Lu ka Zamaya ka ku Sepahala!
Lu ka Zamaya ka ku Sepahala!
“Haili na, ni ka zamaya ka ku sepahala.”—SAMU 26:11.
1, 2. Jobo naa buleziñi ka za busepahali, mi liñolo la Jobo kauhanyo ya 31 li bonisañi ka za hae?
MWA linako za kwaikale, hañata lika ne li pimiwanga fa likala. Batu ba Mulimu ne ba swanela ku no itusisanga likala ze lukile.—Liprov. 11:1.
2 Muuna ya naa saba Mulimu ya bizwa Jobo ha naa nyandiswa ki Satani, naa ize: “Mulimu a ni likanye fa likala ze lukile, mi u ta bona kuli ha ni na koli.” (Jobo 31:6, Bibele ye Kenile, Hatiso ya 1984) Jobo naa bulezi miinelo i sikai ye kona ku kenya mutu ya sepahala mwa muliko. Kono sina liñolo la Jobo kauhanyo ya 31 mo li boniseza, Jobo naa konile ku tula muliko wa hae. Mutala wa hae o munde wa kona ku lu tusa ni luna kuli lu eze sina yena, ni ku bulela ka buikolwiso sina mwa naa bulelezi walisamu Davida, kuli: “Haili na, ni ka zamaya ka ku sepahala.”—Samu 26:11.
3. Ki kabakalañi ha ku li kwa butokwa ku sepahala ku Mulimu mwa linto ze tuna ni ze nyinyani?
3 Nihaike kuli Jobo naa likilwe hahulu, naa zwezipili ku sepahala ku Mulimu. Naa tomile mutala o ipitezi hahulu wa ku sepahala ha naa likilwe ka tiko ye tuna. Manyando e lu kopana ni ona ha swani hahulu ni a naa kopani ni ona Jobo. Kono kuli lu bonise kuli lu zamaya mwa busepahali, ni kuli lu yemela bubusi bwa Jehova, lu swanela ku sepahala mwa linto ze tuna ni ze nyinyani.—Mu bale Luka 16:10.
Ki Kwa Butokwa ku Sepahala Mwa Litaba ze Ama Muzamao
4, 5. Ka ku ba mutu ya naa sepahala, Jobo naa tokolomohile muzamao ufi?
4 Kuli lu zwelepili ku sepahala ku Jehova, lu swanela ku latelela likuka za hae za muzamao, sina mwa naa ezelize Jobo. Naa ize: “Ne ni ezize tumelelano ni meeto a ka; ne ni ka talima cwañi mwanaa musizana? . . . Pilu ya ka haiba i kile ya shonga musali, kamba ni kile na kundamena ya bapani ni na, kwatuko ni munyako wa hae; haiba ku cwalo: Musalaa ka a sitele yo muñwi, mi ba bañwi ba mu shubule!”—Jobo 31:1, 9, 10.
5 Bakeñisa kuli Jobo naa itamile kuli u ka tundamena ku sepahala ku Mulimu, naa tokolomohile ku talimisisa musali kuli mane konji ku fita fa ku mu lakaza. Ka ku ba muuna ya naa nyezi, naa si ka eza linyawe ni bo namukuka kamba ku lakaza musalaa yo muñwi. Mwa Ngambolo ya fa Lilundu ya naa file Jesu, naa bulezi sisupo se situna ka za buhule, ili sisupo se ba swanela ku hupulanga batu ba ba sepahala.—Mu bale Mateu 5:27, 28.
Mu Tokolomohe Bupumi
6, 7. (a) Mulimu u itusisangañi ku pima busepahali bwa luna, sina mwa naa pimezi bwa Jobo? (b) Ki kabakalañi ha lu sa swaneli ku ba bapumi?
6 Ha lu koni ku eza ka bupumi haiba lu bata ku balelwa kwa batu ba ba sepahala. (Mu bale Samu 5:6.) Jobo naa ize: “Haiba ne ni zamaile ka buhata, kamba liutu la ka ku akufela ku za ku puma; fo he, ni likanyiwe fa sikala se si lukile, kuli Mulimu a zibe kuli ha ni na mulatu.” (Jobo 31:5, 6) Jehova u likanyanga batu bote fa “sikala se si lukile.” Sina mwa naa ezelize ku Jobo, Mulimu u lu pimanga ka ku itusisa sikala se si petehile sa ku luka ilikuli a bone nji lwa sepahala.
