Ir al contenido

Ir al índice

¿Á mií ña̱ ndixa ni̱xi̱yo jardín ña̱ Edén?

¿Á mií ña̱ ndixa ni̱xi̱yo jardín ña̱ Edén?

¿Á mií ña̱ ndixa ni̱xi̱yo jardín ña̱ Edén?

KU̱A̱ʼÁNÍ na̱ yiví xíniso̱ʼona ña̱ káʼa̱nna xa̱ʼa̱ jardín ña̱ Edén, xa̱ʼa̱ ta̱ Adán xíʼin ñá Eva, soo nda̱a̱ ni iin yichi̱ ta̱ʼán kaʼvinaña nu̱ú Biblia. Vitin kúú ña̱ kivi kaʼviúnña. Ta ña̱yóʼo ndani̱ʼúnña nu̱ú Génesis 1:26–3:24. Ta ña̱yóʼo kúú ña̱ ku̱u:

Jehová * i̱xava̱ʼara ta̱a ta̱ nu̱ú xíʼin ñuʼú ta ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ kunaníra Adán ta ta̱xira iin jardín á iin ñuʼú livi nu̱ú koora ta ña̱yóʼo ni̱xi̱yoña iin lugar ña̱ xi̱naní Edén. Mií Ndióxi̱ kúú ta̱ i̱xava̱ʼa ñuʼú livi yóʼo, ku̱a̱ʼání ti̱kui̱í ni̱xi̱yo kán ta ku̱a̱ʼání nu̱ú yitu̱n ni̱xi̱yo tú xi̱taxi ku̱i̱ʼi ña̱ ya̱sinní. Ma̱ʼñú jardín kán Ndióxi̱ chi̱ndúʼúra tú yitu̱n tú kúúmií ña̱ kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása va̱ʼa, ta ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna tá ná kaxína ku̱i̱ʼi ndaʼa̱ tú yitu̱n kán kuvina. Iin ki̱vi̱ ta̱vára iin leke kándíka ta̱ Adán ta xíʼin ña̱yóʼo i̱xava̱ʼara ñá Eva, ñáyóʼo kúú ñaʼá ñá nu̱ú na̱kuva̱ʼa. Tándi̱ʼi ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ xíʼinna ña̱ ná kundaana ñuʼú livi yóʼo, ná kaku se̱ʼena ta ná koona iníísaá nu̱ú ñuʼú.

So̱ndíʼi tá ni̱xi̱yo mitúʼun ñá Eva, iin ko̱o̱ ni̱ka̱ʼa̱nrí xíʼinñá ña̱ ná kaxíñá ku̱i̱ʼi tí ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ ña̱ va̱ása kaxína. Tí ko̱o̱ ni̱ka̱ʼa̱nrí xíʼin ñá Eva ña̱ sa̱ndáʼvi Ndióxi̱ miíñá, ta ni̱ka̱ʼa̱nrí xíʼinñá ña̱ kivi xa̱a̱ñá kooñá nda̱a̱ táki̱ʼva íyo Ndióxi̱. Ñá Eva ka̱ndíxañá ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n tí ko̱o̱ ta xa̱xíñá tí ku̱i̱ʼi. Saátu ta̱ Adán kǒo níxiniso̱ʼora ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo Jehová ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Adán xíʼin ñá Eva ta saátu xíʼin tí ko̱o̱ ndáaña kundoʼona. Ndióxi̱ ta̱vára na̱yóʼo nu̱ú ñuʼú livi ta ka̱tara na̱ ángel ña̱ va̱ʼa kundaana yéʼé ña̱ ñuʼú livi.

Xi̱naʼá, ku̱a̱ʼání na̱ historiador xíʼin na̱ káʼvi va̱ʼa xa̱ʼa̱ Biblia, xi̱ka̱ʼa̱nna ña̱ kándíxana historia yóʼo. Soo vitin ku̱a̱ʼání kúú na̱ yiví na̱ kǒo kándíxa ña̱yóʼo. ¿Nda̱chun kǒo kándíxana ña̱yóʼo? Vitin ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ ku̱mí ña̱ʼa ña̱ ndáka̱tu̱ʼun na̱yóʼo.

