Baleke​—Inki Beno Tasala ti Luzingu na Beno?

“Mono ke bulaka [makofi, NW] na kisika ya mpamba ve.”​—1 KOR. 9:26.

1, 2. Sambu nge ke na kukuma mbuta, inki nge kele na yo mfunu sambu na kununga na luzingu?

KANA nge kezola kusala nzyetelo na nzila mosi ya nge mezaba mbote ve, nge tasepela kuvanda ti karti mpi ti busole. Karti tasadisa nge na kuzaba kisika yina nge kele mpi na kupona nzila ya mbote ya kulanda. Busole tasadisa nge na kubikala na nzila ya mbote. Kansi, karti ti busole tavanda mfunu ve kana nge zaba ve kisika ya nge kekwenda. Sambu na kubuya kuyungana-yungana, nge tavanda ti mfunu ya kuzaba mpenza kisika ya nge kekwenda.

² Sambu nge ke na kukuma mbuta, nge takutana ti dyambu ya mutindu mosi. Nge kele ti mfunu ya karti mpi busole ya mbote. Biblia kele karti yina lenda sadisa nge na kuzaba nzila ya kupona. (Bing. 3:5, 6) Kana kansansa na nge melongama mbotembote, yo lenda sadisa nge mingi na kubikala na nzila ya mbote. (Roma 2:15) Yo lenda sala bonso busole. Kansi, sambu na kununga na luzingu, nge fwete zaba mpi kisika ya nge kekwenda. Nge kele ti mfunu ya kuditudila balukanu ya sikisiki.

3. Inki mambote Polo ketubila na 1 Korinto 9:26 ya kekatukaka na kuditudila balukanu?

³ Ntumwa Polo kutubilaka na bunkufi mambote yina kekatukaka na kuditudila balukanu mpi kusala ngolo sambu na kulungisa yo ntangu yandi sonikaka nde: “Yo yina, ntangu mono ke baka ntinu, mono ke tula meso kaka na kisika yina ya mono ke kwenda. . . . Mono ke bulaka [makofi, NW] na kisika ya mpamba ve.” (1 Kor. 9:26) Kana nge kekuditudila balukanu, ntembe kele ve nde nge talungisa yo. Ntama mingi ve, yo talomba nde nge baka badesizio yankaka ya mfunu na yina metala lusambu, kisalu, makwela, dibuta, mpi buna na buna. Bantangu yankaka, nge lenda yindula bonso nde nge kele ti mambu mingi ya kupona. Kansi, kana nge yidika dezia na ntwala nzila ya nge kekwenda, na kubakaka badesizio na nge na kutadila bakyeleka mpi minsiku yina kele na Ndinga ya Nzambi, nge tabwa ve na mpukumuna ya kukwenda na nzila ya mbi.​—2 Tim. 4:4, 5.

4, 5. (a) Inki lenda salama kana nge kuditudila ve balukanu? (b) Sambu na nki bansola na nge fwete twadisama ti mpusa ya kusepedisa Nzambi?

⁴ Kana nge kuditudila ve balukanu, ntembe kele ve nde banduku mpi balongi na nge tapusa nge na kusala mambu yina bo keyindula nde yo kele ya mbote sambu na nge. Ya kyeleka, ata nge kele ti balukanu ya sikisiki, bantu yankaka lenda landa kaka na kupesa bangindu na bo. Ntangu nge kewidikila bangindu na bo, kudiyula  nde, ‘Keti balukanu ya bo ketubila kesadisa munu na kuyibuka Ngangi na munu na ntangu mu kele leke to keti yo takatula dikebi na munu na kusala yo?’​—Tanga Longi 12:1.

⁵ Sambu na nki bansola na nge na luzingu fwete twadisama ti mpusa ya kusepedisa Nzambi? Kikuma mosi kele nde Yehowa mepesaka beto bima yonso ya mbote ya beto kele ti yo. (Yak. 1:17) Ya kyeleka, konso muntu fwete monisa ntonda na Yehowa. (Kus. 4:11) Katula kuyibuka Yehowa ntangu nge kekuditudila balukanu, keti kele ti mutindu yankaka ya kuluta mbote ya nge lenda monisa ntonda? Bika beto tadila balukanu yina mefwana na kubaka mpi mambu ya nge fwete sala sambu na kulungisa balukanu yango.

