Aiseā na Teena ai e Tagata le Mesia?

A O SOIFUA Iesu i le lalolagi, sa matuā fiafia tagata i ana fetalaiga ma maofa i vavega na ia faia. O le iʻuga, e toʻatele tagata na “faatuatua” ma talia o ia o le Mesia na folafolaina, po o le Keriso. Na latou taʻua: “Pe a taunuu mai le Keriso, po o le a ia faia ea ni faailoga e sili atu i lo o lenei tagata?”—Ioane 7:31.

E ui i le tele o faamaoniga e iloa ai o Iesu o le Mesia, ae o le toʻatele o ē na vāai ma faalogo iā te ia e leʻi talitonu. E faanoanoa ona e oo lava foʻi i ē na talitonu muamua na toe liliu ese mulimuli ane. Aiseā na teena ai e le toʻatele o tagata Iesu o ia o le Mesia, e ui i le tele o faamaoniga? Seʻi o tatou iloilo māfuaaga, ma a o faia faapea, ia fesili ifo iā te oe, ‘⁠Po o le a ou faia foʻi lenā mea sesē i aso nei?’

O Faamoemoega Lē Taunuu

I le taimi na fanau mai ai Iesu, na faatalitalia e le toʻatele o tagata Iutaia le aliaʻe mai o le Mesia. Ina ua avatu Iesu a o pepe i le malumalu, sa iai i inā ē na “faatalitali mo le laveaʻiina o Ierusalema” e le Mesia na folafolaina. (Luka 2:38) Mulimuli ane, na taumānatu le toʻatele o ē na vāai i galuega a Ioane le Papatiso: “Po o le Keriso ea o ia?” (Luka 3:15) O le ā la na faamoemoe tagata  Iutaia i le uluaʻi senituri o le a faia e le Mesia?

Na talitonu tagata Iutaia i na aso, o le a afio mai le Mesia ma faasaʻoloto i latou mai i le pulega pulepuletutū a Roma, ma toe faavaeina le malo o Isaraelu i le lalolagi. A o leʻi amata le talaʻiga a Iesu, na aliaʻe mai ni taʻitaʻi sa malolosi o latou uiga faatosina, ma uunaʻia le tetee malosi i le malo na iai i lenā taimi. E lē taumatea o mea na faia e nei tagata na taaʻina ai mea na faatalitalia e tagata o le a faia e le Mesia.

Na ese mamao Iesu mai i nei Mesia pepelo. Na ia teena faiga sauā ma aʻoaʻo tagata ia alolofa i o latou fili, ma gauaʻi i ē ua iai le pule. (Mataio 5:41-44) Na ia teena taumafaiga a tagata e fai o ia ma tupu. Nai lo o lea, na ia aʻoaʻoina o lona malo “e lē mai le lalolagi lenei.” (Ioane 6:15; 18:36) Peitaʻi, na matuā taaʻina tagata i talitonuga ua leva ona iai.

Na vaaitino ma faalogo Ioane le Papatiso i faamaoniga faavavega e iloa ai o Iesu o le Alo o le Atua. Ae ina ua faafalepuipuiina Ioane, na ia auina atu ona soo e fesili iā Iesu: “Po o oe ea o Lē e maliu mai, pe e matou te faatali i se isi?” (Mataio 11:3) Atonu na taumānatu Ioane pe e moni o Iesu o le Faaola na folafolaina mai, o lē o le a faataunuuina faamoemoega o tagata Iutaia.

Sa faigatā ona malamalama aposetolo o Iesu o le a fasiotia o ia ma toe faatūina mai. Ina ua faamatala atu e Iesu e tatau ona puapuaga ma maliu le Mesia, na “tataʻi ese . . . o ia e Peteru ma vavao iā te ia.” (Mareko 8:31, 32) E leʻi malamalama Peteru i le māfuaaga e tatau ai ona maliu Iesu o le Mesia.

Ina ua maliu atu Iesu i Ierusalema a o lata i le Paseka i le 33 T.A., na faafeiloaʻia o ia e le motu o tagata ua matuā fiafia ma viiviia o ia o le Tupu. (Ioane 12:12, 13) Ae na vave ona suia le tulaga o mea! E leʻi atoa se vaiaso ae puʻea Iesu ma fasiotia. Ina ua maliu Iesu, na auē nisi o ona soo e toʻalua: “Na matou faamoemoe o lenei tagata na filifilia e laveaʻiina Isaraelu.” (Luka 24:21) Ina ua toe faatūina foʻi Iesu ma faaali atu i ona soo, sa tumau pea lo latou manatu o le a faavaeina e le Mesia se malo i le lalolagi. Na latou fesili atu: “Le Alii e, pe e te toe faavaeina le malo iā Isaraelu i le taimi nei?” E manino mai na matuā mauaa i loto ma mafaufau o tagata na faalogologo iā Iesu, faamoemoega lē saʻo e uiga i le Mesia.—Galuega 1:6.

