Izoge—Wha Mugba Kẹ Otunyẹ Ọhwa
Izoge—Wha Mugba Kẹ Otunyẹ Ọhwa
“Jọ ẹme rai ọ . . . mere wọhọ uwhei kẹse kẹse, re wha riẹ epanọ ohwo o re yo kẹ ohwo.”—KỌL. 4:6.
1, 2. Ẹvẹ o rẹ jọ izoge buobu oma re a wo ohẹriẹ no ehwa rai, kọ fikieme?
ABABỌ avro, orọnikọ who yo kpahe “otunyẹ ọhwa” no ọvo ho rekọ u kpomahọ owhẹ no ẹdẹjọ. Ẹsejọhọ, evaọ okejọ ohwo jọ ọ ta udu họ owhẹ awọ re who ru oware jọ nọ whọ riẹ inọ o thọ. Kọ ẹvẹ o jọ owhẹ oma? Christopher, ọmọzae ikpe 14 jọ ọ ta nọ: “Ẹsejọ o rẹ jọ omẹ oma nnọ mẹ rayẹ no etẹe no, hayo me ru wọhọ ibe emọ-isukulu mẹ re o seba ẹjọ inọ me wo ohẹriẹ no ai.”
2 Kọ whọ be hae gwọlọ ru wọhọ ehwa ra? Otẹrọ ere, kọ fikieme? Kọ o sae jọnọ whọ gwọlọ re a jẹ owhẹ rehọ? Orọnikọ oyena u yoma ha. Evaọ uzẹme, makọ enọ e kpako no dede a rẹ gwọlọ re ehwa rai a jẹ ae rehọ. Te emaha te ekpako, ohwo ọvo nọ ọ gwọlọ re a se iẹe ọ rrọ họ. Rekọ otẹrọnọ who mugba inọ oware ezi who re ru, orọnikọ ohwo kpobi eva ra e te were he. Ere o jọ kẹ Jesu. Ghele na, Jesu ọ ruabọhọ eruo oware ezi. Dede nọ ahwo jọ a zihe ruọ ilele riẹ, amọfa a siọ Ọmọ Ọghẹnẹ, a ‘se rie gbe oware ovo ho.’—Aiz. 53:3.
Otunyẹ Ọhwa—Ẹvẹ U Wo Ẹgba Te?
3. Fikieme o rọ rrọ oriwithọ re who ru wọhọ ehwa ra?
3 Ẹsejọ whọ rẹ gwọlọ ru wọhọ ehwa ra re a siọ owhẹ ba ẹpoviẹ. Onana yọ oriwithọ. Ileleikristi a rẹ jọ wọhọ emaha ha, enọ “a fi kpenẹ a kpenẹ.” (Ẹf. 4:14) A rẹ sae ta kẹ emaha re a ru oware nọ a gwọlọ họ. Rekọ nọ who te uzoge no na, ẹkpako whọ rrọ na. Fikiere, whọ tẹ rọwo inọ izi Jihova e rrọ rọkẹ ewoma ra, u fo re who koko izi yena. (Izie. 10:12, 13) Ogbẹrọ ere he, o vẹ te wọhọ ẹsenọ omọfa ọ be kpọ uzuazọ ra. Uzẹme na họ, whọ tẹ kuvẹ re amọfa a gele owhẹ ru onọ a gwọlọ, a ti zihe owhẹ ruọ ọrigbo.—Se 2 Pita 2:19.
4, 5. (a) Ẹvẹ Erọn o ro kie kẹ otunyẹ, kọ eme whọ sai wuhrẹ no onana ze? (b) Idhere jọ vẹ ehwa ra a sae rọ bẹbẹ owhẹ họ ru oware uyoma?
