ကနေ့ တီဗွီ၊ ရုပ်ရှင်၊ ကြော်ငြာ၊ ဘယ်နေရာကိုပဲကြည့်ကြည့် လိင်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ ရုပ်ပုံလွှာတွေ၊ အကြောင်းအရာတွေကို တွေ့နေ၊ မြင်နေရတယ်။ ဒါပေမဲ့ မိဘနဲ့ သားသမီးစပ်ကြားမှာတော့ လိင်အကြောင်းကို မပြောအပ်တဲ့အရာအဖြစ် သတ်မှတ်နေကြပုံပဲ။ “မိဘတွေနဲ့ လိင်အကြောင်းပြောဖို့ ကျွန်တော်တို့ ဘယ်လောက်ထိ ကြောက်ရွံ့ပြီး ရှက်ကိုးရှက်ကန်း ဖြစ်ရသလဲဆိုတာ မိဘတွေကို သိစေချင်တယ်။ အဲဒီအကြောင်းကို သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ ပြောဖို့ကျတော့ ဘာမှမခက်ဘူး” ဆိုပြီး ကနေဒါနိုင်ငံက ဆယ်ကျော်သက်အရွယ် မိုက်ကယ်က ပြောပြတယ်။

တစ်ခါတလေ၊ မိဘတွေကိုယ်နှိုက်ကလည်း သားသမီးတွေနဲ့ လိင်အကြောင်း စကားစဖို့ အင်တင်တင် ဖြစ်နေတတ်တယ်။ ကျန်းမာရေးအရာရှိ ဒယ်ဘရာ ဒဗလျူ. ဟက်ဖ်နာက သူ့ရဲ့စာအုပ် (Beyond the Big Talk) မှာ ဒီလိုရေးသားထားတယ်– “မိဘတွေက သူတို့ကလေးတွေအတွက် လိင် ဒါမှမဟုတ် အပျိုဖော်၊ လူပျိုဖော်ဝင်ချိန်အကြောင်း ဖော်ပြထားတဲ့ စာအုပ်တွေဝယ်လာပြီး ကလေးတွေရဲ့ အခန်းထဲမှာ ထားပေးရုံထားပေးပြီး ဘယ်တော့မှ အဲဒီအကြောင်း မဆွေးနွေးကြဘူးလို့ ကျွန်မကို မိဘတွေက ပြောပြကြတယ်။” ကလေးတွေကို မိဘတွေက ဘယ်လို ပြောတတ်ကြသလဲဆိုရင် “မင်းတို့ရဲ့ ကိုယ်ခန္ဓာနဲ့ လိင်အကြောင်းကို မင်းတို့ သိထားသင့်တယ်။ ငါတို့ကိုယ်တိုင်တော့ အဲဒီအကြောင်း မပြောပြချင်ဘူး” လို့ ဟက်ဖ်နာက ပြောပြတယ်။

သင်ဟာ မိဘတစ်ဦးဆိုရင် အဲလိုသဘောထားမျိုး မရှိသင့်ဘူး။ သင့်သားသမီးတွေကို လိင်အကြောင်း သင်ကိုယ်တိုင် ပြောပြဖို့ အရမ်းအရေးကြီးတယ်။ အရေးကြီးရတဲ့ အကြောင်းရင်းသုံးခုကို သုံးသပ်ကြည့်ပါ–

1. လိင်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ လောကရဲ့အမြင်က ပြောင်းလဲသွားပြီ။ “လိင်ဆက်ဆံတယ်ဆိုတာ လင်မယားစပ်ကြားမှာပဲ ရှိသင့်တဲ့အရာလို့ လူတွေ မသတ်မှတ်ကြတော့ဘူး။ အခုဆိုရင် ပါးစပ်နဲ့လိင်ဆက်ဆံတာ၊ စအိုနဲ့လိင်ဆက်ဆံတာတွေ ရှိနေပြီ။ သည့်အပြင် အင်တာနက်မှာ ညစ်ညမ်းရုပ်ပုံတွေ၊ ကွက်ကွက်ကွင်းကွင်း ရေးသားဖော်ပြထားတဲ့ လိင်အကြောင်းတွေ (cybersex) ကို ပလူပျံနေအောင် တင်ထားကြတယ်။ ဆဲလ်ဖုန်းတွေနဲ့တောင် ညစ်ညမ်းရုပ်ပုံတွေ၊ လိင်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ စာသားတွေ (sexting) ကို အပြန်အလှန် ပေးပို့နေကြပြီ” လို့ အသက် ၂၀ အရွယ် ဂျိမ်းစ်က ပြောပြတယ်။

