Kalata Ukufuma ku Haiti

“Lishuko Nga Nshi Ukubombako Uyu Mulimo”

ILYO icinkukuma capitile mu Haiti pa 12 January, 2010, calyonawile sana ifintu ica kuti nshalefwaya no kutamba pa TV nga balelangisha. Lyena pa 20 January, umunandi Carmen alintumine foni ukunjeba ukuti tukaye ku Haiti ku kwafwilisha abantu abacenekwe. Naishibene na Carmen imyaka imo ku numa, ilyo bonse twaipeeleshe ukuya mu kubombako ilyo kwali ubukuule bwa Ng’anda ya Bufumu. Ukufuma apo twaishibanine, tulabombela pamo mu makuule yalekanalekana kabili ici calilenga ukuti tube ifibusa.

Naebele Carmen ukuti te kuti nkwanishe ukuyabombela ku Haiti pantu naleumfwa sana ububi pa fyacitike kulya. Ancinkwileko ukuti apo tulabomba bwino nga tuli pamo, kuti twaya mu kukoseleshanya. Amashiwi anjebele yalinkoseshe kabili natumine foni ku maofeshi yakalamba aya Nte sha kwa Yehova ku Brooklyn, mu New York, kabili nalandile no wangalila umulimo wa kwafwilisha abaponenwe no tuyofi. Nalimwebele ishina lyandi pa kuti ambike pa bantu abaipeele ukuya mu kwafwilisha ku Haiti. Namwipwishe nga kuti abikapo ne shina lya kwa Carmen uo twapangene ukuya nankwe. Anjebele ukuti tatulaye ukuti bakatusuminisha ukuyabombela ku Haiti nangu ukutila nga batusuminisha tukaya mu kubombela pamo na Carmen.

E fyo natwalilile ne milimo yandi, naletontonkanya ukuti te kuti bansuminishe ukuya. Ilyo papitile inshiku shine, pali Cimo, pa 25 January, aba ku Brooklyn balintumine foni, banjebele ukutila nga ningakumanisha kuti naya ku Haiti ubushiku bukonkelepo! Nalipapile sana ilyo banjebele aya mashiwi. Nalisumine ukuti ndi no kubomba apapelele amaka yandi. Ica kubalilapo, nailepoka ulusa ku ncito. Lyena, nalandile na Carmen lelo anjebele ukuti ena tabamusuminishe ukuya pantu taishiba iciFrench. Na lyo line, nalitemenwe lelo pa nshita imo ine naleumfwa umwenso. Pa 28 January, pa numa ya kushita itiketi, naninine indeke ukufuma ku New York no kuya ku Santo Domingo, iyaba mu calo ca Dominican Republic icapakana ne calo ca Haiti.

Nte wacaice alishilensenda ku cibansa ca ndeke na motoka no kuntwala ku maofeshi ya Nte sha kwa Yehova aya mu Dominican Republic. Banasi babili ukufuma ku United States na bo bafikile bulya bwine bushiku, kabili twaleele mu ng’anda imo ine. Ubushiku bwakonkelepo ulucelo, batutwele ku maofeshi ya Nte sha kwa Yehova aya ku Haiti mu Port-au-Prince, twaendele ama-awala 7 na hafu.

Ilyo twaingile mu calo ca Haiti, twalimwene ifyo ifintu fyaonaike. Calitupeseshe amano ukumona ifyo icinkukuma caonawile ici calo icishaiwamina mu masekondi fye 35. Naleumfwa ububi ukutamba pa TV ifyo ici calo caonaike, lelo ilyo naimwenene na menso ifyo caonaike,  nalyumfwile ububi sana ica kuti te kuti nondolole ne fyo naumfwile. Amayanda ayengi, ukubikako fye ne ng’anda ya kwa presidenti yalyonaike, e lyo yambi yalibongolweke nakalya nakalya. Amayanda ayengi ayaonaike ya bantu ababombeshe pa myaka iingi pa kuti bayakuule, lelo yonse yaonaike fye mu kashita akanono. Ici calengele ukuti lyonse ndetontonkanya ukuti ifyuma tafyacindama sana mu bumi.

Ilyo twafikile pa maofeshi ya mu Haiti, uubomba apafikilila abeni aishile ulubilo mu kutusengela, alitemenwe nga nshi pa kutumona kabili alitukumbatile. Alitutashishe nga nshi pa kusha imilimo yesu no kwisa mu kwafwa abantu. Pa numa ya kulya ica kulya ca kasuba, twaile ku Cikuulwa ca Kulonganinamo Ukulongana Kukalamba icabela fye mupepi. Ici icikuulwa e co basangwile icipatala. Nalisangileko ba Nte na bambi abaishile mu kwafwilisha, pali aba, pali badokota babili abaupana abafumine ku Germany, uo babomba nankwe, e lyo na nasi uwafwilisha abanakashi ukupaapa uwafumine ku calo ca Switzerland.

Lilya line twafikile, nalitampile ukubomba ubushiku. Kwali abacenekwe 18, abaleele pali ba mateleshi mulya mwine mu Cikuulwa ca Kulonganinamo. Pali aba, pali Inte sha kwa Yehova e lyo na bashali ba Nte. Bonse twalebatangata fye cimo cine no kubapeela umuti ukwabula ukubalipilisha.