4 Okejọ o jariẹ nọ Erọn oniọvo Mosis o kie kẹ otunyẹ ọhwa. Nọ emọ Izrẹl a kpokpo iei re ọ ma ẹmema kẹ ae, o ru ere. Orọnikọ Erọn ọ jọ ọdhozọ họ. Evaọ okejọ nọ u kpemu, o lele Mosis nyae t’ẹme kẹ Fẹro, ọzae nọ ọ mai wo ẹgba evaọ Ijipti. Erọn ọ jọ etẹe ta ẹme ududu, je whowho ovuẹ Ọghẹnẹ kẹ Fẹro. Rekọ nọ emọ Izrẹl a kpokpo Erọn, o te ru ẹgwọlọ rai. Otunyẹ ọhwa o wo ẹgba kẹhẹ! Erọn ọ rọ ovao dhe Fẹro rekọ ọ sai mugba kẹ ehwa riẹ hẹ.—Ọny. 7:1, 2; 32:1-4.
5 Wọhọ epanọ oriruo Erọn u dhesẹ, otunyẹ ọhwa orọnikọ emaha ọvo u kiekpahe he, yọ orọnikọ enọ eyoma-oruo o re siuru ọvo u re kpomahọ họ. Otunyẹ ọhwa o rẹ sai kpomahọ enọ e gwọlọ ru oware uwoma, makọ owhẹ re. Ehwa ra a rẹ sai s’owhẹ abọ, poviẹ owhẹ, hayo s’owhẹ ẹkoko re a ruẹse bẹbẹ owhẹ họ ru oware uyoma. Oghẹrẹ kpobi nọ o rrọ, o rrọ bẹbẹ re a mugba kẹ otunyẹ ọhwa. Re whọ sai fi kparobọ, who re fi eva họ eware nọ whọ rọwo.
Hai Dhesẹ Oghẹrẹ Ohwo nọ Whọ Rrọ Via
6, 7. (a) Fikieme u ro wuzou re eware nọ whọ rọwo i mu owhẹ ẹro, kọ ẹvẹ whọ sai ro wo imuẹro itieye na? (b) Re whọ sae bọ ẹrọwọ ra ga, enọ vẹ whọ rẹ nọ oma ra?
6 Re whọ sai mugba kẹ otunyẹ ọhwa, o rẹ kaki mu owhẹ ẹro inọ eware nọ whọ rọwo na họ enọ e gba. (2 Kọr. 13:5) Imuẹro itieye na i re fi obọ họ k’owhẹ wo udu, o tẹ make rọnọ whẹ yọ ohwo nọ ozọ o rẹ kaki mu. (2 Tim. 1:7, 8) Rekọ ohwo ọ tẹ maki wo udu, o rẹ sae jọ bẹbẹ kẹe re ọ gbaudu ru oware nọ u mu rie ẹro tere he. Kiẹ kẹ oma ra re u mu owhẹ ẹro inọ eware nọ a wuhrẹ owhẹ no Ebaibol ze na ginọ uzẹme. Rehọ igogo iwuhrẹ nọ whọ rọwo muhọ. Wọhọ oriruo, whọ rọwo nọ Ọghẹnẹ ọ rrọ yọ whọ riẹ oware nọ ahwo buobu a jẹ rọwo ere re. Nọ oma ra nọ, ‘Fikieme u ro mu omẹ ẹro inọ Ọghẹnẹ ọ rrọ?’ Orọnikọ whọ be nọ onọ yena re who wo avro ho rekọ re whọ bọ ẹrọwọ ra ga. Jẹ nọ oma ra nọ, ‘Ẹvẹ mẹ rọ riẹ inọ ẹzi Ọghẹnẹ a ro kere Ebaibol na?’ (2 Tim. 3:16) ‘Fikieme u ro mu omẹ ẹro inọ “edẹ urere” na ma rrọ na?’ (2 Tim. 3:1-5) ‘Eme o ru omẹ rọwo nọ itee Jihova e rrọ rọkẹ ewoma mẹ?’—Aiz. 48:17, 18.