Ina ua afio aʻe Iesu i le lagi ma liligi ifo le agaga paia, na malamalama ai loa ona soo o le a pule le Mesia o se Tupu i le lagi. (Galuega 2:1-4, 32-36) Na talaʻia ma le lototetele e aposetolo o Peteru ma Ioane le toetū mai o Iesu, ma faamaonia atu le lagolagoina o i laʻua e le Atua i lo la faia o ni vavega. (Galuega 3:1-9, 13-15) E faitau afe tagata i Ierusalema na tali mai ma avea ma ē talitonu. Peitaʻi, e leʻi fiafia taʻitaʻi o Iutaia i lenei mea. E pei ona latou teena Iesu, na latou teena foʻi ona aposetolo ma soo. Aiseā na matuā tetee ai taʻitaʻi lotu Iutaia iā Iesu?

Teena e Taʻitaʻi Lotu

E soifua mai Iesu i le lalolagi ua matuā sala ese talitonuga ma faiga faalotu a tagata Iutaia, mai i mea o loo taʻua i le Tusi Paia. Na lagolagoina ma faamuamua e taʻitaʻi lotu o na aso, o le ʻau Satukaio, Faresaio ma tusiupu, ia tū ma aganuu a tagata nai lo o le Afioga tusia a le Atua. E tele taimi na latou tuuaʻia ai Iesu i le solia o le Tulafono, ona o le faia o faamālōlōga faavavega i le Sapati. E ala i le faamaonia e lē faale-Tusi Paia a latou aʻoaʻoga, na luʻia ai e Iesu la latou pule ma le manatu o i latou o tagata o le Atua. Ae na tupuga mai Iesu i se aiga faatauvaa ma e leʻi auai i a latou aʻoga faafaifeʻau. E lētioa a faigatā tele ona ioe na tagata faamaualuluga, o Iesu o ia o le Mesia! O na fefinauaʻiga na latou matuā feita ai ma “taupulepule ina ia fasiotia [Iesu].”—Mataio 12:1-8, 14; 15:1-9.

Ae na faapefea la ona faamatala e taʻitaʻi  lotu le pogai na mafai ai ona faia e Iesu vavega? Na latou ioe na faia e Iesu vavega. Ae na latou taumafai e faavaivaia le faatuatua o tagata iā Iesu, i le faifai e faapea o le mana mai iā Satani na faia ai e Iesu vavega. Na latou faapea mai: “O Pelesepulo le pule o temoni ua mafai ai ona tutuli e lenei tagata o temoni.”—Mataio 12:24.

E iai se isi māfuaaga malosi na māfua ai ona latou mumusu e talia o Iesu o le Mesia. Ina ua toe faatūina e Iesu Lasalo, na taupulepule faatasi taʻitaʻi o lotu eseese ma faapea ane: “O le ā sa tatou mea a fai, auā ua faia e lenei tagata le tele o faailoga? Afai tatou te tuu ai pea o ia, o le a faatuatua tagata uma iā te ia, ona ō mai lea o tagata Roma ma aveese o tatou fale ma lo tatou nuu.” Ona o le popole ina neʻi aveesea la latou pule ma tulaga aloaʻia, na faufau ai taʻitaʻi lotu e fasiotia Iesu faapea ma Lasalo!—Ioane 11:45-53; 12:9-11.

Upuesea ma Sauāina e Isi Tagata Iutaia

O uiga o taʻitaʻi lotu Iutaia i le uluaʻi senituri, na māfua ai ona feita tagata uma i so o se tasi e na te talia Iesu o le Mesia. Ona o le faamaualuluga i o latou tulaga maualuluga, na latou taʻufaatauvaaina ai so o se tasi e faatuatua iā Iesu, i le taʻua e faapea: “Po ua faatuatua ea iā te ia se tasi o faipule po o le ʻau Faresaio?” (Ioane 7:13, 48) O nisi taʻitaʻi Iutaia e pei o Nikotemo ma Iosefa o Arimataia, na avea ma soo o Iesu, ae na natia lo la faatuatua ona o le fefefe. (Ioane 3:1, 2; 12:42; 19:38, 39) Na faatonuina e taʻitaʻi Iutaia “o se tagata e faapea mai o [Iesu] o le Keriso, e faateʻaina o ia mai i le sunako.” (Ioane 9:22) O le a tuulafoaʻia lenā tagata ma amusia o sē ua faateʻaina mai i lona nuu.

