Mme Uyen—Ẹyak Ikọ Abasi Ada Mbufo Usụn̄
Mme Uyen—Ẹyak Ikọ Abasi Ada Mbufo Usụn̄
“Nyene eti ibuot, nyene asian.”—N̄KE 4:5.
1, 2. (a) Nso ikan̄wam Paul akan en̄wan oro akakade iso ke esịt esie? (b) Nso ke akpanam man enyene eti ibuot ye asian?
“KE INI nyomde ndinam se inende, se idiọkde odu ye ami.” Ndi ọmọfiọk owo oro eketịn̄de ikọ emi? Apostle Paul eketịn̄. Okposụkedi emi Paul akamade Jehovah, odu mme ini emi enye ekesin̄wanade-n̄wana ndinam se inende. Eketie enye didie ke idem ke mme ini emi? Enye ekewet ete: “Mbọm mi owo nditaha!” (Rome 7:21-24) Omokụt do nte eketiede Paul ke idem. Ndi esisọn̄ fi ndusụk ini ndinam se inende? Ndi oro esinam idem emem fi nte ekesinamde emem Paul? Edieke edide ntre, sọn̄ esịt. Paul ama akan mfịna emi ndien afo n̄ko emekeme ndikan.
2 Paul akakan mfịna emi koro enye ama ayak “nti ikọ” ẹda enye usụn̄. (2 Tim. 1:13, 14) Emi ama anam enye enyene eti ibuot ye asian emi ẹsin̄wamde owo akan mfịna onyụn̄ anam nti ubiere. Jehovah Abasi ekeme ndin̄wam fi enyene eti ibuot ye asian. (N̄ke 4:5) Enye ọnọ nnyịn ata nti item ke Ikọ esie, kpa Bible. (Kot 2 Timothy 3:16, 17.) Se nte mme edumbet N̄wed Abasi ẹkemede ndin̄wam fi ọfiọk nte akpanamde n̄kpọ ye ete ye eka fo, nte akpakamade okụk, ye nte akpanamde n̄kpọ ke ini odude ikpọn̄.
Yak Ikọ Abasi Ada Fi Usụn̄ ke Ubon Mbufo
3, 4. Nso ikeme ndinam ọsọn̄ fi ndinam se ete ye eka fo ẹdọhọde, edi ntak emi mme ete ye eka ẹsinọde nditọ mmọ ewụhọ?
3 Ndi esisọn̄ fi ndinam se ete ye eka fo ẹdọhọde? Ntak ekemede ndisọn̄? Ntak kiet ekeme ndidi ke afo oyom ndida ke idem, uyomke owo afịna fi. Emi edi ndammana n̄kpọ. Emi owụt ke afo ke okpon. Kpa ye oro, ana afo okop uyo ete ye eka fo adan̄a nte osụk odude ye mmọ.—Eph. 6:1-3.
4 Ndifiọk akpan ntak emi anamde ete ye eka fo ẹnọ fi ewụhọ ekeme ndinam emem fi utom ndinam se mmọ ẹdọhọde. Edi akpanikọ ke ekeme nditie fi ndusụk ini nte eketiede Brielle * emi edide isua 18, emi eketịn̄de aban̄a ete ye eka esie, ete: “Mmọ ẹfre ofụri ofụri nte eketiede mmọ ke idem ini mmọ ẹkedade nte ami. Mmọ isiyakke ntịn̄ ekikere mi, mbiere se nyomde, m̀mê ndiyak mi nnam n̄kpọ nte akwa owo.” Ukem nte Brielle, emekeme ndikere ke ete ye eka fo iyakke enyene ifụre. Edi ata akpan ntak emi esinamde ete ye eka fo ẹnọ fi ewụhọ edi koro mmọ ẹkere ẹban̄a fi. Ke adianade do, ete ye eka emi ẹbakde Abasi ẹfiọk ke mmimọ iyanam ibat inọ Jehovah ke nte ibọkde fi.—1 Tim. 5:8.
5. Nso ufọn ke edibọ edieke okopde uyo ete ye eka fo?
5 Ndinam ewụhọ ete ye eka fo etie nte ndikpe isọn emi akamade ban̄k—adan̄a nte amade ndikpe isọn fo, ntre n̄ko ke mmọ ẹdima ndinọ fi ebuọt. Ukem ntre, afo amakama ete ye eka fo isọn ukpono ye n̄kopuyo. (Kot Mme N̄ke 1:8.) Adan̄a nte afo amade ndikop uyo ete ye eka fo, ntre n̄ko ke mmọ ẹdima ndinọ fi ifụre. (Luke 16:10) Edi, edieke etrede ndinam mme ewụhọ ete ye eka fo, mmọ ẹyenyụn̄ ẹtre ndinọ fi ifụre.
