Keti Nge Kesadisaka Sambu Balukutakanu ya Bukristu Kutunga Bampangi?

“Ntangu beno kevukana, bika mambu yonso kusalama sambu na kutunga.”​—1 KOR. 14:26, NW.

1. Na kutadila 1 Korinto kapu ya 14, inki kele lukanu mosi ya mfunu ya balukutakanu ya Bukristu?

‘YO VANDAKA lukutakanu mosi ya ketunga mpenza!’ Keti nge memonisaka mawi ya mutindu mosi na nima ya kukwenda na lukutakanu mosi na Nzo ya Kimfumu? Ntembe kele ve nde nge memonisaka mawi yina! Balukutakanu ya dibundu kevandaka mpenza nto ya kikesa, kansi yo fwete yitukisa beto ve. Nkutu, kaka bonso na bilumbu ya Bakristu ya ntete, lukanu mosi ya mfunu ya balukutakanu na beto bubu yai kele ya kupesa bawi yonso kikesa na kimpeve. Beno simba mutindu ntumwa Polo kebenda dikebi na lukanu yina ya sikisiki ya balukutakanu ya Bukristu na mukanda ya ntete ya yandi sonikilaka bantu ya Korinto. Na kapu ya 14, yandi kemonisa mbala mingi nde masolo yonso ya kesalama na balukutakanu ya dibundu fwete vanda ti lukanu ya mutindu mosi​—‘kutunga dibundu.’​—Tanga 1 Korinto 14:3, 12, 26. *

2. (a) Inki kesalaka nde balukutakanu kutunga bawi? (b) Inki ngyufula beto tatadila?

² Beto kebakisa nde kima kesadisaka sambu balukutakanu kutunga, to kupesa kikesa, kele ntetentete bupusi ya mpeve ya Nzambi. Yo yina, beto keyantikaka konso lukutakanu ya dibundu ti kisambu ya masonga na Yehowa sambu na kulomba Tata na beto ya zulu na kusakumuna lukutakanu na beto na nzila ya mpeve santu na yandi. Kansi, beto kezabaka nde bantu yonso ya dibundu lenda sadisa sambu manaka ya lukutakanu kutunga mpenza bawi. Yo yina, inki kele mwa bitambi yina konso muntu lenda sala sambu na kuzikisa nde balukutakanu ya konso mposo yina kesalamaka na Nzo ya Kimfumu na beto kele ntangu yonso nto ya kikesa ya kimpeve?

3. Sambu na nki balukutakanu ya Bukristu kele mfunu?

³ Sambu na kupesa mvutu, beto tatadila mwa mambu ya balukutakanu na beto yina bantu ya ketwadisaka yo fwete vila ve. Beto tatadila mpi mutindu dibundu ya mvimba lenda sadisa sambu balukutakanu kuvanda bantangu ya kyese sambu na bawi yonso. Disolo yai kele mfunu mingi sambu na beto sambu balukutakanu na beto kevandaka ya santu. Ya kyeleka, kukwenda na balukutakanu mpi kupesa bakomantere kele mambu ya mfunu ya lusambu ya beto kepesaka na Yehowa.​—Nk. 26:12; 111:1; Yez. 66:22, 23.

Lukutakanu Mosi ya Bo Meyidikaka Sambu na Kulonguka Biblia

4, 5. Inki kele lukanu ya Kulonguka ya Nzozulu ya Nkengi?

⁴ Beto yonso kezolaka kubaka mpenza mambote na Kulonguka ya Nzozulu ya Nkengi ya konso mposo. Yo yina, sambu na kubakisa mbote-mbote lukanu ya ntetentete ya lukutakanu yina, bika beto tadila kikuma yina beto kele ti Kulonguka ya Nzozulu ya Nkengi mpi mwa bansoba ya bo mesalaka na masolo ya kulonguka ya Nzozulu ya Nkengi.