2. သင့်ကလေးတွေဟာ လိင်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ မဟုတ်မဟတ် အကြောင်းအရာတွေကို ငယ်ငယ်ကတည်းက တလွဲကြားရလိမ့်မယ်။ “ကလေးတွေဟာ စာသင်ကျောင်းတွေမှာ လိင်အကြောင်း ကြားရလိမ့်မယ်။ ဒါကြောင့် မိဘတွေရှိစေလိုတဲ့ အမြင်မျိုး ကလေးတွေမှာ ရှိမှာမဟုတ်ဘူး” ဆိုပြီး ရှီလာလို့ခေါ်တဲ့ မိခင်တစ်ယောက်က ပြောပြတယ်။

3. သင့်ကလေးတွေမှာ လိင်အကြောင်း မေးစရာတွေရှိပေမဲ့ သူတို့ဘက်ကစပြီး သင်နဲ့ ဆွေးနွေးချင်ပုံ မရဘူး။ “ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောရရင် ကျွန်မရဲ့မိဘတွေနဲ့ လိင်အကြောင်း ဘယ်လိုစပြောရမှန်းကို မသိဘူး” လို့ ဘရာဇီးနိုင်ငံက အသက် ၁၅ နှစ်အရွယ် အန်းနာက ပြောပြတယ်။

မိဘတွေကို ဘုရားသခင်ပေးအပ်ထားတဲ့ တာဝန်တွေထဲမှာ သားသမီးတွေကို လိင်အကြောင်း ပြောပြခြင်းလည်း တစ်ခု ပါဝင်တယ်။ (ဧဖက် ၆:၄) သင်နဲ့ သင့်ကလေးတွေအတွက် အဲဒီအကြောင်း ပြောဆိုတာက စိတ်ကသိကအောက် ဖြစ်စေမှာ မှန်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အကောင်းဘက်ကနေကြည့်ရင် “လိင်အကြောင်းကို ဆရာ၊ ဆရာမတွေ၊ တီဗွီအစီအစဉ်ကနေ မဟုတ်ဘဲ မိဘတွေဆီကနေပဲ ကျွန်မတို့ သင်ယူချင်တယ်” လို့ပြောတဲ့ အသက် ၁၄ နှစ်အရွယ် ဒန်ယဲလ်ရဲ့စကားကို လူငယ်အတော်များများက သဘောတူကြတယ်။ စိတ်ကသိကအောက် ဖြစ်စေတာမှန်ပေမဲ့ အရေးကြီးတဲ့ ဒီအကြောင်းအရာကို သင့်ကလေးတွေနဲ့ ဘယ်လို ပြောဆိုနိုင်မလဲ။ *

ကလေးတွေဟာ လိင်အကြောင်းကို ငယ်ငယ်လေးကတည်းက စကြားနေရပြီ။ “နောက်ဆုံးသောနေ့ရက်များ” မှာ လူဆိုးတွေဟာ “ဆိုးသည်ထက်ဆိုးလာ” နေပြီဆိုတဲ့အချက်က ပိုပြီးတော့ စိတ်အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စရာပဲ။ (၂ တိမောသေ ၃:၁၊ ၁၃) ဝမ်းနည်းစရာက ကလေးအတော်များများဟာ လူကြီးတွေရဲ့ လိင်မတော်မတရား ပြုခြင်းကို ခံနေရတယ်။

