Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

Jehová Diosar qʼuchupxañäni

Jehová Diosar qʼuchupxañäni

Jehová Diosar qʼuchupxañäni

“Jakañaxkamax Tatituruw [...] qʼuchuraki.” (SAL. 146:2.)

1. ¿Kunatsa David waynitux qʼuchunak wakichtʼäna?

 ¡BELÉN jakʼanxa, David waynitux walja horanakaw awkipan uwij tamap uñjirïna! Uwij awatkasaxa, alaxpachankir warawaranaka, “chʼuminkir animalanaka”, “jamachʼinaka” ukat Diosan yaqha muspharkañ luratanakapsa uñjarakïnwa. Ukham luratanak uñjasax chuyms chʼallxtayasïnwa, ukatwa Lurir Jehová Diosar yupaychañatakix qʼuchunak wakichtʼäna. Uka qʼuchunakapatsti, waljaw Salmo libron uñstaraki (Salmo 8:3, 4, 7-9 liytʼasiñapawa). *

2. 1) ¿Kunjamsa musicax yanaptʼistaspa? 2) Salmo 34:7, 8 ukat Salmo 139:2-8 qillqatarjamaxa, ¿kunjamsa Davitax Diosamp apasïna?

2 Davitax uwijanak awatkasaw musicanak jukʼamp sum tocartʼañ yatiqpachäna. Arpa toctʼañ sum yatitap laykusti, Saúl reyitak toctʼañapatakiw jawsapxäna (Pro. 22:29). Kunjamtï jichhürkamas musicanakax chuym qhanartaykistuxa, ukhamarakiw Davitan tocartʼatapax Saúl reyin llakit chuymap qhanartayäna. Jïsa, arpa tokiri istʼasaw “Saúl reyix kutjtasa walikïxarakirïna” (1 Sam. 16:23). Diosar taqi chuym yupaychir Davitan apsuta qʼuchunakapaxa, jichhakamas wali askïskakiwa. Davitan nasitapat 3.000 jila maranak qhipatxa, kunayman familiat jutiri millón millón jaqinakaw uka salmonakampi chuymachtʼasiñatakisa ukat suytʼäwinïñatakis thaqapxaraki (2 Cró. 7:6; Salmo 34:7,  8 ukat 139:2-8 liytʼasiñapawa; Amós 6:5).

Chiqa yupaychäwinx musicax askit uñjatawa

3, 4. ¿Diosar yupaychkasin qʼuchtʼasiñapatakix kuns Davitax luräna?

3 Davitax musicanak sum tocartʼasaxa, taqi kunat sipansa Diosar jachʼañchañatakiw tocartʼirïna. Tabernáculo sat utan luräwinakap sum apasiñapatakixa, musicanakaw utjañapäna, ukatakiw Davitax Israel marka apnaqxäna ukhax chʼamachasïna. Ukatwa tabérnaculo utan irnaqiri 38.000 Levitanakatxa, 4.000 ukhanix musicanak tocañatak ajllitäpxäna. Jupanakatxa 288 ukhaniw ‘Tatitutak qʼuchuñataki’ ajllitäpxäna, jupanakasti “suma musicona[käpxarakïnwa]” (1 Cró. 23:3, 5; 25:7).

4 Davitan walja salmonakapwa, levitanakax qʼuchupxäna ukat tocapxarakïna. Levitanakar ukham qʼuchur istʼasaxa, ukankir Israelitanakax walpun chuyms chʼallxtayasipxpachäna. Ukat kunapachatï Diosamp arustʼäwir mantat arkax Jerusalenar apasxañapäna ukhaxa, “Davidax levitanakan jilïrinakaparu mayïna tribupa taypita qʼuchurinaka uttʼayañapataki, tocaña instrumentonakapampi sarapxañapataki, salterionaka, arpanaka, ukhamarak platillonakampi, ukatsti kusisiñatxa taqi chuymarakiw tocapxarakïna” (1 Cró. 15:16).

5, 6. 1) ¿Davitan apnaqäwipanxa kunatsa musicax wali askipunïpachäna? 2) Israelitanakatakix musicanakampi Diosar qʼuchuñax wali askipunïnwa ¿kunjamatsa ukanak yattanxa?

5 Davitax apnaqkäna ukhaxa, ¿kunatsa musicax askipunïpachäna? ¿Wal munatap laykukiti musicax askirjam uñjatänxa? Janiwa. Jan ukasti, yaqha wakiskir amtampiw utjäna, kunapachatï Ezequiasax templon yupaychañatak uttʼaykäna, ukhaw wakiskirïtap qhanstayäna. Kunjamtï 2 Crónicas 29:25 qillqatan siskixa, Ezequías reyix “Tatitun temploparux ucharakïnwa levitanakaru platillonakani, salterionakani, ukhamarak citaranakani, kunjämatï lurañataki churawaykäna Davidasa, reyin Gad profetapasa, ukhamarak Natán profetasa ukanakarjama. Uka lurañsti [Jehová] Tatituw churäna profetanakap tuqi”.

6 Jïsa, profetanakap tuqiw Jehová Diosax instrumentonakampi yupaychayasiñ mayïna. Qʼuchuri levitanakaxa, machaq musicanak qillqañataki tiemponïñatakixa, janiw yaqha lurañanakanïpkänti, inas ensayañatakis ukhamarakïchïna (1 Cró. 9:33).

7, 8. ¿Kunas Diosatak jukʼamp wakiskirixa?

7 Ukampis inas maynix akham sischispa: “Janiw nayax sum cantañ yatkti. Tabernáculo utan qʼuchuñaxätakix kawkit nayarux sum qʼuchtʼirinakamp chikax ajllipxitasapänxa” sasa. Ukampis ak amtañasawa, levitanakatxa janiw taqinix sum qʼuchuñatakix yatxattʼatäpkänti. Ukat 1 Crónicas 25:8 qillqatanxa, yatiqirinakax utjarakïnwa sasaw qhanañchi. Ukat suma musiconakasa, suma qʼuchurinakas mayni tribunakan utjkchïnxa, Jehová Diosax levitanakarukiw qʼuchupxañapatakix ajllïna. Ukhamaxa, jupanakax suma qʼururïpkchïnsa yatiqasipkchïnsa, taqi chuymaw Diosarux qʼuchupxäna.

8 Davitax wali sumwa musicanak tocartʼirïna ukat musicarus wal munasirïna, ukampis Diosatak ukas jukʼamp wakiskirïkaspa ukham amuyañax janiw walïkaspati. Salmo 33:3 qillqatanxa jupa pachpaw Diosarux “wali sumpun jallalltʼapxam” säna. Ukhamasti, kunapachatï maynix Jehová Diosar yupaychki ukhaxa, taqi chuymaw qʼuchtʼañapa, ukaw Diosatak jukʼamp wakiskirixa.

Davitan apnaqäwip qhipatxa, ¿kunjamsa musicax uñjasirakïna?

9. Kunapachatï Salomonax templo tukuyasin Diosar luqtkäna ukhaxa, ¿kunas uñjasïna ukat istʼasirakïna?

9 Salomonax apnaqkäna ukhaxa, chiqpach Diosarux musicanakampiw yupaychapxäna. Amuytʼañäni, templox Diosar katuyasxäna ukhasti, mä tuqinx orquestaw utjäna, ukansti 120 trompeta tokirinakaw utjarakïna (2 Crónicas 5:12 liytʼasiñapawa). Ukanx sacerdotenakakiw tocapxirïna ukat “jupanakax mayar tukutakiwa trompetanaka tocapxäna, ukhamarak mayakiw Tatitur qʼuchupxäna, yuspagarapxarakïna”, sasaw Biblianx qhanañchi. Qʼuchkasax akham sapxänwa: “Tatitur jachʼañchapxam, jupasti suma Diosawa, munasiñapasti wiñayatakïtap layku” sasa. Qʼuchuñ tukuyapxäna ukhaxa, “Tatitun templopax mä qinayampiwa phuqhantasïna”, ukhamatwa Jehová Diosan katuqatapax amuyasïna. ¡Trompeta tokirinakampiru ukat cantirinakampiru wali sum qʼuchuri istʼañasax walpun muspharapxpachäna! (2 Cró. 5:13.)

