytʼañxankiti. Kunjämtï Diosax jaqirux katuqki ukxa janiw amuytʼapkiti, jan ukasti jupanakan munañanakaparjamakiw Diosampix katuqayasiñ munapxi, jan Diosan [‘chiqakankañapar’, NM] phuqhasa” sasa (Rom. 10:2, 3). Pablon arunakaparjamaxa, uka judionakax janiw Diosan chiqakankañap amuytʼapkänti, kunattix jupanakan amuyunakaparjamakiw kunas “chiqapax” ukanak uttʼayasipxäna, mä arunxa Diosat sipansa jukʼamp chiqapäpkaspas ukham amuyasipxäna.

6. ¿Kuna amuyus jan walïki ukat kunatsa?

⁶ ¿Mayninakat sipansa jukʼamp chiqapäksnas ukham amuyasiñarux kunas apistaspa? Jiwasatï, mayni jilat kullakanakjamäñ munañäni ukat atip atipas Diosar yupaychañäkaspas ukham amuyañäni ukhaxa, jiwasas jukʼamp chiqap jaqïksna ukham amuysna. Ukham chuymanïñax jiwaspachar atinisiñaruw apistaspa, ukat Diosan chiqakankañapatsa armasxaraksnawa (Gál. 6:3, 4). Diosar munasitas laykuw kunatix askïki uk lurañasa. Ukat chʼamasarjamakitix kunatï chiqäki uk uñachtʼayañ munañänixa, Diosar munasiñasax janis utjkaspa ukhamäspawa (Lucas 16:15 liytʼasiñapawa).

7. Jukʼamp chiqapäksnas ukham amuyasiñax janiw walïkiti, ¿kunjamsa Jesusax uk amuytʼayäna?

⁷ Jesusan urunakapanxa, “yaqhipanakax jupapacha askit uñtʼasipxäna mayninakar jiskʼachasa”. Taqinit sipansa jukʼamp chiqap tukuñax kunatsa jan walïki uk amuytʼayañatakixa, mä uñachtʼäwitwa Jesusax parläna, akham sasa: “Pä chachaw templor makhatapxäna  Diosat mayisiri, maynïrix fariseönwa, maynïristi impuesto cobririrakïnwa. Fariseox saytʼasisin Diosat mayisïna, akham sasa: ‘Oh Dios, yuspagaransmawa nayax janiw yaqhanakjamäkti, lunthata, jan wali jaqi, wachuqa juchan sarnaqiri, janirakiw aka impuesto apthapir jaqjamäktsa. Nayax semananxa pä kutiw ayunta, churaraksmawa sapa tunkat maya kuntix jikxatta ukanakata’ sasa. Ukampis impuesto cobririx jayaruwa qhiparxäna, janirakiw alaxpachar uñtañs munkänti, jan ukasti jupapachakiw chuymap liqʼisïna, sarakïnwa: ‘Oh Dios, naya juchararat khuyapayasita’ sasa”. Jesusax akham sarakïnwa: “Impuesto cobririw Diosan perdonata utaparux kuttawayxäna; fariseosti janiwa. Khititix jachʼa jachʼa tukki ukaxa, jiskʼar tukuyatäniwa, jiskʼar tukki ukasti jachʼar aptatäniwa” sasa (Luc. 18:9-14).

Sinti suma jaqïksnas ukham tukuñax janiw walïkiti

8, 9. ¿“Sinti suma jaqi” tukuñax kamsañs muni, ukat kunarus puriyistaspa?

⁸ Yaqha jan waltʼäwitxa, Eclesiastés 7:16 qillqatanx akham siwa: “Jan sinti suma jaqi tukumti, janirak sinti yatiñanis tukumti. ¿Kunatsa juma pachpax aynachtʼaskätaxa?” sasa. Kunatsa ukham amuyañax jan walïki ukwa Eclesiastés libro qillqirix 20 tʼaqan akham qhanañchi: “Aka uraqinxa janiw khitis aski jaqix utjkiti, janipun juch lurasa aski luririxa” sasa. Khititï mayninakat sipansa “sinti suma jaqi” tukki ukaxa, amuyuparjamakiw kunas chiqax uk amti, ukat ukarjamarakiw mayninakarus juchañchi. Ukham lurasaxa, jupan uñstayat kamachinakapampis Diosan kamachinakapar takichaskaspa ukhamawa, ukxa janiw amuyaskiti. Ukatwa Diosatakix jan aski jaqïkiti.