⁵ Kikuma ya Kulonguka ya Nzozulu ya Nkengi kele ya kulonguka Biblia na nsadisa ya zulunalu  yai. Ee, na Kulonguka na beto ya Nzozulu ya Nkengi ya konso mposo, bo ‘ketendulaka mbote-mbote’ Ndinga ya Nzambi kaka bonso na ntangu ya Nehemia.​—Neh. 8:8; Yez. 54:13.

6. (a) Inki nsoba mesalamaka na Kulonguka ya Nzozulu ya Nkengi? (b) Inki beto fwete vila ve na yina metala baverse ya bo mesonikaka nde “tanga”?

⁶ Sambu Biblia kele mukanda ya ntetentete ya beto kesadilaka, bo mesalaka nsoba mosi na Kulonguka ya Nzozulu ya Nkengi. Bo mesonikaka “tanga” na ntwala ya baverse mingi ya kevandaka na masolo ya kulonguka. Bo kesyamisaka konso muntu na kati na beto na kulanda lutangu ya baverse yai na balukutakanu, na kusadilaka Biblia na yandi mosi. (Bis. 17:11) Sambu na nki? Ntangu beto kemonaka bandongisila ya Nzambi na Biblia na beto mosi, yo kevandaka ti bupusi ya ngolo na luzingu na beto. (Baeb. 4:12) Yo yina, na ntwala nde bo tanga baverse yai na ndinga ya ngolo, muntu yina ketwadisa lukutakanu yango fwete pesa bawi yonso ntangu ya kufwana sambu na kusosa baverse yango mpi kulanda ntangu bo ketanga yo.

Ntangu Mingi Sambu na Kumonisa Lukwikilu na Beto

7. Inki dibaku beto kevandaka na yo na ntangu ya Kulonguka ya Nzozulu ya Nkengi?

⁷ Kele dyaka ti nsoba yankaka ya bo mesalaka na masolo ya kulonguka ya Nzozulu ya Nkengi yina ketadila bunda na yo. Na bamvula ya mekatuka kuluta, bo mekumisaka yo nkufi. Yo yina, na ntangu ya Kulonguka ya Nzozulu ya Nkengi, lutangu ya baparagrafe kebakaka ntangu fyoti, ebuna beto kevandaka ti ntangu mingi sambu na kupesa bakomantere. Ntangu yai bantu mingi na dibundu kele ti dibaku ya kumonisa lukwikilu na bo na meso ya bantu yonso na kupesaka mvutu na ngyufula mosi ya bo menyema, na kumonisaka mutindu ya kusadila verse mosi, na kutaka eksperiansi mosi ya nkufi ya kemonisa mayele ya kulanda minsiku ya Biblia, to na mitindu yankaka. Beto fwete sadila mpi ntangu yankaka sambu na kutubila bifwanisu.​—Tanga Nkunga 22:22; 35:18; 40:10.

8, 9. Inki kele mukumba ya ntwadisi ya Kulonguka ya Nzozulu ya Nkengi?

⁸ Kansi, ntangu yina ya ngika ya kele sambu na kupesa bakomantere ya mutindu na mutindu tamonana kaka kana bawi kepesa bakomantere ya nkufi mpi kana muntu ya ketwadisa lukutakanu yango yandi mosi kepesa ve bakomantere mbala na mbala na ntangu ya Kulonguka ya Nzozulu ya Nkengi. Yo yina, nki lenda sadisa muntu ya ketwadisa na kuvanda ti bukatikati na yina metala bakomantere na yandi mosi mpi bakomantere yina dibundu kepesa na mpila nde lukutakanu kutunga bantu yonso?

