Skip to content

Skip to table of contents

Ngmera el Mla er Ngii a Sers er a Eden?

Ngmera el Mla er Ngii a Sers er a Eden?

Ngmera el Mla er Ngii a Sers er a Eden?

KAU, KE medengelii sel cheldecheduch el kirel a Adam me a Eba me a dirrek el sers er a Eden? Meliuekl er a beluulechad el rokir e te kmal betok a medengelii tia el cheldecheduch. Ngdiak el soam el lmuut el mo menguiu er ngii? Ngkmal sebechem el metik er ngii er a Genesis 1:26 el mo er a Genesis 3:24. Tiakid sel klou a ultutelel el tekoi el denguu er tia el cheldecheduch.

A Jehovah el Dios * a milebii a chad el ousbech a chutem, e milengeklii el Adam e ngiluu el mekedengcheklii er a sers el ngklel a Eden. Ngii el Dios a kiltmeklii tia el klebokel el sers. Ngkmal mle klebokel el ungil a lmel, e dirrek el mui er a betok el klebokel el kerrekar el lourodech a ungil el rodech. Ngar er a belngel tia el sers e ngmla er ngii a “kerrekar er a mo medengei a ungil ma mekngit.” A Dios a milengelechel er a rechad me lak longang a redechel tia el kerrekar, e mileketeklii el kmo ngmo uchul a kodellir, a lsekum e te diak lorrenges er ngii e mo mengang er a redechel tia el kerrekar. A uriul e ngii el Jehovah a milebii a redil el ngklel a Eba el uluusbech er a ta er a chiuesel a kekengel a Adam. Ngdirrek el milsterir a ngerechelir el mle kirir el mo oureor el mengetmokl er tia el sers e mo omechell er a rengelekir el omekeek er tia el beluulechad el rokir.

A bersoech a milengiil er a Eba el mo di ngii el tang e milengesuseu er ngii el mo menga er a blul el rodech. Ngmilulekngii a Eba el kmo a Dios a diak lolekoi a klemera el tekoi, e le ngdiak el soal a Eba a bo lenguu a klungiolel el mo uai a Dios. A Eba a kilengei er a chelebeldil a bersoech e mlo kolii tia el blul el rodech. A uriul e a Adam a mlo obengkel el omtok er a Dios. Me ngii el Jehovah a ulemals er a Adam me a Eba me a dirrek el bersoech. Me nguldiketerir tirka el chad el oltobed er tir er sel klebokel el sers, e ngilititerir a rechanghel el mo mengkar er a siseball.

Ngar er a osengir a rebebil el tilobed er a ngarbab el skuul me a remellomes a rengrir el chad me a rechad el mesuub a reksi, e te dirrek el kilengei er a ta el taem el kmo aike el tekoi el llechukl er a babier er a Genesis el ngar er a Biblia a mera el dilubech el tekoi, e dirrek el klemerang. Me nguaisei, engdi chelecha el taem e te betok el chad a diak loumerang er a chouaika el tekoi. Engdi ngera el tekoi a uchetemel a rraurreng el kirel sel cheldecheduch el ngar a Genesis el kirel a Adam me a Eba me a dirrek el sers er a Eden? Ka me bo dorriter a eua el tekoi el ngii a omtok er tia el klaumerang.

