¿Eden huertapichu ñawpa tayta-mamanchik kawsakurqaku?

MAYNA sumaqmi kanman hatun huertapi kuyayllapaq waytakunapa chawpinpi tarikuyqa, manaña llakiyuq, manaña ima unquywanpas ñakarispa, runakunapa chiqninakusqantapas manaña rikuspa. Kusisqallañam kawaq imatapas sumaqllataña qawaspa.

Intipa kanchayninwanmi sachakunapas, plantakunapas sumaqllataña qawakunman, waytapas tukuy colorniyuqmi hatunraq, uchuyraq achkallaña kakunman. Sachakunapa rapinpas hinaspa waytakunapa sisanpas wayrarimuptin miskillataña asnarinman, pichinkuchakunapas sumaqllatañam takinmanku, pillpintukunapas sumaqllañam waytakunapa chawpinpi kanman, yakupas chuyay-chuyay kaspanmi intipa kanchayninwan llipipipinman ¿pitaq mana chaypi kayta munanmanchu?

Llapa runakunam ninku chayna suma-sumaqllaña huertapi runakuna qallariypi kawsakusqanchikta. Ñawpaqmantaraqmi Judio runakunapas, cristianom kani niq runakunapas, musulman runakunapas ninku punta tayta-mamanchikqa Eden sutiyuq huertapi yachasqankuta. Bibliapim willawanchik chaypiqa paykunaqa kusisqa kawsakusqankuta, animalkunawanpas hawkalla kawsakusqankuta. Hinaspapas paykunaqa Diospa makinpim karqaku. Diosqa munarqam chay sumaq huertapi wiñaypaq kawsakunankuta (Genesis 2:15-24).

Chaynallataqmi hindu religionniyuqkunapas yachachinku ñawpaqtaqa sumaq huerta kasqanmanta. Achka budista religionniyuqkunapas ninkum buda sutiyuq yachachiqninkunapas ñawpaqtaqa tukuy imayuq kuyayllapaq huertapi kawsakusqanta. Africa lawpi religionniyuq runakunapa willakusqankupas tupanmi Adan Evapa yachasqanku huertawanqa.

Yachamusqanchikman hinaqa yaqa llapallan religionpi runakunam hinaspa yaqa llapallan llaqtachakunapim ninku qallariypiqa sumaq huerta kasqanmanta. Chaykunamanta yachaq Jean Delumeau sutiyuq runapas ninmi: “Ñawpaqmantapacham runakunaqa ninku sumaq huerta ñawpaqpi kasqanmanta, chaypiqa tukuy imapas allin kasqanta, hawka kawsakusqankuta, imapas achkallaña kasqanta, mana ñakarispa kawsakusqankuta, atipanakuy nitaq guerrakunapas mana kasqanta. [...] Chayraykum runakunaqa chayna sumaq huertapi manaña kawsakuspanku llakirikunku”, nispa.

¿Imanasqataq yaqa llapan runakuna chaynata ninku? ¿Imanasqataq munanchik allin kawsakuyta? ¿Adanwan Evaqa hinaspa Eden huertaqa kanmanchu karqa?

Kunan tiempopi runakunaqa yachaysapa runakunapa nisqankuta uyarispankum ninku: “Sumaq huertaqa yanqam, cuentollam”, nispanku. Religionkunapi wakin umalliqkunapas ninkum Eden huertamanta willakuyqa tupanachiylla kasqanta.

Awriki, bibliapiqa tarinchikmi achka tupanachiykunata. Jesusmi qatiqninkunaman achka tupanachiykunawan yachachirqa, ichaqa Eden huertamanta biblia willawaspanchikqa manam tupanachiymanta nitaq cuentomanta hinachu willawanchik. Eden huertamanta bibliapa willakuynin yanqa kaptinqa, ¿manañachiki bibliapa nisqanpiqa creechwanñachu? Chayraykum yachaykusun Eden huertaqa ñawpaqpi ciertopuni kasqanmanta. Yachaykusuntaqmi imanasqa wakin runakuna Eden huertamanta iskayrayasqankuta.