Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

Tokane ambutshi wodia ana vɔamɛ

Tokane ambutshi wodia ana vɔamɛ

Tokane ambutshi wodia ana vɔamɛ

AMBUTSHI wodia ana vɔamɛ mboleki monga la wesanu efula. Vɔ pombaka nsala tshɛ dia mɛmba ɛkɛndɛ awɔ wa mbodia ana. Lâdiko di’elimu wakambawɔ, vɔ tshɔka lo lobingu dia tosomba diangɔ, katɛka, solaka ahɔndɔ, solaka luudu ndo mbodiaka ana. Ndo nto, ambutshi pombaka sakɛka ana, kɛnyaka kâmɛ la wɔ, mbasukɛka lo tokanyi ndo mbɔsaka etena ka sawolaka la wɔ l’onto ndo l’onto.

Kânga mbatafulanɛ nkumbo yele l’ombutshi ɔtɔi, anto efula hawoyidje yimba. Mama kɛmɔtshi akate l’otema ɔtɔi ate: “Dimi kombidjaka ambutshi wodia ana vɔamɛ yimba edja ndo etena kakamayɔtɔka l’ɔnɔngɔ awɔ.” Kakɔna kakokayɛ nsala dia wɛ nkanɛ ambutshi wodia ana vɔamɛ? Onde wɛ pombaka ndjakiyanya lo dikambo diawɔ? Ɛsɔ tɔsɛdingole ɛkɔkɔ esato wahombayɛ mbidja yimba l’ehomba awɔ.

Ɛkɔkɔ wahombayɛ nkanɛ ambutshi wodia ana vɔamɛ

Ambutshi efula wodia ana vɔamɛ wekɔ l’ohomba w’ekimanyielo. Wadi aki odo ɔmɔtshi lele l’ɛnɔnyi 41 ndo lodia ana ahende ndamɛ mbutaka ate: “Dimi tokomaka ewo tena dimɔtshi l’ɔtɛ wa lokema l’ɛkɛndɛ wele la mi.” Ovushelo w’olonganyi, ɔsɛkamelo ndo weho ekina w’ekakatanu wambokonya ambutshi efula wodia ana vɔamɛ dia vɔ ndjaoka woho wakayaoke mama kɛmɔtshi kakavusha omɛnde kata ate: “Tekɔ l’ohomba w’ekimanyielo woho w’anyanya.”

Dui sɔ koshaka ɔngɛnɔngɛnɔ. Onde wɛ ambamuyaka onto ɔmɔtshi wotsho wakandatɛmbaka l’ɔnɛ heyama nde mbokasha? Naka ngasɔ, kete ondo wɛ akonge l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo mbeya dia wɛ ambôkimanyiya lo yoho yahombama. Woho akɔ wâmɛ mbele, ambutshi wodia ana vɔamɛ mɛmbaka oshikɔ wakoka monga wotsho le onto ɔtɔi. Naka wɛ mbakotshɛ ehomba awɔ, kete wɛ ayɛna dia ɛtɛkɛta wele lo Osambu 41:1 wata ɔnɛ “one latukanelaka usi wula eli la otshoko” wekɔ mɛtɛ.

Dui sɔ ngɛnyangɛnyaka Nzambi. Jakoba 1:27 mbutaka ɔnɛ: “Otemwelo weli pudipudi, waha la vadi lu ashu wa [Nzambi] Shesu, weko okone: ntsho dia ntenda ana wa tshiki la wadi waki edu lu asui awo.” Kɛsɔ mendanaka ndo la nkotsha ehomba w’ambutshi wodia ana vɔamɛ. * Heberu 13:16 mbutaka ɔnɛ: “Tanyuhelaki ntshanela ololo la nkimanyiana, ne dia [Nzambi] atongenangenaka l’elambu wa wuhu oso.”

Lam’ele tamboshila mbeya ɛkɔkɔ esato wahombayɛ nkanɛ ambutshi wodia ana vɔamɛ, aya sho sɛdingolaka kɛnɛ kakokayɛ nsala dia wɛ mbasha ekimanyielo kahombama.

Woho wa mbeya ehomba awɔ

Ondo dui diakokayɛ nsala ele mumbola ombutshi wodia ana ndamɛ ɔnɛ: “Akokami kosalɛ?” Koko kânga dimbola sɔ hadiotowotshutshuya dia nde kotɛ ehomba wele la nde. Oko wakataditshi la diko, Osambu 41:1 tɔlɔmbaka dia sho ‘mbakanɛ.’ Dibuku dimɔtshi mbutaka ɔnɛ tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru yokambemi lanɛ kokaka nembetshiya “dikoka dia nkana yimba lo nkamba la tokanyi ta wolo takonya lo etombelo w’amɛna.”

