Diospa ‘chanin-kayninta ñawpaqta maskhashallasun’

“Diospa qhapaqsuyunta, chanin-kaynintawan ñawpaqtaqa maskhaychis, payqa tukuy chaykunatapas qosunkichismi.” (MAT. 6:33.)

1, 2. ¿Iman Diospa chanin-kaynin, imatan chay rikuchin?

“ORQO patapi yachachishaspan Jesús nirqan: “Diospa qhapaqsuyunta [...] ñawpaqtaqa maskhaychis”, nispa (Mat. 6:33). Jehová Diospa testigonkunaqa chay yuyaychayninman hinan kawsanchis, chaymi kallpachakunchis tukuy sonqomanta Diospa Gobiernonta kasukunanchispaq. Chaypin Jesusqa qatikuqninkunata yuyaychallarqantaq Diospa “chanin-kaynintawan” maskhanankupaq. Chaymi kay estudiopi yachasunchis Diospa chanin-kayninmanta, imaynatan ñawpaqta maskhasunman chaymantawan.

² Jehová Diosqa Kamaq kasqanraykun allinta yachan imachus chanin imataqchus mana chayta (Apo. 4:11). Payqa kamachikuyninkunaman hinan imatapas chaninta ruwan. Diospa chanin kamachikuyninkunaqa manan mana khuyapayakuq rumi sonqo runakunaq kamachikuyninkuna hinachu, nitaq mana hunt’ay atina mana tukurikuq kamachikuykunapaschu. Aswanpas chayqa rikuchin imayna Dios kasqantan.  Chanin-kayninqa hukllachasqan kashan munakuyninwan, yachayninwan, atiyninwan ima. Diosqa chanin-kayninman hinapunin munayninta hunt’an. Chaymi serviqninkunamantapas munan chanin-kayninman hina munayninta ruwanankuta.

3. a) ¿Imaynatan Diospa chanin-kayninta ñawpaqta maskhasunman? b) ¿Iman kallpachawanchis Diospa chanin kamachikuyninkunata kasukunanchispaq?

³ ¿Imaynatan Diospa chanin-kayninta ñawpaqta maskhasunman? Diospa munayninta ruwaspan, chhaynapi favorninta chaskinanchispaq. Tukuy atisqanchistan ruwananchis chanin kamachikuyninkunaman hina kawsananchispaq, manataq munayninchisman hinachu (leey Romanos 12:2). Diospa kamachikuyninkunataqa kasukunchis payta munakusqanchisraykun, manan mana allinpi tarikunanchista manchakusqanchisraykuchu. Chay munakuymi kallpachawanchis imatapas munayninman hina ruwananchispaq. Diosqa kamawarqanchis chanin kamachikuyninkunaman hina kawsananchispaqmi, yachanchistaqmi chayqa chaninpuni kasqanta. Chaymi Diospa Gobiernonpi kamachikuq Jesús hina Diospa chanin-kayninta ñawpaqta maskhananchis (Heb. 1: 9).

4. ¿Imaraykun Diospa chanin-kayninta maskhananchis?

⁴ Qhawarisunchis Diospa chanin-kayninta maskhay imarayku importante kasqanta. Yuyarisun Edén huertapi sucedesqanta. Chaypin Adanwan Evawan kasukuspanku rikuchinanku karqan Jehová Dioslla kamachikuykunata churananpaq derechoyoq kasqanta (Gén. 2:17; 3:5). Ichaqa manan kasukurqankuchu, chayraykun wawankunaqa kunankama ñak’arishanku wañushankupas (Rom. 5:12). Biblian ichaqa niwanchis: “Chanin-kayta munakuytawan maskhaqqa unaytan kawsanqa, hukkunapas chanintan sumaqtan rikunqaku”, nispa (Pro. 21:21). Diospa chanin-kayninta ñawpaqta maskhaspaqa Diospa amigonmi kasun, wiñaypaqtaq kawsasunpas (Rom. 3:23, 24).

Ama hukkunamantaqa aswan chaninpaq qhawarikusunchu

5. ¿Imamantan cuidakunanchis?

⁵ Apóstol Pablon Roma cristianokunaman carta qelqasqanpi rimarqan huk ruwaymanta cuidakunanchispaq. Judío runakunamantan nirqan: “Israel runakunaqa tukuy sonqon Diosta serviyta munashanku, ichaqa manan imayna servinata hinachu. Imaynatachus Diosqa runata chaninchasqanta mana yachaspan, paykunaqa munayninkuman hina chaninchakuyta munarqanku. Chaymi Diospa chaninchayninta mana kasurqankuchu”, nispa (Rom. 10:2, 3). Pabloq nisqan hina, chay runakunaqa yuyaykusqankuman hinallan qhawariyta munarqanku imachus chanin kasqanta, chhaynapin mana entienderqankuchu imatachus Diosqa chaninpaq qhawarirqan chayta.

