Tastakyaw nema xlitlawatkan familias

La nakalitachuwinana minkamanan talakgxtumit

Chatum tsumat tiku wanikan Alicia * wan: «Min kilhtamaku wi tuku kkatsiputun xlakata talakgxtumit, pero ni kkakgalhskin kinatlatni xlakata ni klakaskin nitlan nalakpuwankgo».

Xtse uma tsumat nema wanikan Inés, wan: «Tlan xaklimakgkatsilh komo xaklitachuwinalh kintsumat xlakata talakgxtumit, pero nila ktachuwinan. Putum kilhtamaku wi tuku tlawama».

LAKALHUWA nialh limaxanankgo akxni lichuwinankgo talakgxtumit. Talichuwinan ktelevisión, kcine, krevistas chu asta kkapsnat nema kamawakakan xlakata nalistanankan. Pero kajwatiya kfamilia limaxanankgo nalichuwinankgo talakgxtumit. «Klakaskinaw pi kinatlatnikan xkatsikgolh pi lu klimaxananaw akxni kkatalichuwinanaw talakgxtumit. Tlakg nituwa kkgalhskinaw chatum amigo», wan chatum kgawasa xalak Canadá nema wanikan Michael.

Natlatni na limaxanankgo akxni katachuwinankgo xkamanan xlakata talakgxtumit. Debra W. Haffner, tiku stakyawanan xlakata talakgxtumit chu tiku tlawalh maktum libro nema lichuwinan uma tema wan: «Lhuwa natlatni wankgo pi akxni chalh kilhtamaku akxni xlitachuwinalh, kajwatiya kamakgxtakgnikgolh xcuarto xkgawasa maktum libro nema lichuwinan talakgxtumit chu pi kstakmakgolha» (Beyond the Big Talk). Uma puskat wan pi wa uma tuku kawaniputunkgo xkamanan: «Klakaskinaw pi nakatsiya xlakata talakgxtumit chu la natalakgpali mi makni, pero akinin ni kkatalichuwinanputunan xlakata uma».

Pero natlatni tiku makgantaxtikgo tuku kaliyawakanit katsikgo pi xlitachuwinatkan xkamanan xlakata talakgxtumit. Chu pulaktutu tuku xlakata chuna xlitlawatkan:

1. Talakgxtumit talakgpalinit. Chatum kgawasa tiku kgalhi 20 kata chu wanikan James wan: «La uku ni kajwatiya anan talakgxtumit nema kgalhikgo chatum puskat chu chixku tiku tamakgaxtokgkgonit. La uku limaklakaskinkgo xkilhni achatum o kxtan xlakata nalatatalakgxtumikgo... ¡asta limaklakaskinkgo Internet o celular xlakata natlawakgo talakgxtumit!» *

2. Kamanan tsukukgo kgaxmatkgo tuku ni xaxlikana xlakata talakgxtumit akxni laktsinajku. Chatum tse nema wanikan Sandra wan: «Akxni tsukukgo ankgo kʼescuela tsukukgo kgaxmatkgo xlakata talakgxtumit, chu uma tlawa pi ni nakatsikgo tuku xaxlikana xlakata talakgxtumit».

 3. Kamanan katsiputunkgo xlakata talakgxtumit pero ni kgalhskininamputunkgo. «Akit ni kkatsi la naktsuku katalichuwinan kinatlatni xlakata talakgxtumit» wan Ana chatum tsumat xalak Brasil nema kgalhi 15 kata.

Dios kaliyawanit natlatni nakakuentajtlawakgo xkamanan, chu uma na kilhchanima na nakalitachuwinankgo xlakata talakgxtumit (Efesios 6:4). Xlikana pi xanatlatni chu kamanan limaxanankgo akxni lichuwinankgo talakgxtumit. Pero Daniela tiku kgalhi 14 kata wan tuku xlakata chuna xlitatlawat: «Akinin kamanan klakpuwanaw pi tlakg tlan kinatlatnikan nakinkalitachuwinankgoyan xlakata talakgxtumit, chu ni wa makgalhtawakgananin o televisión». Wa xlakata, ¿tuku natlawakgo natlatni xlakata tlan nakatalichuwinankgo xkamanan uma tema nema lu tuwa lichuwinankan? *

Nakamasiyanikan chuna la tlan naʼakgatekgskgo

Xlakata laktsu kamanan akxilhkgo tuku lama kkakilhtamaku, na kgaxmatkgo pi lichuwinankan talakgxtumit akxni laktsinajku. Chu nachuna xlakata «xaʼawatiya kilhtamaku» lamaw, latamanin tiku lixkajni likatsikgo «tlakg nitlan likatsimakgolh» (2 Timoteo 3:1, 13, NM). Wa xlakata lhuwa latamanin tiku lixkajni likatsikgo kalikgamanankgo laktsukaman.