1. Tá ndixa ni̱xi̱yo jardín ña̱ Edén, ¿míí ni̱xi̱yoña?

Ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ na̱ nándukú va̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱ xi̱ndakanixi̱nína ña̱ sana íyoka ñuʼú livi nu̱ú ñuʼú yóʼo. Soo ki̱xaa̱ iin tiempo, na̱ veʼe-ñu̱ʼu vatá ki̱xáʼana kándíxana ña̱ káʼa̱n na̱ filósofo griego tá kúú ta̱ Platón xíʼin ta̱ Aristóteles, na̱yóʼo xi̱ka̱ʼa̱nna ña̱ kǒo kivi koo ña̱ livi nu̱ú ñuʼú yóʼo. * Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo na̱ nándukú va̱ʼa xa̱ʼa̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ ki̱xáʼa ndákanixi̱nína ña̱ su̱ví nu̱ú ñuʼú yóʼo níxi̱yo ñuʼú livi. Savana xi̱ka̱ʼa̱nna ña̱ ñuʼú livi ni̱xi̱yoña xi̱ní iin yuku̱ ña̱ súkunní tasaá va̱ása koo yatinña xíʼin ña̱ kini ña̱ íyo ñuyǐví yóʼo; ta savana xi̱ka̱ʼa̱nna ña̱ ni̱xi̱yoña chí polo norte á chí polo sur, á nu̱ú tí yo̱o̱. Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, historia ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ñuʼú livi, ndu̱uña iin cuento nu̱ú na̱ yiví. Ña̱kán na̱ káʼvi va̱ʼa na̱ íyo tiempo vitin, káchina ña̱ va̱ása kúnda̱a̱-iniyó ndáa míí ni̱xi̱yo jardín ña̱ Edén ta káchina ña̱ va̱ása níxi̱yoña.

Soo ña̱ káʼa̱n na̱ yiví xa̱ʼa̱ ñuʼú livi, síínva íyoña nu̱ú ña̱ káʼa̱n Biblia. Tá kúú Génesis 2:​8-14 káʼa̱n káxiña ndáa míí ni̱xi̱yo ñuʼú livi yóʼo: ni̱xi̱yoña nu̱ú iin ñuʼú ña̱ xi̱naní Edén chí nu̱ú kíta ñu̱ʼu, ta xi̱yaʼa iin yu̱ta nu̱úña ta ku̱mí táʼví xi̱ndataʼví táyóʼo. Ta saátu káʼa̱nña nda̱saa xi̱naní iin tá iin yu̱ta yóʼo ta ndáa míí xi̱yaʼará. Ku̱a̱ʼání na̱ káʼvi va̱ʼa ndákundeéna nándukúna nu̱ú ña̱ káʼa̱n texto yóʼo míí ni̱xi̱yo ñuʼú livi. Soo kǒo kúchiñuna ndani̱ʼína ña̱yóʼo chi xa̱a̱ síín ndákanixi̱ní iin iinna. ¿Á kúni̱ kachi ña̱yóʼo ña̱ su̱ví ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱ jardín ña̱ Edén xíʼin yu̱ta tá xi̱yaʼa nu̱úña?

