Malawig Gid Bala ang Kabuhi sang mga Tawo sang Una?

SI Jeanne Louise Calment nga taga-bagatnan sidlangan sang Pransia napatay sang Agosto 4, 1997 sa edad nga 122!

Ang pag-uswag sang siensia, medisina, kag iban pa nakabulig para maglawig ang kabuhi sang mga tawo subong. Pero diutay lang gihapon ang nagalab-ot ukon nagalampas sa edad nga 100. Gani, ang may malawig nga kabuhi pareho ni Madame Calment ginabalita gid.

Suno sa Biblia, mas malawig ang kabuhi sang mga tawo sang una, kag ang iban lapit na lang mag-1000. Matuod ayhan ini? Amo gid bala sini kalawig ang ila kabuhi? Kag importante bala ini sa aton subong?

Mga Tawo nga Nagkabuhi sing Malawig

Suno sa tulun-an sang Biblia nga Genesis, may pito ka tawo nga nagkabuhi sing sobra sa 900 ka tuig, kag tanan sila natawo antes sang Anaw sang panahon ni Noe. Sila amo sanday Adan, Set, Enos, Kenan, Jared, Metusela, kag Noe. (Genesis 5:5-27; 9:29) Kalabanan sa ila indi na kilala sang mga tawo subong, pero tanan sila nagkabuhi sa una nga napulo ka henerasyon sang tawo. Si Metusela kilala gid kay sia ang may pinakamalawig nga kabuhi. Nag-edad sia sing 969 ka tuig!

Ginsambit man sang Biblia ang mga 25 pa ka tawo nga nag-edad sing malawig. Ang pila sa ila nag-edad sing 300, 400, 700, ukon sobra pa gani. (Genesis 5:28-31; 11:10-25) Pero, madamo ang nagapati nga ang ginasiling sang Biblia parte sa mga tawo nga nagkabuhi sing malawig uluistorya lang. Husto bala sila?

Uluistorya Lang Bala Ukon Matuod?

Suno sa dokumento nga ginbalhag sang Max Planck Institute for Demographic Research sa Germany, napamatud-an  sang mga researcher ang edad ni Madame Calment, nga ginsambit kaina, paagi sa iya “simple kag may basihan nga mga istorya.” Mga hitabo ini parte sa iya ukon sa iya mga paryente. Ang iya mga ginsiling ginkomparar nila sa rekord sang munisipyo, abogado, simbahan, mga artikulo sa pamantalaan, kag mga sensus sang populasyon. Bisan pa may mga detalye nga wala nila mapamatud-an, ang nakuha nga mga ebidensia nagpamatuod sang kalawigon sang iya kabuhi.

Ano naman ang masiling sa rekord sang Biblia? Napamatud-an bala ini? Siempre! Matuod, may mga detalye nga wala napamatud-an sang sekular nga mga rekord. Pero pirme ginapakita sang mga ebidensia nga masaligan ang ginasiling sang Biblia suno sa kasaysayan, siensia, kag mga hitabo. * Indi ini katingalahan kay ang Biblia mismo nagsiling: “Ang Dios masaligan sa gihapon sa iya mga pulong, bisan pa nga ang tanan nga mga tawo butigon.” (Roma 3:4, Maayong Balita nga Biblia, MB) Bangod “gintuytuyan sang Dios” ang Biblia, matuod ang tanan nga ginasiling sini.—2 Timoteo 3:16.

Si Moises, nga gintuytuyan ni Jehova nga Dios nga isulat ang Pentateuko, ukon ang una nga lima ka tulun-an sang Biblia, masiling nga isa sa pinakaimpluwensiado ukon respetado nga tawo sa kasaysayan. Para sa mga Judiyo, sia ang pinakamaayo nga manunudlo. Sa mga Muslim, sia ang pinakakilala nga propeta. Sa mga Cristiano naman, sia ang nagalandong kay Jesucristo. Indi bala nga dapat saligan gid naton ang sinulatan sining importante nga tawo sa kasaysayan?

Lain Bala ang Pag-isip sang mga Inadlaw Sadto?

Siling sang iban, lain ang pag-isip sang mga inadlaw sadto. Ang isa ka tuig kuno sadto, isa lang ka bulan subong. Pero kon usisaon naton ang rekord sang Genesis, mapamatud-an nga ang ila pag-isip sang inadlaw sadto pareho sa aton subong. Binagbinaga ang duha ka halimbawa. Suno sa rekord, nagsugod ang Anaw sang 600 anyos si Noe, “sa ikaduhang bulan, sa ikapulog pito nga adlaw sang bulan.” Nagsiling dayon ini nga ang tubig naglambas sa duta sing 150 ka adlaw kag “sa bulan nga ikapito, sa ikapulog pito nga adlaw sang bulan, ang arca nagtungtung sa kabukiran sang Ararat.” (Genesis 7:11, 24; 8:4) Gani, ang lima ka bulan—halin sa ika-17 nga adlaw sang ikaduha nga bulan asta sa ika-17 nga adlaw sang ikapito nga bulan—katumbas sang 150 ka adlaw. Maathag nga indi matuod ang ila ginasiling nga ang isa ka tuig sadto isa lang ka bulan subong.

