Skip to content

Skip to table of contents

Amubandike Abana Banu Kujatikizya Makani Aakoonana

Amubandike Abana Banu Kujatikizya Makani Aakoonana

Nzila Zikonzya Kupa Mukwasyi Kukkomana

Amubandike Abana Banu Kujatikizya Makani Aakoonana

Alicia, * mukubusi, waamba kuti: “Zimwi ziindi inga ndiyanda kuzyiba makani amwi kujatikizya koonana, pele ndilayoowa kubabuzya bazyali bangu, ambweni inga bayeeya kuti kuli zyintu zibi nzyondicita.”

Banyina Alicia, ba Inez baamba kuti: “Ndilayanda kuti twakkala ansi amwanaangu kuti tubandike makani aakoonana, pele ujisi bubi azyintu zimbi. Cindikatazya, nkujana ciindi cakuti tubandike.”

MAZUBA aano, makani aakoonana alimwi azifwanikiso zilajanika koonse—mucipeku-peku, mumabbasikopo alimwi amukwaambilizya kwamu zipepa. Cilibonya kuti bazyali abana balikke mbabacicibona kuti cilatondwa kubandika makani aakoonana. Mukubusi uujisi zyina lya Michael wakucisi ca Canada wakaamba kuti: “Kwaambila bazyali makani aakoonana cilayoosya alimwi cuusisya nsoni. Ncuuba-uba kwaambila mweenzinyoko.”

Ziindi zinji, bazyali abalo bali buyo mbuli bana babo ikutayanda kubandika makani aakoonana. Ba Debra W. Haffner, bahaazibwene mubusilisi, mubbuku lyabo lyakuti Beyond the Big Talk bakaamba kuti: “Bazyali banji bakandaambila kuti mwanaabo bakamuulila bbuku lyaamba makani aakoonana naa kukubuka, akumusiila muŋanda mwaona alimwi tiibakaabandika limbi makani aaya.” Ba Haffner baambila bana kuti: “Tulayanda kuti muzyibe mboubede mubili wanu alimwi amakani aakoonana; pele tatuyandi buyo kubandika andinywe makani aaya.”

Ikuti muli bazyali, tamweelede kuyeeya boobu. Masimpe kuti cilakatazya kubandike abana banu makani aakoonana. Amubone twaambo totatwe kujatikizya makani aaya:

1. Bupanduluzi bwa bbala lyakoonana bwacinca. James uujisi myaka yakuzyalwa iili 20 wakaamba kuti: “Bupanduluzi bwa bbala lyakoonana bwacinca—talicaambi koonana kwamukaintu amwaalumi. Aano mazuba kuli kubikka cinswe caumwi kumulomo, kumatako, kwaambaula zyakoonana a Intaneti—akulemba tugwalo twaamba makani aakoonana aluwaile.”

2. Bana banu balakonzya kumvwa makani aakubeja kujatikizya koonana nobacili baniini. Umwi mutumbu uujisi zyina lyakuti Sheila, wakaamba kuti: “Balakonzya kumvwa makani aakoonana mbobatalika buyo cikolo, alimwi tabakoozyiba zyintu nzyomuyanda kuti bazyibe.”

3. Bana banu balijisi mibuzyo kujatikizya koonana pele tabakonzyi kutalisya mubandi andinywe. Ana uukkala kucisi ca Brazil alimwi uujisi myaka iili 15 wakaamba kuti: “Kwaamba masimpe, tandizyi mbondikonzya kutalika kubandika makani aakoonana abazyali bangu.”

Mubwini, kubandika abana banu kujatikizya makani aakoonana mukuli ngwamupede Leza nobazyali. (Baefeso 6:4) Masimpe cilakonzya kumujazya nsoni, nywebo abana banu. Pele bana banji balazumina ncakaamba Danielle uujisi myaka iili 14 kuti, “Tuyanda kwiiya makani aakoonana kubazyali besu—ikutali kuyiisyigwa abayi naa kupulogilamu yaacipeku-peku.” Aboobo, mbuti mbomukonzya kubandika abana banu makani aaya ajazya nsoni pele aayandika? *

Kweelana Aciimo Cabo

Bana balatalika kumvwa makani aakoonana nobacili baniini, ccita kuti kabatajisi balongwe. Acimbi cipa kunyongana ncakuti “kumazuba aakumamanino,” bantu babyaabi babija “akubijila limwi.” (2 Timoteyo 3:1, 13) Cuusisya ncakuti, bana banji batundululwa abapati caboola mumakani aakoonana.