7 Ha ne lu ka ba bapumi, fo ne lu si ke lwa tiiseza mwa ku sepahala kwa luna ku Mulimu. Batu ba ba sepahala ba “tuhezi linto ze patwa, ili ze swabisa” mi ha ba “zamayi ka mano a maswe.” (2 Makor. 4:1, 2) Kono ku cwañi haiba lu bulezi kamba ku eza ka bupumi ku mulumeli ka luna kuli mane u ikupela ka taata ku Mulimu kuli a mu tuse? U zibe lu bumai! Walisamu naa opezi kuli: “Mwa ñalelwa ya ka ni bizize ku Muñaa Bupilo, mi u ni utwile. Muñaa Bupilo, u lamulele moya [“moyo,” NW] wa ka kwa milomo ye lishano, ni kwa lilimi le li puma.” (Samu 120:1, 2) Ki hande ku hupulanga kuli Mulimu wa kona ku tatuba mutu wa luna wa mwahali, ili ku “tatuba lipilu, ni ze patilwe” ilikuli a bone nji lu batu ba ba sepahala luli.—Samu 7:8, 9.
Mu Tome Mutala O Munde ka mo mu Ezeza ba Bañwi
8. Jobo naa ezanga cwañi ba bañwi?
8 Kuli lu tiiseze mwa busepahali bwa luna, lu tokwa ku ba sina Jobo, ya naa lukile, ya naa ikokobeza, ni ya naa iyakatwa za ba bañwi. Naa ize: “Haiba ni shwauzi tukelo ya mutangaa ka wa muuna kamba wa musali, ha ne ba zekisana ni na; ni ka ezañi Mulimu ha ka nanuha? Ni ikalabele cwañi ha ka to ni tatuba? Ha ni li, Yena ya ni ezize mwa mba, ki Yena hape ya ezize ni mutangaa ka? Mubupi a li muñwi ki Yena ya lu bupile mwa mba ya musali?”—Jobo 31:13-15.
9. Jobo naa ezanga cwañi batanga ba hae, mi ni luna lu swanela ku eza cwañi?
9 Ku bonahala kuli mwa miteñi ya Jobo batu ne ba sa latelelangi miezezo ye taata ha ne ba zekanga litaba. Litaba ne li zekiwanga hande ka mukwa o lukile, mi nihaiba batanga ne ba kona ku ya kwa likuta. Jobo naa ezanga batanga ba hae ka ku luka ni ka sishemo. Haiba lu bata ku zamaya ka busepahali, lu lukela ku bonisa tulemeno to tu cwalo to, sihulu haiba lu maeluda mwa puteho.
Mu si ke Mwa Lakaza Bufumu, Kono mu Fane
10, 11. (a) Lu ziba cwañi kuli Jobo naa fana ni ku tusanga batu? (b) Liñolo la Jobo 31:16-25 li kona ku lu hupulisa likelezo lifi za mwa Mañolo?
10 Jobo naa fananga mi naa tusanga batu; naa sa itati kamba ku lakaza za ba bañwi. Naa ize: “Haiba . . . ni katalize meeto a musali wa mbelwa ka ku mu conisa; haiba ni cile buhobe bwa ka ni li nosi, na tima ndiala ku ca kwateñi . . . Haiba ne ni tuhelezi mutu inza shwa kabakala ku tokwa likubo . . . Haiba ne ni nanuzi lizoho la ka ku nata ndiala, kakuli ne ni bona be ni yemelana ni bona, ba fa Kuta; haiba ni ezize ze cwalo: Liheta la ka li lukululwe kwa sipaka, mi lizoho la ka li lobehe lisapo.” Jobo hape naa ka bonisa kuli naa sa sepahali kambe naa bulelezi gauda kuli: “Ki wena nto ye ni sepile”!—Jobo 31:16-25.