10, 11. Nayrïr cristianonakax musicampiw yupaychapxirïna, ¿kunjamatsa uk yattanxa?

10 Nayrïr cristianonakaxa, ukhamarakiw musicanakampi Diosar yupaychapxirïna. Chiqas janiw tabernaculonsa ni templonsa tantachasipkänti, jan ukasti utanakanakwa tantachasipxäna. Ukat walja kutis arknaqata ukat kunayman jan waltʼäwinakan uñjasipkchïnxa, Diosar qʼuchunakampi yupaychañxa janiw armasipkänti.

11 Colosankir cristianonakaruxa, Pablox maynit maynikam wayttʼasipxam “Tatitur qʼuchuñäki ukanaksa qʼuchupxarakim, Diosar yuspagarasa” sasaw iwxtʼäna (Col. 3:16). Uka qhipatsti, Pablompi Silasampix carcelan jistʼantat uñjasisax jayaw “oración lurasipkäna, ukhamarak Diosarus qʼuchunak qʼuchusipkäna”, ukampis jupanakax janiw qʼuchuñ libronïpkänti (Hech. 16:25). Uka sarnaqäwit amuyasax sapa mayniw akham jisktʼasiñasäspa: “¿Nayatix carcelan jistʼantat uñjasiristxa, qhawqha qʼuchunaksa amtasax qʼuchtʼiristxa?” sasa.

12. ¿Kunjamatsa qʼuchunak sum uñjatas uñachtʼaysna?

12 Niyakixay chiqa yupaychäwin musicax wali wakiskirïchixa, akham jisktʼasiñaw walïspa: “¿Qʼuchunak askirjamat uñjasktxa? ¿Jilat kullakanakampi chika qʼuchtʼañatakix janïr qalltkipanti taman tantachäwinakarusa, jachʼa tantachäwinakarus purisktxa? ¿Taqi chuymat qʼuchtʼasktxa? ¿Yatiyañataki Diosan Yatichäwipa ukat Yatiyañataki Tantachäwi ukhamarak taqinitaki arstʼäwinsa ukat Yatiyañataki revistat yatxatkasas kunjamsa uka tantachäwinakan qʼuchunakap familiajax uñjaski? ¿Sapa tantachäwin qʼuchktan ukhax janiw samartʼañatakïkiti, ni kayunak tʼukurtʼayasiñatakïkisa sasin wawanakajar yatichaskti?” sasa. Janipun armañäniti, qʼuchunakax Diosar yupaychañatakiwa. Qʼuchunak “sumsa” yatiskañäni, jan ukax “yatiqaskañänisa” pachpakiwa. Jehová Diosar yupaychañatakix taqiniw mä wawak qʼuchtʼasiñasa (uñxattʼarakismawa 2 Corintios 8:12).

Tiempox mayjtʼiwa, yatichäwinakax qhanstarakiwa

13, 14. ¿Kunatsa taqi chuyma tantachäwinakan qʼuchtʼañax wakisixa? Mä uñachtʼäwimp qhanañchtʼma.

13 Niya patak maranak kuttʼañäni, uka maranakanxa inglés arut aka pachpa revistanxa, Diosar yupaychäwin qʼuchuñax wakiskirïtapxa akham sasaw qhanañchtʼäna: “Biblian chiqa yatichäwinakapxa, qʼuchtʼasaw chuymarus pʼiqirus katuqaraksna” sasa. Chiqas niyakixay qʼuchunakax Bibliat apstʼatächixa, qʼuchunak yatiqasktan ukhaxa, chiqa yatichäwxa chuymaruw katuqtanxa. ¡Ukhamax mä qhawqha qʼuchunak yatiqañax wali askïspawa! Yaqhip tamanakanxa jilat kullakanakax taqi chuymaw qʼuchtʼapxi, uk istʼasax tamar jichhak visittʼirinakas wal muspharapxi.