7 Ehoo ọ rẹ sae jọ owhẹ oma re whọ nọ oma ra enọ itieye na keme who ti roro inọ whọ te ruẹ iyo rai hi. Rekọ oyena o te wọhọ ẹsenọ ozọ u bi mu ohwo re o rri oware nọ u re dhesẹ epanọ epẹtiro i bu omoto te keme o sai ti dhesẹ inọ epẹtiro i re no. Otẹrọnọ epẹtiro i re omoto na no, u fo re whọ riẹ re who ru oware jọ kpahe iẹe. Epọvo na re, u fo re whọ riẹ sọ who wo avro jọ re who ru oware jọ kpahe iẹe.—Iruẹru 17:11.
8. Dhesẹ epanọ whọ sai ro ru imuẹro ra ga inọ uzi Ọghẹnẹ kpahe ọfariẹ-ogbe o rrọ rọkẹ ewoma ra.
8 Rehọ oriruo jọ. Ebaibol e hrẹ omai nọ ma ‘si oma no ọfariẹ-ogbe.’ Nọ oma ra nọ, ‘Fikieme ujaje nana u ro kiehọ?’ Roro kpahe ẹjiroro sa-sa nọ ehwa ra a bi ro gb’ọfariẹ. Je roro kpahe oware nọ ọnọ o gb’ọfariẹ ọ be rọ “rahuzi kpahe oma obọ riẹ.” (1 Kọr. 6:18) Kiẹ eme nana kpobi riwi re whọ nọ oma ra nọ: ‘Edhere vẹ ọ mai woma nọ me re lele? Kọ u gine wo erere k’omẹ re me gb’ọfariẹ?’ Tube roro ẹme na diwi viere re whọ nọ oma ra nọ, ‘Ẹvẹ o te jọ omẹ oma nọ me te kie ruọ ọfariẹ-ogbe?’ Ehwa ra jọ a sae were eva kugbe owhẹ evaọ oke yena, rekọ ẹvẹ o te jọ owhẹ oma uwhremu na nọ whọ tẹ rrọ kugbe ọsẹgboni ra hayo ibe eg’Ọghẹnẹ ra evaọ obọ Ọgwa Uvie? Eme ọ te jọ owhẹ iroro nọ whọ te lẹ se Ọghẹnẹ? Kọ o te ginẹ were owhẹ re who gbabọkẹ usu ra kugbe Ọghẹnẹ re whọ sai ru ibe emọ-isukulu ra eva were?
9, 10. Ẹvẹ eva nọ who fihọ eware nọ whọ rọwo u re ro fi obọ họ kẹ owhẹ dikihẹ ga nọ whọ tẹ rrọ kugbe ehwa ra?
9 Otẹrọnọ whẹ yọ uzoge, etoke nọ whọ rẹ rọ rehọ ẹgba iroro ra ru iruo ziezi whọ rrọ na. (Se Ahwo Rom 12:1, 2.) Rehọ etoke nana roro didi kpahe oware nọ o lẹliẹ owhẹ rrọ omọvo Isẹri Jihova. Eroro didi otiọye na u ti ru owhẹ fi eva họ eware nọ whọ rọwo. Kẹsena, nọ whọ tẹ rẹriẹ ovao ku otunyẹ ọhwa, whọ vẹ sae ta ẹme kẹ ae ududu. O vẹ te jọ owhẹ oma wọhọ oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ ọ ta nọ: “Nọ me te mugba kẹ otunyẹ ọhwa, yọ me bi dhesẹ kẹ amọfa oghẹrẹ ohwo nọ mẹ rrọ. Orọnikọ me bi yo odẹ egagọ jọ ọvo ho. Onana u bi kpomahọ itee mẹ, uruemu mẹ, gbe uzuazọ mẹ kpobi.”