Inki Balukanu Nge Lenda Kuditudila?

6. Inki lukanu ya mfunu nge lenda kuditudila, mpi sambu na nki?

⁶ Mutindu disolo ya meluta kumonisaka yo, lukanu ya mfunu yina nge lenda kuditudila kele ya kudindimisa nde mambu yina Biblia ketubaka kele ya kyeleka. (Roma 12:2; 2 Kor. 13:5) Banduku na nge lenda kwikila na evolisio to na malongi mingi ya mabundu ya luvunu sambu bantu yankaka mesongaka bo nde yina kele mambu ya bo fwete kwikila. Kansi, nge fwete kwikila ve na dyambu mosi kaka sambu bantu yankaka kezola nde nge kekwikila yo. Yibuka, Yehowa kezola nde nge sadila yandi ti mabanza na nge yonso. (Tanga Matayo 22:36, 37.) Tata na beto ya zulu kezola nde nge tunga lukwikilu na nge na banzikisa.​—Baeb. 11:1.

7, 8. (a) Inki balukanu ya kulungisa na nima ya ntangu fyoti tasadisa nge na kukumisa ngolo lukwikilu na nge? (b) Inki mambote nge tabaka kana nge lungisa ndambu ya balukanu ya kulungisa na nima ya ntangu fyoti yina nge mekuditudilaka?

⁷ Sambu na kukumisa ngolo lukwikilu na nge, sambu na nki ve kuditudila balukanu ya kulungisa na nima ya ntangu fyoti? Lukanu mosi lenda vanda ya kusamba konso kilumbu. Sambu bisambu na nge kuvanda ya sikisiki mpi yina nge kevutukila ve mambu mbala na mbala, nge lenda yindula to kusonika mambu ya sikisiki ya meluta na kilumbu yina nge kezola kutubila na bisambu na nge. Zikisa na kutubila kaka ve bampasi ya nge kutanaka ti yo, kansi mpi mambu yina kupesaka nge kyese. (Filp. 4:6) Lukanu yankaka kele ya kutanga Biblia konso kilumbu. Keti nge mezaba nde kana nge tanga kiteso ya balutiti iya na kilumbu, nge tamanisa Biblia ya mvimba kaka na mvula mosi? * Nkunga 1:1, 2 ketuba nde: “Kiese na muntu yina . . . ke monaka kiese na bansiku ya Mfumu Nzambi, yandi ke yindulaka yo mpimpa ti mwini.”

⁸ Lukanu ya tatu ya kulungisa na nima ya ntangu fyoti yina nge lenda kuditudila kele ya kubongisa mvutu ya kupesa na konso lukutakanu. Ntete, nge lenda zola kutanga mvutu to verse. Na nima, nge lenda vanda ti lukanu ya kupesa mvutu na bangogo na nge mosi. Ya kyeleka, konso ntangu ya nge kepesa mvutu, nge kepesa dikabu na Yehowa. (Baeb. 13:15) Kana nge lungisa ndambu ya balukanu yai, kikalulu na nge ya kutula ntima mpi ntonda na nge sambu na Yehowa tayela, ebuna nge tavanda ya kuyilama sambu na kuditudila balukanu ya kulungisa na nima ya ntangu ya nda.

9. Kana nge kele ntete ve nsamuni ya Kimfumu, inki balukanu ya kulungisa na nima ya ntangu ya nda nge lenda kuditudila?

⁹ Inki balukanu ya kulungisa na nima ya ntangu ya nda nge lenda kuditudila? Kana nge meyantikaka ntete ve na kusamuna nsangu ya mbote na meso ya bantu yonso, lukanu na nge ya kulungisa na nima ya ntangu ya nda lenda vanda ya kukuma nsamuni ya Kimfumu. Kana nge lungisa lukanu yai ya lukumu, nge tazola kuvanda nsamuni ya mbote mpi ya kesamunaka mbala na mbala kukonda kulutisa ngonda mosi nkatu kusamuna. Nge tazola mpi kulonguka na kusadila Biblia na kisalu ya kusamuna. Kana nge sala yo, ziku nge tamona nde nge takuma kuzola mingi kisalu ya kusamuna. Ebuna, nge takuka kumatisa ntangu ya nge kelutisaka na kisalu ya nzo na nzo to nkutu kusala ngolo na kulonguka Biblia ti muntu. Sambu nge kele nsamuni ya mebaka ntete ve mbotika, lukanu ya kuluta mbote ya nge lenda kuditudila kele ya kulungisa mambu ya bo kelombaka  sambu na kubaka mbotika mpi kukuma Mbangi ya Yehowa Nzambi ya mekudipesaka mpi mebakaka mbotika.