6. Nso ke mme ete ye eka ẹkpenam man ẹn̄wam mme uyen ẹkop uyo mmọ?
6 Usụn̄ kiet emi mme ete ye eka ẹkemede ndin̄wam mme uyen ẹkop uyo mmọ edi ndinịm eti uwụtn̄kpọ. Edieke mmọ ẹnyịmede ndikop uyo Jehovah, oro ayanam nditọ mmọ ẹkụt ke ewụhọ Abasi ọfọn. Emi n̄ko ayanam emem nditọ utom ndinam ewụhọ mme ete ye eka mmọ. (1 John 5:3) Akan oro, Bible etịn̄ nte Jehovah ekesinọde mme asan̄autom esie ifet nditịn̄ ekikere mmọ ke ini enye oyomde ndinam n̄kpọ. (Gen. 18:22-32; 1 Ndi. 22:19-22) Ndi ukereke ke odu mme ini emi mme ete ye eka ẹkpesiyakde nditọ mmọ ẹtịn̄ ekikere mmọ?
7, 8. (a) Nso isisọn̄ ndusụk uyen? (b) Nso idinam ntụnọ oro ẹnọde fi enyene ufọn ọnọ fi?
7 Ekeme n̄ko ndisọn̄ mme uyen ndibọ nsuannọ emi mmọ ẹkerede ke mme ete ye eka ikpọnọhọ mmimọ. Ekeme nditie fi nte eketiede akparawa emi ekerede Craig, emi ọkọdọhọde ete: “Eka mi eketie mi nte bodisi—kpukpru ini enye ekesiyom ebiet emi nnamde ndudue.”
8 Nnen̄ede m̀mê ntụnọ esiwak ndisan̄a ye nsuannọ. Bible ọdọhọ ke esisọn̄ ndibọ ntụnọ, idem ke ini ntụnọ oro enen̄erede odot. (Heb. 12:11) Nso idinam ntụnọ enyene ufọn ọnọ fi? Akpan n̄kpọ oro anade eti edi nte ke ima oro ete ye eka fo ẹmade fi esinam mmọ ẹnọ fi item. (N̄ke 3:12) Mmọ iyomke fi enyene ndiọi edu, edi ẹyom enyene nti edu. Mmọ ẹfiọk ke edieke mmimọ mînen̄ekede fi, ke oro ọwọrọ ke mmimọ isasua fi. (Kot Mme N̄ke 13:24.) Ti n̄ko ete ke idụhe eke mîsinamke ndudue. Ntem, ke ini ẹnen̄erede fi, se nte nnen̄ede oro edinamde enyene eti ibuot. ‘Udori eti ibuot ọfọn akan udori silver, mbun̄wụm esie onyụn̄ ọfọn akan eti gold.’—N̄ke 3:13, 14.
9. Nso ke mme uyen ẹkpenam utu ke ndisọn̄ọ nyịre ke se mmọ ẹkerede ke mme ete ye eka mmimọ ẹnam ọdiọk?
9 Edi mme ete ye eka ẹsinam ndudue. (Jas. 3:2) Ndusụk ini, ke ini mmọ ẹnọde fi ntụnọ, mmọ ẹkeme nditịn̄ ikọ ye unana edikere se mmọ ẹtịn̄de. (N̄ke 12:18) Ekere ke nso ikeme ndidi ntak emi mmọ ẹsinamde n̄kpọ ntre? Ekeme ndidi enyene se ikafịnade mmọ ini oro, mîdịghe edi ke mmọ ẹkere ke mmimọ idi ntak n̄kpọ emi afo anamde. Utu ke ndisọn̄ọ nyịre ke se afo ekerede ke mmọ ẹnam ọdiọk, wụt esịtekọm ban̄a nte mmọ ẹnen̄erede ẹyom ndin̄wam fi. Afo ndinyịme ndibọ ntụnọ eyenyene ufọn ọnọ fi ke ini akabarede edi akwa owo.
