Mũũnda wa Eteni​—W’o Nĩw’o Wĩkalo wa Mbee wa Mũndũ?

KWAKŨNA visa wĩ mũũndanĩ na vai kĩndũ kĩũkũsumbũa o na vai mawasya mekuma vakuvĩ na mũũnda ũsu, ala meũtuma ũtelemanga. Mũũnda ũsu nĩ mũnene mũno na vai kĩndũ o na kĩmwe kĩkwananga mũuo nthĩnĩ waw’o. O na ĩngĩ, ndwĩ na mawĩmakĩo, nũndũ mwĩĩ waku ndwĩ na ũwau o na ũmwe, ĩkua, kana kyalya. Wĩĩw’a ũuĩtye vyũ wĩ mũũndanĩ ũsu.

O na ĩngĩ, wekya metho nũkwona malaa manake mũno, kalũsĩ kaseo, o na no ũkwona matũ maingĩ ma ngilinĩ na nyeki iathĩtwe nĩ syũa, na kyuu kyasyo. Wĩ mũũndanĩ ũsu nũkwĩw’a kaseve kaseo kaitema kĩkonde kyaku na kokanĩtye na mũuke mũseo mũno. O na nũkwĩw’a wasya wa matũ, kĩw’ũ kĩtĩkĩte mavianĩ, tũsũni tũyina, na wasya wa tũsamũ tũitethya wĩa watw’o. Watata kũsũanĩa maũndũ asu, we tyo wende kwĩthĩwa vandũ vailyĩ ũu?

Andũ aingĩ ĩũlũ wa nthĩ maĩkĩĩaa kana mũndũ wa mbee ekalaa vandũ vailyĩ ũu. Kwa ĩvinda ya myaka maana maingĩ, aatĩĩi ma ndĩni ya Kĩyuti, Ndĩni Ila Syĩyĩtaa sya Kĩklĩsto, na Aisilamu, nĩmethĩĩtwe maimanyĩw’a ĩũlũ wa mũũnda wa Eteni, vala Ngai wamaiie Atamu na Eva. Kwosana na Mbivilia andũ asu mekalaa me atanu na me na mũuo. Nĩmekalanasya na mũuo mo ene, na nyamũ, o na maĩ na mũuo na Ngai, ũla wamanengete wĩkwatyo wa kwĩkala tene na tene mũũndanĩ ũsu mũseo.—Mwambĩlĩlyo 2:15-24.

O namo andũ ma ndĩni ya Hindu nĩmethĩawa na mũĩkĩĩo wĩ kĩvathũkany’o ĩũlũ wa valatiso ya ĩvinda ya tene. Namo ala ma ndĩni ya Budha maĩkĩĩaa kana atongoi moo ala anene maumĩlile ĩvindanĩ yĩu ĩseo yĩla nthĩ yailyĩ valatiso. Na ndĩni mbingĩ Africa nimanyĩasya maũndũ meĩw’a kwosana na ngewa ya Atamu na Eva.

Nĩw’o kana andũ ma ndĩni nĩmethĩĩtwe mayĩĩkĩĩa kana tene kwaĩ valatiso, o na ve syĩthĩo syĩ kĩvathũkany’o iwetete ũndũ ũsu. Mũandĩki ũmwe aisye atĩĩ: “Andũ aingĩ nĩmaĩkĩĩaa ĩũlũ wa valatiso ya tene vala veethĩawa na wĩanĩu, ũthasyo, mũuo, ũtanu, wingĩ wa syĩndũ, vayaĩ kĩũũyũ, wia na ithokoo. . . . Mũĩkĩĩo ũsu nũtumĩte andũ methĩwa na kĩmako kingĩ nũndũ wa kwĩthĩwa valatiso ĩsu nĩyaaie, na nũtumĩte methĩwa na mea maingĩ ma kwenda kũmĩtũngĩĩa.”

Syo ngewa na mĩĩkĩĩo ĩsu yonthe yumĩte vandũ vamwe? Yo nĩvatonyeka kĩmako kĩla andũ methĩawa nakyo kĩkethĩwa kyumanĩte na ũndũ wa w’o weekĩkie? Yo ve mũũnda wa tene mũno weetawa wa Eteni, na ve andũ meetawa Atamu na Eva?

Ve andũ mataĩkĩĩaa kana kwaĩ mũũnda wa Eteni na mavũthĩĩasya mũno. Ĩvindanĩ yĩĩ kwĩ na maendeeo maingĩ ma Saenzi, aingĩ monaa ngewa ĩũlũ wa mũũnda wa Eteni no mbano sya tene na ngewa ite sya w’o. Ũndũ wa kũsengy’a nĩ kana, andũ ala mataĩkĩĩaa ũndũ ũsu ti onthe mataĩkĩĩaa Mbivilia. Atongoi aingĩ ma ndĩni nĩmatumaa andũ mataĩkĩĩa kana kwaĩ mũũnda wa Eteni. Maasya kana vai vandũ va mũthemba ta ũsu vaaĩthĩwa, na ĩsu yĩthĩawa no ngelekany’o, ngewa, kana wano.

Nĩw’o kana Mbivilia nĩyĩthĩawa na ngelekany’o. Yesũ nĩwanenganie ngelekany’o imwe syĩ nguma mũno vyũ. Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, Mbivilia ndĩeleetye ngewa ya Eteni ta ngelekany’o ĩndĩ ta ũndũ wa w’o weekĩkie nthĩnĩ wa isitolia ũla ũtonya kũeleeka nesa. O na ĩngĩ, ethĩwa maũndũ ala maeleetw’e mayaaĩthĩwa, tũtonya ata kũĩkĩĩa maũndũ ala angĩ me Mbivilianĩ? Ekai twone nĩkĩ amwe methĩawa na nzika ĩũlũ wa mũũnda wa Eteni, na tũyona ethĩwa itumi ila mawetaa nĩsyosanĩte na kĩlĩko. Na ĩndĩ nĩtũũsyoka twone nĩkĩ ngea ĩsu nĩ ya vata kwa kĩla ũmwe waitũ.