⁹ Sambu na kupesa mvutu, beto tadila mbandu mosi. Kulonguka ya Nzozulu ya Nkengi yina ketwadisama mbote kele bonso dibuki ya bintuntu yina kesepedisa meso. Kaka mutindu dibuki ya nene ya bintuntu kesalamaka na tubintuntu mingi, mutindu mosi Kulonguka ya Nzozulu ya Nkengi kesalamaka na bakomantere mingi ya kuswaswana. Mpi kaka mutindu konso kintuntu ya kele na dibuki ya bintuntu keswaswanaka na nene mpi na mukubu, mutindu mosi bakomantere yina kepesamaka na lukutakanu keswaswanaka na nda mpi na mutindu bo kepesaka yo. Mpi nki kele mukumba ya ntwadisi? Bakomantere ya yandi kesalaka bantangu yankaka kevandaka bonso tubintuntu ya mukubu ya masa ya sakasaka yina bo keyikaka na dikebi yonso na dibuki ya bintuntu. Tubintuntu yai kebakaka ve kisika ya nene, kansi yo kesadisaka sambu dibuki yina ya bintuntu kuvanda kitoko mpi na bumosi. Mutindu mosi, ntwadisi fwete vila ve nde mukumba na yandi kele ve ya kutuba-tuba mingi kansi ya kuyika mwa bangogo na bangogo ya kupesa lukumu yina dibundu kepesaka. Ee, ntangu bakomantere mingi ya kuswaswana yina dibundu kepesaka mpi mwa bangogo fyoti ya ntwadisi ketubaka na bisika ya mefwana kevukanaka kumosi na mayele yonso, yo kekumaka dibuki ya bangogo ya kitoko yina kesepedisaka bawi yonso.

“Bika Beto Pesa Ntangu Yonso na Nzambi Kimenga ya Lukumu”

10. Inki mutindu Bakristu ya ntete vandaka kumona balukutakanu ya dibundu?

¹⁰ Mutindu Polo kutendulaka balukutakanu ya Bukristu na 1 Korinto 14:26-33 kesadisa beto na kubakisa mutindu bo vandaka kutwadisa  balukutakanu yango na mvu-nkama ya ntete. Ntangu yandi tubilaka baverse yai, muntu mosi ya mayele yina kelongukaka Biblia kusonikaka nde: “Kima ya kuluta mfunu na yina metala balukutakanu ya Dibundu ya ntete fwete vanda nde konso muntu ya vandaka kukwisa vandaka kumona nde yandi kele ti dibaku mpi mukumba ya kusala kima mosi. Muntu vandaka kukwisa ve kaka ti dibanza ya kuwidikila mpamba; yandi vandaka kukwisa sambu na kupesa kansi kaka ve sambu na kubaka.” Ya kyeleka, Bakristu ya ntete vandaka kumona balukutakanu ya dibundu bonso mabaku ya kumonisa lukwikilu na bo.​—Roma 10:10.

11. (a) Inki mambu kesadisaka mingi sambu balukutakanu kutunga bampangi, mpi sambu na inki? (b) Kusadila nki bangindu lenda tomisa bakomantere na beto na balukutakanu? (Tala noti na nsi ya lutiti.)

¹¹ Kumonisa lukwikilu na beto na balukutakanu kesadisaka mingi na “kutunga dibundu.” Ntembe kele ve nde nge tandima nde ata nge kekwendaka na balukutakanu banda bamvula mingi, yo kevandaka ntangu yonso kyese ya masonga na kuwidikila bakomantere ya bampangi na beto ya babakala ti ya bankento. Mvutu ya masonga yina mpangi-Mukristu mosi ya kwikama ya mununu mepesa kesimbaka ntima na beto; beto kewaka kyese mingi kana nkuluntu mosi  ya zola mepesa komantere mosi ya mayele; mpi beto kemwetaka kana mwana mosi ya fyoti mepesa komantere mosi yina kemonisa zola na yandi ya masonga sambu na Yehowa. Ya kyeleka, na kupesaka bakomantere, beto yonso kesadisaka sambu balukutakanu ya Bukristu kutunga bampangi. *

12. (a) Inki beto lenda longuka na mbandu ya Moize mpi Yeremia? (b) Inki mutindu kisambu kesadisaka beto na kupesa bakomantere?