1. Ngmera el mla er ngii a sers er a Eden?

Ngera uchul me ngngar ngii a rraurreng el kirel tia el tekoi? A mesisiich el uldesuir a rengarbab a skulir el chad a dirrek el kmal melisiich er tia el rraurreng. Ngar er aika el mereko el betok el rak e a rebetok el mesuub el kirel a klechelid a melisiich er a uldasu el kmo tia el sersel a Dios a dirk ngar ngii el ngar a kmung ker el basio er a beluulechad. Me nguaisei, engdi a ikelesia a kmal milekesuseu er a osisecheklir tirke el ngarbab a skulir el chad er a Grik el Plato me a Aristotle, el millekoi el kmo ngdiak a ngii di el ngerang el ngar tia el chutem el sebechel el mo cherrungel. Tirka el chad a bai millekoi el kmo ngdi eanged a sebechel el mo er ngii a cherrungel el tekoi er a chelsel. Me seikid a uchul me tirke el mesuub a tekoi er a klechelid a ulemdasu el kmo sel Paradis er a irechar a basio el kmeed er a eanged. * A rebebil a melekoi el kmo sel sers a ngar er a kmal imis el kedidai el rois el kmal cheroid er tia el mekngit el beluulechad; a rekuk bebil a omdasu el kmo ngngar er a North Pole me a rebebil a kmo ngngar er a South Pole; e a relmuut el bebil a melekoi el kmo tia el sers a ngar a buil me a lechub e ngdi kmeed er a buil. Me ngkmal diak el mechas a rengud a lsekum a rechad a mo omdasu el kmo tia el sers er a Eden a di milteketek el okiu a kakerous el uldesuir a rechad. A rebebil el ngarbab a skulir el chad er a chelecha el taem, a dirrek el mengemikr er a omesodel a sers er a Eden, e melekoi el kmo tiang a diak el mera el basio.

Me nguaisei, engdi a Biblia a dirrek el diak losaod er a sers el ua uldesuir a ruumesingd el chad. Ngar er a bades er a Genesis 2:8-​14, e ngsebeched el suubii a bleketakl el omesodel tia el basio. Ngochotii el kmo tia el sers a mla er a ongos er a beluu el ngklel a Eden. Ngar er tia el basio, e ngmla er ngii a omoachel el mle melekimes er ngii el sers. E ngii el omoachel a mei el obii el mo kleuang el meklou el omoachel. Aika el kleuang el omoachel a mocholt a ngklel, e dirrek el ngar ngii a omesodel el medung er a bades. Aikaikid el bleketakl el omesodel a tekoi a kmal meketeketang el mengesang a uldesuir tirke el chad el ngarbab a skulir, el betok er tir a mla melasem el osiik er tia el basio el oeak a cheldecheduch er a Biblia. Me te mla mekdubech a kmal betok el kakebosech el uldasu. Me tiang belkul a kmo, aike el omesodel a Eden me tia el sers me aike el omoachel, ngdi klsuul me a lechub e ngdi cheldecheduch e merekong?

Ka molatk er tiang: Aike el tekoi el mla er ngii er a chelsel a sers er a Eden a dilubech er a bekord el 6,000 el rak er a ngar a mong. A Moses a ngike el chad el milluches aika el tekoi, el uluusbech a cheldechedecherir a rechad me a dirrek el mla er ngii a kltmokl el babier el mesaod aika el tekoi. Me nguaisei, engdi a Moses a milluches aika el tekoi er a bekord el 2,500 el rak er a uriul er a leduubech aika el tekoi. Me sel taem e tia el sers er a Eden a mla mo tekoi er a reksi. Me a leuaisei, e aike el oliochel er aike el omoachel a sebechel el mla mengodech er a chelsel aika el mereko el betok el rak. Tia el chutem a blechoel el mengedengodech a blekerdelel. Me a basio el sel lemla er ngii a sers er a Eden a blechoel el medbedubech a desiu er ngii, el ileakl er chelecha el taem el kmeed el ngar er a 17 el basent er a meklou el desiu a duubech er isel beluu. Me ngngar er aike el basio, e ngkmal klou a ngeldechel a beluu. Me a lmuut el tang, sel Ieleb er a taem er a Noah a dirrek el ngildechii a blekerdelel a chutem el uchul me ngmeringel er kid el mo medengelii el kmo ngkirel ker tia el sers er a chelecha el taem. *

Engdi a ikakid a bebil er a klemerang el tekoi el sebeched el mo medengei: A cheldecheduch el ngar er a Genesis a ouchais el kmo tia el sers a mera el mla er ngii. A erung er aike el kleuang el omoachel el medung a ngklel el mle Eufrates me a dirrek el Tigris, me a lechub el Hiddekel, a dirk omaoch a ralm er ngii er chelecha el taem, e a bebil er aike el uchul a ralm a kmal kaiuekeed. Ngar tia el cheldecheduch, e ngdirrek el ouchais a ngklel aike el beluu el ika el ralm a omaoch el mo soiseb er ngii, e dirrek el meketakl a bebil er a merael a chisel el mekreos el klalo el ngar er a chelsel aika el beluu. Me ngngar er a osengir a rechad er a Israel er a irechar el tir a uluumerang, e milenguiu el kirel aika el tekoi, e ngkmal mle meklou a ultutelel aika el ngklel a beluu me a dirrek aike el omoachel.