6. ¿Ima ruwaymanmi urmasunman, imaraykun chaymanta cuidakunanchis?

⁶ ¿Imaynapin ñoqanchispas chay ruwayman urmasunman? Yaqapaschá Diosman servicio qoshasqanchista huk iñiqmasinchispa ruwasqanwan tupanachispa paymanta aswan allinta ruwayta munasunman. Chayta ruwaspaqa kallpallanchiswan Diospa munayninta ruwasqanchistan rikuchisunman, chhaynapitaq qonqapusunman imatachus Dios allinpaq qhawarin chayta (Gál. 6:3, 4). Diosta munakuymi kallpachawananchis paypa munayninta ruwananchispaqqa. Imachus allin ruwasqanchisraykulla chaninpaq qhawarikusunman chayqa, manan Diosman munakuyninchista rikuchishasunmanchu (leey Lucas 16:15).

7. ¿Imaynatan Jesús rikuchirqan hukkunamanta aswan chaninpaq qhawarikuy mana allinchu kasqanta?

⁷ Jesuspa tiemponpin wakin runakuna ‘chanin runaman tukuspa hukkunata pisichaqku’. Chay ruway mana allinchu kasqanta rikuchinanpaqmi Jesús khaynata nirqan: “Iskay runan Dios yupaychana wasiman wicharqan mañakuq. Hukninmi karqan fariseo, huknintaq contribución cobraq. Fariseon sayaykuspa  kay hinata mañakurqan: Diosníy, graciastan qoyki, manan wakin runakuna hinachu kani suwakuq, mana chanin, wasanchaq, manallataq kay contribución cobraq hinapaschu kani. Iskay kutitan semanapi ayunani, tukuy ima tarisqaymantan diezmotapas qoyki, nispa. Contribución cobraqtaq ichaqa karullapi sayaykuspa hanaq pachata qhawariyllatapas mana munarqanchu, aswanmi llakikuymanta qhasqonta takakuspa mañakurqan: Diosníy, ñoqa huchasapata khuyapayaykuway, nispa. Niykichismi, chay contribución cobraqmi wasinta Diospa chaninchasqan kutipurqan, manataqmi fariseochu. Pipas hatunchakuqqa k’umuykachisqan kanqa, k’umuykukuqtaqmi hatunchasqa kanqa”, nispa (Luc. 18:9-14).

“Ama sinchi chanin kasqaykita yuyaychu”

8, 9. ¿Imaynan kanku ‘sinchi chanin kasqankuta yuyaykuqkuna’, imamanmi chay urmachiwasunman?

⁸ Eclesiastés 7:16 nin: “Ama sinchi chanin kasqaykita yuyaychu, ama sinchi yachayniyoqman tukuychu, ¿imanaqtintaq waqllipuwaqrí?” nispa; mana cuidakuspaqa ñoqanchispas urmasunmanmi chayman. 20 versiculon qhawarichishan imarayku chay ruway mana allinchu kasqanta, ninmi: “Kay pachapiqa manan allinkaqllatapuni ruwaq runaqa kanchu, mana hayk’aq huchallikuq chanin runapas manan kanchu”, nispa. ‘Sinchi chanin kasqankuta yuyaykuqkunaqa’ yuyaykusqankuman hinan qhawarinku imachus chanin kasqanta, chayman hinataq hukkunaq ruwasqantapas allinpaq otaq mana allinpaq qhawarinku. Paykunaqa manan reparankuchu chayta ruwaspanku Diospa chanin kamachikuyninkunata pisichashasqankuta, chhaynapin Diospa mana allin qhawarisqan kapunku.

⁹ ‘Sinchi chanin kasqanta yuyaykuqqa’ Jehová Diosmantapas ninmanraqmi: “Ruwasqankunaqa manan allinchu”, nispa. Chaywanmi ichaqa yuyaykushasunman Diosmanta aswan allin ruwaq kasqanchista. Chay ruwayqa kanman imatachus chaninpaq otaq mana chaninpaq qhawarisqanchisman hina huchasapa runata hina Diosta juzgaymi. Ichaqa, ¿derechonchispichu runakuna kashanchis imachus chanin otaq mana chanin kasqanta ninanchispaq? Manan, Jehová Diosllan chay ruwaytaqa atin (Rom. 14:10).

10. ¿Imapi rikukuspan ñoqanchispas Job hina Diosta huchachasunman?

