Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

Edén, ¿anta latamakgolh xapulana latamanin?

Edén, ¿anta latamakgolh xapulana latamanin?

Edén, ¿anta latamakgolh xapulana latamanin?

KALAKPUWANTI pi wila kʼakgtum lanka chu stlan jardín, niku ni takgaxmata tuku tlawakan klaklanka kachikinin. Nitu lilakgaputsaya, ni tatatlaya chu nitu katsaniyan. Lu lakgatiya xlakata lu kastlan tasiya.

Ni anan tachuwin xlakata nawana la xlistlan tasiya niku wila: akxni chichini kitawakani xtuwan kiwi tlawa pi naskgokgo chu lu stlan tasiya, lhuwa lakswan xanat anan, takgaxmata la makawankgo tuwan akxni unan, la lu stlan tasakgo, o kilhtlikgo laktsu tsiktsi, chu tasakgo laktsu uxu chu cera akxni putsakgo ksakgsi xanat, na akxilha la tlawama stalanka chuchut xlakgstipan chiwix... ¿Tiku ni xlakgatilh anta xtawi?

Lhuwa latamanin xlikalanka kakilhtamaku, wankgo pi xapulana latamanin max latamakgolh niku xtachuna nema aku lichuwinaw. Lu makgasa, judíos, tiku wankgo pi kstalaninanin Cristo chu musulmanes kanajlakgo pi xapulana kinatlatnikan latamakgolh kjardín xaʼEdén. Biblia wan pi xatapaxuwan xlamakgolh chu tlan xlatalalinkgo chu na tlan xkatalalinkgo animales. Chu na tlan xtalalinkgo xMalakatsukinakan, tiku kamaxkilh talakaskin tlan xlatamakgolh putum kilhtamaku kparaíso (Génesis 2:15-24).

Nachuna hidúes na masiyakgo pi makgasa xwi akgtum paraíso. Lhuwa budistas, lakpuwankgo pi lhuwa xmakgalhtawakgananin, budas, xlamakgolh akxni kakilhtamaku kastlan xwanit. Nachuna lhuwa takanajla xalak África lichuwinankgo tuku na xtachuna la akxni latamalh Adán chu Eva.

Tlan nawanaw pi putum takanajla chu kaniwa kanajlakan pi makgasa xwi akgtum paraíso. Chuna la wan Jean Delumeau, tiku lichuwinan tuku lanit, «klhuwa kachikinin xkanajlakgo pi xʼanan akgtum paraíso chu ni xʼanan talakgalhin, kaniwa niku tlan xʼankan, ni xʼanan taʼakglhuwit, xʼanan tapaxuwan chu ni xlatlawani tuku nitlan, ni xʼanan talakgaputsit chu guerras. [...] Uma tlawa pi putum latamanin nalakpuwankgo pi analh akgtum paraíso nema tamakgatsankgalh, chu chuntiya lakapastakkgo chu xlikana latamaputunkgo anta».

¿Tuku xlakata lhuwa chuna kanajlakgo? ¿Wa xlakata xtalakapastaknikan putum latamanin watiya tuku lakapastakkgo nema lalh makgasa? Xlikana, ¿latamakgolh Adán chu Eva chu xwi jardín xaʼEdén?

Wilakgolh tiku kalilitsinkgo tiku chuna kanajlakgo. La uku akxni anan lhuwa tuku tlawakgonit científicos, lhuwa lakpuwankgo pi Paraíso kaj akgtum cuento. Chu asta makgapitsi tiku pulalinkgo takanajla wankgo pi ni xlikana tuku wankan xlakata jardín xaʼEdén chu wankgo pi kaj akgtum metáfora o parábola nema wi tuku xlimasiyaputunkan.

Xlikana Biblia wilakgolh lhuwa parábolas. Nema tlakg kalakgapaskan wa nema Jesús lichuwinalh akxni wi tuku xkamasiyaniputun kstalaninanin. Pero xTachuwin Dios ni kinkawaniyan pi jardín xaʼEdén kaj akgtum cuento, wata kinkawaniyan pi xlikana xwi. Komo ni xlikana xwa, ¿la tlan xlipawaw putum tuku wan Biblia? Wa xlakata, kaʼakxilhwi tuku tlawa pi makgapitsin latamanin ni kanajlakgo tuku talichuwinan xlakata jardín xaʼEdén. Alistalh naʼakxilhaw pulaklhuwa tuku xlakata lu xlakaskinka kiliʼakxilhatkan tuku tawan xlakata jardín xaʼEdén.