¹² Kansi, sambu na bantu yina kevandaka nsoni-nsoni, kupesa bakomantere lenda vanda mpasi mpenza. Kana yo kele mutindu yina sambu na nge, yo lenda vanda mfunu na kuyibuka nde nge mpamba ve muntu kekutana ti dyambu yina. Ya kyeleka, ata bansadi ya kwikama ya Nzambi bonso Moize mpi Yeremia kumonisaka nde bo vandaka ve kutula ntima na makuki na bo ya kutuba na meso ya bantu mingi. (Kub. 4:10; Yer. 1:6) Ata mpidina, kaka mutindu Yehowa kusadisaka bansadi na yandi yina ya ntama na kukumisa yandi na meso ya bantu mingi, yandi tasadisa nge na kupesa bimenga ya lukumu. (Tanga Baebreo 13:15, NW.) Inki mutindu nge lenda baka lusadisu ya Yehowa sambu na kununga boma ya kupesa bakomantere? Ntetentete, bongisa balukutakanu mbote. Na nima, na ntwala ya kukwenda na Nzo ya Kimfumu, samba Yehowa mpi bondila yandi na kupesa nge kikesa ya kupesa komantere mosi. (Filp. 4:6) Nge kele na kulomba kima mosi yina kewakana ti “luzolo na yandi,” yo yina nge lenda tula ntima nde Yehowa tapesa mvutu na kisambu na nge.​—1 Yoa. 5:14; Bing. 15:29.

Balukutakanu Yina Kele ti Lukanu ya Kutunga, ‘Kupesa Kikesa, mpi Kukatula Mawa’

13. (a) Inki bupusi balukutakanu na beto fwete vanda na yo na bawi? (b) Inki ngyufula kele mfunu mingimingi sambu na bankuluntu?

¹³ Polo ketuba nde lukanu mosi ya mfunu ya balukutakanu ya dibundu kele ya kutunga, ‘kupesa kikesa, mpi kukatula mawa’ ya bawi. * (1 Kor. 14:3) Inki mutindu bubu yai bankuluntu lenda zikisa nde masolo na bo na balukutakanu kepesa mpenza kikesa na bampangi na bo ya babakala mpi ya bankento mpi kekatula bo mawa? Sambu na kupesa mvutu, bika beto tadila lukutakanu yina Yezu kutwadisaka ntangu fyoti na nima ya lufutumuku na yandi.

14. (a) Inki mambu kusalamaka na ntwala ya lukutakanu mosi yina Yezu kuyidikaka? (b) Sambu na nki yo fwete vanda nde bantumwa kubakaka kikesa ntangu “Yesu kwisaka penepene na bo, ebuna yandi” solulaka ti bo?

¹⁴ Ya ntete, beno simba mambu yina kusalamaka na ntwala ya lukutakanu yango. Kaka na ntwala nde bo fwa Yezu, bantumwa ‘kubikisaka yandi mpi kutinaka,’ mpi mutindu Biblia kutubaka na ntwala, bo ‘panzanaka mosi-mosi, konso muntu na nzo na yandi.’ (Mar. 14:50; Yoa. 16:32) Ebuna, na nima ya lufutumuku na yandi, Yezu kubingaka bantumwa na yandi yina kulembaka na kukwisa na lukutakanu mosi ya sipesiali. * “Balonguki yina kumi na mosi kwendaka na ntoto ya Galilea na ngumba yina Yesu songaka bo na kwenda.” Ntangu bo kumaka, “Yesu kwisaka penepene na bo, ebuna yandi” solulaka ti bo. (Mat. 28:10, 16, 18) Yindula mutindu bantumwa kubakaka kikesa ntangu Yezu  kuyidikaka lukutakanu yina! Inki mambu Yezu kutubilaka?