10, 11. Baleke yina mebakaka mbotika lenda kuditudila nki balukanu ya kulungisa na nima ya ntangu ya nda?

¹⁰ Kana nge kele dezia nsadi ya Yehowa ya mebakaka mbotika, tala mwa balukanu ya kulungisa na nima ya ntangu ya nda yina nge lenda kuditudila. Bantangu yankaka, nge lenda zola kupesa maboko na mabundu sambu na kusamuna na bateritware yina bo kesamunaka mpenza ve. Nge lenda pona mpi na kusadila ngolo mpi mavimpi na nge ya mbote na kusala kisalu ya kimupasudi-nzila nsadisi to ya ntangu yonso. Bapasudi-nzila mingi ya kevandaka na kyese tatela nge nde kisalu ya ntangu yonso kele mutindu ya kuluta mbote ya kuyibuka Ngangi na nge na buleke na nge. Yai kele balukanu ya nge lenda lungisa na ntangu nge kele ntete na nzo na beno. Dibundu na beno tabaka mpi mambote kana nge kelungisa balukanu na nge.

¹¹ Balukanu yankaka ya kulungisa na nima ya ntangu ya nda lenda sala nde nge suka kaka ve na dibundu na beno kansi nge kwenda mpi na bisika yankaka. Mu mbandu, nge lenda yidika na kukwenda kusala na teritware to insi yankaka kisika mpusa kele mingi. Nge lenda zola kusadisa na kutunga Banzo ya Kimfumu to babiro ya filiale na bansi ya nzenza. Nkutu, nge lenda kwenda kusala na Betele to kukuma misionere. Ya kyeleka, na ntwala ya kulungisa balukanu mingi ya bo metubila awa ya kulungisa na nima ya ntangu ya nda, lukanu ya ntete ya mfunu ya nge fwete lungisa kele ya kubaka mbotika. Kana nge mebaka ntete ve mbotika, tadila mambu ya bo kelombaka sambu na kulungisa lukanu yai ya mfunu na luzingu na nge.

Lungisa Lukanu ya Kubaka Mbotika

12. Inki bikuma kesalaka nde bantu yankaka kubaka mbotika, mpi sambu na nki bikuma yai mefwana ve?

¹² Inki mutindu nge tatendula lukanu ya kubaka mbotika? Bantu yankaka keyindulaka nde lukanu ya kubaka mbotika kele ya kutanina bo na kubwa ve na masumu. Bankaka lenda yindula nde bo fwete baka mbotika sambu banduku na bo mebakaka mbotika. Baleke yankaka lenda zola kusepedisa bibuti na bo. Kansi, mbotika kele ve kontra yina kebuyisa nge na kusala mambu yina nge zolaka kusala na kinsweki; nge fwete baka mpi ve mbotika sambu bantu yankaka kepusa nge. Nge fwete baka mbotika ntangu nge mebakisa mbotembote nki yo ketendula kuvanda Mbangi ya Yehowa mpi ntangu nge kendima mpenza nde nge kele ya kuyilama mpi ti luzolo ya kundima mukumba yai.​—Lo. 5:4, 5.

13. Sambu na nki nge fwete baka mbotika?

¹³ Kikuma mosi ya kubaka mbotika kele nde Yezu kupesaka balongoki na yandi mukumba ya ‘kukumisa bantu balonguki mpi kubotika bo.’ Yandi pesaka mpi mbandu na kubakaka mbotika. (Tanga Matayo 28:19, 20; Marko 1:9.) Dyaka, mbotika kele kitambi ya mfunu sambu na bantu yina kezola kuguluka. Na nima ya kutubila mutindu Noa kutungaka maswa yina kugulusaka yandi ti dibuta na yandi na nsungi ya Mvula ya Ngolo, ntumwa Piere kutubaka nde: “Masa yina vandaka bonso kidimbu ya mbotika yina ke gulusa beno ntangu yai, . . . sambu Nzambi tedimisaka Yesu Kristo na lufwa.” (1 Pie. 3:20, 21) Ata mpidina, dyambu yai ketendula ve nde nge kebaka mbotika kaka ti lukanu ya kuzwa lutaninu. Kansi, nge fwete baka mbotika sambu nge kezolaka Yehowa mpi kezola kusadila yandi ti ntima, moyo, mabanza, mpi ngolo na nge yonso.​—Mar. 12:29, 30.