ဒါကြောင့် သင့်ကလေးတွေ အရွယ်မရောက်ခင်ကတည်းက လိင်အကြောင်းကို စပြောပြဖို့ အရေးကြီးတယ်။ “ကလေးတွေ ဆယ်ကျော်သက်အရွယ် ရောက်လာတဲ့အထိ စောင့်နေမယ်ဆိုရင် အပျိုဖော်၊ လူပျိုဖော်ဝင်ချိန်မှာ ဖြစ်တတ်တဲ့ ရှက်စိတ်ကြောင့် ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောချင်ကြမှာ မဟုတ်ဘူး” လို့ ဂျာမနီနိုင်ငံက ရီနာတီအမည်ရှိ မိခင်တစ်ဦးက ဆိုတယ်။ အရေးကြီးတာက ကလေးတွေကို သူတို့အသက်အရွယ်အလိုက် သင့်တော်တဲ့အကြောင်းအရာကို ပြောပြဖို့ ဖြစ်တယ်။

အသက် ၂ နှစ်ကနေ ၅ နှစ်အရွယ် ကလေးတွေအတွက်–

လိင်အင်္ဂါတွေရဲ့ နာမည်ကို မှန်မှန်ကန်ကန် ခေါ်ဆိုတတ်ဖို့ သင်ပေးပါ။ ဘယ်သူ့ကိုမှ လိင်အင်္ဂါတွေ ကိုင်ခွင့်မပေးဖို့ သင်ပေးပါ။ “ကျွန်မသားကို သူ့အသက် သုံးနှစ်အရွယ်ကတည်းကစပြီး သင်ပေးတယ်။ ဆရာ၊ ဆရာမတွေ၊ ကလေးထိန်းတွေ၊ သူ့ထက်ကြီးတဲ့ ကလေးတွေက သားလေးကို မတော်မတရားပြုကျင့်နိုင်တယ်ဆိုတာ သိထားလို့ ကျွန်မ အရမ်းစိုးရိမ်မိတယ်။ တခြားသူတွေရဲ့ရန်ကို ဘယ်လို ကာကွယ်ရမလဲဆိုတာ သားလေး သိထားဖို့လိုတယ်” လို့ မက္ကဆီကိုနိုင်ငံက ဟူလီယာအမည်ရှိ မိခင်တစ်ဦးက ဆိုတယ်။

အသက် ၅ နှစ်မှ ၁၁ နှစ်အရွယ် ကလေးတွေအတွက်–

ဒီအသက်အရွယ်ရှိတဲ့ ကလေးတွေရဲ့ အသိပညာကို တဖြည်းဖြည်း တိုးမြှင့်ပေးဖို့ အခွင့်အရေးအဖြစ် ယူမှတ်ပါ။ “ကလေးနဲ့ စကားမပြောခင် သူဘာတွေ သိထားသလဲဆိုတာ သွေးတိုးစမ်းကြည့်ပါ။ သူ ဘာတွေ သိထားပြီးပြီလဲ၊ နောက်ထပ် သူသိချင်တာတွေ ရှိသေးသလားဆိုတာ အကဲခတ်ပါ။ ဒါပေမဲ့ အတင်းအကျပ်တော့ မလုပ်ပါနဲ့။ ကလေးနဲ့ မှန်မှန်စကားပြောမယ်ဆိုရင် သူ့ဘာသာသူ ပြောထွက်လာပါလိမ့်မယ်” ဆိုပြီး ပီတာဆိုတဲ့ ဖခင်တစ်ဦးက အကြံပြုတယ်။