Ná ndakaʼányó chi ndiʼi ña̱ káʼa̱nyó xa̱ʼa̱ yóʼo, ku̱uña i̱ñu̱ mil ku̱i̱ya̱ chí sa̱tá. Tá ka̱ʼyí ta̱ Moisés xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, xa̱a̱ ni̱ya̱ʼa u̱vi̱ mil u̱ʼu̱n ciento ku̱i̱ya̱, tá ka̱ʼyíra xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo sana xi̱niñúʼura ña̱ xi̱ka̱ʼa̱n na̱ yiví á iin tutu ña̱ ni̱xi̱yo tiempo saá ña̱ nandukú va̱ʼara xa̱ʼa̱ña. Ña̱kán ña̱ ka̱ʼyíra xa̱ʼa̱ ñuʼú livi, historia yatátu xi̱kuuña nu̱ú miíra. ¿Á nása̱ma ki̱ʼva ña̱ íyo nu̱ú ñuʼú yóʼo tá yáʼa ku̱i̱ya̱? Nása̱mavaña. Tiempo vitin sana nu̱ú ni̱xi̱yo jardín ña̱ Edén, ndeéní táa̱n, mií yóʼo kúú nu̱ú kíxáʼa táa̱nní ta xáa̱ña nda̱a̱ inka ñuu. Ná ndakaʼányó chi tá chi̱ndaʼá Ndióxi̱ sa̱vi̱ kini, na̱samavará ki̱ʼva ña̱ ni̱xi̱yo nu̱ú ñuʼú yóʼo. * Ta xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱a̱ ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ ni̱ya̱ʼa, na̱samava ki̱ʼva ña̱ íyo nu̱ú ñuʼú yóʼo.

Ña̱ káʼa̱n Génesis xa̱ʼa̱ jardín ña̱ Edén ña̱ nda̱a̱va kúúña. Génesis káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ku̱mí yu̱ta soo u̱vi̱ yu̱ta yóʼo íyokará nda̱a̱ tiempo vitin, táyóʼo kúú tá yu̱ta Éufrates xíʼin tá Tigris á Hidequel ta íyo iin táʼví nu̱ú íyo yatinnírá. Saátu káʼa̱nña xa̱ʼa̱ nu̱ú xi̱yaʼa táyóʼo ta káʼa̱ntuña xa̱ʼa̱ savaka ña̱ʼa ña̱ ni̱xi̱yo nu̱ú ñuʼú kán tiempo xi̱naʼá. Xi̱kunda̱a̱va-ini ndiʼi na̱ israelita na̱ ni̱xi̱yo tiempo xi̱naʼá xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱yóʼo, chi na̱yóʼo kúú na̱ nu̱ú va̱ʼa xi̱niñúʼu kunda̱a̱-ini xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo.

Iin cuento va̱ása káʼa̱n káxiña xa̱ʼa̱ iin ña̱ʼa ña̱ kúu ni kǒo káʼa̱nña ndáa míí nandukú va̱ʼayó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo. Ña̱yóʼo kúú ña̱ káʼa̱n iin cuento tá kíxáʼaña: “Nátúʼun na̱ yiví ña̱ ku̱u ña̱yóʼo iin lugar nu̱ú xíkaní...”. Soo tá káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱ jardín ña̱ Edén káxiní káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, ña̱kán kivi kachiyó ña̱ kúúña iin historia ña̱ ndixa.

2. ¿Á ndixaví i̱xava̱ʼa Ndióxi̱ ta̱ Adán xíʼin ñuʼú, ta i̱xava̱ʼara ñá Eva xíʼin iin leke kándíka ta̱ Adán?

Na̱ científico káʼa̱nna ña̱ ku̱ñuyó kúúmiíña sava ña̱ʼa ña̱ íyo nu̱ú ñuʼú yóʼo. Ña̱kán, ¿ndáa ki̱ʼva nda̱kutáʼan sava ña̱ʼa ña̱ íyo nu̱ú ñuʼú yóʼo ña̱ ku̱va̱ʼa iin na̱ yiví?

Ku̱a̱ʼání na̱ científico káchina ña̱ kǒo na̱ ní ixava̱ʼa na̱ yiví. Na̱yóʼo káchina ña̱ sava ña̱ʼa ña̱ íyo nu̱ú ñuʼú yóʼo na̱sama miíña ta tá ni̱ya̱ʼa ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ ni̱xa̱a̱ña ndu̱uña na̱ yiví. Soo, ¿á kivi ka̱ʼa̱nyó ña̱ va̱ása ndíchi níkuva̱ʼayó? Nda̱a̱ iin ña̱ʼa ña̱ kúva̱ʼa xíʼin iin célula ndíchiníva kúva̱ʼa ña̱yóʼo. Kǒo nda̱a̱ ni iin ña̱ náʼa̱ nu̱úyó ña̱ kǒo na̱ ní ixava̱ʼa miíyó chi tá xítoyó ndáa ki̱ʼva ku̱va̱ʼa ndiʼi ña̱ʼa ta saátu miíyó, kúnda̱a̱-iniyó ña̱ ndíchiníva na̱ ke̱ʼé ña̱yóʼo (Romanos 1:20).

Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ iin ejemplo: ndakanixi̱ní ña̱ xíniso̱ʼún iin yaa ña̱ kútóoníún á xítoún ña̱ liviní sa̱nánana iin ña̱ʼa á ña̱ xítondosóún iin ña̱ʼa ña̱ sa̱kán ka̱na, ¿á ka̱ʼún ña̱ na̱kuva̱ʼa mií ña̱yóʼo, ña̱ kǒo iin na̱ ní ixava̱ʼaña á kǒo na̱ níka̱ʼa̱n ndáa ki̱ʼva kooña? Va̱ásaví. Saáchi ni mií ña̱ va̱ʼaníka íxava̱ʼa na̱ yiví, kǒo kítáʼanña xíʼin ña̱ liviní ta ndíchiní ku̱va̱ʼa ku̱ñuyó. ¿Á kivi ka̱ʼa̱nyó ña̱ kǒo na̱ i̱xava̱ʼa miíyó? Tutu Génesis káʼa̱nña ña̱ iinlá miíyó na̱ yiví kúú na̱ i̱xava̱ʼa Ndióxi̱ nda̱a̱ táki̱ʼva íyo miíra (Génesis 1:26). Saá íyoña, ña̱ xíni̱yó keʼéyó iin ña̱ʼa ña̱ liviní á ña̱ keʼéyó iin ña̱ʼa ña̱ ndíchiní náʼa̱ña ña̱ ndíchiníka Ndióxi̱. Tá saá íyoña, ¿á xíniñúʼu ndakanda̱-iniyó ña̱ xi̱niñúʼu Ndióxi̱ ñuʼú ña̱ i̱xava̱ʼara miíyó?

Ta, ¿ndáaña kivi kachiyó xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱niñúʼu Ndióxi̱ iin leke kándíka ta̱ Adán ña̱ i̱xava̱ʼara ñá Eva? Va̱ása ní ixayo̱ʼvi̱víña xíʼin Ndióxi̱ ña̱ keʼéra ña̱yóʼo. * Ni kivika kuniñúʼura inka ña̱ʼa ña̱ keʼéra ñá Eva. Ke̱ʼéra ña̱yóʼo xa̱ʼa̱ iin ña̱ʼa ña̱ ndáyáʼviní. Miíra xi̱kuni̱ra ná tindaʼa̱ ta̱ Adán xíʼin ñá Eva ta va̱ʼaní kutáʼanna ta xa̱a̱na koona iinlá ku̱ñu (Génesis 2:24). Saá íyoña, ta̱ ta̱a xíʼin ñá ñaʼá, i̱xava̱ʼa Ndióxi̱na ña̱ va̱ʼaní chindeé xíʼin táʼanna, va̱ʼaní kuʼvi̱-inina kunitáʼanna ta saátu kundaa táʼanna. ¿Á su̱ví ña̱yóʼo kúú ña̱ xíniñúʼu keʼé iin ta̱ i̱xava̱ʼa miíyó, ta̱ ndíchiní ta kúʼvi̱-inira xínira miíyó?

Ta saátu na̱ káʼvi va̱ʼa xa̱ʼa̱ ki̱ʼva ña̱ íyoyó, káchina ña̱ sananí ki̱xiyó ti̱xin iin kuití ta̱a ta saátu iin kuití ñaʼá. Xíʼin ña̱yóʼo kúnda̱a̱-iniyó ña̱ ndixaní kúú ña̱ káʼa̱n Génesis, ¿á su̱ví saá?

3. ¿Nda̱chun va̱ʼa ni̱xi̱yo iin yitu̱n tú xi̱taxi ña̱ ndíchi ta saátu inka tú xi̱taxi ña̱ kutaku na̱ yiví?

