Ir al contenido

Ir al índice

Jardín ña̱ Edén: ¿á yóʼo kúú nu̱ú ki̱xáʼa íyo na̱ yiví?

Jardín ña̱ Edén: ¿á yóʼo kúú nu̱ú ki̱xáʼa íyo na̱ yiví?

Jardín ña̱ Edén: ¿á yóʼo kúú nu̱ú ki̱xáʼa íyo na̱ yiví?

NDAKANIXI̱NÍ ña̱ íyoún ti̱xin iin jardín, ta ña̱yóʼo liviníña ta káʼnuníña, ta va̱ʼaní íyoún chi íyo mitúʼun. Ni kǒo mií ña̱ sándi̱ʼi̱-iniún ta ni kǒo ni iin kue̱ʼe̱ kúúmiíún. Iin nda̱kanda̱-iniún chi liviní nu̱ú íyoún.

Liviní nu̱ú íyoún ta ni kǒo níʼún tu̱ʼun ña̱ ka̱ʼún xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo; liviní kúii̱ nu̱ú íyoún ta liviní ndáye̱ʼe̱ña xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱a̱ʼa̱n kíta ñu̱ʼu, liviní color yita ña̱ xítoún, liviní xíka ta̱chí ta liviní sákanda̱ña yu̱ku̱ ndaʼa̱ tú yitu̱n, liviní xíta tí saa válí, liviní ndáchí kití válí xáa̱rí nu̱ú yita, ta liviní xínu ti̱kui̱í yu̱ta ta liviní ndáye̱ʼe̱ nu̱úra... Ndiʼivayó kúni̱ koo yóʼo, ¿á su̱ví saá?

Ku̱a̱ʼání na̱ yiví na̱ íyo iníísaá ñuyǐví káʼa̱nna ña̱ saá ni̱xi̱yo na̱ nu̱ú ni̱xi̱yo nu̱ú ñuʼú yóʼo. Nda̱a̱ tá tiempo xi̱naʼá, na̱ judío, na̱ cristiano xíʼin na̱ musulmán, kándíxana ña̱ nu̱ú jardín ña̱ Edén kúú nu̱ú ni̱xi̱yo ta̱ Adán xíʼin ñá Eva. Biblia káchiña ña̱ va̱ʼaní ni̱xi̱yo na̱yóʼo ta xi̱kusi̱íní-inina ta va̱ʼaní xi̱ndaana tí kití. Ta saátu va̱ʼaní xi̱kitáʼanna xíʼin Ndióxi̱ chi miíra kúú ta̱ i̱xava̱ʼana ta ta̱xira iin ñuʼú livi nu̱ú kundoona ta kutakuna ndiʼi tiempo (Génesis 2:​15-24).

Saátu na̱ inka religión na̱ naní hindú, sánáʼa̱tu na̱yóʼo ña̱ ni̱xi̱yo iin paraíso xi̱naʼá. Ku̱a̱ʼánítu na̱ budista, ndákanixi̱nína ña̱ na̱ níʼi yichi̱ nu̱úna, na̱ buda ni̱xi̱yona nu̱ú iin ñuʼú livi. Ku̱a̱ʼánítu na̱ religión na̱ ñuu África nátúʼunna historia ña̱ kítáʼanní xíʼin ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ta̱ Adán xíʼin ñá Eva.

Ku̱a̱ʼání religión ta ku̱a̱ʼání ñuu, kándíxana ña̱ ni̱xi̱yo iin ñuʼú livi xi̱naʼá. Ta̱ historiador ta̱ naní Jean Delumeau ka̱chira, “ku̱a̱ʼání na̱ yiví ka̱ndíxana ña̱ ni̱xi̱yo iin ñuʼú livi nu̱ú va̱ʼaní xi̱xika sáñána, kǒo ña̱ níxi̱sandíʼi̱-inina, si̱íní ni̱xi̱yona ta ku̱a̱ʼání ña̱ʼa xi̱kuumiína, kǒo na̱ yiví ndi̱va̱ʼa-ini níxi̱yo, kǒo ku̱a̱chi níxi̱yo. [...] Ndiʼiyó kúsuchí-iniyó chi kǒoka ña̱ ñuʼú livi yóʼo íyo, kǒo nándósó-iniyó xa̱ʼa̱ña ta kúni̱ tukuyó ña̱ ná koo ña̱yóʼo”.

¿Nda̱chun ku̱a̱ʼání na̱ yiví kándíxa ña̱ ni̱xi̱yo iin ñuʼú livi? ¿Á xa̱ʼa̱ ña̱ xíni̱na xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo kúú ña̱ kúni̱na koona nu̱ú ñuʼú livi? ¿Á mií ña̱ ndixa ni̱xi̱yo ta̱ Adán, ñá Eva xíʼin ñuʼú livi ña̱ Edén?

Savana ndákanixi̱nína ña̱ su̱ví ña̱ ndixa kúú ña̱yóʼo. Tiempo vitin xa̱ʼa̱ ña̱ kándíxa na̱ yiví ña̱ káʼa̱n na̱ científico, ku̱a̱ʼánína va̱ása kándíxana ña̱ ni̱xi̱yo iin ñuʼú livi ta káʼa̱nna ña̱ cuentova kúúña. Ta iin ña̱ ndákanda̱ní-iniyó xíʼin kúú ña̱ sava na̱ níʼi yichi̱ nu̱ú na̱ religión kǒo kándíxana ña̱ ni̱xi̱yo iin ñuʼú livi ta káchina ña̱ iin cuento kuitíva kúúña á iin ilustración.

Nu̱ú Biblia va̱xi ku̱a̱ʼání ilustración. Soo ña̱ xíni̱níka na̱ yiví xa̱ʼa̱ kúú ña̱ xi̱niñúʼu ta̱ Jesús tá xi̱sanáʼa̱ra na̱ xi̱ndiku̱nñaʼá. Soo tu̱ʼun Ndióxi̱ va̱ása káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ñuʼú livi ña̱ kúúña iin cuento chi káʼa̱nña ña̱ ndixa ni̱xi̱yo ña̱yóʼo. Tá su̱ví ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱yóʼo, ¿á kivi kandíxayó ndiʼi ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱? Ña̱kán, ná kotoyó nda̱chun kúú ña̱ va̱ása kándíxa sava na̱ yiví ña̱yóʼo. Tándi̱ʼi ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nda̱chun kúú ña̱ ndáyáʼviní ña̱ kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo.