A Bankasampe—ludikwai Na Kinenwa Kya Leza

“Mona ñeni, mona kwivwanija.”—NK. 4:5.

1, 2. (a) Le i bika byākweshe mutumibwa Polo anekenye bulwi bwādi munda mwandi? (b) I muswelo’ka okokeja kumona ñeni ne kwivwanija?

 “PAPO pōswele kulonga kiyampe bubi budi nobe.” Le uyukile wānene namino? Ke ungipo i mutumibwa Polo. Nansha Polo byaādi usenswe Yehova, kudi kyaba kyaādi umona amba i bulwi pa kulonga kiyampe. Le wēivwene namani pa buno bulwi bwādi munda mwandi? Wāsonekele amba: “Yō! Yo! nanshi ne muntu wa malwa!” (Loma 7:21-24) Le nobe wiivwananga na mwēivwanine Polo? Le kyaba kimo umonanga bu i bikomo kulonga kiyampe? Le bikusansanga mutyima na mobyāsanshile Polo? Shi i amo, kokatyumukwa mutyima. Polo wānekenye bikoleja byaādi ulwa nabyo, nobe ukokeja kunekenya.

² Polo wānekenye mwanda wāitabije kuludikwa na “myanda mikomo.” (2 Tem. 1:13, 14) Ku mfulo, wāmona ñeni ne kwivwanija kwaādi usakilwa pa kulwa na makambakano ne kukwata butyibi buyampe. Yehova Leza ukokeja kukukwasha umone ñeni ne kwivwanija. (Nk. 4:5) I mulete madingi mayampe kutabuka mu Kinenwa kyandi, Bible. (Tanga 2 Temote 3:16, 17.) Tala muswelo okokeja kumwena mu misoñanya itanwa mu Bisonekwa kitatyi kyodi na bobe bambutwile, kyoingidija lupeto, ne kyodi pa bunka.

Ludikwa na Kinenwa kya Leza mu Kisaka

3, 4. Mwanda waka umonanga bu i bikomo kukōkela bijila bya bobe bambutwile, ino mwanda waka bambutwile bakutūdilanga’byo?

³ Le umonanga bu i bikomo kulonda bijila bya bambutwile bobe? Le i mwanda waka? Bubinga bumo padi usakanga kwikala na kabwanapabo. Shako ke bibipo. I kintu kilombola’mba ubatama. Inoko, byoukikele ku njibo, ufwaninwe kukōkela bambutwile bobe.—Ef. 6:1-3.

⁴ Shi ujingulule bubinga bukupēla bambutwile bijila ne misoñanya, ukapēlelwa kwibikōkela. I bine, kyaba kimo ukeivwana na mweivwanine Brielle * wa myaka 18 wānene bitala bandi bambutwile amba: “Abaididilwa amba ke ndi mutame. Kebasakangapo nesamba, nkwata butyibi, nansha nami ntame.” Pamo bwa Brielle, ubwanya kumona’mba bambutwile bakusuminwanga bwanapabo bobafwaninwe kukupa. Ino, bambutwile bakupanga bijila dibajinji mwanda bakutele mutyima. Kadi, bambutwile Bene Kidishitu bayukile amba bakeshintulwila kudi Yehova pa muswelo obakulelele.—1 Tem. 5:8.

5. Le i muswelo’ka okamwena mu kukōkela bobe bambutwile?

⁵ Na bubine, kukōkela bambutwile kudi pamo na kufuta bumpulu ku mangajini—shi wikalanga ufuta, bakakukulupila ne kukwapuja bumpulu dikwabo. Mo monka, nobe udi na bumpulu bwa kulēmeka ne kukōkela bambutwile. (Tanga Nkindi 1:8.) Shi ukōkela divule, po pene bambutwile bakakupa bwanapabo. (Luka 16:10) Ino, shi wendelela kutyumuna bijila, kokatulumuka shi bambutwile nabo abatyepeja nansha kuleka “kukukulupila.”

6. Bambutwile bakakwasha muswelo’ka bankasampe bekale na kikōkeji?

 ⁶ Muswelo umo ukokeja bambutwile kukwasha babo bana bankasampe bakōkele bijila byobebapa i na kuleta kimfwa. Shi bakōkela na mutyima tō byobya bisaka Yehova, bakalombola’mba bijila bya Leza i byendele’mo. Kino kikakwasha bankasampe bapelelwe kumona bijila bya bambutwile muswelo umo onka. (1 Yoa. 5:3) Kadi Bible utela bitatyi byāpele Yehova mukenga ku bengidi bandi wa kwisamba pa myanda kampanda. (Ngal. 18:22-32; 1 Bal. 22:19-22) Le kudi kitatyi kikokeja bambutwile kuleka babo bana batentulula pa myanda palapala?

7, 8. (a) Le bankasampe bakambakanibwanga na kintu’ka kikwabo? (b) Lelo i kuyuka bika kukakukwasha umwene mu madingi?

⁷ Bankasampe bakokeja kukambakanibwa na kintu kikwabo, kwimona bu batopekwatopekwanga na bambutwile. Kyaba kimo, ubwanya kwimona bwa nkasampe witwa bu Craig, wanene amba, “Mama udi’nka bwa mpulushi umpoyapoya—nyeke ukimba i pepi ponaluba.”

⁸ Kololwa nansha kudingilwa bimonwanga divule bu kutopekwatopekwa. Bible shandi unena’mba madingi, nansha ke kitatyi kyoafwaninwe, ekalanga asansa. (Bah. 12:11) Lelo i bika bikakukwasha umwene mu madingi opebwa? Kintu kibajinji, vuluka’mba bambutwile bakupanga madingi mwanda bakusenswe. (Nk. 3:12) Basakanga kukulama wakaponena mu bibidiji bibi ne kukukwasha utamije bibidiji biyampe. Bambutwile bayukile’mba shi baleke kukolola, nabya abakushikwe! (Tanga Nkindi 13:24.) Kadi, yuka’mba muntu shi wifunda uloñanga ne bilubo. Nanshi kitatyi kyobakulemununa, ubulwepo kuboya bintu bya tunangu mu byobakunena? “Kamweno [ka ñeni] katabukile būya kamweno ka ndalama, kabidi kadīlo [kayo] katabukile būya nsahabu itōka.”—Nk. 3:13, 14.

9. Pa kyaba kya kumona enka byobya bimweka bu mboloji, i bika bibwanya kulonga bankasampe?

⁹ Shako bambutwile nabo baloñanga ne bilubo. (Yak. 3:2) Kitatyi kyobakudingila, bakokeja kyaba kimo kunena na kampeja-bukidi. (Nk. 12:18) I kika kikokeja kulengeja bambutwile banene uno muswelo? Padi i bulobo, nansha padi bamwene bilubo byobe bu abo’ko bo batunya. Pa kyaba kya kumona enka byolanga bu mboloji, wabulwa’po kwibafwija’ko pa mutyima obadi nao wa kukukwasha? Kuyuka kwitabija madingi kukakukwasha bininge pa bukulu.

10. I muswelo’ka le okokeja kupēlelwa kulonda bijila bya bambutwile ne kulemununwa nabo?

¹⁰ Le usakanga upēlelwe kulonda bijila bya bambutwile ne kulemununwa nabo? Nankyo, ufwaninwe kulumbulula muswelo wa kwisamba. Le ukalumbulula’o namani? Ditabula dibajinji i kuteja. Bible amba ‘peja pa kwivwana, wije pa kwisamba, ne pa kukalabala napo, mo monka wijepo.’ (Yak. 1:19) Pa kyaba kya kwibingija bukidibukidi, tompa kutūkija bulobo bobe ne kuteja bisaka kunena bambutwile. Ta mutyima ku byobanena, ke ku muswelopo obanena’byo. Kupwa, pituluka mu bishima bya abe mwine na bulēme madingi akupa bambutwile ne kwitabija kilubo kyobe. Kulonga namino kukebakulupija’mba ubaivwana byobanenanga. Le bikekala namani shi usaka kushintulula byowanenanga nansha byowaloñanga? Divule, i kya tunangu ‘kumuma bidi milomo yobe’ enka ne byolonga bisaka bambutwile. (Nk. 10:19) Shi bambutwile abajingulula’mba wibatejanga, po pene nabo bakakuteja. Kulonga bya butame namino kulombola’mba bine uludikwanga na Kinenwa kya Leza.

 Ludikwa na Kinenwa kya Leza Poingidija Lupeto

11, 12. (a) Pa bitala lupeto, Kinenwa kya Leza kitukankamika tulonge bika, ne mwanda waka? (b) Lelo bambutwile babwanya namani kukukwasha mwa kuleela lupeto?

¹¹ Bible unena’mba ‘lupeto i nsakwa.’ Ino uno vese umo enka ulombola’mba ñeni i mitabuke lupeto bulēme. (Mus. 7:12) Kinenwa kya Leza kitukankamika kulēmeka lupeto, kekwilusanswapo. Mwanda waka ufwaninwe kutyina kutamija buswe bwa lupeto? Tala kino kimfwa: Lupete lwa bui, i kingidilwa kya mvubu mu maboko a mutēki wa bwino. Ino lupete lumo lonka mu maboko a muntu wa kalengwa ne muzoze lubwanya kutapana. Lupeto nalo, shi lwingidijibwe senene ludi na mvubu. Inoko, boba “batele mityima’mba, tusakwikala bampeta” divule batyibanga ne bulunda, bubutule, nansha ke kipwano kyabo na Leza. Mfulo-mfulo, betapatapa “ku misongo ya ntanda ne ntanda.”—Tanga 1 Temote 6:9, 10.

¹² Le ukefunda namani mwa kwingidijija lupeto senene? Wabulwapo kunena bambutwile bakupe madingi a mwa kupangila bya kupota? Solomone wāsonekele’mba: “Wañeni ōmvwane ne kuvudija mu kufundijibwa; kadi muntu wa kwivwanija afikidile mu byañeni mituntulu.” (Nk. 1:5) Nsongwa-kaji umo witwa bu Anna waipangwile ñeni mituntulu ku bandi bambutwile. Unena’mba, “Tata wamfundije mwa kupangila bya kupota, kadi waunombola ne kamweno ka kwikala na manwa pa kwingidija lupeto lwa kisaka.” Inandya Anna nandi wamufundije bintu bya kamweno. Anna unena’mba, “wanombwele mvubu ya kudingakanya lupoto palapala kumeso kwa kupota.” Le Anna wamwenine’mo namani? Ulondolola’mba: “Pano nkokeja kulea lupeto lwami. Nkisupakanyangapo lupeto, o mwanda ke ndi na bwanapabo ne ndoe ya mutyima itamba ku kuleka mapu a bitupubitupu.”

13. Le ubwanya kwidingila namani pa bitala kwingidija lupeto?

¹³ Ubwanya kuponena mu mapu bukidibukidi shi upotanga bintu kipotepote nansha ulupulanga lupeto mwanda’tu wa kutulumuna balunda nobe. Le i bika bikakukwasha wepuke ano makinga? Pa bitala kulupula lupeto, ufwaninwe kwifunda kwidingila. Kino kyo kiloñanga Ellena, wa myaka 20 ne musubu. Unena’mba, “Shi ke nkanange na balunda nami, mbadikilanga kupikula lupeto lonkalupula. . . . Kadi monanga bu i kya tunangu kukapota bintu enka na balunda nami babejanga lwabo lupeto ne bakokeja kunkankamika kwipangula lupoto pa bifuko palapala, ke kupotapo’tu kintu kibajinji kyontana.”

14. Mwanda waka ufwaninwe kudyumuka kutyina “kongolwa na lupeto”?

¹⁴ Kukimba lupeto ne kwingidija’lo i kintu kikatampe umbūmi. Inoko, Yesu wānene’mba nsangaji ya binebine idi na boba “bakulandapala pa mutyima.” (Mat. 5:3) Wādyumwine amba mutyima utele muntu ku myanda ya ku mushipiditu ubwanya kōnwa kimfwa na “kongolwa na lupeto.” (Mako 4:19) Nanshi, kidi na mvubu mikatampe witabije kuludikwa na Kinenwa kya Leza ne kulama mumweno mujalale wa lupeto!

Ludikwa na Kinenwa kya Leza Kitatyi Kyodi Bunka

15. I kitatyi’ka kitompibwanga divule dikōkeji dyobe kudi Leza?

¹⁵ Molangila i kitatyi’ka kitompibwanga  divule dikōkeji dyobe kudi Leza—le i podi na bantu bakwabo’ni i podi bunka? Bine, kitatyi kyodi ku masomo nansha ku kaji, padi wikalanga utele’ko mutyima ku mushipiditu. Wi mudyumuke ku byaka bikokeja kukufikila ku mushipiditu. Kitatyi kyowipwija mukose ne kyolengelwe’ko po pene podi mu kyaka kya kujilula misoñanya ya mu mwikadilo.

16. Mwanda waka usakanga kukōkela Yehova nansha shi udi pa bunka?

¹⁶ Mwanda waka usakanga kukōkela Yehova nansha shi udi pa bunka? Vuluka kino: Ukokeja kusanshija mutyima wa Yehova nansha kumusangaja. (Ngal. 6:5, 6; Nk. 27:11) Yehova uteñwanga na bilongwa byobe mwanda ‘ukutele mutyima.’ (1 Pet. 5:7) Usakanga umuteje mwanda wa umwene’mo. (Is. 48:17, 18) Kitatyi kyāfutulwile bengidi bamo ba Yehova ba mu Isalela wa kala madingi andi, bāmusombele. (Mit. 78:40, 41) Ku mutamba mukwabo kadi, Yehova wāsangedile mupolofeto Danyele, o mwanda mwikeulu wāmutelele bu “muntu muswibwe nakampata.” (Dan. 10:11) Mwanda waka? Mwanda Danyele wādi na dikōkeji kudi Leza ke’nkapo pa kitango kya bantu kete ino i ne paādi bunka.—Tanga Danyele 6:10.