10. Nso idinam emem fi utom ndinyịme nnyụn̄ mbọ ufọn nto mme ewụhọ ye nnen̄ede ete ye eka fo?
10 Ndi okpoyom emem fi utom ndinyịme nnyụn̄ mbọ ufọn nto mme ewụhọ ye nnen̄ede emi ete ye eka fo ẹnọde fi? Ọwọrọ ke oyom anam ukpụhọde ke nte esinemede nneme. Didie ke akpanam oro? Akpa n̄kpọ edi ndisikpan̄ utọn̄ ke ini ẹtịn̄de ikọ. Bible ọdọhọ ete: “Ẹsọp ndikop ikọ, ẹkûsọp nditịn̄ ikọ, ẹkûsọp ndiyat esịt.” (Jas. 1:19) Utu ke ndisọp nditịn̄ ikọ nnyan̄a idem, domo ndimụm idem n̄kama man okop se ete ye eka fo ẹtịn̄de. Nen̄ede kere ban̄a se mmọ ẹtịn̄de utu ke ndikere nte ẹketịn̄de. Nyịme ndudue fo, kûfan̄a n̄kpọ ye mmọ. Ndinam emi ayanam mmọ ẹnịm ke ama okop se mmimọ iketịn̄de. Nso ke akpanam edieke edide emenyene se ekpetịn̄de ndiwụt ntak emi eketịn̄de ikọ m̀mê akanamde n̄kpọ? Ke ata ediwak idaha, esinen̄ede owụt eti ibuot ‘ndimụm n̄kpọkinua n̄kama’ tutu afo anam se ete ye eka fo ẹyomde. (N̄ke 10:19) Ke ndondo oro ete ye eka fo ẹkụtde ke afo amakpan̄ utọn̄ ọnọ mmimọ, mmọ ẹyema ndikpan̄ utọn̄ nnọ fi n̄ko. Emi edi ata eti usụn̄ ndiwụt ke afo amayak Ikọ Abasi ada fi usụn̄.
Yak Ikọ Abasi Ada Fi Usụn̄ ke nte Akamade Okụk
11, 12. (a) Nso ke Bible etịn̄ aban̄a okụk, ndien ntak emi nnyịn mîkpamaha okụk? (b) Didie ke ete ye eka fo ẹkeme ndin̄wam fi etịm okụk akama?
11 Bible ọdọhọ ke ‘okụk esikpeme owo.’ Edi ufan̄ikọ emi owụt n̄ko ke eti ibuot ọfọn akan okụk. (Eccl. 7:12, NW) Ikọ Abasi idọhọke ke okụk ọdiọk edi ọdọhọ ke inaha ima okụk. Ntak emi mînaha afo ama okụk? Kere ban̄a uwụtn̄kpọ emi: Ikwa emi ẹbande ọsọp esinen̄ede an̄wam etemudia emi enyenede usọ. Edi ikwa emi n̄ko ekeme ndikpi owo en̄wen emi mînyeneke usọ mînyụn̄ itịmke enye ikama. Ntre n̄ko ke edi ye okụk, edieke ẹtịmde enye ẹkama, enye ekeme ndinen̄ede nnyene ufọn. Edi mbon oro “ẹbierede ndinyene inyene” ẹsiwak ndifre mban̄a mme ufan, mme ubon, idem ẹkam ẹfrede Abasi. Nte utịp, mmọ ẹsikịm “ofụri idem mmọ ẹnọ ediwak unan.”—Kot 1 Timothy 6:9, 10.
12 Didie ke ekeme ndikpep nditịm n̄kama okụk? Dọhọ ete ye eka fo ẹteme fi. Solomon ekewet ete: “Enyene-ibuot owo oyokop, onyụn̄ ọkọrọ ke se ẹkpepde; asian owo oyonyụn̄ enyene ikike.” (N̄ke 1:5) N̄kaiferi emi ekerede Anna ama obụp ete ye eka esie nte imọ ikpanamde emi. Anna ọdọhọ ete: “Ete mi ama eteme mi nte n̄kpakamade okụk onyụn̄ owụt mi ke edi akpan n̄kpọ ndifafam okụk ubon.” Eka esie ama ekpep enye mme akpan n̄kpọ en̄wen n̄ko. Anna ọdọhọ ete: “Eka mi ama ekpep mi ufọn edise nsio nsio urua oro ẹnyamde n̄kpọ mbemiso ndepde.” Didie ke emi an̄wam Anna? Enye ọdọhọ ete: “Mmọfiọk nditịm okụk mi n̄kama. Mmesinen̄ede n̄kpeme nte mbiatde okụk, ndien emi anam mi n̄kop inemesịt, ekikere onyụn̄ ana mi sụn̄ sia mmen̄kamake owo ndomokiet isọn.”
