Rogon Ni Ngeb E Felfelan’ Nga Lan E Tabinaw

Mu Weliy ngak e Bitir Rom Murung’agen e Par ko Pumoon nge Ppin

Alicia * nreb e fel’ yangaren ni 17 e duw rok e gaar: “Yu ngiyal’ e gu baadag ni nggu nang murung’agen e par ko pumoon nge ppin, machane faan gu ra lemnag ni nggu fith e gallabthir rog ma sana yow ra lemnag ni bay ban’en nib kireb ni gu be rin’.”

Inez ni chitiningin Alicia e gaar: “Gu baadag ni nggu parew fakag nga but’ nggu weliyew murung’agen e par ko pumoon nge ppin, machane ba mo’maw’, ya boor pa’ nga puluwon. Ma kub mo’maw’ ni nggu pirieg e ngiyal’ ni nggu non ngak.”

NGIYAL’ n’ey e ke gubin yang ni yima dag yaan e ngongol ndarngal riy, ni bod u TV, nge kachido ma ku yima tay yaan ko yungi n’en nra guy e girdi’ riy. Ke mus nu lan e tabinaw e danir ma weliy riy. Reb e pagal ni Michael fithingan nu Canada e gaar: “Gu be athapeg ni gomanga nang e gallabthir rog feni rib gel e tamra’ riy ni nggu weliy ngorow murung’agen e par ko pumoon nge ppin. Ma kub mom rog ni nggu weliy ngak reb e fager.”

Yu ngiyal’ e kub mo’maw’ rok e gallabthir ni ngar weliyed e re n’ey ko bitir rorad. I weliy Debra W. Haffner u ba ken e babyor rok ni gaar: “Boor e gallabthir ni ka rogned ngog ni kar chuw’iyed e babyor ni murung’agen e par ko pumoon nge ppin nge rogon ni ma thil rarogon fithik’ i dowey, ma kar ted nga lan e singgil ko bitir rorad ya nge dabkur weliyed bayay.” I yog Haffner ni n’en ni be yog e pi gallabthir ko bitir rorad e: “Gamad baadag ni ngam nanged rarogon fithik’ i dowmed nge rogon e par ko pumoon nge ppin, machane dubmad ni nggu weliyed murung’agen ngomed.”​—Beyond the Big Talk.

Faanra gur reb e gallabthir mab t’uf ni ngam thilyeg rarogon e lem rom. Riyul’ nib ga’ fan ni ngam weliyew e bitir rom murung’agen e par ko pumoon nge ppin ni goo gimew. Mu lemnag dalip ban’en:

1. Ke thil rarogon e par ko pumoon nge ppin. I yog James ni 20 e duw rok ni gaar: “Dakir ma lemnag e girdi’ ni par ko pumoon nge ppin e kemus ni fan ko piin mabgol. Ngiyal’ ney e yibe fanay l’uguney, nge chigiyey, ko par ko pumoon nge ppin ma yibe emailnag e thin nge yaan e ngongol ni puwlag u Internet, ma ku yima fanay e cellphone ngaun textnag yaan e par ko pumoon nge ppin riy.”

2. Bitir rom e ba mudugil ni yad ra rung’ag boch ban’en nde puluw u murung’agen e par ko pumoon nge ppin u nap’an ni ka yad bbitir. I gaar reb e matin ni Sheila fithingan, “Yad ra rung’ag murung’agen e par ko pumoon nge ppin u nap’an ni yad ra tabab ko skul, machane dab  ra nanged e n’en ni baadag e gallabthir rorad ni ngar nanged.”

3. Bay e deer ko bitir rom u murung’agen e par ko pumoon nge ppin machane dubrad ni yad e som’on ni ngar tababgad i weliy. Ana ni 15 e duw rok nu Brazil e gaar: “Riyul’ ndawor gu nang rogon ni nggu tabab i weliy ngak e gallabthir rog murung’agen e par ko pumoon nge ppin.”

