«Yorail xa chayicʼot»
«Yorail xa chayicʼot»
«Aʼyo avaʼay, yorail xa chayicʼot; jaʼ xa scʼacʼalil chascoltaot.» (2 COR. 6:2)
1. ¿Kʼu yuʼun skʼan jkʼeltik kʼusi ti mas tsots skʼoplal ta jpas ta jkuxlejaltike?
«SCOTOL oy scʼacʼalil; jaʼ yuʼun scotol li cʼusi tscʼan coʼnton ta jpastic liʼ ta banamile oy yorail.» (Ecl. 3:1.) Taje jaʼ jech la stsʼiba Salomón kʼalal laj yalbe skʼoplal ti skʼan tʼujbel lek yorail li kʼusi ta jpas ta jkuxlejaltike, jech kʼuchaʼal li tsʼunolajele, li xanbale, li pʼolmajele o kʼalal ta jchiʼintik ta loʼil yantike. Jech xtok, buuk kʼakʼal ti kuxulutike skʼan me xkaʼibetik smelolal kʼusi abtelal ti mas tsots skʼoplal skʼan jpastike. Vaʼun jaʼ me tskoltautik sventa jnaʼtik kʼusi baʼyel skʼan xkakʼ ta jkuxlejaltik.
2. ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti xaʼibe lek smelolal Jesús ti bu kʼakʼal kuxule?
2 Kʼalal kuxi ta Balumil li Jesuse snaʼoj lek bu kʼakʼal kuxul xchiʼuk kʼusi abtelal skʼan spas. Ta skoj ti snaʼoj ti jaʼ xa yorail chkʼot ta pasel li epal albil kʼopetik sventa Mesías ti malabil xa onoʼox tajeke, snaʼoj lek li kʼusi baʼyel skʼan spase (1 Ped. 1:11; Apo. 19:10). Jech xtok, skʼan xakʼ ta ilel ti jaʼ li Mesías ti albil onoʼox skʼoplale, ti spuk echʼel li mantal sventa Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk ti stsob li buchʼutik ch-ajvalilaj xchiʼuke. Skʼan xakʼbe lek yibel xtok li tsobobbaile, ti jaʼ tsbain li chol mantal ta tsʼakale xchiʼuk ti tspas ta yajtsʼaklom Cristo li krixchanoetik ta namal lumetike (Mar. 1:15).
3. ¿Kʼusi la spas Jesús ta skoj ti snaʼoj bu kʼakʼal kuxule?
3 Li kʼusi snaʼoj Cristo taje jaʼ akʼbat yipal sventa xmuyubaj noʼox spas li kʼusi tskʼan yoʼonton sTote. Xi laj yalbe li yajtsʼaklomtake: «Ta melel toj ep li cʼaoje; jaʼ muʼyuc ep li bochʼo tscʼajique. Jaʼ lec cʼanbeic Yajval cʼaoj ti acʼo stac batel ep jcʼaojetic yuʼune» (Luc. 10:2; Mal. 4:5, 6). Baʼyel la stʼuj lajchaʼvoʼ li ta yajtsʼaklomtake, laje la stʼuj 70. Kʼalal laj xaʼox yalbe li kʼusi skʼan spasike, la stak echʼel ta xcholel jun kʼupil sba aʼyej: «Bat albeic ti yorail xa chventainatic yuʼun Diose». Pe ¿kʼusi la spas li stuke? Xi tstakʼ li Vivliae: «Cʼalal ilaj yoʼnton ta yalbel mantal yajchancʼoptac li Jesuse, ilocʼ batel, ibat chanubtasvanuc, bat yal scʼop Dios ta lumetic yuʼunic» (Mat. 10:5-7; 11:1; Luc. 10:1, Ti Achʼ Rextomento yuʼun ti Jesucristoe, ta skʼop Chamula).
4. ¿Kʼuxi la xchanbe stalelal Jesús li Pabloe?