Na oo ina faateteleina teteega i aposetolo ma soo o Iesu, ma iʻu ai i ni sauāga mataʻutia. Ona na latou talaʻi ma le lototetele, na faileagaina ai le ʻauaposetolo ona o faatonuga a le ʻau Saniterini, o le faamasinoga sili a Iutaia. (Galuega 5:40) Na fafau e le ʻautetee tuuaʻiga sesē faasaga i le soo o Setefano, e faapea na upu leaga i le Atua. Na taʻusalaina o ia e le ʻau Saniterini ma tauʻaia i maa seʻia oo ina oti. Ona oo ai lea o “sauāga e tele i le faapotopotoga i Ierusalema; ua faataapeapeina ai foʻi i latou uma i vaipanoa o Iutaia ma Samaria seʻi vaganā ai le ʻauaposetolo.” (Galuega 6:8-14; 7:54–8:1) Na faia foʻi se vaega a Saulo, o lē na mulimuli ane avea ma aposetolo o Paulo, i le sauāina o Kerisiano lea na lagolagoina e le ositaulaga sili ma “toeaina uma o le fono.”—Galuega 9:1, 2; 22:4, 5.

E ui lava i na tulaga faigatā, ae na vave ona faatuputeleina le faa-Kerisiano ina ua mavae le maliu o Iesu. Peitaʻi, e ui e faitau afe na avea ma ē talitonu, ae e toʻaitiiti Kerisiano na iai i Palesitina i le uluaʻi senituri. Sa sauāina ma tuliesea se tasi pe afai e na te faailoa i le lautele o ia o se soo o Keriso.

Ni Lesona Mai i Ē na Teena Iesu

E pei ona tatou iloa, o talitonuga sesē, omiga mai i tagata o le nuu ma sauāga, na taofia ai le toʻatele o tagata i le uluaʻi senituri mai i le faatuatua iā Iesu. E mafai foʻi ona tupu lenā mea i aso nei, ona o talitonuga sesē e uiga iā Iesu ma ana aʻoaʻoga. O se faataʻitaʻiga, ua aʻoaʻoina le toʻatele e faapea o loo iai le Malo o le Atua i o latou loto, po o le a oo mai ona o taumafaiga a tagata. Ua manatu isi e saʻili atu i le faasaienisi po o le poto faaonapōnei, mo ni vaifofō i faafitauli o tagata, ma e lē manaʻomia ai ona faatuatua i le Mesia. Ua faapea mai le toʻatele o le ʻaufaitio  i aso nei, e lē moni mea na tutupu i le talaʻiga a Iesu lea e taʻua i le Tusi Paia, ma ua faavaivaia ai e nei tagata le faatuatua o tagata iā Iesu o ia o le Mesia.

O na manatu ma aʻoaʻoga, ua iʻu ai ina lē mautonu le toʻatele o tagata i le vaegafai a le Mesia, pe ua lē fia talanoa foʻi i lenā mataupu. Ae mo ē o loo fia iloiloina faamaoniga, ua tele atu faamaoniga i aso nei e iloa ai o Iesu o le Mesia, nai lo o le uluaʻi senituri. Ua tatou maua Tusitusiga Eperu lea o loo iai le tele o valoaga e uiga i mea o le a faia e le Mesia, ma tala o loo i Evagelia e fā e uiga i mea na faia e Iesu e faataunuuina ai na valoaga. *

E anoanoaʻi faamaoniga e tatou te faia ai se filifiliga po o se faaiʻuga e tusa ai o lenei mataupu. Ma e tatau ona vave fai lenā faaiʻuga. Aiseā? Talu ai ua faaalia i le Tusi Paia, ua lē o toe umi ona gaoioi lea o le Tupu Faa-Mesia o le Malo o le Atua, o Iesu, e tafiesea ē uma o loo faaleagaina le lalolagi, ma faasafua mai lana pulega amiotonu ina ia ola ai e faavavau tagata usiusitaʻi uma, i se lalolagi parataiso. (Tanielu 2:44; Faaaliga 11:15, 18; 21:3-5) O le a e maua lenei lumanaʻi matagofie pe a e aʻoaʻoina e uiga iā Iesu ma faatuatua iā te ia. Ia teuloto fetalaiga nei a Iesu: “O le alofa tele o le Atua i le lalolagi, na ia foaʻi mai ai lona Atalii e toʻatasi, ina ia lē fano tagata uma e faatuatua iā te ia, a ia maua le ola e faavavau.”—Ioane 3:16.

[Faaopoopoga i lalo]

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 20]

Pe e te iloaina le Mesia pe ana e ola i aso o Iesu?

[Ata i le itulau 21]

Aua neʻi avea talitonuga ua leva ona iai, e taofia ai oe mai i le iloaina o le upu moni e uiga iā Iesu