11 Lipulelo za litoko zeo li lu hupulisa manzwi a mulutiwa Jakobo, a li: “Bulumeli bo bu kenile, bo bu sa nyazahali fapilaa Mulimu Ndataa luna, ki mutu ha lekula lindiala ni limbelwa mwa ñalelwa ya bona, mi a ipabalela ku za lifasi a si na koli.” (Jak. 1:27) Hape lu kona ku hupula temuso ya Jesu ye li: “Mu tokomele, mi mu ipuluke kwa takazo kaufela ya bufumu; kakuli mutu niha ka fuma hahulu, bupilo bwa hae ha bu ini ku za fumile.” Hamulaho Jesu naa bulezi nguli ya mutu wa mufumi ya naa na ni takazo ya bufumu ili ya naa shwile a si ka ‘fumela ku Mulimu.’ (Luka 12:15-21) Kuli lu tiiseze mwa ku sepahala, ha lu swaneli ku lakaza za ba bañwi, ku ba ni takazo ya bufumu kamba ku ba ni buñwanyama. Mutu ya na ni takazo ya bufumu u lapela mulimu wa siswaniso kakuli u isezanga hahulu mamelelo kwa nto ya lakaza isi ku Jehova, mi kacwalo nto ya lakaza yeo i ba mulimu wa hae. (Makolo. 3:5) Buñwanyama ni busepahali ha li zamaeleli!
Mu Tiiseze Mwa Bulapeli Bwa Niti
12, 13. Jobo naa tomile mutala ufi ka za ku ambuka ku lapela milimu ya maswaniso?
12 Batu ba ba sepahala ha ba keluhangi mwa bulapeli bwa niti. Jobo naa si ka keluha kakuli mane naa ize: “Haiba ni shalimile lizazi ha ne li benya, kamba kweli ha i ne zamaya ka liseli, na pumwa ki pilu ya ka ku sa zibi mutu, mi na li sebeleza ka mulomo wa ka o tubeta lizoho la ka; ni mo, ki bumaswe bo bu swanelwa ki ku bewa mulatu ki baatuli, kakuli fo, ne ni ka be ni latuzi Mulimu ya kwahalimu.”—Jobo 31:26-28.
13 Jobo naa si ka lapela lika ze si na bupilo. Kambe pilu ya hae ne i mu pepelize kwa mukunda ha naa shalima ze bupilwe ze kwahalimu, ze cwale ka kweli, mi a li lapela sina milimu ya hae, fo naa ka ba mulapeli wa milimu ya maswaniso mi naa ka be a latuzi Mulimu. (Deut. 4:15, 19) Kuli lu tiiseze mwa busepahali bwa luna ku Mulimu, lu lukela ku tokolomoha milimu ya maswaniso kaufela.—Mu bale 1 Joani 5:21.
Mu si ke Mwa ba ni Lutimbo Kamba Buipi
14. Ki kabakalañi ha lu kona ku bulela kuli Jobo naa si na kaiñole?
14 Jobo naa si na kaiñole kamba situhu. Naa ziba kuli ku ba ni mikwa ye cwalo ne ku ka bonisa kuli naa sa sepahali, kakuli mane naa ize: “Mwendi ni tabisizwe ki kozi ye tahezi ya naa ni toile, mi na bina ka tabo, nako ya fumani maziyezi? Kanti ha ni si ka lumelela mulomo wa ka ku fosa ka ku mu kuta kuli a shwe.”—Jobo 31:29, 30.
15. Ki kabakalañi ha ku si ka luka ku wabelwa, batu ba ba lu toile ha ba welwa ki ziyezi?
15 Muuna ya naa lukile, Jobo, naa sa tabelangi ni kamuta haiba mutu ya naa mu toile a welwa ki ziyezi. Lishitanguti le liñwi li lemusa kuli: “U si ke wa wabelwa, sila sa hao ha si wa, mi pilu ya hao i si ke ya tabela ku bona ha si ngandumuka; Muñaa Bupilo a ka swana a ku bona, mi a ku nyemela, a siululela wena buhali bwa hae.” (Liprov. 24:17, 18) Bakeñisa kuli Jehova wa kona ku bona ze mwa pilu, wa ziba haiba lu tabile mwa pilu ya luna kabakala ziyezi ye tahezi mutu yo muñwi, mi ha tabiswi ki moya o cwalo. (Liprov. 17:5) Mulimu wa kona ku lu ota haiba lu ba ni moya o cwalo, kakuli yena u li: “Ki Na ya ka likanyisa ni ku lifisa.”—Deut. 32:35.