17. I bipangujo’ka byobwanya kwiipangula kitatyi kyotonga kwipwija mukose?

¹⁷ Pa kulama dikōkeji kudi Leza kitatyi kyodi bunka, ufwaninwe kutamija “byakwivwana nabyo . . . bya kuyūkidila ne bulumbuluke ne bibi” kupwa ‘wibidije’byo’ na kulonga mungya byoyukile’mba i bulumbuluke. (Bah. 5:14) Kimfwa, shi kotonge minjiki ya kuteja, mafilime a kutala, nansha ke mateba a Entelenete, tala bintu bikakukwasha utonge bulumbuluke ne kupela bibi. Wiipangule bino bipangujo bilonda’ko amba: ‘Lelo ino myanda isa kunkankamika ngikale na kinyenye’ni nansha nsepelele “pa kyamalwa kya umo”?’ (Nk. 17:5) ‘Le bikankwasha ‘nsanswe biyampe’ni’ nansha bikankoleja pa ‘kushikwa bibi’?’ (Am. 5:15) Byobya byolonga kitatyi kyodi bunka bisokolanga misoñanya yolēmekele binebine.—Luka 6:45.

18. Le ukalonga namani shi kodi mwikuje mu bufyafya mu ngikadilo yoyukile’mba i mibi, ne mwanda waka?

¹⁸ Le ukalonga namani shi kodi mwikuje mu bufyafya mu ngikadilo yoyukile’mba i mibi? Vuluka’mba, “yewa upūtanga kujilula kwandi kakamonepo dyese, ehe; ino yewa usaba ne kwijiba’ko ukafwilwa lusa.” (Nk. 28:13) Bine, i kubulwa ñeni shi twendelela mu mwiendelejo mubi ne “kufītyija ku mutyima aye Mushipiditu Sandu wa Leza”! (Ef. 4:30) Nanshi, ufwaninwe kusaba’bo kudi Leza, ne kudi bambutwile bobe, mu uno muswelo ukamwena’mo abe mwine. Mu uno mwanda “bakulumpe ba kipwilo” bakokeja kukukwasha bininge. Mwanā bwanga Yakoba unena’mba: “Nabo bamulombelele [nonga-bibi] , ne kumushinga mani ponka, mu dijina dya Mfumwetu; kadi ne lulombelo lwa kwitabija lukamupandija ubela, ne Mfumwetu ukamulangula; nansha wapīle mambo akamulekelwa.” (Yak. 5:14, 15) Shako, bikokeja kuleta bumvu padi ne kufula’byo muswelo keusangajapo. Ino shi udi na bukankamane bwa kulomba bukwashi, ukepandija ku bibi bikwabo ne kutūkijibwa mutyima kutamba ku kujokejibwa mutyima wa mundamunda utōka.—Mit. 32:1-5.

Sangaja Mutyima wa Yehova

19, 20. I bika le bikusakila Yehova, ino ufwaninwe kulonga bika?

¹⁹ Yehova i “Leza wa dyese ne dyesepo,” kadi usakanga nobe wikale na nsangaji. (1 Tem. 1:11) Ukutele mutyima bininge. Nansha shi i kutupu umwene bukomo bobe bwa kulonga byoloke, aye umwene’bo. I kutupu kintu nansha kimo kifyama ku meso a Yehova. Utalanga, kemwandapo wa kutana bilubo, ino mwanda wa kukukwasha ulonge biyampe. “Meso a Yehova akeñenya kusambakanya ntanda yonsololo, konsokonso pi  na pi, kwilomboja mukomo wa boba ba mutyima mubwaninine kwadi.”—2 Bil. 16:9.

²⁰ Nanshi, itabija kuludikwa na Kinenwa kya Leza, kadi londa madingi akyo. Nabya ukamona ñeni ne kwivwanija kusakilwa pa kunekenya makambakano makomo ne pa kukwata butyibi bukutakane umbūmi. Kukasangajapo enka bambutwile ne Yehova, ino ukamwena’mo ne būmi bwa nsangaji ya binebine.

[Kunshi kwa dyani]

Usa Kulondolola Namani?

• Le bankasampe bakalonga bika pa kwitabija ne kumwena mu bijila bya bambutwile ne kololwa nabo?

• Mwanda waka kidi na mvubu kwikala na mumweno mujalale pa lupeto?

• I muswelo’ka okokeja kulama dikōkeji kudi Yehova kitatyi kyodi bunka?

[Bipangujo bya Kifundwa]