14 Kunas 1869 maran pasäna uk amuytʼañäni. Irnaqäwipat utar kutʼkasaw Charles Russell sat waynax mä utan qʼuchusipkir istʼatayna. Uka tiemponsti, Diosat chiqa yatichäwi thaqhañatxa aynachtʼataw jikxatasïna, ukatwa irnaqäwipan jukʼamp alakipanakak lurañ amtäna. Ukhamat inas qullqimpix jaqinakar yanaptʼiristxa, janjakiw Diosar uñtʼapxañapatakix yanapirjamäxti sasaw amuyasïna. Uka utar mantkasax, Diosat parlir istʼäna. Uka utax qʼala tukusita ukat laqʼararäkchïnsa, istʼañatakiw quntʼasïna. Maranak qhipatsti, kuntï uka arumax istʼkäna ukax kunjamsa yanaptʼäna ukwa akham sasin qillqäna: “Kunatï Biblian qillqatäki ukar iyawsañatakix Diosaw yanaptʼawayitu” sasa. Amuytʼañäni, qʼuchuskir istʼasaw uka utarux mantäna.

15. ¿Kunatsa qʼuchuñ libron yaqhip arunakax jan apnaqasxi?

15 Marat maratjamaw Diosan Arunakapax jukʼamp qhanstawayxi. Kunjamtï Proverbios 4:18 qillqatan siskixa, “aski jaqinakan sarnaqäwinakapasti willjta qhanjamawa; phuqhatpach qhantañkamaw jukʼat jukʼat qhanti”. Ukhamasti, Diosan yatichäwinakap jukʼamp qhanstipanxa, “qʼuchunakax” askichasiñaparakïnwa. Jehová Diosan Qhanañchirinakapaxa, niya pä tunka phisqani maranakaw Canten alabanzas a Jehová  * sat qʼuchuñ librxa, español arut wali kusisitaw apnaqawaytanxa. Ukampis uñstkäna ukat aksaruxa, yaqhip yatichäwinakax jukʼampwa qhanstasiwaykaki, ukhamasti kuna arunaktï uka qʼuchuñ libron apnaqaskäna ukanak sañax janiw wakisxänti. Amuytʼañäni, español arunxa, janiw “nuevo orden” sasax apnaqasxiti, jan ukasti “nuevo mundo” sasaw apnaqasxi, ukat janirakiw “el nombre de Dios será ‘vindicado’” sasxiti, jan ukasti “el nombre de Dios será ‘santificado’” sasxiwa. Kunjamtï uñjktanxa, yatichäwinakax jukʼamp qhanäxatap laykuw machaq qʼuchuñ librox wasitat lurasiñapax wakisïna.

16. Efesios 5:19 qillqatarjam phuqañatakixa, ¿kunjamsa machaq qʼuchuñ librox yanaptʼistani?

16 Uka laykurakiw Uraqpachan Jilïr Irpirinakax mä machaq qʼuchuñ libro lurañ amtasax Jehová Diosar qʼuchupxañäni sat libro apsuwayapxi. Ukax 135 qʼuchunakaniwa, uka qʼuchunak yatiqañax janiw chamäkiti, mä qhawqhsa yatiqapunsnawa. Uka iwxtʼaxa, apóstol Pablon Efesios 5:19 (liytʼasiñapawa) qillqatarjamawa.

Yuspärapxañäni

17. Taman qʼuchkasax pantjasiristwa sasin jan axsarañatakixa, ¿kunas yanaptʼistaspa?

17 ¿Taman qʼuchkasax pantjasiritwa sasakit amuktʼxañäni? Janiwa. Amuytʼañäni, ¿parlkasax ‘taqinixay pantjasirïtanxa’? (Sant. 3:2.) Ukampis pantjasirïkstansa utat uta yatiyirix saraskaktanwa. Janisay cantañatakix suma arunïkstanxa, Diosarux qʼuchunakampix yupaychaskaksnawa. Chiqas Diosaw jaqirux “laka churi”, ukat Jupar yupaychañataki qʼuchktan ukhaxa, walrakwa kusisi (Éxo. 4:11).

18. ¿Kunas machaq qʼuchunakan letrap yatiqañsa ukat musicap uñtʼañsa yanaptʼistaspa?