¹⁰ Nisunmanpaschá: “Imaynataq Diostari huchachayman ima ruwasqanmantapas”, nispa. Ichaqa pantaq runa kasqanchispiqa ruwasunmanmi chayta. Yaqapaschá imatapas mana chaninpaq hina qhawarispanchis otaq nishu sasachakuypi tarikuspanchis. Jobpas chaytan ruwarqan. Bibliaq nisqan hina, payqa “hunt’aq runa, chanin runa karqan, tukuy sonqonwan Diosta servikuq, mana allin ruwaymantapas t’aqakuq” (Job 1:1). Ichaqa qonqayllan imaymana sasachakuypi tarikuspan chaykunata mana chaninpaq qhawarispa ‘mana huchayoqman tukuspa Diosta huchacharqan’ (Job 32:1, 2). Jobmi ichaqa pantasharqan chhaynata yuyaykuspa. Ñoqanchispas nishu sasachakuypi rikukuspaqa yaqapaschá pay hina yuyaykusunman. Chhayna kaqtinqa, ¿iman yanapawasunman chayta ama ruwananchispaq?

 Manan llapantachu yachanchis

11, 12. a) ¿Imatan yuyarinanchis imatapas mana chaninpaq hina qhawarispa? b) ¿Imaynapin uvas chakrayoqta mana chaninpaq qhawarisunman?

¹¹ Yuyarinanchismi mana llapantachu yachasqanchista. Jobpas imarayku sinchi llakikuypi tarikusqanmantaqa manan llapantachu yacharqan. Satanasmi paytaqa yanqamanta tumparqan Diospa hinallataq angelkunaq ñawpaqenpi, chaytaqa manan yacharqanchu (Job 1:7-12; 2:1-6). Nitaq yacharqanchu Satanaspa ñak’arichisqanta. Chaymantapas manan yachanchischu Jobqa yacharqanchus Satanasqa Diospa enemigon kasqanta chaytapas. Chaymi yuyaykunman karqan Diospa ñak’arichisqan kasqanta. Rikusqanchis hina, imamantapas mana llapanta yachaspaqa pantasqatan yuyaykusunman.

¹² Kunanqa qhawarisunchis uvas chakrapi llank’aqkunamanta Jesuspa willasqan rikch’anachiyta (leey Mateo 20:8-16). Uvas chakrayoqqa ch’isiyaqnintinta, huk horalla llank’aqkunamanpas igualtan pagapurqan. ¿Chaninpaqchu chay ruwasqanta qhawariwaq? Ch’isiyaq ruphayta muchuspa llank’aqkunaq rantinpi churakuspaqa manan chaninpaqchu chakrayoqpa ruwasqanta qhawarisunman, nisunmanpaschá: “Paykunamanqa astawanmi pagapunan karqan”, nispa. Chay llank’aqkunaman imayna kutichisqantapas mana allinpaqmi qhawarisunman. Ichaqa manan yachanchischu imaraykus llapankuman igualta pagapusqanta.

13. ¿Piqpa rantinpi churakuspan qhawarillasunmantaq chay rikch’anachiyta?

¹³ Huk horalla llank’aqkunaq rantinpi churakuspañataq chay rikch’anachiyta qhawarisun. Uvas chakrayoqqa yacharqanchá llank’aqninkuna familiayoq kasqankuta. Jesuspa tiemponpiqa llank’asqanku qhepatan pagapuqku, chhaynapi familiankuman mikhunata apanankupaq. Chakrayoqchus chay runakunaman huk horalla llank’asqankumanta pagapunman karqan chayqa, manan aypachikunkumanchu karqan chay pisi qolqewan familiankuman mikhunata apanankupaq. Paykunaqa ch’isiyaqtan suyakushasqaku pillapas llank’aqta valekunanpaq, ichaqa manan pipas chayta ruwasqachu (Mat. 20:1-7). Qhawarisqanchis hina paykunaqa manan qellachu karqanku, chaymi mana huchankuchu kanman karqan huk horalla llank’asqankuqa. Chhaynaqa sichus qan chay runa kawaq karqan chayqa, anchatachá chakrayoqta agradecekuwaq karqan huk horallapas llank’anaykipaq valekusqasuykimanta, ch’isiyaqpas llank’awaq hina pagapusqasuykimantapas.

14. ¿Imatan yachanchis Jesuspa willasqan rikch’anachiymanta?

¹⁴ Chakrayoqqa manan mayqen llank’aqninmanpas pisitachu pagapurqan. Payqa allintan yacharqan familiankuta uywanankupaq llank’asqankuta. Askhataq llank’aqkuna karqan chayqa, atinmanmi karqan pisi qolqella ofreceyta, ichaqa manan chaytachu ruwarqan, aswanpas llapankumanmi iman kaqta pagapurqan, chhaynapin llank’aqninkunapas kusisqa wasinkuman kutipurqanku ganasqankuwan familiankuta mikhuchinankupaq. Chaykunamanta yachaspaqa manañan mana chanin ruwaq runata hinachu chakrayoqta qhawarisunchis, aswanpas yuyaykusunchis  khuyapayakuq sumaq sonqo runa kasqanta. Chay rikch’anachiymi yachachiwanchis imamantapas mana allinta yachaspaqa pantasqata yuyaykusqanchista. Chaymantapas ancha allinpaqmi qhawarichin Jehová Diospa chanin-kayninta, payqa manan runakuna hinachu chanin kaqtaqa qhawarin.