May isa pa ka halimbawa. Suno sa Genesis 5:15-18, si Mahalalel nangin amay sang 65 anyos sia. Padayon sia nga nagkabuhi sing 830 pa ka tuig, kag napatay sa edad nga 895. Ang iya apo nga si Enoc, 65 anyos man sang nangin amay. (Genesis 5:21) Kon ang isa ka tuig sadto isa lang ka bulan, ining duha ka lalaki nangin mga ginikanan sang lima pa lang sila ka tuig. Puede bala ina?

Ginasuportahan man sang arkeolohiya ang Biblia kon parte sa mga tawo nga nagkabuhi sing malawig. Suno sa Biblia, si Abraham nga halin sa siudad sang Ur, nag-istar sa siudad sang Haran, kag sang ulihi sa Canaan. Napierde man niya sa inaway ang hari sang Elam nga si Kedorlaomer. (Genesis 11:31; 12:5; 14:13-17) May mga natukiban sila nga mga pamatuod sini nga mga lugar kag mga tawo. Nakabulig man ang arkeolohiya para maintiendihan naton ang hitsura sang lugar kag kustombre sang mga tawo nga ginsambit upod kay Abraham. Matuod ang mga ginasiling sang Biblia parte kay Abraham, gani maduhaduhaan bala nga nag-edad sia sing 175?—Genesis 25:7.

Kon amo, wala sing rason nga duhaduhaan ang ginasiling sang Biblia parte sa mga tawo nga may malawig nga kabuhi sadto. Pero makapamangkot ka, ‘Ngaa importante para sa akon kon malawig man ukon indi ang kabuhi sang mga tawo sadto?’

 Puede Ka Man Mabuhi sing Malawig!

Ang malawig nga kabuhi antes sang Anaw nagapamatuod nga masarangan gid sang lawas sang tawo nga mabuhi sing malawig. Bangod sa teknolohiya, natun-an sing maayo sang mga sientipiko ang lawas sang tawo kag ang makahalawhaw nga desinyo sini, lakip ang dalayawon nga ikasarang sini nga magbag-o kag mag-ayo. Ano ang ila konklusion? Ang lawas may ikasarang nga mabuhi asta san-o. “[Ang pagtigulang],” siling sang Propesor sa Medisina nga si Tom Kirkwood, “indi gihapon mapaathag sang medisina.”

Pero, mapaathag ni Jehova nga Dios ang pagtigulang kag indi ini problema nga wala sing solusyon. Gintuga niya ang una nga tawo nga si Adan nga perpekto, kag katuyuan niya nga ang tawo indi mapatay. Makapasubo nga nagrebelde si Adan sa Dios. Gani, nakasala sia kag nangin indi perpekto. Amo ini ang paathag nga ginapangita sang mga sientipiko: “Paagi sa isa ka tawo nagsulod ang sala sa kalibutan kag ang kamatayon paagi sa sala, kag gani ang kamatayon naglapnag sa tanan nga tawo bangod sila tanan nakasala.” (Roma 5:12) Bangod makasasala kag indi perpekto, nagabalatian kita, nagatigulang, kag nagakapatay.

Maayo lang kay wala nagbag-o ang katuyuan sang aton Manunuga. Bilang pamatuod, ginhatag niya ang iya Anak nga si Jesucristo bilang halad nga gawad. Paagi sini, posible nga mangin perpekto kita kag mabuhi sing walay katapusan. Ang Biblia nagsiling: “Subong nga kay Adan ang tanan nagakapatay, amo man kay Cristo ang tanan buhion.” (1 Corinto 15:22) Mas malawig ang kabuhi sang mga tawo antes sang Anaw kay mas malapit sila sa panahon nga perpekto pa ang mga tawo. Pero mas malapit naman kita sa panahon nga tumanon sang Dios ang iya promisa. Madali na lang dulaon ang tanan nga epekto sang sala kag pagkaindi-perpekto, kag ang mga tawo indi na magtigulang kag mapatay.—Isaias 33:24; Tito 1:2.

Paano mo ini matigayon? Indi pagkabiga nga damgo lang ang promisa sang Dios. Si Jesus nagsiling: “Sia nga nagapamati sa akon pulong kag nagapati sa iya nga nagpadala sa akon may kabuhi nga walay katapusan.” (Juan 5:24) Gani, tun-i ang Biblia kag sunda ini. Kon himuon mo ini, ginailog mo ang mga tawo nga suno kay apostol Pablo “mahalungon nga nagatipon para sa ila kaugalingon sang maayo nga sadsaran para sa palaabuton subong ila bahandi, agod makapanguyapot sila sing malig-on sa matuod nga kabuhi.” (1 Timoteo 6:19) Makasalig ka nga kon ginpalawig sang Dios ang kabuhi sang mga tawo nga ginsambit sa Biblia, palawigon man niya ang imo kabuhi asta san-o!

[Nota]

[Graph sa pahina 12]

(Para sa aktual nga pormat, tan-awa ang publikasyon)

1000

969 METUSELA

950 NOE

930 ADAN

900*

800*

700*

600*

500*

400*

300*

200*

100* TAWO SUBONG

* EDAD