10 Ẹhẹ, o gwọlọ omodawọ re whọ gbaudu dikihẹ ga kẹ oware nọ whọ riẹ nnọ u woma. (Luk 13:24) Yọ whọ sai roro sọ omodawọ ra o te ginẹ wha erere ze. Rekọ kareghẹhọ onana: Otẹrọnọ who ru ovao ohrohrọ hayo oma ẹrọwọ ra o be vo owhẹ, amọfa a ti muẹrohọ onana, otunyẹ na o vẹ ga viere. Rekọ whọ tẹ ta ẹme ududu, u ti gb’owhẹ unu nnọ ehwa ra a ti si oma rehọ.—Wawo Luk 4:12, 13.
‘Roro Didi re Whọ Sae Kẹ Uyo’
11. Erere vẹ ọ riẹ re whọ ruẹrẹ oma kpahe kẹ otunyẹ ọhwa?
11 Oma oruẹrẹkpahe yọ oware ofa nọ u wuzou nọ u re fi obọ họ kẹ owhẹ mugba kẹ otunyẹ ọhwa. (Se Itẹ 15:28.) Re whọ ruẹrẹ oma kpahe u dhesẹ nọ who re roro kpahe iyero nọ whọ sae rẹriẹ ovao dhe evaọ obaro. Ẹsejọ, eroro otiọye u re si owhẹ no uye. Wọhọ oriruo, dae rehọ iẹe nọ whọ jọ edhere kparo ruẹ ibe emọ-isukulu ra jọ nọ i bi vovo isigareti. Kọ whọ tẹ nya te ai oma, a gbẹ te kẹ owhẹ re who vovo? Nọ whọ riẹ inọ a sae te kẹ owhẹ isigareti na, eme who re ru? Itẹ 22:3 o ta nọ: “Ohwo owareghẹ ọ ruẹ ese o re siomano, rekọ ogbori o re zue ruẹe, ọ vẹ ruẹ uye riẹ.” Nọ whọ tẹ nya edhere ọfa, whọ rẹ sae whaha ẹbẹbẹ na. Orọnikọ ozọ whọ dhẹ na ha; oware areghẹ who ru na.
12. Eme whọ rẹ sae ta kẹ enọ e gwọlọ poviẹ owhẹ?
12 Kọ ẹvẹ otẹrọnọ uyero na yọ onọ whọ rẹ sae whaha ha? Dae rehọ iẹe nọ ọhwa ra jọ ọ nọ owhẹ nọ, “Kọ whọ gbẹ rrọ oma kọkọ?” U fo re who ru lele eme nọ e rrọ Ahwo Kọlọsi 4:6, inọ: “Jọ ẹme rai ọ vọ avọ aruoriwo, jẹ hẹ mere wọhọ uwhei kẹse kẹse, re wha riẹ epanọ ohwo o re yo kẹ ohwo.” Wọhọ epanọ ikere nana i dhesẹ na, epanọ uyero na o rrọ ere whọ rẹ rọ k’uyo na. U du gwọlọ inọ whọ ta eme buobu no Ebaibol ze kẹe he. Whọ rẹ sae kẹe uyo okpẹkpẹe nọ u no owhẹ eva ze. Wọhọ oriruo, nọ a tẹ nọ owhẹ sọ whọ gbẹ rrọ oma kọkọ, whọ rẹ sae ta nnọ, “Ee,” hayo, “Ẹme yena o t’owhẹ hẹ.”
13. Ẹvẹ ovuhumuo u ro wuzou nọ whọ tẹ be kpahe ẹme kẹ ehwa ra?
