Ba Banca—Mu Zamaiswe ki Linzwi la Mulimu

“U ipatele butali, u ipatele tuto.”—LIPROV. 4:5.

1, 2. (a) Ki lika mañi ze ne tusize muapositola Paulusi ku tiyela butata bwa naa li ku bona? (b) Mu kona ku fumana cwañi butali ni kutwisiso?

“HA NI lata ku eza se sinde, se si maswe ki sona se si li teñi ku na.” Kana mwa ziba mutu ya naa bulezi manzwi ao? Ne li muapositola Paulusi. Nihaike kuli Paulusi naa lata Jehova, fokuñwi ne ku mu belanga taata ku eza se si lukile. Naa ikutwile cwañi ka za butata bo? Naa ñozi kuli: “Ni mutu ya maibile cwañi!” (Maro. 7:21-24) Kana mwa utwisisa mwa naa ikutwezi Paulusi? Kana fokuñwi ku mi belanga taata ku eza se si lukile? Kana nto yeo i mi utwisanga bumaswe, sina mo ne i utwisezanga Paulusi? Haiba ku cwalo, mu si ke mwa zwafa. Paulusi naa tiyezi butata bwa naa talimani ni bona, mi ni mina mwa kona ku eza cwalo.

² Paulusi naa konile ku eza cwalo kakuli naa lata ku zamaiswa ki “litaba ze pilisa.” (2 Tim. 1:13, 14) Kabakaleo, naa ipumanezi butali ni kutwisiso ze ne tokwahala kuli a tiyele butata ni ku eza liketo ze nde. Jehova Mulimu wa kona ku mi tusa ku fumana butali ni tuto, kamba kutwisiso. (Liprov. 4:5) U lu file likelezo ze nde hahulu mwa Linzwi la hae, yona Bibele. (Mu bale 2 Timotea 3:16, 17.) Ha mu nyakisise mo mu kona ku tusezwa ki likuka ze mwa Mañolo ha mu nze mu pilisana ni bashemi ba mina, ha mu lela mwa ku itusiseza masheleñi, ni ha mu li mu nosi.

Mwa Lubasi

3, 4. Ki kabakalañi ha ku kona ku mi bela taata ku utwa milao ya bashemi ba mina, kono ki kabakalañi bashemi ha ba tomanga milao?

³ Kana ku mi belanga taata ku latelela milao ya bashemi ba mina? Ki kabakalañi ha mu kona ku ikutwa cwalo? Le liñwi la mabaka li kona ku ba la kuli mu bata tukuluho. Maikuto ao ha si ka fosahala. Ki mona mo ba ikutwelanga batu ha ba nze ba hula. Kono ha mu sa pila ni bashemi ba mina, mu swanela ku ba utwa.—Maef. 6:1-3.

⁴ Kwa kona ku mi bela bunolo ku eza ze ba tokwa bashemi ba mina, haiba mu utwisisa libaka ha ba mi tomelanga milao ni ku mi bulelela za ku eza. Ki niti kuli fokuñwi mu kona ku ikutwa sina mwa naa ikutwelanga Naluca * wa lilimo ze 18, ili ya naa bulezi cwana ka za bashemi ba hae: “Ba ni nga kuli ni sa li mwanana. Ha ba lati kuli ni bulele maikuto a ka, ku ikezeza liketo, kamba ku ikezeza lika sina mutu yo muhulu.” Sina Naluca, mu kona ku ikutwa kuli bashemi ba mina ha ba mi fi tukuluho ye mi swanela. Nihakulicwalo, bashemi ba mi tomelanga milao kakuli ba mi tokomela. Hape, bashemi ba ba li Bakreste ba ziba kuli ba na ni ku ikalabela ku Jehova ka ku ya ka mo ba mi babalelela.—1 Tim. 5:8.

5. Ku utwa bashemi ba mina ku kona ku mi tusa cwañi?

⁵ Kaniti, ku utwa milao ya bashemi ba mina ku swana sina ku lifa sikoloti se mu na ni ku mutu ye mu kolotelanga. Haiba mu sepahala ka ku lifanga likoloti za mina, mutu yo u ka na a mi kolotisanga. Ka ku swana, mu swanela ku kutekanga ni ku utwa bashemi ba mina. (Mu bale Liproverbia 1:8.) Haiba mu utwanga bashemi ba mina ka nako kaufela, ba ka mi fa tukuluho ye tuna. (Luka 16:10) Kono haiba mu  zwelapili ku loba milao ya bashemi ba mina, mu si ke mwa komoka ha ba ka mi hanelanga ku eza lika ze ñwi ze mu kupa.

6. Bashemi ba kona ku tusa cwañi bana ba bona kuli ba ba utwe?

⁶ Ye ñwi ya linzila zeo bashemi ba kona ku tusa bana ba bona kuli ba utwe milao ya bona ki ku ba ezeza mutala. Haiba ba eza za tokwa ku bona Jehova, ba ka bonisa kuli milao ya Mulimu haki ye buima. Ku eza cwalo ku ka tusa ba banca ku utwa milao ye ba ba tomela bashemi ba bona. (1 Joa. 5:3) Hape Bibele i bonisa kuli ka linako ze ñwi Jehova naa fanga batanga ba hae kolo ya ku bulela maikuto a bona mwa litaba ze ñwi. (Gen. 18:22-32; 1 Mal. 22:19-22) Bashemi ni bona ba kona ku eza nto ye swana.

7, 8. (a) Ki butata bufi bo ba talimananga ni bona ba banca ba bañwi? (b) Ki lika mañi ze mu swanela ku hupulanga ze ka mi tusa ku amuhelanga kalimelo?

⁷ Ba banca hape ba kona ku ikutwa kuli bashemi ba bona ba ba nyaza-nyazanga hahulu. Mwendi fokuñwi mu ikutwanga sina mwa naa ikutwelanga mutangana ya bizwa Mulonda, ili ya naa ize: “Bo me ba ezanga inge mutikitibi, kakuli kamita ba batanga milatu ku na.”

⁸ Hañata lu ikutwanga kuli lwa nyaziwa ha lu sikululwa kamba ha lu kalimelwa. Bibele i bonisa kuli ku lu belanga taata ku amuhela kalimelo, ni ha lu swanelwa ki yona. (Maheb. 12:11) Ki lika mañi ze kona ku mi tusa ku amuhela kalimelo? Taba ya butokwa ye mu lukela ku hupulanga ki ya kuli bashemi ba mina ba mi fanga likelezo kabakala kuli ba mi lata. (Liprov. 3:12) Ba bata ku mi tusa kuli mu si ke mwa ba ni mikwa ye maswe kono kuli mu be ni mikwa ye minde. Bashemi ba mina mwendi ba ziba kuli ha ba palelwa ku mi kalimela ba bonisa sitoyo ku mina. (Mu bale Liproverbia 13:24.) Hape mu hupule kuli ha mu nze mu ituta lika, mu ka na mu eza mafosisa. Kacwalo ha mu kalimelwa, mu like ku ituta se siñwi ku ze mu bulelelwa kuli mu talife. “Butali bu fita silivera kwa ku fumisa, bu fita ni gauda ye kenile kwa ku luwisa.”—Liprov. 3:13, 14.

9. Ki nto mañi ye ba kona ku eza ba banca mwa sibaka sa ku inela ku bilaela kuli ha ba si ka ezwa hande?

⁹ Nihakulicwalo, bashemi ba ezanga mafosisa. (Jak. 3:2) Ha ba mi kalimela, ba kona ku bulela ka ku sa tokomela. Ki nto mañi ye kona ku tisa kuli bashemi ba mina ba eze cwalo? Ba kona ku eza cwalo kabakala mukatala kamba mwendi ba ikutwa kuli mafosisa e mu eza ki sisupo sa kuli ba palezwi ku mi hulisa hande. Ku fita ku inela ku bilaela kuli ha mu si ka ezwa hande, kiñi ha mu sa itumeli ku bona ka buikatazo bo ba ezize kuli ba mi tuse? Ku amuhelanga kalimelo ku ka mi tusa ha mu se mu hulile.

10. Ki nto mañi ye kona ku mi tusa ku amuhelanga ka bunolo milao ni kalimelo za bashemi ba mina ni kuli mu tusiwe ki zona?