⁹ Kunapachatï maynix “sinti suma jaqi” tukki ukhaxa, kamisarak Diosax ukham lurxanisti saspawa. Ukat Diosan kamachinakapat sipansa jupankiris jukʼamp sumäkaspa ukhamwa amuyasispa. Ukat amuyuparjamax kunatix walïki ukat jan walïki ukarjamakiw Diosarus taripaspa. Ukampis ¿amuyusarjamax Diosar juchañsnati? Janiwa. Jehová Dios sapakiw uk amtañapa, chiqas ‘taqiniw Diosan nayraqatapanx taripatäñataki uñstañäni’ (Rom. 14:10, NM).

10. Job chachat amuytʼasaxa, ¿kunanakas Diosar juchañchañar apistaspa?

¹⁰ Chiqas janipuniw Diosarux khitis taripañ munktanti. Ukampis jucharar jaqjamax jan walinakan uñjasisax Diosarux taripsnawa. Sañäni, ina chʼusat tʼaqhisisa jan ukax jan waltʼäwinakan uñjasisaw ukhamar pursna. Taqi chuym iyaw siri Job chachas ukhamanwa uñjasïna. Biblianxa jupat akham siwa: “Aski, chiqa jaqïnwa, Diosarus axsartiriraki; ñanqha lurañatsa jithiqtataraki” sasa (Job 1:1). Jïsa, Job chachax kunayman jan waltʼäwinwa uñjasïna, ukatwa jupax ina chʼusatsa tʼaqhiskaspa ukham amuyasisax “jan juchanïtapa” amuyasïna ukat ‘Diosarus juchañchäna’ (Job 32:1, 2). Jïsa, Job chachax uka jan wali amuyupxa apanukuñapänwa. Ukham jan walinakan uñjasiñäni ukhaxa, ¿kunas jan wali amuyunak apanukuñ yanaptʼistaspa?

Janiw taqpach sum yatktanti

11, 12. 1) ¿Amuyusatakix jan walïkani ukhaxa, kun amtañasasa? 2) ¿Kunatsa uwas yapunix janis wal lurkaspäna ukham amuysna?

¹¹ Nayraqatxa ak amtañasaspawa, janiw  taqpach sum yatktanti. Job chachax kunatsa tʼaqhisiskäna ukxa janiw yatkänti. Ukat Diosax alaxpachan angelanakampi tantachaskäna ukhaw Supayax pä kuti qallasïna, uksa janirakiw Job chachax yatkänti (Job 1:7-12; 2:1-6). Jupasti, Supayan ukham tʼaqhisiyaskatapxa janiw amuyaskänti. Ukhamax khitins Supayax uksa janiw yatkpachänti. Ukatxa Diosaw aka jan waltʼäwinak apayanitu sasin amuyäna. Ukhamasti, taqpach jan yatisax pantjasnawa.

¹² Jesusax uwas yapunimpita ukat irnaqirinakapampit parlkäna uka tuqit amuytʼarakiñäni (Mateo 20:8-16 liytʼasiñapawa). Yapunixa, jurnäl irnaqirirus mä horaki irnaqirirus igualaki pagäna. Ukham luratapatxa, ¿kamsasmasa? ¿Janiw walïkiti sasmati? Jiwasatï, lupins lupjat jurnälpach irnaqasänxa, jukʼamp nayarux pagañapa sasaw amuyasänxa, ¿janicha? Maysa tuqitxa, yapunix jan wali jaqïkaspas ukham amuysna. Ukat reclamirinakarux kuntï yapunix siskän uk istʼasax inas yapunir qhuru jaqirjam uñjsna. Ukampis ¿kunatsa yapunix ukham lurpachäna ukanak sumti yattanxa?