Ɔnkɔnɛ, dia mbeya yoho yoleki dimɛna ya nkimanyiya ambutshi wodia ana vɔamɛ, wɛ pombaka nkana yimba efula lo ekakatanu wahomana la wɔ. Shishima woho weta akambo dimɛna dimɛna, koko aha lowango lowango. Yambola ɔnɛ: ‘Otondonga dimi mbele la ntondo ka dikambo dia nganɛ, ekimanyielo kakɔna kotonga la mi ohomba?’ Lo mɛtɛ, ambutshi efula wodia ana vɔamɛ wayokotɛ dia oyadi welo akɔna wakokayɛ mbidja, wɛ hakokaki nshihodia kɛnɛ kalembetshiya monga ombutshi wodia ana ndamɛ naka wɛ hɔtwɛ l’ɔnɔngɔ awɔ. Koko, naka wɛ nsala la wolo dia ndjadja lo dihole diawɔ, kete wɛ ayokoka ‘mbakanɛ.’

Okoya ɛnyɛlɔ ka kokele kaki Nzambi

Ndoko onto lambokimanyiyaka la ngandji tshɛ ambutshi wodia ana vɔamɛ ko mbɛdima la Jehowa Nzambi. Avɛsa efula mɛnyaka dia Jehowa Nzambi kanɛka wadi waki edo l’ana wa tshike ndo ndjakiyanyaka lo dikambo diawɔ. Lo nsɛdingola woho wakotsha Nzambi ehomba w’anto wa ngasɔ, sho kokaka nkondja wetshelo wendana la woho wa mbasha ekimanyielo kahombama. Ɛsɔ tɔsɛdingole awui anɛi wayela anɛ:

Hokamɛ la yambalo tshɛ

Lo ɛlɛmbɛ wakasha Jehowa ase Isariyɛlɛ w’edjedja, nde akate dia nde “ayuka alelu” wa wadi waki edo ndo ana wa tshike. (Etumbelu 22:22, 23) Ngande wakokayɛ mbokoya ɛnyɛlɔ ka dimɛna kɛsɔ na? Ambutshi wodia ana vɔamɛ ndjaokaka opoko mbala efula. Mama kɛmɔtshi kodia ana ndamɛ akate ate: “Etena katshɔ ana dia tolala, dimi tolelaka tena dimɔtshi nɛ dia dimi toyaokaka opoko.” Naka sunganaka, shi wɛ kokaka ‘mboka alelo’ w’ombutshi ɔmɔtshi wodia ana ndamɛ wele l’ohomba wa kodihwɛ otema? Naka wɛ nsala ngasɔ, kete nde ayonga l’akoka wa ntondoya ekakatanu wele la nde. Koko tongake wɛ la nde ato naka wɛ bu pami kana womoto oko nde.

Keketshande

Jehowa akasambiya ase Isariyɛlɛ amɔtshi dia vɔ mfunda esambo w’ekila wakahombe wodja w’otondo membaka l’ɔtɛmwɛlɔ. Wadi waki edo ndo ana wa tshike asɔ wakakeketshamaka efula etena kakawembaka ɛtɛkɛta wakasambiyama ɛsɔ wakawaoholaka ɔnɛ Jehowa ekɔ ‘Shɛwɔ’ ndo “umbadi” awɔ ndo ɔnɛ nde ayowatshungola. (Osambu 68:5; 146:9) Sho lawɔ kokaka mbakeketsha l’ɛtɛkɛta wayowohɔka l’edja k’ɛnɔnyi efula. Kânga mbambeta ɛnɔnyi 20, Ruth lodia anande ahende ndamɛ âkohɔ ɛtɛkɛta wayela ɛnɛ wakawotɛ papa kɛmɔtshi ate: “Wɛ ekɔ lo nsala olimu w’ɔlɔlɔ wa mbodia anayɛ ahende. Tetemala.” Ruth mbutaka ate: “Ɛtɛkɛta ɛsɔ wakakeketsha woho w’anyanya.” Lo mɛtɛ, “lulimi la memakana eli utamba a lumu” ndo lɔ kokaka nyomoleka nkeketsha ombutshi wodia ana ndamɛ. (Tukedi 15:4) Onde wɛ ekɔ l’ɛtɛkɛta wa lowando wakokayɛ mbutɛ ombutshi ɔmɔtshi wodia ana ndamɛ?