13 Jesu ọ jẹ hae k’uyo okpẹkpẹe nọ o te muẹrohọ inọ eme ibuobu e te wha erere ọvo ze he. Evaọ uzẹme, nọ Herọd ọ nọ Jesu enọ, ọ kpahe ẹme ọvo kẹe he. (Luk 23:8, 9) A tẹ nọ owhẹ enọ nọ i fioka ha, oware nọ o mai fo eruo họ who re fibo. (Itẹ 26:4; Ọtausi. 3:1, 7) Evaọ abọdekọ riẹ, ohwo jọ, makọ ọnọ ọ jẹ hae poviẹ owhẹ vẹre, ọ rẹ sae ginẹ gwọlọ riẹ oware nọ who je wo ohẹriẹ evaọ oware wọhọ ọfariẹ-ogbe. (1 Pita 4:4) O tẹ rọ ere, u re woma re whọ roma totọ ru ei vẹ kẹe. Whọ rẹ fare unu ra fiki ozọ họ. “Hẹ thọ-oma vẹra re whọ ta unu ra” ẹsikpobi.—1 Pita 3:15.
14. Oghẹrẹ ẹme vẹ whọ rẹ kpahe kẹ ọhwa ra nọ o re fi obọ ho kẹe roro?
14 Ẹsejọ, whọ rẹ sae kpahe ẹme kẹ ehwa ra evaọ edhere nọ u re ro ru ai roro. Rekọ whọ rẹ daoma ru onana avọ areghẹ. Wọhọ oriruo, otẹrọnọ ibe ọmọ-isukulu ra jọ ọ be kẹ owhẹ isigareti, whọ rẹ sae ta nọ, “Ijo” who ve fibae nọ, “Me roro nọ who woma vi ohwo nọ o re vovo isigareti!” Kọ whọ ruẹ epanọ eme yena e sai ro fi obọ họ kẹe roro? Ukpenọ whọ rẹ ta oware nọ who gbe bi ro vovo ho, who bi ru ọhwa ra na roro kpahe oware nọ u bi ru ei vovo.
15. Oke vẹ u ro fo re whọ nya siọ ehwa ra nọ i bi kpokpo owhẹ ba, kọ fikieme?
15 Kọ ẹvẹ otẹrọnọ otunyẹ ọhwa na o serihọ họ makọ epanọ whọ daoma te? Otẹrọ ere, u fo re whọ nya vrẹ. Whọ tẹ rrọ etẹe kri, whọ rẹ sai kie kẹ otunyẹ na. Fikiere, nya no etẹe. Who te ru ere orọnikọ yọ ọyẹlẹ whọ rrọ họ. Uzẹme na họ, whọ riẹ ru. Oyena u dhesẹ nọ ehwa ra a rehọ owhẹ ru ọrigbo ho, yọ who ru Jihova eva were.—Itẹ 27:11.
Ma Omaa nọ O rẹ Kẹ Erere
16. Ẹvẹ otunyẹ ọ rẹ sai ro no obọ ejọ nọ i se oma rai Ileleikristi ze?
16 Ẹsejọ, izoge nọ i kru ga evaọ ukoko na ha a rẹ sae bẹbẹ owhẹ họ re who ru oware nọ u yoma. Wọhọ oriruo, kọ ẹvẹ otẹrọnọ uzoge otiọye na jọ o zizie owhẹ kpohọ ehaa jọ, rekọ nọ who te etẹe whọ ruẹ ohwo nọ ọ kpako no ho, ọnọ ọ te rẹrote ehaa na. Hayo kọ ẹvẹ otẹrọnọ uzoge jọ nọ o se oma riẹ Oleleikristi ọ wha udi ogaga ze oria utioye yọ wha maha vi enọ e rẹ da udi ogaga? Iyero sa-sa e rẹ sae roma via nọ whọ rẹ rọ rehọ obroziẹ-iroro ra ru iruo ziezi. Ọmọtẹ Oleleikristi jọ nọ ọ rrọ ikpe ikpegbọ ọ ta nọ: “Mẹ avọ oniọvo-ọmọtẹ mẹ ma nya no oria jọ nọ ma jẹ jọ rri ifimu keme a jẹ jọ ifimu na ta ikpehre eme. Amọfa nọ a jọ etẹe a nya vrẹ hẹ. Ọsẹgboni mai a jiri omai fiki oware nọ ma ru na. Rekọ amọfa nọ ma gbe je rri ifimu na a jẹ dheva k’omai keme ma ru rai fihọ ikpehre ahwo.”