14. Sambu na nki bantu yankaka kevandaka ti ketiketi na kubaka mbotika, mpi nki dyambu nge lenda ndima?

¹⁴ Bantu yankaka kevandaka ti ketiketi na kubaka mbotika sambu bo kewaka boma nde na nima bo lenda basisa bo na dibundu. Keti nge kewaka boma ya mutindu yai? Kana mpidina, boma ya mutindu yai kele mbi ve na yo mosi. Yo lenda tendula nde nge kebakisa mpenza nde kuvanda Mbangi ya Yehowa kele mukumba mosi ya nene. Keti yo lenda vanda mpi ti kikuma yankaka? Mbala yankaka nge mendimaka ntete ve nde kuzinga na kuwakana ti minsiku ya Nzambi kele mutindu ya kuluta mbote ya luzingu. Kana yo kele mutindu yina, kuyindula na mambu yina kebwilaka bantu yina kezitisaka ve minsiku ya Biblia lenda sadisa nge na kubaka  desizio. Na ndambu yankaka, yo lenda vanda nde nge kezolaka minsiku ya Nzambi, kansi nge kendimaka ve nde nge lenda kuka na kuzitisa yo. Yo lenda vanda kidimbu ya mbote, sambu yo kemonisa nde nge kele ti kikalulu ya kudikulumusa. Nkutu, Biblia ketuba nde ntima ya bantu yonso ya kukonda kukuka kele luvunu. (Yer. 17:9) Kansi, nge lenda nunga kana ntangu yonso nge “ke lemfuka na bansiku . . . [ya] Mfumu Nzambi.” (Tanga Nkunga 119:9.) Ata konso bikuma yina lenda sala nde nge vanda ti ketiketi sambu na kubaka mbotika, nge fwete manisa mambu ya mutindu yina mpi kudiyangisa dyaka ve. *

15, 16. Inki mutindu nge lenda zaba kana nge kele ya kuyilama sambu na kubaka mbotika?

¹⁵ Kansi, inki mutindu nge lenda zaba kana nge kele ya kuyilama sambu na kubaka mbotika? Mutindu mosi kele ya kudiyula bangyufula bonso yai: ‘Keti mu lenda tendula malongi ya luyantiku ya Biblia na bankaka? Keti mu kesalaka kisalu ya kusamuna ata kana bibuti na mono kesala yo ve? Keti mu kesalaka ngolo na kukwenda na balukutakanu yonso ya Bukristu? Keti mu lenda yibuka bantangu ya sikisiki yina mu nungaka bupusi ya banduku? Keti mu talanda na kusadila Yehowa ata kana bibuti ti banduku na mono kuyambula na kusala yo? Keti mu kesambaka sambu na bangwisana na munu ti Nzambi? Mpi, keti mu mekudipesaka mpenza ya mvimba na Yehowa na kisambu?’

¹⁶ Mbotika kele kitambi mosi ya kenataka nsoba na luzingu, yina muntu fwete baka ve na zuluzulu. Keti nge kele ya kuyela mpenza sambu na kutadila mbotembote kitambi yai? Kuyela ketendula mambu mingi kuluta kusala badevware na estrade to kupesa bamvutu ya mbote na lukutakanu. Yo kelombaka kuvanda ti makuki ya kubaka badesizio yina mesimbama na minsiku ya Biblia ya nge kebakisa mbote. (Tanga Baebreo 5:14.) Kana nge kele ti mvula yina nge lenda sala yo, pana nge kele ti dibaku ya kuluta nene, disongidila kusadila Yehowa na ntima ya mvimba mpi kuzinga na mutindu  yina kemonisa nde nge mekudipesaka mpenza na yandi.