15. (a) Inki mambu Yezu kutadilaka, kansi nki mambu yandi tubilaka ve? (b) Inki mutindu lukutakanu yina kuvandaka ti bupusi na balongoki?

¹⁵ Yezu kuyantikaka na kupesaka bo nsangu yai: “Nzambi me pesaka mono kiyeka yonso.” Na nima yandi pesaka bo kisalu yai: “Yo yina, beno kwenda kukumisa bantu yonso balonguki na mono.” Na nsuka, yandi bwisaka bo ntima na bangogo yai: “Mono ta vandaka ti beno bilumbu yonso.” (Mat. 28:18-20) Kansi keti beno mesimba mambu yina Yezu kusalaka ve? Yandi nganinaka ve bantumwa na yandi; yandi sadilaka mpi ve lukutakanu yina sambu na kutula ntembe na bangindu na bo to kukumisa ngolo mawi na bo ya bantu yina mesala makambu na kutubilaka kulemba ya lukwikilu na bo ya ntangu fyoti. Kansi, Yezu kundimisaka bo zola na yandi mpi ya Tata na yandi na kupesaka bo kisalu mosi ya nene. Inki bupusi mutindu Yezu kusalaka mambu kuvandaka na yo na bantumwa? Yo tungaka bo mpenza, kupesaka bo kikesa, mpi kukatulaka mawa na bo na mpila nde mwa ntangu na nima ya lukutakanu yina, bo yantikaka dyaka ‘kulonga ti kuzabisa nsangu ya mbote.’​—Bis. 5:42.

16. Inki mutindu bubu yai bankuluntu kelandaka mbandu ya Yezu na kutwadisaka balukutakanu yina kele nto ya kikesa?

¹⁶ Na kulandaka mbandu ya Yezu, bubu yai bankuluntu kemonaka balukutakanu bonso mabaku ya kundimisa bampangi na bo Bakristu zola ya ngolo yina Yehowa kevandaka na yo sambu na bantu na yandi. (Roma 8:38, 39) Yo yina, na masolo na bo na balukutakanu, bankuluntu fwete tubilaka mingi mambu ya mbote yina bampangi kesalaka, kansi ve bifu na bo. Bo ketulaka ve ntembe na bangindu ya bampangi na bo. Kansi, bangogo na bo kemonisaka nde bo kemonaka bampangi na bo Bakristu bonso bantu yina kezolaka Yehowa mpi kezolaka kusala mambu ya mbote. (1 Tes. 4:1, 9-12) Ya kyeleka, bantangu yankaka yo lenda lomba nde bankuluntu kupesa bandongisila sambu na kusungika dibundu ya mvimba, kansi kana yo kelomba kusungika kaka mwa bantu fyoti, mbala mingi yo kevandaka mbote na kupesa bandongisila yai na kusolulaka na kingenga ti bantu yina mambu yango ketadila. (Gal. 6:1; 2 Tim. 2:24-26) Ntangu bo ketubila dibundu ya mvimba, lukanu ya bankuluntu kele ya kusikisa bo konso ntangu yina yo mefwana. (Yez. 32:2) Bo kesalaka ngolo sambu na kutuba na mpila nde na nsuka ya lukutakanu, bawi yonso kubaka kikesa mpi ngolo.​—Mat. 11:28; Bis. 15:32.

Kisika ya Lutaninu

17. (a) Sambu na nki yo kele mfunu mingi bubu yai kuluta bantangu yankaka nde balukutakanu na beto kuvanda kisika ya lutaninu? (b) Inki nge lenda sala sambu balukutakanu kutunga bampangi? (Tala lupangu “Mitindu Kumi ya Kusala na Mpila nde Balukutakanu Kutunga Nge Mosi mpi Bankaka.”)