Xíniñúʼu kunda̱a̱-iniyó ña̱ tu̱ʼun Ndióxi̱, va̱ása káʼa̱nña xa̱ʼa̱ tú yitu̱n yóʼo ña̱ xi̱kuumiínú iin ndee̱. Ni̱xi̱yonú nda̱a̱ táki̱ʼva íyo ndiʼika yitu̱n ta mií Jehová ni̱ka̱ʼa̱n ña̱ íyo iin ña̱ ndána̱ʼa̱nú.

Saátu kéʼé na̱ yiví xíʼin sava ña̱ʼa. Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ iin na̱ chíñu ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ va̱ása va̱ʼa ña̱ ke̱ʼé iin na̱ yiví chi va̱ása ní ixato̱ʼóna veʼe chíñu. ¿Á kúni̱ kachiña ña̱ va̱ása ní ixato̱ʼóna mesa, tayi̱ xíʼin nama̱ ña̱ veʼe kán? Va̱ásaví. Ña̱ kúni̱ kachiña kúú ña̱ kǒo ní ixato̱ʼóna ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n na̱ chíñu chi na̱kán kúú na̱ ndátiin ku̱a̱chi. Ta saátu kéʼéna xíʼin corona ña̱ kánuu xi̱nína á yitu̱n tú níʼi na̱ chíñu ña̱ va̱ʼa na̱ʼa̱na ña̱ kúúmiína iin chiñu.

Ña̱kán, ¿ndáaña xi̱ndana̱ʼa̱ u̱vi̱ tú yitu̱n tú ni̱xi̱yo jardín ña̱ Edén? Ku̱a̱ʼání ña̱ káʼa̱nna ta yo̱ʼvi̱ní káʼa̱nna ña̱yóʼo, soo mií ña̱ nda̱a̱, va̱ása yo̱ʼvi̱ví kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ta iin ña̱ ndáyáʼviní kúúña nu̱ú miíyó. Tú yitu̱n tú xi̱kuumií ña̱ kunda̱a̱-inina xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa xíʼin ña̱ va̱ása va̱ʼa xi̱ndana̱ʼa̱nú derecho ña̱ kúúmií iinlá mií Ndióxi̱ ña̱ ndaka̱xinra ndáaña kúú ña̱ va̱ʼa xíʼin ña̱ va̱ása va̱ʼa (Jeremías 10:23). Xa̱ʼa̱ ña̱kán tá ná kaxína ku̱i̱ʼi ndaʼa̱ tú yitu̱n kán, ki̱ʼvina iin ku̱a̱chi ña̱ ndeéní. Ta tú yitu̱n tú taxi ña̱ kutakuna xi̱ndana̱ʼa̱nú ña̱ kutakuna ndiʼi tiempo ta iinlá Ndióxi̱ kúú ta̱ kivi taxi ña̱yóʼo (Romanos 6:23).

4. ¿Ndáa ki̱ʼva ni̱ka̱ʼa̱n tí ko̱o̱ xíʼin ñá Eva?

Tá ná va̱ása kaʼviyó inka ña̱ káʼa̱n Biblia, sana va̱ása kunda̱a̱-iniyó ña̱ káʼa̱n Génesis xa̱ʼa̱. Soo loʼo tá loʼo ku̱a̱ʼa̱n kúnda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo nu̱ú Biblia.

Tá kúú, ¿ndáana sa̱káʼa̱n tí ko̱o̱? Na̱ ñuu Israel na̱ ni̱xi̱yo tá tiempo xi̱naʼá xi̱kunda̱a̱va-inina ndáana sa̱káʼa̱n tí ko̱o̱ kán. Tá kúú xi̱kunda̱a̱-inina na̱ ángel kivi sakáʼa̱nna iin kití. Mií ta̱ Moisés ka̱ʼyí ña̱ ku̱u tá ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ xíʼin iin ángel ña̱ ná sakáʼa̱nra burro sa̱na̱ ta̱ Balaam (Números 22:​26-31; 2 Pedro 2:​15, 16).