4 Li xNichʼon Diose laj yakʼ kiltik ti kʼuyelan laj yichʼ ta mukʼ Diose xchiʼuk ti ta sjunul yoʼonton la spas li kʼusitike. Taje jaʼ li kʼusi laj yal Pablo kʼalal xi laj yalbe yermanotake: «Jaʼ chanic cʼusi ta jpase jech chac cʼu chaʼal jaʼ ta jchan cʼusi la spas li Cristoe» (1 Cor. 11:1). ¿Kʼuxi ti la xchanbe stalel Jesús li Pabloe? Li kʼusi la spase jaʼ ti la xchol li lekil aʼyej bu kʼalal xuʼ yuʼune. Jaʼ yuʼun xi laj yal ta skarta kʼalal laj yalbe mantal li tsobobbailetike: «Mu me xachʼajubic», «tunanic o yuʼun li Cajvaltique», «scotoluc ora abtejanic o yuʼun li Cajvaltique», «scotol li cʼusiuc noʼox chapasique, pasic ta scotol avoʼntonic. Jaʼuc me chaʼabtejic yuʼun Cajvaltic chavaʼyic» (Rom. 12:11; 1 Cor. 15:58; Col. 3:23). Li jtakbol Pabloe mi jaʼuk bu xchʼay ta sjol kʼalal laj yakʼ sba ta ilel Jesucristo ta stojolal kʼalal jaʼo chbat ta Damascoe, xchiʼuk mu van bu xchʼay ta sjol xtok li yaʼyej Jesús albat yuʼun Ananiase: «Li vinic leʼe jtʼujoj sventa chtun cuʼun. Jaʼ chispucbun batel jcʼoplal ta stojol yanlum cristianoetic, xchiʼuc ta stojol mucʼtic ajvaliletic, xchiʼuc ta atojolic ec, voʼoxuc li israeloxuque» (Hech. 9:15; Rom. 1:1, 5; Gál. 1:16).
«Yorail xa chayicʼot»
5. ¿Kʼu yuʼun ta sjunul yoʼonton la xchol mantal li Pabloe?
5 Kʼalal ta jkʼeltik li slivroal Hechose xuʼ xkakʼtik venta ti tsots yoʼonton xchiʼuk ta sjunul yoʼonton la xchol mantal li Pabloe (Hech. 13:9, 10; 17:16, 17; 18:5). ¿Kʼu yuʼun jech la spas? Yuʼun xaʼibe lek smelolal ti toj tsots skʼoplal li vaʼ kʼakʼal kuxie. Jaʼ yuʼun xi laj yale: «Aʼyo avaʼay, yorail xa chayicʼot; jaʼ xa scʼacʼalil chascoltaot» (2 Cor. 6:2). Ta slikebale jaʼ albatik li j-israeletik ta sjabilal 537 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike, ti jaʼ xa yorail sventa xkolik lokʼel ta Babilonia yoʼ xbat ta slumalike (Isa. 49:8, 9). Pe ¿kʼusi van la skʼan laj yal li Pabloe? Li stsʼak loʼile jaʼ tskoltautik ta yaʼibel smelolal.
6, 7. ¿Kʼusi mukʼta matanal staojik li buchʼutik tʼujbil chbat ta vinajel avie, xchiʼuk buchʼutik chkoltaatik?
6 Li Pabloe yaloj xa onoʼox tal ta yan versikuloetik ti staoj jun mukʼta matanal xchiʼuk li yan yajtsʼaklomtak Cristo ti tʼujbil chbatik ta vinajele (kʼelo 2 Corintios 5:18-20, Ch). Laj yalbe skʼoplal ti takbilik ta ikʼel sventa tspasik jun abtelal ti stuk noʼox jeche. Yuʼun skʼan spas li yabtelik ta «yalbel yaʼiic ti jnaclejetic ta [balumil] ti [akʼo] lec xil sbaic xchiʼuc ti Diose» xchiʼuk ti xalbeik ti lekuk xa x-ilatik yuʼun li Diose. Jaʼ xkaltik, skʼan stijbeik yoʼonton ti akʼo xchapan skʼopik xchiʼuk Jeova sventa lek x-ilatike.