16. Nihaike kuli ha lu bafumi, lu kona ku bonisa cwañi moya wa ku amuhelanga baenyi?
16 Jobo naa lata ku amuhela baenyi. (Jobo 31:31, 32) Nihaike kuli mwendi ha lu bafumi, lwa kona ku ‘tundamena mwa ku amuhela baenyi.’ (Maro. 12:13) Lwa kona ku mema ba bañwi kuli lu to ca ni bona sico sifi kamba sifi se lu na ni sona, inze lu hupula kuli “se si na ni tuso ki ku ca miloho feela mo ku na ni lilato; isi ku ca komu ye nunile mo ku na ni toyano.” (Liprov. 15:17) Ku ca sico ni muzwale kamba kaizeli mo ku na ni lilato ki nto ye tabisa ni ye yahisa.
17. Ki kabakalañi ha lu sa swaneli ku pata sibi se situna?
17 Ku bonahala kuli ne li nto ye yahisa luli ku amuhelwa ki Jobo, kakuli ne si muipi. Naa sa swani sina batu ba ba maswe be ne ba izwakile mwa puteho ya mwa miteñi ya baapositola ili be ne ba “babaza batu kuli ba fumane se siñwi ku bona.” (Juda 3, 4, 16) Mi Jobo naa si ka pata lifoso za hae ka ku saba kuli ba bañwi ha ne ba ka ziba naa ka shwauka. Naa lata ku tatubwa ki Mulimu mi naa ka ipulela lifoso za hae ku yena. (Jobo 31:33-37) Haiba lu eza sibi se situna, lu si ke lwa lika ku si pata ka ku bata kuli lu zwelepili ku zibahala ka libizo le linde. Lu kona ku bonisa cwañi kuli lu sweli lwa lika ku tiiseza mwa busepahali? Ka ku itumelela mafosisa a luna, ku baka, ku kupa tuso kwa maeluda, ni ku eza ka mo lu konela kaufela kuli lu cince.—Liprov. 28:13; Jak. 5:13-15.
Mutu ya Sepahala wa Likwa
18, 19. (a) Ki kabakalañi ha ku konwa ku bulelwa kuli Jobo naa si ka putelela mutu ni yo mukana? (b) Jobo naa ka itumelelañi kambe naa fumanwi ni mulatu?
18 Jobo naa sepahala. Kacwalo naa kona ku bulela kuli: “Haiba naha ya ka i ka ni tama taba, mi mifolo ya mwateñi ya lila hamoho; haiba ni cile lico ze beilwe ki yona ni si ka li lifa, kamba ni sinyisize bañi ba naha bupilo bwa bona; haiba ku cwalo: A ku mele seto mwa sibaka sa buloto, ni mufuka mwa sibaka sa mabele!” (Jobo 31:38-40) Jobo naa si ka amuha batu ba bañwi mubu wa bona, mi naa sa putelelangi babeleki. Ni luna lu swanela ku tiiseza ku sepahala ku Jehova mwa linto ze tuna ni ze nyinyani, sina mwa naa ezelize Jobo.
19 Jobo naa bulezi ka za bupilo bwa hae fapilaa balikani ba hae ba balalu hamohocwalo ni Elihu. Naa memile mutu ufi kamba ufi ya naa mu zekisa kuli a taluse haiba Jobo u na ni mulatu mwa litaba za bupilo bwa hae, ili ze ne pakwa ki “liswayo la libizo la hae.” Haiba bupaki ne bu ka bonisa kuli Jobo naa na ni mulatu, naa ka itumelela ku fiwa koto. Kacwalo, naa fitisize taba ya hae ni ku libelela ku atulwa ki Mulimu. Mi “manzwi a Jobo a felela mo.”—Jobo 31:35, 40.
Mwa Kona ku Zwelapili ku Sepahala
20, 21. (a) Ki kabakalañi Jobo ha naa konile ku tiiseza mwa busepahali? (b) Lu kona cwañi ku ba ni lilato ku Mulimu?