17. Inki tasadisa nge na kunwana ti bampasi yina lenda basika na nima ya mbotika na nge?

¹⁷ Mbala mosi na nima ya kubaka mbotika, nge lenda mona nde nge kele ti kikesa mingi ya kusadila Nzambi. Kansi, ntama mingi ve, nge lenda kutana ti bampasi yina tameka lukwikilu mpi ngolo na nge. (2 Tim. 3:12) Kuyindula ve nde nge fwete nwana ti bampasi yai nge mosi. Sosa ndongisila ya bibuti na nge. Sosa lusadisu ya bampangi ya kuyela na dibundu. Tanina bangwisana ti bantu yina tasadisa nge. Kuvila ve ata fyoti nde Yehowa kekudibanzaka sambu na nge, mpi yandi tapesa nge ngolo yina kele mfunu sambu na kunwana ti konso dyambu yina lenda basika.​—1 Pie. 5:6, 7.

Inki Mutindu Nge Lenda Lungisa Balukanu na Nge?

18, 19. Inki mambote nge lenda baka na kutadila mambu ya nge ketulaka na kisika ya ntete?

¹⁸ Ata nge kele ti bangindu ya mbote, keti nge kemonaka bonso nde nge kevandaka ve ata ti ntangu fyoti sambu na kusala mambu yina nge mezola mpi yina nge kele ti mfunu ya kusala? Kana yo kele mutindu yina, nge fwete tadila mambu ya nge ketulaka na kisika ya ntete. Mu mbandu: Baka ekolo mosi mpi tula matadi mingi na kati na yo. Na nima, fulusa ekolo yango ti zelo. Nge kele ti ekolo ya kufuluka ti matadi ti zelo. Katula matadi ti zelo yango mpi tula yo pembeni. Ntangu yai, tula ntete zelo yango na ekolo, mpi na nima tula matadi na kati ya ekolo. Keti kisika kele ve sambu na matadi? Yo kele sambu nge metula ntete zelo na kati ya ekolo.

¹⁹ Nge kekutanaka ti mpasi ya mutindu mosi na ntangu nge kesadila ntangu na nge. Kana nge tula mambu bonso nsaka ya kulutisa ntangu na kisika ya ntete, nge tamona bonso nde mambu ya nene disongidila mambu ya kimpeve kele ve ti kisika na luzingu na nge. Kansi, kana nge kelanda bandongisila ya Biblia ya “kusola mambu . . . ya kuluta mfunu,” nge tamona nde nge tavanda ti ntangu sambu na mambu ya metala Kimfumu mpi ntangu ya kukuka sambu na bansaka ya kulutisa ntangu.​—Filp. 1:10.

20. Inki nge fwete sala kana nge kekudiyangisa mpi kele ti badute na ntangu nge kesala ngolo sambu na kulungisa balukanu na nge?

²⁰ Na ntangu nge kesala ngolo sambu na kulungisa balukanu na nge, yika mpi ya kubaka mbotika, bantangu yankaka nge lenda kudiyangisa mpi kuvanda ti badute. Kana yo kumina nge, “bikila Mfumu Nzambi kilo na nge, yandi ta sadisa nge.” (Nk. 55:23) Ntangu yai, nge kele ti dibaku ya kusala kisalu ya kuluta kyese mpi ya kuluta mfunu na disolo ya luzingu ya bantu, disongidila kisalu ya kusamuna mpi ya kulonga na nsi-ntoto ya mvimba. (Bis. 1:8) Nge lenda pona na kutala kaka na ntangu bantu yankaka kesala kisalu yai. To nge mpi lenda sala yo. Kuvanda ve ti ketiketi na kusadila mayele na nge ya kubutukila sambu na kupesa maboko na bima yonso ya kele na ntoto ya ketadila Kimfumu. Nge tabikalaka ve kuwa mawa na ntima sambu nge sadilaka ‘Muntu yina salaka nge ntangu nge kele kaka leki.’​—Lo. 12:1.

[Banoti na Nsi ya Lutiti]

Inki Mvutu Nge Tapesa?

• Sambu na nki nge fwete kuditudila balukanu?

• Inki kele mwa balukanu yina mefwana na kulungisa?

• Kulungisa lukanu ya kubaka mbotika kelombaka inki?

• Inki mutindu kutadila mambu ya nge ketulaka na kisika ya ntete lenda sadisa nge na kulungisa balukanu na nge?

[Bangyufula ya Disolo ya Kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 23]

Keti nge kevandaka ti lukanu ya kutanga Biblia konso kilumbu?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 24]

Inki dilongi nge kebaka na mbandu yai?