Ta saátu xi̱xini̱na xa̱ʼa̱ na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼa, na̱ ángel na̱ i̱xaso̱ʼo nu̱ú Ndióxi̱ kúúmiívana ndee̱ ña̱ keʼéna sava ña̱ʼa. Tá kúú ta̱ Moisés xi̱nira ña̱ ke̱ʼé na̱ su̱tu̱ ñuu Egipto milagro táʼan ña̱ ke̱ʼé Jehová ña̱ nda̱sana iin yitu̱n ña̱ ndu̱unú iin ko̱o̱. ¿Ndáana ta̱xi ndee̱ ndaʼa̱na ña̱ keʼéna ña̱yóʼo? Na̱ ta̱chí ndi̱va̱ʼava kúú na̱ ke̱ʼé ña̱yóʼo (Éxodo 7:​8-12).

Saátu na̱ ñuu Israel xi̱kuumiína libro ña̱ ka̱ʼyí ta̱ Moisés ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ta̱ Job. Libro yóʼo ku̱a̱ʼání ña̱ʼa sa̱náʼa̱ña miína xa̱ʼa̱ ta̱ Ndi̱va̱ʼa, chi ta̱yóʼo kúú mií ta̱ sáa̱ní-ini xíni Ndióxi̱ ta nda̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ni iin na̱ káchíñu nu̱ú Jehová va̱ása kivi koo nda̱kú-inina xíʼinra (Job 1:​6-11; 2:​4, 5). Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo na̱ ñuu Israel ni̱xa̱a̱na ku̱nda̱a̱-inina ña̱ ta̱ Ndi̱va̱ʼa xi̱niñúʼura tí ko̱o̱ ña̱ sa̱ndáʼvira ñá Eva tasaá va̱ása kuniso̱ʼokañá ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱.

Soo íyo inkaka ña̱ náʼa̱ ña̱ ta̱ Ndi̱va̱ʼa kúú ta̱ xi̱niñúʼu tí ko̱o̱ ña̱ sa̱ndáʼvira ñá Eva. Ná ndakaʼányó chi ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ta̱ Ndi̱va̱ʼa ña̱ kúúra iin ta̱ vatá ta kúúra yivá na̱ káʼa̱n ña̱ vatá (Juan 8:44). ¿Nda̱chun ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinra ña̱ kúúra yivá na̱ káʼa̱n ña̱ vatá? Saáchi xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ miíra kúú ta̱ xi̱niñúʼu tí ko̱o̱ ta ta̱yóʼo kúú ta̱ nu̱ú va̱ʼa ta̱ ni̱ka̱ʼa̱n ña̱ vatá. Ndióxi̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ Adán ta saátu xíʼin ñá Eva ña̱ kuvina tá ná kaxína ku̱i̱ʼi ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna va̱ása kaxína soo tí ko̱o̱ sa̱ndáʼvirína tá ni̱ka̱ʼa̱nrí xíʼinna ña̱ va̱ása kuvina (Génesis 3:4). Tá xíkaka-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ná ndakaʼányó chi tá ni̱ya̱ʼa tiempo ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼin ta̱ apóstol Juan xa̱ʼa̱ ta̱ Ndi̱va̱ʼa ña̱ kúúra “ko̱o̱ tí nu̱ú va̱ʼa” (Apocalipsis 1:1; 12:9).

Va̱ása ndákanda̱-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ sa̱káʼa̱n iin ángel iin tí ko̱o̱, saáchi saátu kéʼé na̱ yáʼa nu̱ú película á nu̱ú tele ña̱ násamana ta̱chína á sákáʼa̱nna inkaka ña̱ʼa.

Inka prueba ña̱ va̱ʼa kandíxakayó

Xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱a̱ ku̱nda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, ¿á xíniñúʼu kakaka-iniyó ña̱ su̱ví ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ káʼa̱n Génesis? Xa̱a̱ íyo ku̱a̱ʼáva ña̱ náʼa̱ káxi nu̱úyó ña̱ ndixava kúú ña̱ káʼa̱nña. Ná ka̱ʼa̱nkayó xa̱ʼa̱ inkaña.

Biblia káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ta̱ Jesucristo ña̱ kúúra “testigo ta̱ nda̱kúní-ini ta kúúra ta̱ nda̱a̱” (Apocalipsis 3:14). Ta̱yóʼo kǒo ku̱a̱chi níxikuumiíra xa̱ʼa̱ ña̱kán va̱ása níka̱ʼa̱nra nda̱a̱ ni iin ña̱ vatá ta va̱ása nísandáʼvira nda̱a̱ ni iin na̱ yiví. Ta saátu tá kúma̱níka kixira nu̱ú ñuʼú, ta tá kúma̱níka kuva̱ʼa ñuʼú ni̱xi̱yora chí ndiví xíʼin yivára Jehová (Juan 17:5). Xa̱a̱ tákuva ta̱ Jesús tá ku̱va̱ʼa na̱ yiví, xa̱ʼa̱ ña̱kán kivi kandíxavayó ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra. Ta, ¿ndáaña ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ jardín ña̱ Edén?

Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ta̱ Adán xíʼin ñá Eva ña̱ ndixa ni̱xi̱yona. Nda̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ na̱yóʼo tá ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ña̱ kúni̱ Jehová ná keʼé na̱ ti̱ndaʼa̱ (Mateo 19:​3-6). Tá su̱ví ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ káʼa̱n Génesis xa̱ʼa̱, iin ta̱ vatáva koo ta̱ Jesús. Soo su̱ví saá íyoña. Nda̱a̱ táki̱ʼva xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó, nda̱a̱ chí ndiví xi̱nira ndiʼi ña̱ ku̱u. ¿Á xíniñúʼukayó inka prueba ña̱ va̱ʼa kandíxayó ña̱yóʼo? Va̱ásaví.

Tá va̱ása kándíxayó ña̱ káʼa̱n Génesis, kǒo kívitu kandíxayó ta̱ Jesús. Ta ni va̱ása kivi kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ káʼa̱n Biblia ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ keʼéra chí nu̱únínu. Ná kotoyó nda̱chun.

[Koto]

^ párr. 3 Ña̱ Biblia káʼa̱nña xa̱ʼa̱ Ndióxi̱ ña̱ naníra Jehová.

^ párr. 7 Tu̱ʼun Ndióxi̱ káchiña ña̱ ndiʼi ña̱ i̱xava̱ʼara, va̱ʼaní ni̱xi̱yoña ta su̱ví miíra nísakáku ku̱a̱chi (Deuteronomio 32:​4, 5). Tá sa̱ndíʼi Jehová i̱xava̱ʼara ñuʼú yóʼo, ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ ndiʼi ña̱ i̱xava̱ʼara, va̱ʼaníña (Génesis 1:31).

^ párr. 9 Sa̱vi̱ kini kúú tá sa̱ndíʼi-xa̱ʼa̱ jardín ña̱ Edén nu̱ú ñuʼú yóʼo. Tá kúú nu̱ú Ezequiel 31:18 káʼa̱nña xíʼinyó ña̱ tá siglo VII tiempo xi̱naʼá, yitu̱n tú ni̱xi̱yo nu̱ú jardín ña̱ Edén xa̱a̱ ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱ chí sa̱tá ndi̱ʼi-xa̱ʼa̱nú. Ña̱kán, xa̱ʼa̱ ña̱ ni̱ya̱ʼa sa̱vi̱ kini yóʼo ni chíka̱a̱nína ndee̱ ña̱ nandukúna ndáa míí ni̱xi̱yo jardín ña̱ Edén, va̱ása ndáni̱ʼínaña.

^ párr. 16 Na̱ ka̱ʼvi va̱ʼa ki̱ʼinna kuenta ña̱ leke kándíka iin na̱ yiví kivi kuaʼnu tukuvaña, iinlá leke yóʼo kúú ña̱ kivi kuaʼnu nani tá va̱ása ní ndiʼi-xa̱ʼa̱ ku̱ñu nu̱ú ndíka̱a̱ña.