Aboobo cilayandika kuti mwatalika kubayiisya bana banu nobacili baniini. Mutumbu umwi wazyina lya Renate uukkala kucisi ca Germany wakaamba kuti: “Ikuti mwalindila mane bakubuka, ambweni banoofwa nsoni kwaambaula akaambo kakuti bakubuka.” Nzila iigwasya nkubaambila bana kweelana aciimo cabo.

Bana baunka kucikolo cabana baniini: Mweelede kubayiisya mazyina azyizo zyamubili alimwi akukankaizya kuti taakwe weelede kuzijata zizyo zyabo. Mutumbu wazyina lyakuti Julia wakucisi ca Mexico wakaamba kuti: “Ndakatalika kumuyiisya mwanaangu musankwa naakali amyaka yotatwe. Ikuzyiba kuti bamayi, babelesi babo naa bana bapati balakonzya kumucisa cakali kundilibilisya kapati. Wakeelede kuzyiba mbwakeelede kulikwabilila kubantu mbatazyi.”

AMUSOLE NZILA EEYI: Amumuyiisye mwanaanu kuti kaamba cakusinizya naa muntu uyanda kusobanya zizyo zyakwe. Mucikozyanyo, inga mwamuyiisya mwanaanu kwaamba kuti: “Kondileka! Ndilakwaamba!” Amumwaambile mwanaanu kuti kwaamba cacitika cilayandika nokuba kuti muntu ooyo wamusyomezya zipego naa kumukonga kuti ulamuuma aamba. *

Bana bali mugiledi 1-7: Amubelesye myaka eeyi kuyungizya luzyibo ndwajisi mwanaanu. Umwi muzyali uujisi zyina lyakuti Peter, wakaamba kuti: “Nomutana bandika, amuzyibile limwi zyintu nzyazyi alimwi naa inga wayanda kuzyiba zinji. Mutamusungilizyi kwaamba. Ikuti kamubandika lyoonse amwanaanu, tacikonzyi kumuyumina kubandika anguwe aciindi eeci.”

AMUSOLE NZILA EEYI: Kamubandika kwaciindi cisyoonto lyoonse, ikutali kubandika zinji aciindi comwe. (Dt. 6:6-9) Mwacita boobu, tacikabalemyi bana banu. Kuyungizya waawo, mbobayaabukomena, munoobaambila ziyandika kweelana aciimo cabo.

Bakubusi: Eeci nceciindi cakubona kuti mwanaanu ulizyi zyoonse nzyayelede kuzyiba kujatikizya mubili wakwe, mbwalimvwa alimwi amakani akoonana. Ana uujisi myaka iili 15, iwaambwa kale wakaamba kuti: “Bana basankwa abasimbi acikolo cesu bakatalika kale koonana. Ndiyeeya kuti mbondili Munakristo, ndeelede kuzyiba zyoonse kujatikizya makani aakoonana. Nokuba kuti makani aakoonana ajazya nsoni kubandika, ndeelede kwaazyiba.” *

Kucenjezya: Bakubusi balakonzya kuyoowa kubabuzya bazyali babo akaambo kakuti bayoowa kubayeeyela kuti tabalilemeki. Eeco ncaakajana muzyali umwi wazyina lyakuti Steven. Wakaamba kuti: “Mwaneesu musankwa tanaakali kuyanda kubandika makani aakoonana. Pele twakazoojana kuti wakali kuyeeya kuti twakali kumuyeeyela kuti talilemeki. Twakamwaambila kuti twakali kubandika makani aaya akaambo kakuti twakali kuyanda buyo kuzyiba naa wakalizyi zyoonse nzyaakeelede kuzyiba kutegwa atayungwi kutali kuti kuli ncotwakali kumuyeeyela.”

AMUSOLE NZILA EEYI: Muciindi cakumubuzya mibuzyo iigaminide kujatikizya makani aakoonana, amumubuzye mbobaabona basicikolonyina makani aaya. Mucikozyanyo, mulakonzya kwaamba kuti: “Bantu banji mazuba aano bayeeya kuti kubikka cinswe camusankwa kumulomo takuli koonana. Sena oobo mbobalimvwa basicikolonyoko?” Mibuzyo iili boobu ilakonzya kupa kuti mwanaanu aambe cakulikwaya mbwalimvwa naa mbwakazyi kaambo.