13. Nso ke akpanam man ekpeme nte abiatde okụk?
13 Ayakama isọn edieke edide ama okokụt n̄kpọ afo edep m̀mê edieke esibiatde okụk man mme ufan fo ẹkụt ke emenyene okụk. Nso ke akpanam mbak emi editịbe ọnọ fi? Oyom ekpeme nte abiatde okụk fo. Se Ellena emi ebede isua 20 akanamde edi oro. Enye ọdọhọ ete: “Mbemiso nsan̄ade ye mme ufan mi n̄wọrọ, mmesibiere ibat okụk emi ndibiatde. . . . N̄kpọ en̄wen n̄kụtde ke ọfọn edi ndisan̄a ye mme ufan mi oro mîsidaha okụk mmọ idep se ẹkokụt, emi ẹsinyụn̄ ẹsịnde udọn̄ ẹnọ mi ndise nsio nsio urua emi ẹnyamde n̄kpọ mbemiso ndepde, nnyụn̄ ntre ndidi mma n̄kokụt n̄kpọ ndep.”
14. Nso ke akpanam man ọbọhọ “abian̄a abian̄a odudu inyene”?
14 Ndin̄wana okụk nnyụn̄ ntịm enye n̄kama edi akpan oro ẹyomde ke uwem emi. Kpa ye oro, Jesus ọkọdọhọ ke mbon oro ẹdikopde ata inemesịt ẹdi mbon oro “ẹkerede ẹban̄a unana mmọ ke n̄kan̄ eke spirit.” (Matt. 5:3) Enye ama ọdọhọ ke “abian̄a abian̄a odudu inyene” ekeme ndiwot udọn̄ oro owo enyenede ke n̄kpọ Abasi. (Mark 4:19) Edi akpan n̄kpọ didie ntem ndiyak Ikọ Abasi ada fi usụn̄ nnyụn̄ n̄ka iso nnịm okụk ke itie esie!
Yak Ikọ Abasi Ada Fi Usụn̄ ke Ini Odude Ikpọn̄
15. Ini ewe ke ẹkeme ndinen̄ede ndiọn̄ọ ke afo ọmọsọn̄ọ ada ye Abasi?
15 Ekere ke ini ewe ke ẹkeme ndinen̄ede ndiọn̄ọ ke afo ọmọsọn̄ọ ada ye Abasi—ndi ke ini odude ikpọn̄ m̀mê ke ini odude ye mme owo? Nte ededi, ke ini odude ke ufọkn̄wed m̀mê ke itieutom, afo emesinen̄ede eben̄e idem ndifep ndinam n̄kpọ oro Abasi asuade. Afo emesikpeme idem mbak udûnam se idiọkde. Edi ke ini odude ikpọn̄ onyụn̄ ekerede ke n̄kpọ ikemeke nditịbe ke afo ekeme ndisọsọp nnam se Abasi asuade.
16. Ntak emi ekpebierede ndinam n̄kpọ Jehovah idem ke ini odude ikpọn̄?
16 Ntak emi ekpebierede ndinam n̄kpọ Jehovah idem ke ini odude ikpọn̄? Kûfre n̄kpọ kiet emi: Afo emekeme ndinam esịt ayat m̀mê enem Jehovah. (Gen. 6:5, 6; N̄ke 27:11) Se isinamde edinam nnyịn ayat m̀mê enem Jehovah esịt edi koro enye “ekerede aban̄a [nnyịn].” (1 Pet. 5:7) Enye oyom fi akpan̄ utọn̄ ọnọ imọ man ọkpọfọn ye fo. (Isa. 48:17, 18) Ke ini ndusụk mme asan̄autom Jehovah ke Israel eset ẹkefụmide item esie, mmọ ẹma ẹnam esịt ayat enye. (Ps. 78:40, 41) Edi Jehovah ama enen̄ede ama prọfet Daniel; idịghe emeti ke angel okokot Daniel “owo emi enemde Abasi esịt.” (Dan. 10:11) Ntak-a? Koro Daniel ama ọsọn̄ọ ada ye Abasi idịghe ke ini odude ye mme owo kpọt edi n̄ko ke ini odude ikpọn̄.—Kot Daniel 6:10.