¹⁰ Kana mwa bata kuli mu amuhelange ka bunolo milao ni kalimelo ya bashemi ba mina ni kuli mu tusiwe ki zona? Haiba ku cwalo, mu swanela ku ituta ku ambolanga hande. Mu kona ku eza cwañi cwalo? Nto ya pili ye mu kona ku eza ki ku teelezanga. Bibele i li: “Mutu kaufela ibe ya teeleza kapili, ya liyeha kwa ku bulela.” (Jak. 1:19) Mwa sibaka sa ku akufela ku fa mabaka a ku ikemela, mu like ku iswala mi mu teeleze ku ze ba mi bulelela bashemi ba mina. Mu nahane ze ba mi bulelezi ku fita ku nahana mo ba li bulelezi. Ku zwa fo, mu ba bonise kuli mu utwisisize ze ba bulezi ka ku itumelela bufosi bwa mina. Mu kona ku eza cwañi haiba mu bata ku talusa lipulelo ze ne mu bulezi kamba likezo ze ne mu ezize? Hañata ku banga hande ku “ñaña mulomo wa [mina]” ku fitela ha se mu utwisisize ze ba mi bulelezi bashemi ba mina. (Liprov. 10:19) Bashemi ba mina ha ba se ba boni kuli mu ba teelelize, ba ka lata ku mi teeleza ni mina. Ha mu eza cwalo mu bonisa kuli mu zamaiswa ki Linzwi la Mulimu.

 Ha mu Itusisa Masheleñi

11, 12. (a) Linzwi la Mulimu li lu susueza ku ba ni mubonelo o cwañi wa masheleñi, mi ki kabakalañi? (b) Bashemi ba mina ba kona ku mi tusa cwañi kuli mu itusisange hande masheleñi a mina?

¹¹ Bibele i li: “Mwa mukunda wa [mali] mutu wa silelezwa.” Kono timana ye swana i bonisa kuli butali ki bwa butokwa hahulu ku fita masheleñi. (Muek. 7:12) Linzwi la Mulimu li lu susueza ku ba ni mubonelo o lukile wa masheleñi, isi ku a lata. Ki kabakalañi ha mu sa swaneli ku lata masheleñi? Ki wo mutala: Tipa ki ya butokwa hahulu ku muapehi ya cuukile. Kono tipa ye swana yeo i kona ku tisa kozi haiba i itusiswa ki mutu ya si na tokomelo. Mali ni ona a kona ku lu tusa haiba lu itusisa ona hande. Kono “ba ba lata ku fuma” hañata ba tuhelanga balikani ba bona, lubasi lwa bona, mi mane ba kona ku fokolisa silikani sa bona ni Mulimu. Ka ku eza cwalo, ba itabanga ili bona “ka manyando a mañata.”—Mu bale 1 Timotea 6:9, 10.

¹² Mu kona ku ituta cwañi ku sebelisa hande masheleñi? Mwa kona ku buza bashemi ba mina kuli ba mi eleze ka mo mu kona ku itusiseza ona. Salumoni naa ñozi kuli: “Mutu ya talifile a to utwa, mi u ka ekeza kwa zibo ya hae; ya na ni ngana a fumane bunangu.” (Liprov. 1:5) Kalibe wa libizo la Anna naa kupile tuso kwa bashemi ba hae mi naa fumani bunangu. U li: “Bo ndate ne ba ni lutile mwa ku ezeza ha ni bata ku leka lika, mi ne ba ni lutile butokwa bwa ku itusisa hande masheleñi.” Bo mahe ni bona ne ba mu lutile lituto ze tusa. Anna u li: “Ne ba ni tusize ku bona bunde bwa ku bapanyanga liteko ni si ka leka kale.” Anna u tusizwe cwañi ki likelezo zeo? U talusa kuli: “Cwale se ni kona ku itusisa hande masheleñi a ka. Na tokomelanga hahulu ha ni leka lika, mi ni tabile kuli ha ni ikenyangi mwa likoloti ze sa swaneli.”

13. Mu kona ku bonisa cwañi buiswalo ha mu bata ku leka lika?

¹³ Mu kona ku ba ni likoloti ze ñata haiba mu lekanga lika ze mu si ka lela kamba haiba mu leka lika kuli mu tabise balikani ba mina. Mu kona ku ezañi kuli mu pime bufokoli bo? Ha mu leka lika mu swanela ku banga ni buiswalo. Ki mona mwa ezezanga Lungowe, ya na ni lilimo za kwa makalelo a ma-20. U talusa kuli: “Ha ni yanga kwa ku yo leka lika ni balikani ba ka, ni lelelanga cimo ni ku toma sipimo sa masheleñi e ni ka itusisa. . . . Hape ni yanga feela ni balikani ba ba itusisanga hande masheleñi a bona ili ba ba ka ni susueza ku bapanya liteko za lika ze ni bata ku leka ni ku sa leka nto ye ni ka bona pili.”

14. Ki kabakalañi ha mu swanela ku tokomela hahulu kuli mu si ke mwa “pumwa ki bufumu”?

¹⁴ Ku bata masheleñi ni ku itusisa ona hande ki nto ya butokwa mwa bupilo bwa mina. Nihakulicwalo, Jesu naa bulezi kuli mbuyoti, kamba tabo sakata, i fumanwa ki “ba ba ikutwa bubotana mwa pilu,” kamba ba ba lemuha kuli ba tokwa za Mulimu mwa bupilo bwa bona. (Mat. 5:3) Naa lemusize kuli lika ze cwale ka “ku pumwa ki bufumu” za kona ku pukutisa takazo ya mutu ya ku bata ku ziba za Mulimu. (Mare. 4:19) Kacwalo, mu tokwa hahulu ku tuhelela Linzwi la Mulimu kuli li mi zamaise mi mu tokwa ku ba ni mubonelo o munde wa masheleñi.

Ha mu li mu Nosi

15. Ki lili fo bu konwa ku likelwa hahulu busepahali bwa mina ku Mulimu?

¹⁵ Ki lili fo mu hupula kuli busepahali bwa mina ku Mulimu bu konwa ku likelwa  hahulu? Kana ki ha mu li ni ba bañwi kamba ha mu li mu nosi? Ha mu li kwa sikolo kamba kwa mubeleko, mu itukisezanga ku talimana ni nto ifi kamba ifi ye kona ku sinya bulikani bwa mina ni Mulimu. Mu kona ku wela mwa muliko wa ku eza nto ye fosahezi sihulu ha mu li mu nosi ili ka nako ye mu sa libeleli likozi.

16. Ki kabakalañi ha mu swanela ku utwa Jehova ni ha mu li mu nosi?

¹⁶ Ki kabakalañi ha mu swanela ku utwa Jehova ni ha mu li mu nosi? Mu hupule taba ye: Mwa kona ku swabisa Jehova kamba ku tabisa pilu ya hae. (Gen. 6:5, 6; Liprov. 27:11) Jehova wa amiwanga ki likezo za mina kakuli “wa mi tokomela.” (1 Pit. 5:7) U bata kuli mu teeleze ku yena ilikuli mu tusiwe. (Isa. 48:17, 18) Batanga ba hae ba bañwi ba mwa Isilaele wa ikale ha ne ba si ka utwa likelezo za hae, ne ba mu swabisize hahulu. (Samu 78:40, 41) Kwa neku le liñwi, Jehova naa katelwa hahulu mupolofita Daniele; lingeloi le liñwi ne li bulelezi Daniele kuli naa li “muuna ya latwa hahulu.” (Dan. 10:11) Ki kabakalañi Daniele ha naa latwa cwalo? Kakuli naa zwezipili ku sepahala ku Mulimu isi feela ha naa li ni batu ba bañwi kono ni ha naa li a nosi.—Mu bale Daniele 6:10.

17. Ki lipuzo lifi ze mu kona ku ipuza ha mu keta ze mu bata ku itabisa ka zona?

¹⁷ Kuli mu zwelepili ku sepahala ku Mulimu ha mu li mu nosi, mu swanela ku ba ni “kutwisiso ya ku keta ze nde ku ze maswe” mi mu swanela ku “itwaelisa cwalo” ka ku eza lika ze mu ziba kuli ki ze lukile. (Maheb. 5:14) Ka mutala, ha mu keta lipina ze mu bata ku teeleza, mafilimu e mu bata ku buha, kamba litaba za fa Intaneti ze mu bata ku bala, ku ipuza lipuzo ze latelela kwa kona ku mi tusa ku keta ze lukile ni ku pima ze fosahezi. Mu ipuze kuli: ‘Kana lika ze, li ka ni tusa ku ba ni mukekecima kamba kana li ka ni susueza ku “tabela manyando a ba bañwi”?’ (Liprov. 17:5) ‘Kana li ka ni tusa ku “lata bunde” kamba kana li ka ni palelwisa ku “toya bumaswe”?’ (Amo. 5:15) Ze mu ezanga ha mu li mu nosi li bonisa lika ze mu nga ku ba za butokwa ili ze mu bulukile mwa sibulukelo sa pilu ya mina.—Luka 6:45.

18. Mu swanela ku ezañi haiba mu sweli ku eza nto ye maswe, mi ki kabakalañi?

¹⁸ Mu swanela ku eza cwañi haiba ku na ni nto ye mu sweli ku eza kwa mukunda ye mu ziba kuli i maswe? Mu hupule kuli “ya pata milatu ya hae ha na ku bona mbuyoti; kono ya i bulela, mi a i bakela, u ka shemubiwa.” (Liprov. 28:13) Ne mu ka eza ka butoto ha ne mu ka zwelapili ku eza nto ye maswe ni ku “swabisa Moya o Kenile wa Mulimu”! (Maef. 4:30) Mu na ni buikalabelo bwa ku ipulela bufosi bwa mina ku Mulimu ni kwa bashemi ba mina. Hape mu ka itusa ili mina haiba mu eza cwalo. Baana-bahulu ba mwa puteho ba kona ku mi tusa hahulu mwa taba ye. Mulutiwa Jakobo u li: “Ba to mu lapelela [muezalibi] ni ku mu toza oli ka Libizo la Mulena. Mi tapelo ye ezizwe ka tumelo i ka pilisa ya kula, mi Mulena u ka mu zusa; mi haiba u na ni libi za ezize, u ka li swalelwa.” (Jak. 5:14, 15) Ki niti kuli taba  yeo i kona ku tahisa kuli mu utwe maswabi kamba mwendi ku fiwa koto. Kono haiba mu kupa tuso mu sa sabi, butata bwa mina ha bu na ku ekezeha mi mu ka ba ni lizwalo le li kenile.—Samu 32:1-5.

Mu Tabise Pilu ya Jehova

19, 20. Jehova u bata kuli mu fumaneñi, kono mu swanela ku ezañi?

¹⁹ Jehova ki “Mulimu ya tabile,” mi u bata kuli mu tabe ni mina. (1 Tim. 1:11, NW) Wa mi tokomela luli. Batu ni ha ba sa boni mo mu sweli ku ikataleza ku eza se si lukile, yena wa bona. Jehova wa bona lika kaufela ze ezahala. Mulelo wa hae haki wa ku londoloza bufosi bwa mina, kono u bata ku mi tusa ku eza se sinde. “Meeto a Muñaa Bupilo a talimisisa lifasi kaufela, kuli a tahise maata a hae ku tusa ba ba mu file lipilu za bona, kaufelaa zona.”—2 Makol. 16:9.

²⁰ Kacwalo, mu tuhelele Linzwi la Mulimu kuli li mi zamaise, mi mu sebelise likelezo ze ku lona. Ka ku eza cwalo, mu ka fumana butali ni kutwisiso, ze ka mi tusa ku tula butata bufi kamba bufi ni ku eza liketo ze taata mwa bupilo bwa mina. Mi mu ka tabisa bashemi ba mina ni Jehova mi hape mu ka ikola tabo sakata mwa bupilo bwa mina.

[Litaluso za kwatasi]

Mu Kona ku Alaba Cwañi?

• Ki nto mañi ye kona ku tusa ba banca ku amuhelanga milao ni kalimelo za bashemi ba bona ni kuli ba tusiwe ki zona?

• Ki kabakalañi ha mu swanela ku ba ni mubonelo o lukile wa masheleñi?

• Mu kona cwañi ku zwelapili ku sepahala ku Jehova ni ha mu li mu nosi?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 6]

Kana mu ka zwelapili ku sepahala ku Mulimu ha mu li mu nosi?