20 Jobo naa konile ku tiiseza mwa busepahali bwa hae kakuli naa lata Mulimu, mi Jehova naa lata Jobo mi naa mu tusize. Jobo naa ize: “Ki Wena ya ni file bupilo ni ku ni shemuba, mi pabalelo ya hao ki yona ye pilisa moyo wa ka.” (Jobo 10:12) Hape, Jobo naa lata batu ba bañwi, kakuli naa ziba kuli “mutu ya sa bonisi lilato ni sishemo ku ba bañwi u ka tuhela ku saba Ya Maata Ote.” (Jobo 6:14, NW) Batu ba ba sepahala ba lata Mulimu ni batu ba bañwi.—Mat. 22:37-40.
21 Lu kona ku ba ni lilato ku Mulimu ka ku bala Linzwi la hae ka zazi ni zazi ni ku yeya ze li bulela ka za hae. Ha lu lapela ku Jehova ka pilu ye na ni niti, lwa kona ku mu lumbeka ni ku itumela ku yena kabakala bunde bwa lu ezeza. (Mafil. 4:6, 7) Lwa kona ku opelela Jehova mi lwa konwa ku tusiwa ka ku kopananga ni batu ba hae kamita. (Maheb. 10:23-25) Hape, lilato la luna ku Mulimu li ka ekezeha ha lu nze lu ya mwa bukombwa ni ku shaela taba ye nde ya ku “pilisa kwa hae.” (Samu 96:1-3) Ha lu eza cwalo, lwa kona ku tiiseza mwa busepahali sina mwa naa ezelize walisamu, ya naa opezi kuli: “Buswa bwa ka, ki ku sutelela ku Mulimu; ku Mulena Muñaa Bupilo, ki ko ni sabela.”—Samu 73:28.
22, 23. Ka ku ba bayemeli ba bubusi bwa Jehova, misebezi ya luna i swana cwañi ni ya batu be ne ba sepahala ba kwakale?
22 Ka lilimo-limo ze ñata ze fitile, Jehova u file batu ba ba sepahala misebezi ye shutana-shutana. Nuwe naa yahile aleka mi naa li “mubuleli wa Ku Luka.” (2 Pit. 2:5) Joshua naa etelezi Maisilaele mwa Naha ya Sepiso. Kono naa konile ku eza cwalo kakuli naa balanga “buka . . . ya mulao . . . musihali ni busihu” mi naa tokomezi ku eza ze ne i bulela. (Josh. 1:7, 8) Bakreste ba mwa miteñi ya baapositola ne ba tusanga batu ku ba balutiwa mi ne ba kopananga kamita ku ituta Mañolo.—Mat. 28:19, 20.
23 Lu bonisa kuli lu yemela bubusi bwa Jehova ni ku tiiseza mwa busepahali ka ku kutaza za ku luka, ku tusa batu ku ba balutiwa, ku sebelisa likelezo za mwa Mañolo, ni ku putehanga hamoho ni balumeli ka luna kwa mikopano ya puteho, mikopano ya mwa mupotoloho, ni mikopano ya likiliti. Ku eza lika zeo ku lu tusa ku ba ni bundume ni ku tiya mwa bulikani bwa luna ni Jehova, mi hape ku lu tusa ku eza tato ya Mulimu. Ha lu koni ku palelwa ku eza tato ya Mulimu ni ku tiiseza mwa busepahali bwa luna kakuli lu tusiwa ki Ndataa luna wa kwa lihalimu ni Mwanaa hae. (Deut. 30:11-14; 1 Mal. 8:57) Hape lu tusiwa ki “banabahabo” kamba kopano kaufela ya mizwale, ili ba ba zamaya ka ku sepahala ni ku kuteka Jehova sina Mulenaa bona ya pahami ka ku fitisisa.—1 Pit. 2:17.
Mu Kona ku Alaba Cwañi?
• Lu swanela ku nga cwañi likuka za Jehova za muzamao?
• Ki tulemeno tufi twa Jobo to mu tabela hahulu?
• Ka ku ya ka mo ku boniselizwe mwa Jobo 31:29-37, Jobo ne li mutu ya cwañi?
• Ki kabakalañi ha lu kona ku tiiseza mwa busepahali bwa luna ku Mulimu?
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 29]
Jobo naa tiiselize mwa busepahali bwa hae ku Jehova. Ni luna lwa kona ku eza cwalo!
[Siswaniso se si fa likepe 32]
Lwa kona ku tiiseza mwa busepahali bwa luna!