17. Nọ who te bi kpohọ ehaa, eme whọ rẹ sai ru re whọ ruẹsi koko uzi Ọghẹnẹ?
17 Wọhọ epanọ oriruo yena u dhesẹ na, eva ra e rẹ sae dha ahwo jọ nọ who te bi lele izi Ebaibol. Rekọ ruabọhọ oware nọ whọ riẹ nọ u woma. Ruẹrẹ oma kpahe. Nọ who te bi kpohọ ehaa jọ, ma omaa oghẹrẹ nọ who ti ro no etẹe otẹrọnọ eware e nya epanọ whọ gwọlọ họ. Izoge jọ a rẹ gbaemu kugbe ọsẹgboni rai inọ a tẹ rọ ifonu se ai, a vẹ dhẹ omoto ze te wọ ae kpo. (Ol. 26:4, 5) Omaa utioye na o rẹ wha erere tha.—Itẹ 21:5.
‘Ghọghọ Evaọ Oke Upelẹ Ra’
18, 19. (a) Ẹvẹ o sai ro mu owhẹ ẹro inọ Jihova ọ gwọlọ nọ who wo evawere? (b) Ẹvẹ Ọghẹnẹ o re rri enọ i mugba kẹ otunyẹ ọhwa?
18 Jihova ọ ma owhẹ evaọ oghẹrẹ nọ whọ sae rọ reawere uzuazọ, yọ ọ gwọlọ nọ who wo evawere. (Se Ọtausiwoma Na 11:9.) Kareghẹhọ inọ eware buobu nọ ehwa ra a be reawere rai na yọ eware nọ e rẹ kẹ “eva-ewerọ uzioraha” erọ ubroke. (Hib. 11:25) Oware nọ Ọghẹnẹ uzẹme na ọ gwọlọ nọ who wo orọnikọ omaweromẹ ubroke gheghe he. Ọ gwọlọ nọ whọ wereva bẹdẹ bẹdẹ. Fikiere, nọ whọ tẹ rẹriẹ ovao ku odawọ, kareghẹhọ inọ ekoko uzi Jihova o rẹ wha erere ze ẹsikpobi.
19 Whẹ uzoge, u fo re whọ riẹ inọ whọ tẹ maki ru ehwa ra eva were, ikpe jọ nọ e be tha ibuobu rai a te tubẹ kareghẹhọ odẹ ra ha. Rekọ wo ohẹriẹ, nọ who te mugba kẹ otunyẹ ọhwa, Jihova o ti muẹrohọ onana, yọ iruo ezi ra e te thọrọ iẹe ẹro vievie he. O ti ‘rovie ethẹ-ufuro obọ odhiwu kẹ owhẹ je vi eghale se owhẹ.’ (Mal. 3:10) Ofariẹ, ọ te k’owhẹ ẹzi ọfuafo riẹ re o fi obọ họ kẹ owhẹ. Ẹhẹ, Jihova ọ rẹ sai fi obọ họ kẹ owhẹ mugba kẹ otunyẹ ọhwa.
Kọ Whọ Kareghẹhọ?
• Ẹvẹ otunyẹ ọhwa o wo ẹgba te?
• Ẹvẹ eva nọ who re fihọ eware nọ whọ rọwo i re ro fi obọ họ k’owhẹ mugba kẹ otunyẹ ọhwa?
• Ẹvẹ whọ sae rọ ruẹrẹ oma kpahe kẹ otunyẹ ọhwa?
• Ẹvẹ whọ rọ riẹ inọ o rẹ were Jihova nọ who te kru ẹgbakiete ra?
[Enọ Uwuhrẹ]
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 8]
Fikieme Erọn ọ rọ ma ọmọ-eruẹ oro na?
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 10]
Ruẹrẹ oma kpahe—roro ẹme nọ whọ te ta kpahotọ