7 Kʼalal la stoy sbaik ta nichimaltik Edene, li krixchanoetike la xchʼak sbaik ta stojolal Jeova (Rom. 3:10, 23). Kʼalal namajik ta smantaltake, jaʼ te och ta stojolalik li vokolil xchiʼuk lajelale. Jech kʼuchaʼal laj yal Pabloe: «Scotol li jujuchop cʼusitic spasoj Diose ta jnaʼtic ti toj cʼux svocol chaʼyic cʼalal to tanae. Jaʼ jech xʼayetic ta svocolic o batel jech chac cʼu chaʼal jun ants ti xʼayet ta xcʼuxul xchʼut cʼalal yuʼun xa ta xcuxe» (Rom. 8:22). Pe li Diose la stak ta ikʼel li krixchanoetike, xvokolet la skʼanbe sventa xtalik ta stojolal yoʼ lek xil sbaike. Taje jaʼ li yabtel staoj Pablo xchiʼuk li buchʼutik tʼujbil chbat ta vinajel li ta baʼyel sigloe. Li «yorail xa chayicʼot», xie, jaʼ skʼan xal ti «jaʼ xa scʼacʼalil [chkoltaatik]» li buchʼutik chakʼ xchʼunel yoʼontonik ta stojolal Jesuse. Li buchʼutik tʼujbil chbat ta vinajel xchiʼuk li xchiʼiltak ta yan chijetike yakal-o tstakik ta ikʼel li krixchanoetik ti «yorail xa [ch-ikʼatik]» avie (Juan 10:16).
8. ¿Kʼu yuʼun toj labal sba yutsil li takel ta ikʼel sventa lek xil sbaik xchiʼuk Dios li krixchanoetike?
8 ¿Kʼu yuʼun toj labal sba yutsil li takel ta ikʼel sventa lek xil sbaik xchiʼuk Dios li krixchanoetike? Akʼo mi jaʼ ta skoj stoyobbail krixchano ti muʼyuk lek chil sbaik xchiʼuk Diose, jaʼ lokʼ ta yoʼonton stuk Jeova ti lekuk xil sbaik yan veltae (1 Juan 4:10, 19). ¿Kʼu yelan la spas? Xi tstakʼ li Pabloe: «Ti Diose [...] laj yacʼbe sbain jmultic ti Cristoe, yuʼun muʼyuc laj yacʼ ta venta ti jmultique. Yuʼun laj yacʼbun cabtelcutic ta yalbel yaʼiic ti jnaclejetic ta banomil ti chʼabal xa smulic xʼileic yuʼun ti Diose» (2 Cor. 5:19, Ch; Isa. 55:6).
9. ¿Kʼuxi la stojbe ta vokol Pablo li xkʼuxul yoʼonton Diose?
9 Kʼalal laj yakʼ matanal li Jeova sventa tspojutike, jaʼ te laj yichʼ pasbel perton smul li krixchanoetik ti yakʼoj xchʼunel yoʼontonik ta stojolal Jesuse xchiʼuk ti lek xa xil sbaik yan veltae. Jech xtok la stak echʼel yajkʼopojeltak ta spʼejel Balumil sventa xalbeik mantal li krixchanoetik ti akʼo xchap skʼopik xchiʼuk Dios kʼalal jaʼ to yoraile (kʼelo 1 Timoteo 2:3-6). Kʼalal laj yaʼibe smelolal kʼusi tskʼan yoʼonton Dios li Pabloe xchiʼuk ti laj yakʼ lek venta ti bu kʼakʼal kuxule, laj yakʼbe yipal «ta yalbel yaʼiic ti jnaclejetic ta [balumil] ti [akʼo] lec xil sbaic xchiʼuc ti Diose». Muʼyuk bu jelem li kʼusi snopoj tspas Diose. Tskolta-o li krixchanoetike. Jech-o yakal chkʼot ta pasel li kʼusi yaloj Pablo liʼe: «Yorail xa chayicʼot; jaʼ xa scʼacʼalil chascoltaot». ¡Toj lek yoʼonton xchiʼuk toj echʼem xkʼuxul yoʼonton li Jeovae! (Éxo. 34:6, 7.)
«Mu xabaj[beik] [...] slequil yoʼnton ti Dios[e]»
10. ¿Kʼusi smelolal laj yaʼiik ta voʼne li buchʼutik tʼujbil chbat ta vinajel li «scʼacʼalil [kolebale]», xchiʼuk kʼusi smelolal chaʼiik li avi eke?