13. ¿Uwas yapunitaki irnaqirinakatxa kunsa amuytʼaraksna?

¹³ Jesusax parlkäna uka uwas yapunit amuytʼaskakiñäni. Yapunix irnaqirinakapan familianïpxatapxa yatpachänwa. Uka tiemponxa, irnaqirinakarux jaypʼuruw pagasxirïna, ukhamatwa uka qullqimpix familiapatak tʼantʼsa alasipxirïna. Amuytʼañäni, yapunix jaypʼu tuqirukiw yaqhip irnaqirinak jikxatäna, ukat mä horaki irnaqapxatapatxa jukʼakwa pagasirakisapäna, ukampis ¿uka jukʼa qullqix familiapan manqʼasiñapatak alcansaspänti? Janiwa. Ukatwa alwat irnaqañ munapxäna. Ukampis jurnälpachanx janiw khitis irpkänti (Mat. 20:1-7). Ukatwa jan irnaqäwinix jikxatasipxäna. Ukat Biblianx janiw jupanakax jayrapxänwa siskiti, ukhamax jan irnaqäwin jikxatasipxatapax janiw juchapäkänti. Jichhaxa, uka jaqinakat maynirïkasmas ukham amuytʼañäni, jurnälpach ukan suyaskasma, khitich irnaqañatak irpitani sasa, ukat familiamatakis uküru pagapkätam ukakirak utjaspa. ¿Jaypʼu tuqirukis nayamp irnaqañäni sasin maynix jawsiristam ukhax janit wal yuspärkasma? ¿Ukat jurnälpachas irnaqkasma ukham pagawayiristam ukhax janit yuspärkarakisma?

14. ¿Uwas yapun irnaqirinakat parlki uka uñachtʼäwitxa kunsa yatiqsna?

¹⁴ Uwas yapunix kuns luräna uk amuytʼaskakiñäni. Alwatpach irnaqapkäna ukanakarux qhawqtï pagañapäkäna ukpun pagaskäna. Ukat taqiniw jakañatakix irnaqapxañapa sasaw sarakïna. Walja irnaqirinaka utjatap laykux inas jukʼak taqinir pagarchispäna, ukampis janiw uk lurkänti, jan ukasti, qhawqhatï pagasiñapäki ukjwa taqinir pagäna, ukhamatwa taqinix familiapatak manqʼa utapar apapxäna. Kunapachatï taqi ukanak sum amuytʼktan ukhaxa, janiw yapunix jan walsa luraskaspa ukham amuyxtanti. Jan ukasti, yapunix munasiñampi luratapwa amuyxtanxa.  ¿Kunsa uka uñachtʼäwit yatiqaraksna? Kunapachatï jan sum yatktan ukhaxa, jankʼakiw janiw walïkiti sissna. Chiqas Jehová Diosjam taqi kun chiqapar uñjirix janipuniw utjkaspati, ukat janiw jaqinakan leyinakaparjamasa, ni jaqinakan yatiñanakaparjamakis uñjkiti.

Janiw sumpach amuyksnati ukat pantjasiraksnawa

15. ¿Kunatsa janiw sumpach amuyksnati ukat pantjat kun amuyasksna sasin sistanxa?

¹⁵ Maysa tuqitxa, kunas pasaski ukanakxa janiw sumpach amuyksnati jan ukax pantjasiraksnawa. ¿Kunas ukham pantjasiñarux apistaspa? Jucharar jaqïtasata, yaqha kasta costumbrenïtasata ukat mayninakar jiskʼachirïtasatwa pantjassna. Chiqas jaqinakax janiw sumpach amuyksnati, sañäni, kunas maynin chuymapan utji ukxa janiw yatksnati, ni kun lurañsa amtaski uksa yatkaraktanti. Ukampis Jehová Diosasa ukat Jesusasa janiw jiwasjamäpkiti (Pro. 24:12; Mat. 9:4; Luc. 5:22).

16, 17. ¿Kunatsa Jehová Diosax leyiparjamax Davitaru ukat Betsaberu jan juchañchkäna?