Me aike el delbochel me a cheldecheduch el chelid, ngsebechel el mo ungil el meketakl a tekoi? Me a lechub e ngblechoel el diak el bleketakl a omesodel, e dirrek el diak el ungil el selaod a tekoi er a chelsel? A oumesingd el cheldecheduch el chelid a omuchel el ua tiang: “A ta er a klebesei er a chelsel a ta el cheroid el beluu.” Engdi a reksi a blechoel el ousbech a komakai el tekoi el mesaod a tekoi, el ua isel cheldecheduch el kirel a sers er a Eden.

2. Ngsebeched el mo oumerang el kmo a Dios a mera el uluusbech a chutem el omeob er a Adam, e dirrek el milebii a Eba el uluusbech er a ta er a chiuesel a kekengel a Adam?

A tekoi er a science a mla oterekeklii el kmo a bedenged a rechad a mukdubech el ousbech a kakerous el klekedall el ua hydrogen, me a oxygen, me a carbon, el ngii el rokui el klekedall a sebeched el metik er a chelsel a chutem. Engdi ngmekerang e mo sebechel aika el klekedall el mo dmak el meketbechii a outeliil el bleob?

A rebetok el hakase a omdasu el kmo a klengar a di mle ngii el duubech, el ulemuchel er a kmal kekerei el klekedall, e mlekekokil el mirrael el mo klou. E a uriul er a betok el miliol el rak, e ngulemuchel el obibii el mo kakerous el klengar. Me nguaisei, engdi a tekoi el “kekerei” a kmal sebechel el mengeuid a uldasu, e le a rokui el ngar ngii a klengar er ngii el mo lmuut er aike el kmal mekekerei el charm a kmal ileakl omebelel, e dirrek el kakerous a blekerdelel. Ngdiak a ta el olechotel a tekoi el mesaod el kmo a klengar a di mle ngii el duubech. Ngbai kmal bleketakl el kmo a rokui el bleob a mera el lolechotel a ileakl el urerel a omebelel ngike el kot el ngarbab el mellomes a rengul el Dios, el diak a ngii di el chad er tia el beluulechad el sebechel el mo mekesiur a llemesel a rengul. *​—Rom 1:20.

Ka di molatk, ngsebechem el orrenges er a kmal ungil el ongngak me a lechub e ke omes er a kmal klebokel el sunga me a lechub e ngkmal lungil el teleketek el beches el mesil, e di melemolem el omdasu el kmo ngdimlak a chad el meruul aika el tekoi? Ngulterekokl el diak! Engdi chouaika el urerir a rechad a dirrek el kmal diak el sebechel el mo mekesiur sel blechebechel me a klungiolel me a llemesel a rengul ngike el ulemeob er a bedengel a chad. Kede mekerang e mo omdasu el kmo ngdimlak a Chad el Ulemeob? Me a lmuut el tang, ngar er a babier er a Genesis, e ngouchais el kirel a rokui el klengar el ngar tia el chutem, e dirrek el melekoi el kmo ngdi rechad a ulebeob el okesiul a Dios. (Genesis 1:26) E tiang a kmal klemerang, ngdi rechad el ngar a chutem a oba sel klemeriarreng er a Dios el sorir el mengituuk, e dirrek el omeob a klalo, me ngsebechir el duibech a ungil el ongngak me a chelitakl, me a sunga, e dirrek el sebechir el remuul a klalo, e dirrek el chituuk e toketek a beches el mesil. Me ngulterekokl el kmal diak el kirel el mechas a rengud el kmo ngmera el ngar ngii a Dios, el ngii a lmuut el ngarbab el ulemeob a rokui el tekoi.