10 Li buchʼutik baʼyel tstabeik sbalil li slekil yutsil oʼontonal taje jaʼik li buchʼutik «junic xa xchiʼuc ti Cristoe» (2 Cor. 5:17, 18, Ch). Jaʼo lik ta Pentecostés ta sjabilal 33 li «scʼacʼalil [sventa chkolike]». Jech xtok, jaʼo te lik li yabtelik «ta yalbel yaʼiic ti jnaclejetic ta banomil ti chʼabal xa smulic xʼileic yuʼun ti Diose». Jaʼ jech, li avie liʼ to oy jlom li buchʼutik tʼujbil chbat ta vinajel sventa xcholbeik krixchanoetik «ti lec xil sbaic xchiʼuc ti Diose». Li buchʼutik taje xaʼibeik lek smelolal ti «jaʼ spajesojic li icʼ ta xchanjotal xchiquin [balumil li anjeletike], yuʼun jech mu me xtal icʼ liʼ ta banamil» ti jaʼ jech akʼbat yil yuʼun Dios li jtakbol Juane. Muʼyuk to bu lajem «scʼacʼalil [li kolebale]» jaʼ to yorail chtakvan ta ikʼel li Diose (Apo. 7:1-3). Jaʼ yuʼun, leʼ xa onoʼox tal ta slikebal siglo 20 li buchʼutik tʼujbil chbat ta vinajel ti liʼ to oyik ta balumile ta sjunul yoʼonton «[chalbeik] ti jnaclejetic ta [balumil] ti [akʼo] lec xil sbaic xchiʼuc ti Diose».
11, 12. ¿Kʼuxi laj yakʼik ta ilel ta slikebal siglo 20 ti xaʼibeik lek smelolal bu kʼakʼal kuxulik li buchʼutik tʼujbil chbat ta vinajele? (Kʼelo li lokʼol ta pajina 15.)
11 Kʼuchaʼal chakʼ ta ilel li livro Los testigos de Jehová, proclamadores del Reino de Dios, kʼalal poʼot xaʼox li siglo 20, «li Russell xchiʼuk xchiʼiltake snaʼojik lek ti kuxulik ta yorail kʼajoje xchiʼuk ti skʼan xaʼiik melel mantal li krixchanoetik sventa sta skolebalike». ¿Kʼusi lik spasik? Ta skoj ti laj yilik ti jaʼo yorail kʼajoje —ti «yorail xa chayicʼot» Dios, xie—, maʼuk noʼox laj yikʼik tal li krixchanoetik sventa xaʼiik mantale. Taje oy xa ta sjayibal siglo ti jech tspas li paleetike. Jaʼuk li tʼujbil yajtsʼaklomtak Cristo taje lik skʼelik kʼuxi xuʼ spukbeik mas skʼoplal li lekil aʼyej sventa Ajvalilal yuʼun Diose. Ep kʼusitik lik stunesik, jlome jaʼ li kʼusitik achʼ chlokʼanuke.
12 Lik spasik tratadoetik, foyetoetik, revistaetik xchiʼuk livroetik sventa xcholik lekil aʼyej li baxbol yajtsʼaklomtak Cristo ti jutebik toʼox tajeke. La stsʼibaik mantaletik ti ta smilal noʼox lokʼ ta periodikoe. La slokʼesik ta radio xtok li kʼusi chal Vivlia ta sjunul lume xchiʼuk li ta yan radio ti chkʼot to ta yantik lume. Jech xtok, akʼo mi muʼyuk toʼox bu chichʼ pasel li pelikulaetik ti chkʼopoje, li stukike la spasik pelikulaetik sventa Vivlia ti xkaʼitik lek chkʼopoje. ¿Kʼusi lek kʼot ta pasel yuʼunik li ermanoetik ti mu snaʼ xlubtsajik ta abtele? Li avie oy xa mas ta vukub miyon krixchanoetik ti xchʼunojik li takel ta ikʼel xchiʼuk ti xi chalike: «Cʼotuc ta avoʼntonic ti lec xa xayilic ti Diose». Taje jaʼ koliyal ti ta sjunul yoʼonton la spasik abtelal li tʼujbil yajtsʼaklomtak Cristoe, manchuk mi jutebik xchiʼuk ti muʼyuk toʼox xchanojik leke.
13. ¿Kʼusi tojobtasel skʼan jtsaktik lek ta mukʼ?
