Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Asoo Bɛbɔle Sonla Bɛdole Yidɛn?

Asoo Bɛbɔle Sonla Bɛdole Yidɛn?

Asoo Bɛbɔle Sonla Bɛdole Yidɛn?

FA YE kɛ ɛwɔ tola bie anu. Ninyɛne mɔɔ twehwe adwenle ɛnle ɛkɛ, dede mɔɔ bɛyɛ ye suakpole zo la biala ɛngyegye wɔ. Tola ɛhye tɛlɛ, yɛɛ debie biala ɛnzɛkye anzondwolɛ mɔɔ wɔ ɛkɛ la. Bieko, adwenledwenle, anwodolɛ, ewule ewule anzɛɛ nyanelilɛ biala ɛngyegye wɔ. Ɛ nwo tɔ wɔ.

Ɛ nye dumua bɔ felawɔse ngɛnlɛma dɔɔnwo azo, akee ɛnwu azudenle mɔɔ anye te, afifideɛ dɔɔnwo nee ndile wɔ ewia nee alubo nu. Anwoma fɛlɛko bɔ ɛ nwo yɛɛ ɛte evuanlɛ kɛnlɛma mɔɔ ɔfa ɔba la. Ɛnwu kɛ mbaka ne mɔ nya di akɔneaba, nzule se awolɛ zo, ɛte nloma nee ngɛkɛba ɛzunlɛ. Saa ɛyɛ tɛnlabelɛ ɛhye nvoninli wɔ wɔ adwenle nu a, asoo ɛ nye ɛnlie kɛ ɛbadɛnla ɛleka zɛhae ɔ?

Menli mɔɔ wɔ ewiade ye amuala la die di kɛ alesama bɔle bɛ ɛbɛla bo wɔ ɛleka mɔɔ le kɛ ɛhye la. Bɛva ɛvolɛ ɛya ɛya dɔɔnwo bɛhilehile menli mɔɔ wɔ Dwuda, Keleseɛnemaanle nee Ngɛnlamo ɛzonlenlɛ nu la Yidɛn, ɛleka mɔɔ Nyamenle bɔle Adam nee Yive guale la anwo debie. Kɛmɔ Baebolo ne ka la, ɛnee anzondwolɛ wɔ ɛleka mɔɔ bɛwɔ la, na bɛ nye die. Ɛnee anzondwolɛ wɔ bɛ nee nyɛmoa yɛɛ Nyamenle mɔɔ lole bɛ maanle bɛnyianle dahuu ngoane anyelazo nee asetɛnla kɛnlɛma zɔhane la avinli.—Mɔlebɛbo 2:15-24.

Hinduma noko lɛ bɛ adwenle ɛdeɛ wɔ paladaese bie mɔɔ ɛnee wɔ ɛkɛ ne wɔ tete ne la anwo. Menli mɔɔ wɔ Buddha ɛzonlenlɛ nu la die di kɛ ɛzonlenlɛ mgbanyima mɔɔ ɛlie duma mɔɔ bɛfɛlɛ bɛ Buddhama la ɛnee wɔ ɛkɛ wɔ zɔhane mekɛ kpalɛ ne, mekɛ mɔɔ ɛnee ewiade ne le kɛ paladaese la. Yɛɛ ɛzonlenlɛ dɔɔnwo mɔɔ wɔ Afeleka la kilehile ninyɛne dɔɔnwo mɔɔ zɔho Adam nee Yive anwo edwɛkɛ ne la kpalɛ.

Nɔhalɛ nu, paladaese bie mɔɔ ɛnee wɔ ɛkɛ wɔ mɔlebɛbo ne la anwo edwɛkɛ ɛbu alesama ɛzonlenlɛ nee amaamuo nu. Kɛlɛvolɛ bie hanle kɛ: “Menli dɔɔnwo die di kɛ paladaese bie mɔɔ di munli, fanwodi, anzondwolɛ, anyelielɛ nee ninyɛne dɔɔnwo wɔ nu, na nyanelilɛ, adwenledwenle nee manzonle ɛnle nu la ɛnee wɔ ɛkɛ wɔ mɔlebɛbo ne. . . . Diedi ɛhye maa menli kɔsɔɔti atiakunlu ba paladaese zɛhae mɔɔ ɛminli la azo na bɛbɔ mɔdenle kɛ bɛ sa kɛha ye bieko.”

Asoo edwɛkɛ ngakyile nee amaamuo ɛhye mɔ amuala vi ɛleka ko? Ɔbahola yeara ye kɛ debie bie mɔɔ zile amgba la a ɛmaa alesama ɛnyia “adwenle” ɛhye ɔ? Asoo ɛnee Yidɛn tola, yɛɛ Adam nee Yive bie wɔ ɛkɛ amgba wɔ tete ne?

Edwɛkɛ ɛhye yɛ menli mɔɔ su kpolera la ɛzelekɛ. Wɔ ewiade ɛhye mɔɔ abɔdeɛ nwo nrɛlɛbɛ ɛyɛ kpole la anu, menli dɔɔnwo suzu kɛ edwɛkɛ ɛhye le nwɔra. Mɔɔ yɛ azibɛnwo la a le kɛ, tɛ menli mɔɔ ɛnle ɛzonlenlɛ nu la angome a su kpolera ɛhye a. Ɛzonlenlɛ nu mgbanyima dɔɔnwo ɛmmaa menli ɛnlie Yidɛn tola ne ɛnli. Bɛka kɛ ɛnee ɛleka mɔɔ le zɛhae la biala ɛnle ɛkɛ. Bɛse edwɛkɛ ne le ɛrɛlɛdendɛ, nwɔra, ndonwo anzɛɛ ɛrɛlɛ bie ala.

Nɔhalɛ nu, ɛrɛlɛ dɔɔnwo wɔ Baebolo ne anu. Gyisɛse mumua ne vale dɔɔnwo lile gyima. Noko akee, Baebolo ne ka kɛ Yidɛn anwo edwɛkɛ ne ɛnle ɛrɛlɛ, emomu, ɔle tetedwɛkɛ tagyee. Na saa zɔhane edwɛkɛ ne ɛnle nɔhalɛ a, ɛnee kɛ ɔkɛyɛ na yɛahola yɛava yɛ rɛle yɛawula Baebolo nu edwɛkɛ mɔɔ ɛha la anu ɛ? Maa yɛnleɛnlea deɛmɔti menli bie mɔ su Yidɛn tola ne anwo kpolera la anu na yɛnlea saa ndelebɛbo wɔ edwɛkɛ mɔɔ bɛka la anu a. Na akee yɛazuzu deɛmɔti ɔwɔ kɛ edwɛkɛ ne anwo kyia yɛ nuhua ko biala la anwo.