အသက် ၁၂ နှစ်မှ ၁၆ နှစ်အရွယ် မြီးကောင်ပေါက်တွေအတွက်–

အခုအချိန်ဟာ လိင်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ ကာယပိုင်း၊ စိတ်လှုပ်ရှားမှုပိုင်း၊ ကိုယ်ကျင့်တရားပိုင်းမှာ သင့်ကလေးက တော်တော်လေး သိရှိထားပြီဆိုတာ သေချာအောင် လုပ်ရမယ့်အချိန် ဖြစ်တယ်။ “ကျွန်မရဲ့ကျောင်းက ယောက်ျားလေးတွေ၊ မိန်းကလေးတွေဟာ ကြုံရာလူနဲ့ အပျော်သဘော လိင်ဆက်ဆံဖူးသူတွေချည်းပဲ။ ကျမ်းစာစံနှုန်းအတိုင်း လိုက်လျှောက်တဲ့ ကျွန်မကတော့ ဒီအကြောင်းကို ကောင်းကောင်းသိထားဖို့လိုတယ်လို့ ကျွန်မထင်တယ်။ လိင်အကြောင်းပြောရမှာ ရှက်စရာကောင်းပေမဲ့ ကျွန်မအတွက်တော့ သိကိုသိထားရမှဖြစ်မယ်” လို့ အသက် ၁၅ နှစ်အရွယ် အန်းနာက ဆိုတယ်။ *

သတိပေးချက်– ဆယ်ကျော်သက်ကလေးတွေက မိမိတို့ မဟုတ်မဟတ် လုပ်နေတယ်လို့ မိဘတွေ အထင်ရောက်မှာ စိုးတဲ့အတွက် လိင်အကြောင်းမေးဖို့ တွန့်ဆုတ်တတ်ကြတယ်။ ကလေးတွေ ဒီလိုဖြစ်တတ်တယ်ဆိုတာကို စတီဗင်ဆိုတဲ့ ဖခင်တစ်ဦးက သဘောပေါက်တယ်။ “ကျွန်တော့်သားက လိင်အကြောင်းပြောဖို့ အင်တင်တင် ဖြစ်နေတယ်။  ဒါပေမဲ့ သားရဲ့အပြုအမူတွေကို ကျွန်တော်တို့ သံသယဖြစ်နေတယ်လို့ သူခံစားနေရတာကို နောက်မှ ကျွန်တော်တို့ သိလိုက်ရတယ်။ သားကို သံသယဖြစ်နေလို့ ဒီအကြောင်းတွေ ဆွေးနွေးတာ မဟုတ်ဘူး။ သားရဲ့ဝန်းကျင်က မကောင်းတဲ့သြဇာတွေကို တွန်းလှန်နိုင်အောင် အသိပညာပေးဖို့ ဆွေးနွေးတာပါလို့ သားနားလည်အောင် ရှင်းပြခဲ့ရတယ်” ဆိုပြီး စတီဗင်က ဆိုတယ်။

မိဘတွေအတွက် စိတ်ကသိကအောက်ဖြစ်စရာ အကောင်းဆုံးက သားသမီးတွေနဲ့ လိင်အကြောင်းပြောဆိုခြင်း ဖြစ်နိုင်တယ်။ ဒါပေမဲ့ ကြိုးစားရကျိုးနပ်မှာပါ။ ဒိုင်ယန်းအမည်ရှိ မိခင်တစ်ဦးက ဒီလိုပြောပြတယ်– “အချိန်ကြာလာတာနဲ့အမျှ ကလေးနဲ့ လိင်အကြောင်းပြောဆိုတာက စိတ်ကသိကအောက် ဖြစ်စရာမဟုတ်တော့ဘဲ ကိုယ့်ကလေးနဲ့ ပိုပြီးတော့တောင် ရင်းနှီးလာစေနိုင်တယ်။” အဲဒါကို စတီဗင်ကလည်း သဘောတူတဲ့အနေနဲ့ ဒီလိုပြောတယ်– “မိသားစုထဲမှာ ဘာအကြောင်းပဲဖြစ်ဖြစ် ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောဆိုတဲ့ အလေ့အကျင့်ရှိမယ်ဆိုရင် လိင်အကြောင်းလိုမျိုး စိတ်ကသိကအောက်ဖြစ်စရာ အကြောင်းတွေကို ဆွေးနွေးပြောဆိုဖို့ ပိုပြီးလွယ်ကူလာမယ်။ စိတ်ကသိကအောက်တော့ ဖြစ်ဦးမှာပဲ။ ဒါပေမဲ့ ကျမ်းစာစံနှုန်းတွေကို လိုက်လျှောက်တဲ့ ခရစ်ယာန်မိသားစုအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်ချက်ကတော့ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောဆိုခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။”