Shawɔ ekimanyielo ka l’emunyi naka kokaka

Ɛlɛmbɛ wakasha Jehowa ase Isariyɛlɛ w’edjedja waki ndo la wadjango wakendanaka la wadi waki edo ndo l’ana wa tshike dia vɔ nkondja mbo ya ndɛ lo yoho ya dimɛna. Lo tshimbo y’ɛlɛmbɛ ɛsɔ, vɔ wakakondjaka mbo ya ndɛ efula yakawakokaka ‘ndɛka ndo ndotaka.’ (Euhwelu k’Elembe 24:19-21; 26:12, 13) Sho lawɔ kokaka mbisha ombutshi ɔmɔtshi wodia ana ndamɛ ekimanyielo ka l’emunyi kende l’ohomba lo yoho ya dimɛna. Onde wɛ kokaka totshikɛ ombutshi ɔmɔtshi wodia ana ndamɛ yema diangɔ dia ndɛ lakande? Onde wɛ ekɔ l’ahɔndɔ wakokayɛ mbosha nde l’anande? Kana onde wɛ kokaka mbasha falanga dia vɔ nsomba kɛnɛ kele la nkumbo k’otondo ohomba?

Onga kâmɛ la nde

Jehowa akadjangɛ ase Isariyɛlɛ dia vɔ mbidjaka wadi waki edo l’ana wa tshike l’atei w’anto wakawelɛka l’afɛstɔ w’ɔnɔnyi tshɛ dia vɔ tonga kâmɛ l’ase Isariyɛlɛ akina. Nde akawatɛ ate: “Nyu nyayongenangenaka.” (Euhwelu k’Elembe 16:10-15) Woho akɔ wâmɛ mbele, ɔpɔstɔlɔ Petero akalɔmbɛ Akristo dia vɔ ‘nongwanaka’ l’oyango wa vɔ ngɛnangɛnaka kâmɛ. (1 Petero 4:9) Ɔnkɔnɛ, shi wɛ kokaka mbelɛ ombutshi wodia ana ndamɛ lakayɛ dia ndjosanga la nde lonya lo lokenga? Aha paka mbokatɛ diangɔ efula ko hɛ. Yeso akatɛ ɔngɛnyi ande ɔmɔtshi etena kakandatshu towenda ɔnɛ: ‘Akambo angana ato mbele ohomba, ko kana dikambo ɔtɔi to.’—Luka 10:42.

Ambutshi wodia ana vɔamɛ wayonga la lowando le yɛ naka wɛ mbakanɛ

Kathleen, ombutshi wakodia anande asato ndamɛ, mbutaka dia nde hatohɛ dako di’ohomba nɛ diakawawosha: “Tolongamɛke dia vɔ kosalɛ ndoko ɛngɔ, koko andolaka ɛngɔ tshɛ kakosalɛwɔ.” L’ɛnyɛlɔ ka Kathleen, ambutshi efula wodia ana vɔamɛ mbeyaka dia vɔamɛ mbahomba mɛmba ɔkɛndɛ ɔsɔ. Ɔnkɔnɛ, vɔ hawolongamɛ di’anto akina mbasalɛ kɛnɛ kahombawɔ vɔamɛ nsala. Kânga mbediɔ ngasɔ, vɔ mongaka la lowando lo ekimanyielo tshɛ kawashawɔ. Naka wɛ mbakanɛ, kete wɛ lawɔ ayowakimanyiya dia vɔ monga la yônge ya dimɛna, ele l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa Nzambi ‘ayokofuta l’ɔtɛ wa kɛnɛ kamboyosala.’—Tukedi 19:17.

[Nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi]

^ od. 7 Kânga mbele etelo k’ɔnɛ “ombutshi wodia ana ndamɛ” hatanema lo Bible, tɔtɛkɛta tele oko “wadi aki udu” ndo “ona etshiki” tanemaka lɔkɔ mbala efula. Dui sɔ mɛnyaka dia ambutshi wodia ana vɔamɛ wakatanemaka lo nshi yakafundamaka Bible.—Isaya 1:17.

[Osato wa lo lɛkɛ 23]

Etena kakɔna kakayatakome mbelɛ ombutshi wodia ana ndamɛ lakayɛ dia wɛ ndjosanga la wɔ lonya lo lokenga? Shi wɛ kokaka nyomosala ngasɔ nto?