Wa xlakata lu xlakaskinka pi natlatni natsukukgo kalitachuwinankgo xlakata talakgxtumit akxni laktsinajku. Chatum tse xalak Alemania nema wanikan Renate wan: «Komo asta akxni laklankata nawankgo nakatalichuwinamputunaw, max alistalh xlakata laklankata nialh nakinkakgalhskinkgoyan». Wa xlakata, ¿tuku tlan natlawayaw? Tsinu tsinu nakalitachuwinanaw xlakata talakgxtumit.

Akxni laktsinajku: Akxni nina ankgo kʼescuela, xlikatsinit la kamapakuwikan tuku xlikgawasa o xlitsumat chu niti nakaxamani. «Kinkgawasa ktsukulh kmasini xlakata uma tema akxni kajku akgtutu kata xkgalhi. Xaklilakgaputsa pi wi tuku max nitlan xtlawanikgolh makgalhtawakgananin, tiku xkuentajtlawa o tanu kgawasa tiku tlakg lankata. Xlikatsinit tuku natlawa xlakata nitu natlawanikan», chuna wan Julia, xalak México.

WA UMA TUKU TLAN XTLAWATIT: Laktsu kamanan xlikatsinitkan nasitsikgo chu ni namastakgo talakaskin wi tiku nakaxamaniputun xlikgawasa o xlitsumat. Tlan nakamasiniyaw nawankgo: «¡Ni kakixama! ¡Nakwani kintse!». Kakawani pi nawankgo tuku nakatlawanikan, maski nakawanikan pi komo nawankgo wi tuku nitlan nakatlawanikan o nakawanikan pi nitu kawankgolh chu wi tuku nakamaskiwikan. *

Akxni ankgoya kprimaria: Kakalitachuwinanti xlakata talakgxtumit. Chatum tlat nema wanikan Peter wan: «Pulana kaʼakxilhti tuku katsikgoya xlakata talakgxtumit chu komo tlakg katsiputunkgo. Komo ni lichuwinamputunkgo, nialh kakakgalhskinti. Tlakg tlan kalimaxtu kilhtamaku xlakata nakatakgalhchuwinana minkamanan chu naʼakxilha pi xsakstukan natsukukgo lichuwinankgo».

WA UMA TUKU TLAN XTLAWATIT: Tlakg tlan maski ni makgas nakatalichuwinana nixawa lhuwa tuku nakatalichuwinana chu nialh nakgaxmatputunkgo (Deuteronomio 6:6-9). Chuna tlan nakatalichuwinana xlakata talakgxtumit chuna la naʼakgatekgstilhakgo.

Akxni tlakg stakkgonita: Kaʼakxilhti komo minkamanan akgatekgskgo pi natalakgpali xmaknikan, xtalakapastaknikan chu la xlilinatkan xlatamatkan. Ana tiku kajku kgalhi 15 kata nema lichuwinawa wan: «Kʼescuela niku kan, lhuwa tiku tlawakgo talakgxtumit. Maski ni klichuwinamputun talakgxtumit, kilikatsinit xlakata uma tema xlakata ni naktlawa tuku nitlan xlakata akit kstalanina Cristo». *

Akgtum tastakyaw: Max kgawasa ni nalichuwinamputun xlakata talakgxtumit xlakata max lakpuwan pi xnatlatni nitlan nalakpuwananikgo.  «Kinkgawasakan ni xlichuwinamputun xlakata talakgxtumit. Alistalh katsiw tuku xlakata ni xlichuwinamputun: xlakpuwan pi xaklakpuwanaw pi xtlawama tuku nitlan. Tunkun kwaniw pi ni xaklakpuwamaw pi wi tiku xtatalakgxtumima. Kaj xakkatsiputunaw komo xkatsiya tuku natlawa komo wi tiku xmatlawiputulh tuku nitlan.» Chuna wan chatum tlat tiku wanikan Gerardo.