Mbomukonzya Kuzwidilila.

Mubwini, kubandika abana banu kujatikizya makani aakoonana cilakonzya kumujazya nsoni. Pele cilayandika. Mutumbu wazyina lyakuti Diane wakaamba kuti: “Mukuya kwaciindi, cilakonzya kuuba-uba kubandika amwanaanu makani aakoonana alimwi cilakonzya kuyumya cilongwe canu.” Ba Steven, baambwa kale abalo balazumina. Bakaamba kuti: “Cilakonzya kuuba-uba kubandika makani aakoonana ikuti lyoonse kamubandika cakulikwaya kujatikizya makani aali woonse aboola mumukwasyi” alimwi bakati: “Zimwi ziindi mulakonzya kuti kamuyoowa, pele kubandika kulayandika mumukwasyi uuli kabotu wa Bunakristo.”

[Bupanduluzi buyungizidwe]

^ munc. 3 Mazyina mucibalo eeci acincwa.

^ munc. 11 Cibalo eeci cilaamba mbociyandika kubandika abana banu makani aakoonana. Cibalo ciyooboola kumbele ciyoobandika mbomukonzya kubayiisya bukkale bubotu nomubandika ambabo.

^ munc. 16 Kuzwa mubbuku lya Amwiiye Ku Mwiiyi Mupati apeeji 171, lyakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova.

^ munc. 19 Amubandike makani aakoonana abana banu bakubusi kwiinda mukubelesya bbuku lyakuti Mayankho a Zimene Achinyamata Amafunsa, Buku Lachiwiri, lyakamwaigwa a Bakamboni ba Jehova, zibalo 1-5, 28, 29 alimwi a 33.

[Kabbokesi/Cifwanikiso icili apeeji 14]

AMULIBUZYE . . .

Amubale nzyobakaamba bakubusi kuzwa muzisi ziindene-indene, mpoonya mulibuzye mibuzyo iiccilila.

• “Bazyali bangu bandaambila kuti kandibala zibalo zyaamba makani aakoonana ndamana kandibabuzya kuti kakuli mibuzyo njondijisi. Pele ndilombozya kuti nobali kubandika zinji andime kujatikizya makani aaya.”—Ana, waku Brazil.

Ino muyeeya kuti nkaambo nzi ncocitali kabotu kumupa buyo mabbuku mwanaanu kutegwa alibalile kujatikizya makani aakoonana?

• “Ndizyi makani manji aatali kabotu kujatikizya koonana—makani ngondiyeeya kuti bataata tabaazyi. Balakonzya kugambwa kuti ndabaambila.”—Ken, waku Canada.

Ino ncinzi cimupa kuyoowa mwanaanu kubandika andinywe makani aamujatikizya?

• “Nindakaba anguzu zyakubabuzya bazyali bangu mubuzyo uujatikizya koonana, tiibakaingula kabotu, bakandibuzya kuti, ‘Ino ncinzi cakupa kubuzya makani aayo? Sena kuli cacitika?’”—Masami, waku Japan.

Ikuti mwanaanu wamubuzya mubuzyo uujatikizya koonana, mbuti bwiinguzi bwanu mbobukonzya kupa kuti aciindi ciboola akabuzye naa akacilekelelimwi kubuzya?

• “Cilakonzya kundigwasya ikuti bazyali bangu bandaambila kuti nibakali mbuli ndime, bakali kubuzya mibuzyo njondibuzya alimwi cili buyo kabotu kuti kandibuzya andime.”—Lisette, waku France.

Mbuti mbomukonzya kupa kuti mwanaanu aliibe kubandika andinywe makani aakoonana?

• “Bamaama bakali kundibuzya mibuzyo iijatikizya koonana—pele mujwi lili kabotu. Ndiyeeya kuti eeci cilayandika kutegwa mwana atanoolimvwi mbuli kuti bamupa mulandu.”—Gerald, waku France.

Ino mwaambaula buti nomubandika amwanaanu kujatikizya koonana? Sena mweelede kucinca mbomubandika?