¹⁶ Kunapachatï Davitax Betsabé warmimp wachuqa juchar purïna ukhax kunas pasäna uk uñjañäni (2 Sam. 11:2-5). Moisesar churat leyirjamaxa, panpachaniw jiwapxañapäna (Lev. 20:10; Deu. 22:22). Diosax jupanakar castigänwa, ukampis janiw uka leyiparjamax juchañchkänti, ukatwa jan jiwaykänti. ¿Diosax jan walti ukampix luraskäna? ¿ Davitar munasitap laykuti uka leyip pʼakintäna? Biblia liytʼasinxa, yaqhipax ukham amuyapxi.

¹⁷ Ukampisa, ak amuytʼañasawa, uka leyinakaxa, juesanakan wachuqa juchaninakar taripapxañapatakiw Diosax churäna, ukampis jupanakax pantjasir jaqinakäpxänwa. Ukat janiw kunas jaqinakan chuymapan utji uk amuyapkänti, ukatwa uka leyirjamax taqinir mayak juchañchapxañapäna. Jehová Diosasti, kunatï chuymasan utjki ukxa sum yati (Gén. 18:25; 1 Cró. 29:17). Ukatwa juesanakar katuyat leyirjam juchañchañapax jan wakiskänti. Diosax uka leyip phuqañapapunïnwa sisnaxa, suma nayran jaqirus anteojo uchasiñamapuniw sisksna ukhamäspawa. Ukat niyakixay Diosax Betsabé warmins Davitan chuymaps sum yatchïnxa, taqi chuym arrepentisipxatapxa sum yatïna, ukatwa khuyapayasiñamp juchañchäna.

Dios nayraqatan “kunatix chiqäki” uk thaqhaskakiñäni

18, 19. ¿Amuyusatakix kunatï chiqapäki ukarjamak Diosar jan juchañchañatakix kun amtañas yanaptʼistaspa?

¹⁸ Biblia liyisasa, jan ukax jan walin uñjasisas Jehová Diosax jan walsa lurkaspa ukham amuyañäni ukhaxa, janipun amuyusarjamakix juchañchañäniti. Amtapuniñäni, janiw taqpach sum yatktanti, ni kunas chuymapan utji uksa yatktanti, jan ukax pantjat kun amuyaskaraksna. Jan armasiñäniti, “colerat jaqisti janiw kunatix Diosatakix sumäki, [jan ukax chiqapäki] ukxa lurkiti” (Sant. 1:19, 20). Ukhamatwa, Jehová ‘Tatituru juchañchañärux’ jan purkañäniti (Pro. 19:3).

¹⁹ Jesusaxa, Jehová Diosakiw kunatix chiqäki ukat jan walïki ukanakxa amtaspa sasaw säna, jiwasax ukham amuyañasarakiwa (Mar. 10:17, 18). Ukatxa, “chiqpach amuytʼa[ñataki]” jan ukax “chiqa arunaka[ta]” sum amuytʼañataki chʼamachasiñasawa (Rom. 10:2; 2 Tim. 3:7, Aymar Biblia, 1992). Jiwasatï Diosan munañaparjama ukat amtaparjama taqi chuyma sarnaqañänixa, Diosatakix “kunatix chiqäki” uk nayraqata thaqhataswa uñachtʼayañäni (Mat. 6:33).

¿Amtasktati?

• ¿Kunatï Diosatakix “chiqäki” ukpun thaqhañax kunatsa wali wakiskirixa?

• ¿Kuna pä tuqitsa wal amuyasiñasa?

• ¿Kunatï Diosatakix “chiqäki” uk nayraqat thaqhañatakix kun lurañasasa?

[Jisktʼanaka]

[9 janan fotopa]

Jesusan uñachtʼäwipan Diosat mayisir templor sarapkäna uka pä jaqitxa, ¿kunsa yatiqsna?

[10 janan fotopa]

Mä horak irnaqirinakampi ukat jurnälpach irnaqirinakamp pachpa pagoki katuqapxatapaxa, ¿janipunit walïkänxa?