WA UMA TUKU TLAN XTLAWATIT: Ni tunkun kakakgalhskinti minkamanankan tuku lakpuwankgo xlakata akgtum tema, wata kakakgalhskinti tuku lakpuwankgo tiku kataʼankgo kʼescuela. Max tlan nakawaniya: «Lhuwa latamanin lakpuwankgo pi tiku limaklakaskinkgo xkilhnikan xlakata nakgalhikgo talakgxtumit nitu wamputun? ¿Nachuna lakpuwankgo mincompañeros?» Akxni chuna natlawaya, max nawankgo tuku lakpuwankgo.

Maski limaxana lu nakamakgtaya

Lhuwa natlatni akxilhkgo pi tuku tlakg tuwa wa nakalitachuwinankgo xkamanankan xlakata talakgxtumit. Pero alistalh lu tlan kitaxtu. Chuna la wan Diana: «Alistalh nialh limaxanankan, chu uma takgalhchuwin tlawa pi tlakg tlan nakatalalipina minkamanan». Gerardo tiku lichuwinawa nachuna lakpuwan, xla wan: «Komo familia lismani lakatitum katuwa tuku nalichuwinan, chuna la natitaxtutilha kilhtamaku tlakg nituwa nalichuwinankgo tuku limaxana la xlakata talakgxtumit». Chu na wan: «Xlikana pi limaxanankan, pero akxni lakatitum chuwinanaw makgtayanan pi familias tiku stalanikgo Cristo tlan natawilakgo».

[Notas nema wilakgo kpágina]

[Epígrafe xla página 30]

TAKGALHSKININ NEMA NALILAKPUWANAW

Uku naʼakxilhaw tuku wankgo makgapitsi kamanan tiku tanu tanu niku xalanin. Anta niku kgalhsputa tuku wankgo wi akgtum takgalhskinin nema tlan nalilakapastakkan.

• «Kinatlatni kiwanikgo kaklikgalhtawakgalh xlakata talakgxtumit chu komo wi tuku ni nakakgatekgsa o ni nakmakgachakgxi tlan nakkakgalhskin. Pero tlakg tlan xakmakgkatsilh komo kinatlatni xkiwanikgolh xlakata uma.» (Ana, xalak Brasil.)

¿Tuku xlakata ni kajwatiya nakamaxkikan kamanan libros o revistas nema lichuwinan talakgxtumit?

• «Lhuwa tuku kkgaxmatnit xlakata talakgxtumit nema max kintlat nipara tsinu katsi. Komo xakwanilh lu xlipekualh.» (Ken, xalak Canadá.)

¿Tuku xlakata max minkamanan ni nakgalhskinputunkgoyan xlakata talakgxtumit?

• «Akxni klakpuwa pi nakkakgalhskin kinatlatni xlakata talakgxtumit, lhuwa takgalhskinin tsukukgolh kintlawanikgo: “¿Tuku xlakata kgalhskininana? ¿Tuku tlawanita?”.» (Masami, xalak Japón.)

Komo minkamanan nakgalhskinkgoyan xlakata talakgxtumit, ¿la nakakgalhtiyatit xlakata nakgalhskimparakgoyan?

• «Lu tlan xakmakgkatsilh komo kinatlatni xkiwanikgolh pi lu tlan pi kkgalhskininan xlakata nachuna xkgalhskininankgo akxni kstakmakgolhku.» (Lisette, xalak Francia.)

¿La natlawayatit xlakata minkamanan ni namaxanankgo akxni nakatalichuwinankgoyan talakgxtumit?

• «Akxni xaktlawani takgalhskinin kintse xlakata talakgxtumit nikxni xkiliwani. Klakpuwan pi chuna xlitatlawat xlakata ni naklakpuwanaw pi nitlan kgalhskininanaw.» (Gerald, xalak Francia.)

¿La natakgaxmata akxni nakatalichuwinana minkamanan? ¿Pi tlakg tlan ni nakakilhniya?