17. Mme mbụme ewe ke okpobụp idemfo ke ini oyomde ndimek ikwọ, vidio, m̀mê ikpehe Intanet?
17 Man ọsọn̄ọ ada anam n̄kpọ Abasi ke ini odude ikpọn̄, ana ọtọn̄ọ ndinọ ‘ukeme ufiọk n̄kpọ fo ukpep man ọdiọn̄ọ se inende ye se idiọkde’ ke ‘ndisida enye’ nnam se afo ọfiọkde ke ọfọn. (Heb. 5:14) Ke uwụtn̄kpọ, ke ini oyomde ndimek ikwọ emi ekpebrede, vidio emi ekpesede, m̀mê ikpehe Intanet emi akpakade, nso idin̄wam fi emek se ifọnde utu ke se idiọkde? Bụp idemfo ete: ‘Ndi emi ayanam mi ntua mbon en̄wen mbọm mîdịghe ndi enye edikam inanam mi ndara “ke nnama” mbon en̄wen?’ (N̄ke 17:5) ‘Ndi emi ayanam “mma eti” mîdịghe ndi enye edikam inanam ọsọn̄ mi “ndisua idiọk”?’ (Amos 5:15) Se afo anamde ke ini odude ikpọn̄ owụt se afo enen̄erede ada ke akpan n̄kpọ.—Luke 6:45.
18. Nso ke akpanam edieke esidịbede anam se ọdiọn̄ọde ke ọdiọk?
18 Nso ke akpanam edieke esidịbede anam se ọdiọn̄ọde ke ọdiọk? Ti ete ke “owo emi edịpde idiọk ido esie idikwe unen: edi owo eke ayararede, onyụn̄ ọkpọn̄de mmọ, oyokụt mbọm.” (N̄ke 28:13) Iwụtke ifiọk ndika iso nnam idiọkn̄kpọ nnyụn̄ “[nyat] edisana spirit Abasi esịt.” (Eph. 4:30) Ke ntak Abasi, ke ntak ete ye eka fo, ye ke ufọn idemfo, ana afo ayararede idiọkn̄kpọ ekededi emi afo akanamde. Ke afan̄ emi, “mbiowo esop” ẹkeme ndinen̄ede n̄n̄wam fi. James mbet Jesus ọdọhọ ete: “Yak mmọ ẹbọn̄ akam ẹnọ [anam-idiọk oro], ẹda aran ẹyet enye ke enyịn̄ Jehovah. Ndien akam mbuọtidem ayanam idem ọsọn̄ owo udọn̄ọ oro, ndien Jehovah eyemenede enye ke enyọn̄. N̄ko, edieke enye akanamde idiọkn̄kpọ, ẹyefen enye.” (Jas. 5:14, 15) Edi akpanikọ ke emi ekeme ndida esuene ndi mîdịghe anam ẹnam fi se mûmaha. Edi edieke enyenede uko aka okoyom un̄wam, afo ọyọbọhọ mme afanikọn̄ en̄wen emi ẹkpesịmde fi, esịt oyonyụn̄ ana fi sụn̄ koro afo afiakde enyene eti ubieresịt.—Ps. 32:1-5.
Dat Jehovah Esịt
19, 20. Nso ke Jehovah oyom fi okop, edi nso ke ana afo anam?
19 Jehovah edi “Abasi inemesịt,” ndien enye oyom fi okop inemesịt. (1 Tim. 1:11) Enye enen̄ede ekere aban̄a fi. Idem ọkpọkọm owo ndomokiet ikwe ukeme oro afo esịnde ndinam se inende, enye okụt. Idụhe se idịbede Jehovah. Enye ke ese, isehe man okụt ndudue, edi ese man an̄wam fi ekeme ndinam se ifọnde. “Enyịn [Abasi ke asan̄a] ke ofụri ererimbot, ete isọn̄ọ imụm mmọ eke ofụri esịt mmọ odude ye enye ikama.”—2 Chron. 16:9.
20 Ke ntre, yak Ikọ Abasi ada fi usụn̄, nyụn̄ nam item esie. Ntem ke afo edinyene eti ibuot ye asian emi ẹsin̄wamde owo akan ikpọ mfịna onyụn̄ anam ikpọ ubiere. Idịghe ete ye eka fo ye Jehovah kpọt ẹdikop inemesịt, afo n̄ko oyokop.
[Ikọ Idakisọn̄]
^ ikp. 4 Ẹkpụhọ mme enyịn̄.
Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?
• Nso idinam emem mme uyen utom ndinyịme nnyụn̄ mbọ ufọn nto mme ewụhọ ye nnen̄ede ete ye eka mmọ?
• Ntak edide akpan n̄kpọ ndinịm okụk ke itie esie?
• Didie ke ikpọsọn̄ọ ida ye Jehovah idem ke ini idude ikpọn̄?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 6]
Ndi ọyọsọn̄ọ ada ye Abasi ke ini odude ikpọn̄?