Riyul’, nib milfan ko gallabthir ni ngar nonow ko bitir rorow ya aram bang ko maruwel rorow ni ke pi’ Got. (Efesus 6:4) Riyul’ ni de mom ni ngan rin’ e re n’ey. Machane ra yib angin ya gaar Danielle ni 14 e duw rok, “Boor e fel’ yangaren ni baadag ni nge fil ban’en rok e gallabthir ko bin ni ngar filed rok e sensey, ara ngaur yaliyed u TV.” Ere uw rogon ni ngam weliy ngak e bitir rom e re n’ey nib ga’ fan, nib mo’maw’ ni ngan weliy?  *

Be Yan u Rogon Yangarrad

Ra kab bitir be’ ma ke rung’ag murung’agen e par ko pumoon nge ppin, ni bochan e pi n’en ni yad ma guy, nge pi n’en ni yad ma rung’ag, nge piin ni yad ma chag. Bochan ni gad bay ko “tin tomuren e rran” ma girdi’ ni kireb e “bayi gel farad kireb.” (2 Timothy 3:1, 13) Rib gel e kireban’ riy ya boor e bitir ni ke rin’ boch e piilal e kireb ngorad.

Ere rib ga’ fan ni ngam tabab i skulnag e bitir rom u nap’an ni kab bitir. I yog reb e matin nu Germany ni Renate fithingan ni gaar: “Faan ga ra son ni nge taw ko ngiyal’ ni ke fel’ yangarrad, ma aram e kar dabuyed ni ngan weliy ngorad murung’agen e par ko pumoon nge ppin, ya bochan rarogon fithik’ i dowrad ni ke thil.” N’en nib ga’ fan e ngan weliy ko bitir boch ban’en nib m’ag ko duw rorad.

Piin dawor ra uned nga skul: Ngan fil ko bitir fithingan yu yang u dowey nib ga’ fan ni dab un yan ngay. Reb e matin nu Mexico ni Julia fithingan e gaar: “Nap’an ni ke gaman 3 e duw rok e bitir rog mu gu tabab i skulnag, ya gu manang ni sensey, nge en ni ma par bitir, nge bitir ni ke ilal e rayog ni ngar rin’ed boch ban’en ngak, ma re n’ey e ra i magafan’ug ngay. Ere ba t’uf ni nge nang rogon ni nge ayuweg ir rok boch e girdi’.”

MU GAY ROGON E RE N’EY: Mu fil ngak e bitir rom ni bay yu yang u dow ni dabi math be’ ngay. Bod rogon ni ngam fil ngak ni nge gaar: “Gu ra yog nem!” Mu guy rogon ni nge pagan’ e bitir rom ni dariy e kireb riy ni faanra yog ni ke rin’ be’ ban’en ngak nib kireb, yugu aram rogon ni ra micheg be’ ngak ni ran pi’ e tow’ath ngak fa ni gafgownag.

Piin ni kafin ra uned nga skul: Tiney e duw e rayog ni kum puthuy boch ban’en ko tin ni yad manang. Reb e matam ni Peter fithingan e gaar: “U m’on ni ngam non ngorad ma ngam guy ko mang e kar nanged nge tin yad baadag ni ngkur nanged, ma dab ni towasariyrad. Rayog ni nge fel’ e numon u thilmed ni faanra boor e tayim ni ga ma tay ni fan ngorad.”

MU GAY ROGON E RE N’EY: Dab mu weliy boor ban’en ngorad u taa ba ngiyal’. (Deuteronomy 6:6-9) Ga ra rin’ ni aray rogon ma dabi chalban e bitir rom, ma nap’an ni yad ra ilal ma kar nanged e tin nib fel’ ni ngar rin’ed.

Piin ni ke fel’ yangaren: Ereray e ngiyal’ ni ga ra guy ni ke nang e bitir rom rarogon fithik’ i dow, nge tafinay rok, nge yalen e par ko pumoon nge ppin. I yog Ana ni ragag nge lal e duw rok ni gaar: “Pagal nge rugod u skul rog e yad ma par ndaki mutrug.” Miki gaar: “Bochan ni gag reb e Kristiano ma ba t’uf ni nge yog e tamilangan’ ngog u murung’agen e re n’ey. Yugu aram rogon nib gel e tamra’ riy ni ngan weliy murung’agen e par ko pumoon nge ppin, machane ba t’uf ni nggu nang.”

Ngan kol ayuw: Pi fel’ yangaren e dakurur fithed e deer ni bochan e yad be rus nri lemnag e gallabthir rorad ni bay ban’en ni yad be rin’ nib kireb. Aram e n’en ni pirieg Steven nreb e matam me yog ni gaar: “Reb e pagal ni fakmow e ke mo’maw’ rok ni nge weliy murung’agen e par ko pumoon nge ppin, ma de n’uw nap’an ma gamow  nang ni be lemnag ni gamow be sananag ni bay ban’en ni be rin’. Kug weliyew ngak nib tamilang ni gathi gamow be lemnag ni bay ban’en ni be rin’, ya gamow baadag ni nap’an nra buch ban’en ma manang rogon ni nge pilo’ riy.”