13 Jech-o yakal chkʼot ta pasel avi li kʼusi yaloj Pablo liʼe: «Aʼyo avaʼay, yorail xa chayicʼot». Ta melel, oy ta koʼontontik ta stojbel ta vokol Jeova ti ta slekil yoʼonton laj yakʼ akʼo xkaʼitik li mantal xchiʼuk ti jchʼamtik sventa lek xkil jbatik xchiʼuk li Diose. Muʼyuk maʼ ti jecheʼ te jmeyoj jkʼobtike, moʼoj, yuʼun ti kʼusie jtsakojtik lek ta mukʼ li tojobtasel laj yakʼ Pablo liʼe: «Ta jcʼanboxuc vocol ta atojolic ti mu xabaj xatenic yutsil slequil yoʼnton ti Dios ti laj yacʼboxuc avilique» (2 Cor. 6:1, Ch). Ti kʼu yuʼun laj yakʼ ta ilel slekil yutsil yoʼonton li Diose jaʼ sventa «laj slajesbe sba yoʼnton stuc [...] cʼalal laj yacʼbe sbain jmultic ti Cristoe» (2 Cor. 5:19, Ch).
14. ¿Kʼusi yakal chkʼot ta pasel ta epal balumil?
14 Jutuk mu skotoluk li krixchanoetike makbil satik yuʼun Satanás, nom oyik ta stojolal li Jpasvanej yuʼunike xchiʼuk mu snaʼik kʼu yuʼun laj yakʼ ta ilel yutsil slekil yoʼonton li Diose (2 Cor. 4:3, 4; 1 Juan 5:19). Akʼo mi jech, ep to buchʼutik ti ta sjunul yoʼonton chchʼamik mantal kʼalal chilik ti yantik x-epaj choplejal xchiʼuk vokolile xchiʼuk kʼalal chichʼik albel ti jaʼ ta skoj ti mu xchʼunbe smantal Dios li krixchanoetik ti vaʼ yelane. Akʼo mi jaʼ li ta lumetik ti bu mu skʼan xaʼiik lekil aʼyeje, ep krixchanoetik chchʼamik li mantale xchiʼuk ti tspasik li kʼusitik skʼan pasel sventa lek xil sbaik xchiʼuk li Jeovae. ¿Mi xkaʼibetik lek smelolal ti jaʼ yorail avi ti skʼan xkakʼbetik yipal ta yalel liʼe: «Cʼotuc ta avoʼntonic ti lec xa xayilic ti Diose»?
15. ¿Kʼusi oy ta koʼontontik ti akʼo xchan li krixchanoetike, ti maʼuk noʼox chbat kalbetik li kʼusi lek chaʼiike?
15 Ep kʼusitik smakoj li kabteltik ta chol mantale, maʼuk noʼox ti chbat kalbetik jlakʼnatik ti chkoltaatik yuʼun Dios ta skoj li svokolike xchiʼuk ti xpatet yoʼontonik mi chnopajik ta stojolal Diose. Taje jaʼ noʼox li kʼusi tsaʼik jutuk mu skotoluk krixchanoetik kʼalal chbat ta xchʼulnaike, vaʼun li pastoretike jaʼ chalik li kʼusi lek chaʼiike (2 Tim. 4:3, 4). Pe taje maʼuk me li kʼusi ta jkʼantik chkʼot ta pasel yuʼun li chol mantal ta jpastike. Yuʼun li kʼusi chkaltik kʼalal ta jcholtik mantale jaʼ ti oy ta yoʼonton tspasutik ta perton ta slekil yoʼonton Jeova ta stojolal li Cristoe. Vaʼun jaʼ jech muʼyuk xa bu nom chkil jbatik xchiʼuk li Diose xchiʼuk lek xa xkil jbatik xchiʼuk (Rom. 5:10; 8:32). Pe li yorail chtakvan ta ikʼel Diose poʼot xa me stsuts.
Ta stojolal li chʼul espiritue, ta sjunuluk avoʼontonik tunanik
16. ¿Bu la sta stsatsal yoʼonton li Pabloe xchiʼuk bu la sta koltael sventa ta sjunuluk yoʼonton xichʼ ta mukʼ li Diose?
