Bushe Kuti Mwa-asuka Ifi Fipusho?

Bushe umutumwa Paulo aloseshe mwi ilyo atile alikwete pa mubili wakwe ‘imikofu iyalelanga ukuti ali musha wa kwa Yesu’?—Abena Galatia 6:17.

▪ Abaleumfwako aya mashiwi ya kwa Paulo bafwile baletontonkanya pa fintu fyapusanapusana umo aya amashiwi yalolele. Ku ca kumwenako, mu nshita sha kale balebomfya icela icakaba sana pa kupanga imikofu iya kwishibilako abantu, pamo nga abafungwa baleikatwa mu nkondo, abaleiba mu matempele, e lyo na basha abali imbutushi. Ukukwata ifishibilo fya musango uyu, wali museebanya nga nshi.

Lelo te lyonse iyi mikofu yaleba icishibilo ca museebanya. Abantu abengi aba ku kale baleipanga imikofu nge ca kubeshibilako umutundu wabo nelyo imipepele yabo. Icitabo citila Theological Dictionary of the New Testament citila, “Abena Siria baleipanga imikofu pa kuboko nelyo pa mukoshi nge cishibilo ca kuti bapepa lesa Hadad na Atargatis . . . Umukofu uwapala ibula lya kamuti beta ati ivy e o abalepepa lesa Dionysus baleipanga.”

Ilelo abengi abalanda pa lyashi lya mu Baibolo batila Paulo alelanda pa mikofu iyo akwete pa mulandu wa kupumwa ilyo alebomba umulimo wa bumishonari. (2 Abena Korinti 11:23-27) Lelo Paulo nalimo aloseshe mu kuti umulimo alebomba, e o abantu balemwishibilako ukuti Mwina Kristu, te mikofu iyo.

Bushe imisumba ya kufulumukilako iyali mu Israele e mwalefisama ifipondo?

▪ Mu matempele ayengi ayali mu misumba ya kale iya basenshi, e mo imbutushi nelyo ifipondo fyalefisama. Pa kati ka mwaka wa 476 ukufika mu 1500, amacalici ya baletila Bena Kristu e lyo na mu fikuulwa umwaleikala abashimbe abaipeele ukubombela icalici, e mo inshita shimo shimo ifipondo fyalefisama. Lelo amafunde balekonka mu misumba ya kale iya kufulumukilako mu Israele, tayasuminishe ukuti muli iyi misumba mulefisama ifipondo.

Amafunde ya kwa Mose yatile abalecingililwa fye muli ilya misumba bantu abaleipaya abantu banabo ukwabula ukwishiba. (Amalango 19:4, 5) Uwaipaya umuntu alebutukila ku musumba wa kufulumukilako uwa mupepi, pantu nga tabutwike umwaume uwali lupwa wapalamisha uwa muntu aipeye ali no kulandula umulopa wa kwa lupwa wakwe. Uwa mulandu nga alondolwela abakalamba ba mu musumba ifyacitike, balemutwala ku musumba umwali bakapingula abashingemwe ukupingula imilandu ya muli ilya ncende aipaileko umuntu. Kulya e ko alepeela ifishinka fyonse ifya kulanga ukuti ali wa kaele. Abakalamba balefwailisha pa kuti beshibe nga ulya muntu kale baleumfwana na ulya aipeye nelyo iyo.—Impendwa 35:20-24; Amalango 19:6, 7; Yoshua 20:4, 5.

Nga ca kuti basanga ukuti uyu muntu takwete umulandu, alebwelela ku musumba wa kufulumukilako kabili alekabila ukulaba mupepi no musumba wa kufulumukilako. Iyi misumba tayali fifungo. Abalefulumukilamo balebomba imilimo nga ilya ine na bekala musumba bambi balebomba. Shimapepo mukalamba nga afwa, bonse abafulumikile muli iyi misumba balefumamo no kuba abantungwa.—Impendwa 35:6, 25-28.

[Mapu pe bula 15]

(Nga mulefwaya ukumona mapu, moneni muli magazini)

IMISUMBA YA KUFULUMUKILAKO

1 KADESHE

2 GOLANI

3 RAMOTE-GILEADI

4 SHEKEMU

5 BESERE

6 HEBRONE

Umumana wa Yordani