¹⁷ Mutindu nsi-ntoto ya Satana kekuma nku mingi, beto fwete zikisa nde balukutakanu na beto ya Bukristu kele kisika ya lutaninu​—nto ya kikesa sambu na bantu yonso. (1 Tes. 5:11) Mpangi-nkento mosi ti bakala na yandi yina kunwanaka ti mwa maladi ya ngolo bamvula mingi meluta keyibuka nde: “Kuvanda na Nzo ya Kimfumu kuvandaka bonso kuvanda na maboko ya Yehowa. Na bantangu ya beto vandaka kuna, na kati-kati ya bampangi na beto ya Bakristu ya babakala mpi ya bankento, beto vandaka kudiwa nde beto lenda pesa Yehowa kizitu na beto, mpi kubaka kiteso mosi buna ya ngemba ya mabanza.” (Nk. 55:23) Bika nde bantu yonso yina kekwisa na balukutakanu na beto kuwa mpi nde bo mepesa bo kikesa mpi nde bo mekatula mawa na bo. Sambu na kuzikisa nde yo tavanda mutindu yina, bika beto landa na kusadisa mpenza sambu balukutakanu ya Bukristu kutunga bampangi.

[Banoti na Nsi ya lutiti]

Inki Mvutu Nge Tapesa?

• Sambu na nki balukutakanu ya Bukristu kele mfunu?

• Sambu na nki bakomantere ya bo kepesaka na balukutakanu kesadisaka na “kutunga dibundu”?

• Inki beto lenda longuka na lukutakanu yina Yezu kusalaka ti balongoki na yandi?

[Bangyufula ya Disolo ya Kulonguka]

[Lupangu/Bifwanisu ya kele na lutiti 26]

MITINDU KUMI YA KUSALA NA MPILA NDE BALUKUTAKANU KUTUNGA NGE MOSI MPI BANKAKA

Kudibongisa na ntwala. Ntangu nge kelonguka na ntwala mambu yina beto tatadila na Nzo ya Kimfumu, balukutakanu tabenda dikebi na nge mingi mpenza mpi tavanda ti bupusi ya ngolo na luzingu na nge.

Kwendaka mbala na mbala. Sambu kukwenda na balukutakanu kepesaka kikesa na bantu yonso ya kele pana, yo kele mfunu mingi nde nge vanda pana.

Kuma na ntangu ya mefwana. Kana nge kele ya kuvanda na ntwala nde manaka kubanda, nge lenda vukana na nkunga mpi kisambu ya luyantiku, yina kele kitini ya lusambu ya beto kepesaka Yehowa.

Nata bisadilu yonso. Nata Biblia na nge mpi mukanda to mikanda yonso yina beto tasadila na lukutakanu na mpila nde nge lenda landa kumosi mpi kubakisa mbote mambu yina bo ketubila.

Buya bima yina kekatulaka dikebi. Mu mbandu, tanga bansangu (sms) na telefone na nima ya balukutakanu, kansi ve ntangu yo kesalama. Na mutindu yina nge tabika mambu na nge mosi na kisika na yo ya mefwana.

Pesa bakomantere. Kana bantu mingi kepesa bakomantere, kumonisa lukwikilu ya mutindu yina kepesaka bantu mingi kikesa mpi ketungaka bo.

Sala nde bakomantere na nge kuvanda nkufi. Yo kepesaka bantu mingi dibaku ya kupesa bakomantere.

Beno lungisa mikumba na beno. Sambu beno kele bana ya Nzo-Nkanda ya Kisalu ya Teokrasi to bantu yina kele na masolo na Lukutakanu ya Kisalu, beno fwete kudibongisa mbote, kusala barepetisio na ntwala, mpi kusala ngolo sambu na kutina ve mukumba na beno.

Sikisa bantu yina mesala masolo. Zabisa bantu yina mesala masolo na lukutakanu to bayina mepesa bakomantere nde nge mesepela mingi na bikesa na bo.

Vukana. Kupesa bampangi mbote na kyese mpi kuta masolo ya ketunga na ntwala mpi na nima ya balukutakanu keyikaka kyese mpi mambote yina bantu ya kekwisaka kebakaka.