18 Jehová Diosar qʼuchupxañäni (pianompi) sat discoxa, machaq qʼuchunaka yatiqapxañapatakiw walja jilat kullakanakarux yanaptʼawayi. Ukham instrumentonakampi tocartʼir istʼañax wali sumapuniwa. Jiwasatï uka disconak utasan istʼañäni, ukat qʼuchuñ libronakasat sapa kuti cantañänixa, letranakxa pʼiqiruw yatsuñäni, ukat Tantachasiñ Utansa taqi chuymarakiw qʼuchtʼasiñäni.

19. ¿Qʼuchunak orquestan istʼasiñapatakix kunjamsa jilat kullakanakax irnaqtʼapxi?

19 Taqpach jachʼa tantachäwinakanxa, suma wakichtʼata grabat musicanakaw istʼasi. Kunjamsa lurasiwayi uk janis sum amuykstanxa, uka grabacionanak apsuñatakix wal irnaqtʼawayapxi. Nayraqatxa kawkïr qʼuchünis ukwa ajllisi, ukxarusti jukʼamp sum istʼasiñapatakiw waktʼayasiraki, ukhamat Watchtower orquestan apsuñapataki, 64 jilat kullakanakaw uka orquestankapxi. Jupanakatxa, sapa mayniw kuntix tocapxañapäki uk yatsuñatakix walja horanak wakichasipxi, ukat Patterson (Nueva York) sat markanwa grabasxaraki. Taqi uka jilat kullakanakatakixa, jachʼa tantachäwinakatak musicanak wakichañ yanaptʼañax wali askipuniwa. Jupanakatxa, tunkaniw markanakapat Patterson markarux sarapxi. Jiwasax uka jilat kullakanakarux wal yuspärtanxa. ¿Ukham irnaqtʼapxatapatxa kunjamsa jachʼa tantachäwinakan yuspäratas uñachtʼaysna? Kunapachatï uka tantachäwinakan qʼuchunak istʼañataki quntʼasxañäni sapkistani ukhaxa, jankʼaki quntʼasiñasawa, ukhamatwa yuspäratas uñachtʼayañäni, chiqas uka musicanakax wali munasiñampi wakichtʼatawa.

20. ¿Kun lurañsa taqi chuyma amtañasa?

20 Kunapachatï Diosar yupaychañataki tantachasktan ukhaxa, Jehová Diosax istʼarakiw qʼuchunakasxa. Chiqas jupatakix wali askiwa. Ukhamasti, taqi chuym qʼuchusaxa chuymaps kusisiysnawa. Suma cantirïskañänisa, jan ukax yatiqaskañänisa, ¡Jehová Diosar qʼuchupxañäni! (Sal. 104:33.)

[Qhanañchäwinaka]

^ Amuytʼañäni, Davitan jiwatapat waranq maranak qhipatxa, Belén jakʼansti Davidjamarakiw waljanix uwij awatisipkäna, ukhaw jupanakarux walja angelanakax Mesiasaw nasini sasin yatiyapxäna (Luc. 2:4, 8, 13, 14).

^ Nayrïr qʼuchuñ libroxa, 225 qʼuchunakanïnwa, ukat patak jila arunakanwa lurasirakïna.

¿Kamsasmasa?

• ¿Kuna uñachtʼäwinakasa Diosar yupaychäwisan qʼuchunakax wali askïtap uñachtʼayistu?

Mateo 22:37 qillqatan jikxataski uka iwxtʼarjam phuqañampi ukat Diosan Reinopat qʼuchunak taqi chuyma qʼuchtʼañampix ¿kunansa kipkakïpxi?

• ¿Kunjamanakatsa qʼuchunakat yuspäratasxa uñachtʼaysna?

[Jisktʼanaka]

[23 janan fotopa]

¿Tantachäwin qʼuchktan ukhax amanut qunuñanakasat sartañax janiw walïkiti sasin wawanakasar yatichasktanti?

[24 janan fotopa]

¿Machaq qʼuchunakan letranakap utasan yatsusktanti?