Edena Lelo kyo Kikalo Kibajinji kya Bantu?

LANGA’PO bidi udi mu budimi. I mutupu kintu kikupuakanya, mutupu byungwe bitamba koku ne koku bityikinyanga mu bibundi bikatampe. Buno budimi i bukata, ne i mutupu kintu kivutakanya ndoe. Kiyampe kutabuka, mu ñeni yobe i mutupu malangatyima, ngitu yobe nayo kukambakanibwa mpika, nansha kubela, nansha kusansa. Komone ne kwivwana enka bintu bikujokolokele.

Kobandila na meso obe buya bwa maluba, lukebekebe lwa mema, kupwa ke biyombo ne bimuna bivwambile mu dyuba ne mutalela. Ubeivwana biyampe pa lukoba ne mwenye ukuletela bino bintu. Ubaivwana mani akukuka, mema apulumuka pa mabwe, toni tudila ne kwimba, bishi nabyo bisalakata bingila. Powafwatakanya kino kīkalo, mwene ubaabila kwikala’mo?

Kujokoloka ntanda yonso, bantu bakulupile amba muzo wa muntu wāshilwile kwikala mu kifuko kya uno muswelo. Mu bula bwa myaka tutwa, bantu ba Bwine Yuda, ba Bipwilo bya Kine Kidishitu, ne Bamizilma bafundijibwanga bitala budimi bwa Edena, mwātūdile Leza bantu amba bekale’mo. Mungya Bible, bādi na būmi bwa ndoe ne nsangaji. Bādi mu ndoe umo ne mukwabo, na banyema, ne na Leza mwine wēbapele lukulupilo lwa kwikala na būmi bwa nyeke mu kino kifuko kya buya.—Ngalwilo 2:15-24.

Bene Hindu nabo badi na milangwe mishile pa bitala paladisa wa kala. Bene Buddha bakulupile amba bendeji bakatampe ba ku mushipiditu, betwa bu Babuddha, bālupukile mu mine myaka ya ntundubuko’ya kitatyi kyādi ntanda pamo bwa paladisa. Kadi bipwilo bivule bya mu Afrika bifundija mānga iifwene bininge na ya ba Adama ne Eva.

Na bubine, mulangwe wa paladisa imbajinji utanwa mu mitōtelo ne mu bisela bya muzo wa muntu. Mulembi umo wanene amba: “Matanda mavule mashidimuke akulupile mu paladisa umbajinji amba mwādi bubwaninine, bwana-pabo, ndoe, nsangaji, bintu bivule, mwakubulwa kuningilwa, mitabakano, ne ñuma. . . . Ino nkulupilo i milengeje mutyima wa mundamunda  wa bantu bonso wabile bininge paladisa yājimine, ino kebedilwe’yopo ne basaka kukeimona.”

Lelo ino mānga ne bisela byonso bidi na kyalwilo kimo? Le “mutyima wa mundamunda wa bantu bonso” ubwanya kuvuluka kintu kyādi’ko bine? Lelo bine budimi bwa Edena bwādi’ko pa kala, ne ba Adama ne Eva?

Bantu ba lupata bafutululanga uno mulangwe. Mu ino myaka ya sianse, bavule balanga’mba ino myanda i mānga ya bubela ne mfumo. Kintu kitulumukwa, ke bantupo bonso ba lupata benē ntanda. Bendeji bavule ba bipwilo bakankamikanga bantu baleke kukulupila amba budimi bwa Edena bwādi’ko. Banenanga’mba kino kifuko kekyaikele’ko kashā. Banena’mba kusekununa’yo i kwenzankanya bitupu, i lufumo, lwano, lukindi.

Na bubine, mu Bible mudi ne nkindi. Yesu mwine wānene’ko imo mitumbe. Inoko, Bible kanenapo amba nsekununi ya Edena i lukindi, ino i mānga, ya bintu bilongeke kadi ya bine. Ne kadi, shi byadi amba ino myanda inenenwe keyālongekelepo, le penepo tubwanya namani kukulupila bikwabo bidi mu Bible? Tubandaulei mwanda waka bamo bapatanyanga kwikala’ko kwa budimi bwa Edena, ne tutale shi bubinga bwabo i bukulupilwa. Penepa ke tubandaula mwanda waka ino nsekununi itutala umo ne umo.