Ubushiku bulya bwine natendeke ukubomba, bashikulubantu aba myaka 80 balifwile. Abalipo ilyo balefwa, bena mwabo, ine, e lyo no munandi uo naleikala nankwe umuputule umo. Ilyo papitileko inshita, umwanakashi umo uwe shina lya kuti Ketly, atendeke ukulila nga nshi pa mulandu wa bukali aleumfwa. Balimuputwile ukuboko kwa ku kulyo pantu kwalyonaike sana. Uwaletensha Ketly ni Nte uwalemusambilisha Baibolo. Uyu mwanakashi e walemulinda lyonse ubushiku.

Naile apaleele Ketly pa kutila imone ifyo ningacita pa kucefyako ubukali aleumfwa, lelo icalengele ukuti alelila sana te bukali fye aleumfwa, aletontonkanya na pa fyo cali ilyo icinkukuma capitile. Alondolwele ukuti ali ku munankwe ilyo icinkukuma caishile. Tabaishibe bwino icalecitika. Batendeke ukubutuka ukukonka ulukungu lwa ng’anda ninshi nabekatana, kabili icibumba calibaponene no kubelikisha. Ilyo Ketly aitile umunankwe, ta-aswike nakalya. Ketly alondolwele ukuti apo pene alishibe ukutila umunankwe nafwa. Umubili wa munankwe walimwilikishe mpaka ilyo aba kubapususha baishile ilyo papitile ama-awala yane. Ukuboko kwa ku kulyo ukwa kwa Ketly kwalyonaike ukufika pa kubeya.

Ilyo nalebomba ilya ine nshita ya bushiku, Ketly alefilwa ukulaala pantu aletontonkanya fye pa cacitike. Uku ninshi aleshinshimukila, atile: “Nalishiba ifyo Baibolo ilanda pa nshiku sha kulekelesha na pa finkukuma. Nalishiba no kuti ku ntanshi ifintu fikawama. Kabili ninjishiba ukuti mfwile ukutasha Lesa pantu ndi uwa mweo. Nomba elenganyeni ifyo ndeumfwa. Nali fye bwino kabili umutuntulu lelo mu kupumikisha fye, ifintu fyonse nafyaluka.” Nalifililwe ifya kucita ilyo alandile aya mashiwi, namukumbatile fye, kabili na ine natendeke ukulila. Twatwalilile fye ukulila mpaka lintu Ketly aponene mu tulo.

Cila bushiku, baletuma dokota umo na banasi babili ukuya ku ncende shimbi uko abantu abacenekwe balekabila ubwafwilisho. Bantumine ku Petit Goave, kabili twaendele ama-awala yabili pa kuti tufike. Twaile batatu, nasi umo uwafumine ku Florida e lyo na dokota uwafumine ku France. Twafikile na 9:30 hrs, twalilongolwele ifyo twasendele no kufitwala mu Ng’anda ya Bufumu. Kwali abantu abengi abaletulolela pantu balibebele ukuti twali no kwisa.

Ilyo twafikile fye, twalitampile ukubomba. Kwalikabile nga nshi, kabili abantu abalefwaya ukundapwa balefulilako fye. Tatwatushishepo mpaka ku ma 15:00 hrs. Pali bulya bwine fye ubushiku, twalashile abantu inyeleti 114, kabili  abo twapimine bali 105. Nalinakile icine cine, lelo nalitemenwe sana pantu nalyafwilisheko abantu abali mu bwafya.

Nabombele ku Haiti ukucila pa milungu ibili. Ilingi, nalebomba ama-awala 12, ubushiku lyonse. Uyu mulimo walikosele sana kabili nshatalile mombapo umulimo wakosa ngo yu. Na lyo line, nalitemenwe nga nshi ukubombako. Naliba ne nsansa ifi na-afwilisheko abantu ba ku Haiti abaculile nga nshi.

Fingi twingasambililako ku bena Haiti. Ku ca kumwenako, kwali umulumendo umo uwe shina lya kuti Eliser, uwali ne myaka 15, uo baputwile ukuulu. Uyu mulumendo nga bamupeela ifya kulya talelya, alelolela mpaka Jimmy, uwalemulinda ubushiku, aisa e lyo baliila pamo. Anondolwelele ukuti, ilingi line Jimmy talelya ifya kulya pa kwisa ubushiku. Ico nasambilileko kuli Eliser ca kutila, nangu tube abapiina nelyo natulwala, kuti twa-akana ifyo tukwete na banensu.

Abalebombela abacenekwe nabo bali-ipeeleshe ukubombela bambi. Ku ca kumwenako, umo taleumfwa bwino, umbi na o umusana walekalipa. Lelo bonse fye bapoosele sana amano ku balwele. Ici calinkoseleshe sana ica kuti calengele ukuti ntwalilile ukubombela abantu. Ilingi line, bonse fye twalenaka icine cine, lelo twalekoseleshanya. Nshakatale ndaba uyu mulimo nabombele! Ndatasha nga nshi pa kuba mu cilonganino ca Bena Kristu abasuma, aba cikuuku, abatemwa abanabo, kabili abaipeelesha.

Ilyo nshilafuma ku Haiti, abalwele babili abo baputwile amaboko ya ku kulyo balinembele amakalata ya kuntasha kabili banjebele ukuti mfwile fye ukuyabelenga nga nanina indeke. Ifi fine e fyo nacitile. Ifyo balembele fyalimfikile pa mutima ica kuti nalililile nga nshi.

Ukufika na pali ino nshita, tulalanshanya ne fibusa fimo ifyo napangile ku Haiti. Nga kwaba amafya, kulaba ukupanga ifibusa fya cine cine. Nalishiba ukuti icibusa cesu na ba bantu cikatwalilila nangu tukakwate amafya ayakalamba. Ala lishuko nga nshi ukubombako uyu mulimo.