16 ¿Kʼuxi xuʼ ta sjunuluk-o koʼontontik xkichʼtik ta mukʼ li melel Diose? Oy buchʼutik ti stsʼijet noʼoxe, jaʼ yuʼun toj tsots chaʼiik ta xchiʼinel ta loʼil yantik xchiʼuk ti xnopajik ta stojolale. Pe skʼan me jvules ta joltik ti kʼalal ta sjunul koʼonton chkichʼtik ta mukʼ li Diose maʼuk me skʼan xal ti jaʼ jech-o jtalelaltike o ti chkakʼtik ta ilel ti xi jmuyubaj noʼoxe. Li Pabloe xi laj yalbe srasonal ti kʼu yuʼun ta sjunul koʼonton chkichʼtik ta mukʼ li Diose: «[Ta stojolal li chʼul espiritue, NM] ta sjunuluc avoʼntonic, tunanic» (Rom. 12:11, Ch). Ta melel, jaʼ koltaat yuʼun li chʼul espiritu sventa tsotsuk yoʼonton xchol mantal li Pabloe. Jech-o ta sjunul yoʼonton la xchol mantal 30 jabil, ti te lik kʼalal take ta ikʼel yuʼun li Jesuse xchiʼuk ti jaʼ to te paj kʼalal och ta chukel ta Romae xchiʼuk ti laj yichʼ milele. Skotol kʼakʼal la skʼanbe vokol li Diose, vaʼun akʼbat chʼul espiritu sventa sta stsatsal. Jaʼ yuʼun xi laj yale: «Li Cajvaltique [Jeova] te onoʼox oy ta jtsʼel. Jaʼ laj yacʼbun jtsatsal» (2 Timoteo 4:17). ¡Toj lek me ti jchanbetik stalelale!
17. ¿Kʼuxi tspas kuʼuntik liʼe: «[Ta stojolal li chʼul espiritue, NM] ta sjunuluc avoʼntonic, tunanic»?
17 Skʼan me nopajtik noʼox jkʼanbetik xchʼul espiritu Dios sventa jpastik liʼe: «[Ta stojolal li chʼul espiritue, NM] ta sjunuluc avoʼntonic, tunanic». ¿Kʼuxi ta jtatik? Jaʼ kʼalal ta jtunestik skotol li kʼusi yakʼojbutik Jeova sventa xi jtsatsub ta mantale. Taje jaʼ me skʼan xal ti skʼan jtsaktik lek ta mukʼ li yichʼel ta mukʼ Jeova ta jnatik xchiʼuk li ta tsobobbaile. Jaʼ yuʼun nopajtik noʼox me skʼan jchan jVivlia jtuktik xchiʼuk li ta kutsʼ kalaltike, jpastik me orasion xchiʼuk xi jbat me li ta tsobajeletike. Taje jaʼ me tskoltautik sventa ta skotoluk koʼontontik jcholtik li mantale (kʼelo Hechos 4:20 xchiʼuk 18:25).
18. ¿Kʼusi skʼan xkakʼ ta koʼontontik spasel?
18 Li yajtsʼaklomutik Cristoe skʼan ta sjunuluk jkuxlejaltik xi jtun ta stojolal Dios, jaʼ xkaltik, ti jaʼ xkakʼ ta koʼontontik ta jyalel li kʼusi ta jkʼan ta jpastike, mu me xkakʼ kʼusi xchʼay koʼontontik xchiʼuk kʼusi xchibajesutik. ¿Kʼusi ti ta jkʼan ta jpastike? Jaʼ ti jpasbetik li kʼusi tskʼan yoʼonton Dios kʼuchaʼal la spas Jesuse (Heb. 10:7). Li Jeovae tskʼan ti yantikuk x-epaj li krixchanoetik ti lek xil sba xchiʼuk ti bu to kʼalal xuʼe. Jech oxal chaʼa, jchanbetik stalelal Jesús xchiʼuk Pablo xchiʼuk jpas ta sjunul koʼontontik li abtelal avi ti mas tsots skʼoplal xchiʼuk ti skʼan noʼox pasel ta anile.
¿Mi xvul ta ajol?
• ¿Kʼusi smakoj li abtelal akʼbatik Pablo xchiʼuk li buchʼutik tʼujbile: «Laj yacʼ cabtelcutic ta yalbel yaʼiic ti jnaclejetic ta [balumil] ti lec xil sbaic xchiʼuc ti Diose»?
• Li buchʼutik tʼujbil chbat ta vinajel ti liʼ to oyik jlom ta Balumile, ¿kʼuxi jnaʼojtik ti stunesojik lek li kʼakʼaletik ti «yorail xa chayicʼot», xie?
• ¿Kʼuxi tspas kuʼuntik liʼe: «[Ta stojolal li chʼul espiritue, NM] ta sjunuluc avoʼntonic, tunanic», xie?
[Sjakʼobiltak sventa xchanobil]
[Lokʼol ta pajina 12]
Li Pabloe mi jaʼuk bu xchʼay ta sjol kʼalal laj yakʼ sba ta ilel Jesucristo ta stojolale