MU GAY ROGON E RE N’EY: Rayog ni ngam fith e bitir rom rogon ni ma lemnag e piin ni yad nga skul u murung’agen e par ko pumoon nge ppin ko bin ni ir e ngam fith laniyan’. Bod ni nge lungum: “Boor e girdi’ e ngiyal’ n’ey ni yad ma lemnag nra ngan fanay l’uguney ma gathi aram e par ko pumoon nge ppin. Gur, aram rogon ni ma lemnag e piin ni gimed nga skul?” Ya ra um fith ni aram rogon ma dabisiy ni ra weliy rogon laniyan’.

Ngan Athamgil Ndab Kun Tamra’

Riyul’ ni numon u thilin e gallabthir nge bitir u murung’agen e par ko pumoon nge ppin e reb e ban’en ni rib mo’maw’, machane ra yib angin e athamgil ni yibe tay. I yog reb e matin ni Diane fithingan ni gaar: “Ra munmun, ma ra mom i weliy rogon e par ko pumoon nge ppin, ma ra chugur e tha’ u thilmew e bitir rom.” Steven, ni faan kad weliyed murung’agen kafram, e ba m’agan’ ko re n’ey e ki gaar: “Ra mom rogon i weliy murung’agen e par ko pumoon nge ppin ni faanra ba pufpuf e thin u thiliy,” miki gaar: “Ba mo’maw’ e re n’ey, machane rib ga’ fan e numon ni ma tay e tabinaw ni Kristiano u taabang.”

[Footnote]

[Kahol ko page 20]

AM FITHEM . . .

Am beeg boch ban’en ni ke weliy e piin fel’ yangaren u ga’ngin yang u fayleng, mag fithem ko uw rogon u wan’um e pi deer nem.

• I yog Ana nu Brazil ni gaar: “Ma yog e gallabthir rog ni ngaug beeg boch e babyor ni be weliy murung’agen e par ko pumoon nge ppin, ma faanra bay e deer rog, mu gu fithrow. Machane gu be athapeg ni yow e ngar weliyew murung’agen ngog.”

Mang nib ga’ fan ni gathi kemus ni ngam pi’ boch e babyor ko bitir rom ni nge beeg?

• Ken ni 18 e duw rok nu Canada e gaar: “Ri gu manang boor ban’en nde yalen ni murung’agen e par ko pumoon nge ppin ni yibe rin’, ni gu be lemnag ni de nang e chitamag murung’agen. Sana ra gin ngay ni nggu fith murung’agen ngak.”

Mang fan ni be magar e bitir rom ni nge weliy e n’en ni bay u laniyan’?

• Masami ni 19 e duw rok nu Sapan e gaar: “Nap’an ni gu athamgil ni nggu fith e gallabthir rog u murung’agen e par ko pumoon nge ppin, mi yow fith ni lungurow, ‘Mang fan ni ga be fith? Ke buch ban’en?’”

Nap’an ni ra fithem e bitir rom u murung’agen e par ko pumoon nge ppin, ma mang e ga ra rin’ me mom ngak ni nge weliy laniyan’, ma mang e ga ra rin’ ma ra mo’maw’?

• Lisette ni 19 e duw rok nu France e gaar: “Faanra pi’ e gallabthir rog e pagan’ ngog ni nga rognew ngog ni ku yow ma fith boch ban’en u nap’an ni yow bay ko biney e yangar, ere ku rayog ni nggu fith boch ban’en ni aram rogon.”

Uw rogon ni ngam ayuweg e bitir rom nge yog ni pagan’ ni nge weliy murung’agen e par ko pumoon nge ppin ngom?

• Gerald ni 21 e duw rok nu France e gaar: “Nina’ rog e fitheg u murung’agen e par ko pumoon nge ppin ni be non nib fel’ rogon. Mu gu nang ni rib ga’ fan, ma ra aram rogon ma ra nang e bitir ni gathi yibe pufthinnag.”

Uw rogon ni ngam non ko bitir rom u nap’an ni ngam weliy murung’agen e par ko pumoon nge ppin nib fel’ rogon? Ba t’uf ni ngan thilyeg boch ban’en, fa?