Pantasqatan yuyaykusunman

15. ¿Imaraykun mana llapantachu entiendesunman mayninpitaq pantasqataraq imachus chanin kaqmanta?

¹⁵ Chaymantapas ñoqanchisqa manan llapantachu entiendenchis imachus chanin kaqmantaqa, mayninpiqa pantasqataraqmi yuyaykusunman. Yapapaschá chayta ruwasunman pantaq runa kasqanchisrayku, wakin runakunallata allinpaq qhawarisqanchisrayku otaq pimanpas sayapakusqanchisrayku. Runakunaqa manan yachasunmanchu imachus huk runakunaq sonqonpi kasqanta, nitaq imatachus yuyaykusqankutapas. Jehová Dioswan Jesuswanmi ichaqa chayta yachanku (Pro. 24:12; Mat. 9:4; Luc. 5:22).

16, 17. ¿Imanaqtinmi Jehová Dios mana kamachikuy simiq nisqanman hinachu Davidta Betsabetawan juzgarqan?

¹⁶ Yachasunchis Davidpa Betsabewan huchallikusqanmanta (2 Sam. 11:2-5). Moisesman Diospa qosqan kamachikuyman hinaqa iskayninkun wañunkuman karqan (Lev. 20:10; Deu. 22:22). Jehová Diosqa manan chay kamachikuyman hinachu paykunata juzgarqan, castigarqanña huchallikusqankumanta chaypas. Chayta ruwaspa, ¿Davidman sayapakuspachu chanin kamachikuyninkunata p’akisharqan? Wakinqa chhaynatan yuyaykunku.

¹⁷ Ichaqa yuyarinanchismi Diosqa chay kamachikuytaqa churarqan runakuna chaywan juzganankupaqmi. Manataq paykunaqa huchallikuqkunaq sonqonpi imachus kasqanta yachayta atirqankuchu chayqa, chay kamachikuyman hinan juzgananku karqan wasanchay huchaman llapa urmaqkunata. Jehová Diosmi ichaqa yachan imachus runaq sonqonpi kasqanta (Gén. 18:25; 1 Cró. 29:17). Chaymi payqa mana necesitarqanchu runakunaman qosqan kamachikuyman hina juzgayta. Chay ruwananta munasunman chayqa, huk allin rikuq runamanpas lentesta churaykushasunman hinan kanman. Jehová Diosqa yacharqanmi Davidwan Betsabewan huchallikusqankumanta pesapakusqankuta, chaymi munakuywan khuyapayakuywan ima paykunataqa juzgarqan.

Diospa chanin-kayninta maskhashallasun

18, 19. ¿Imatan yuyarinanchis Jehová Diospa ruwasqankunata yuyaykusqanchisman hina ama qhawarinanchispaq?

¹⁸ Chhaynaqa, Bibliata leespa otaq ima sasachakuypi tarikuspapas ama Jehová Diospa ruwasqantaqa yuyaykusqanchisman hina mana chaninpaq qhawarisunchu. Yuyarinanchismi mana llapantachu yachasqanchista, imachus chanin kaqmanta mana llapantachu entiendesqanchista, mayninpiqa chaymanta pantasqata imaraq yuyaykusqanchistapas. Amataq qonqasunchu ‘phiñakuq runaqa mana Diospa chanin munaynintachu ruwasqanta’ (Sant. 1:19, 20). Chhaynapin mana hayk’aqpas Jehová ‘Dios contra phiñakusunchu’ (Pro. 19:3).

¹⁹ Jesús hina qhawarisunchis Jehová Dioslla imachus chanin imataqchus mana chayta decidinanpaq derechonpi kasqanta (Mar. 10:17, 18). Kallpachakusun Diospa kamachikuyninkunamanta cheqaq kaqta yachananchispaq (2 Tim. 3:7). Chhaynaqa Jehová Diospa ‘chanin-kayninta ñawpaqta maskhasun’ munayninman hina kawsaspanchis (Mat. 6:33).

Yuyarisunchis

• ¿Imaraykun Diospa chanin-kayninta ñawpaqta maskhananchis?

• ¿Imakunamantan cuidakunanchis?

• ¿Imatan ruwananchis Diospa chanin-kayninta ñawpaqta maskhananchispaq?

[Tapuykuna]

[9 paginapi dibujo]

¿Imatan yachanchis Dios yupaychana wasipi iskay runakunaq mañakusqankumanta?

[10 paginapi dibujo]

¿Chaninchu karqan huk horalla llank’aq runakuna ch’isiyaqnintinta llank’aqkuna hina kaq pagota chaskisqanku?