Me ngngera sebeched el suubii er sel blekerdelel a omebelel a redil el uluusbech er a chiuesel a kekengel a sechal? * A Dios a mle sebechel el ousbech er a kuk ta er a tekoi, engdi ngoeak tiaikid el omeruul e ngolecholt er a kot el ungil el tekoi. Ngkmal mle soal a sechal me a redil a bo lebechiil, e lolekes er a deleuill er tir el “ua tal chelechad.” (Genesis 2:24) E tia el omeruul a mera el sebeched el mesang a klemerang er ngii, e le sechal me a redil a rruul el kirir el dmak el chachelim, e dirrek el kasisiich er a delongelir el omekeroul er a kmes el deleuill er tir. E tiang a mera el olechotel a kmo Ngike el Ulemeob a mera el betik a rengul, e dirrek el kmal mellomes a rengul.

Me a lmuut el tang, tirke el mesuub el kirel a genetics a mla suubii el kmo a rokui el chad a mera el milechell el ulekiu a di ta el sechal me a di ta el redil. Me tiang a kmal meketeklii el kmo a cheldecheduch el ngar er a babier er a Genesis a mera el cheldecheduch.

3. Sel kerrekar er a klemedengei me a dirrek el kerrekar er a klengar a diak el mera el tekoi.

Ngar er a babier er a Genesis, e ngdiak lolisechakl el kmo aika el kerrekar a mla er ngii a ileakl el klisichel me a urerel. Aikang a di ua bek el kerrekar, engdi a Jehovah a uluusbech el olecholt a belkul a tekoi.

Me a rechad a dirrek el meruul a osisiu el tekoi. El uaitiang, a chad er a kerrekeriil a mellach er a chad el kmo ngsebechel el mekelebus a lsekum e ngmeruul a uldikel er a chelsel a blil a kerrekeriil. Ngdiak el belkul a kmo ngike el chad er a kerrekeriil a chetil a lemetemall a kingall me a kboub me aike el klekedall er a chelsel a blil a kerrekeriil, ngbai kerekikl el kirel a llechul a beluu el ngii el kerrekeriil a kirel el oureor el melisiich ngii el llach er a beluu. Me ngdi osisiu, a rekakerous el chad el merreder er a belurir a dirrek el uluusbech a skors me a krone el ua lokesiul a rolel a omengedereder.

Me a leuaisei, e aike el teblo el kerrekar, ngulemtechei er a ngerang? Ngkmal betok a uldasu el mla medung el kirel. Engdi a nger er ngii a kmal bleketakl. Sel kerrekar er a mo medengei a ungil me a mekngit a ullecholt el kmo ngdi ta el Dios a ngar ngii a llemeltel el melilt er a ungil me a mekngit. (Jeremia 10:23) Misei a uchul me ngklengit a lsekum a chad a mo merechorech er a rdechel ngii el kerrekar! E sel kerrekar er a klengar a kuk ulemtechei er a sengk el Dios a sebechel el meskid, el ngii a diak a ulebengelel el klengar.​—Rom 6:23.

4. A bersoech el mle sebechel el mengedecheduch a di cheldecheduch el chelid.

Nguaisei, sel cheldecheduch el kirel a bersoech el ngar er a Genesis a sebechel el mo meringel er kid el oumerang er ngii a lsekum e ngdiak dechiuii tia el Biblia el rokir. Me nguaisei, engdi a Bades a kmal sebechel el meketeklii tia el tekoi el kora rrau a rengud er ngii.

Ngtechang me a lechub e ngngerang a rirellii a bersoech el mo sebechel el mengedecheduch? A rechad er a Israel er a irechar a mle medengei a lmuut el bebil er a omesodel a tekoi el sebechel el meketeklii tia el tekoi el kirel a bersoech. El ua tiang, te mle medengei el kmo alta e a charm a diak el sebechel el mengedecheduch, engdi a anghel a ngar ngii a klisichel el mle sebechel el rullii a charm el mo ua longedecheduch. Me a Moses a dirrek el milluches er sel cheldecheduch el kirel a Balaam; me a Dios a uldureklii a anghel el mo rullii a cheremel a Balam el donkey el mo mengedecheduch el ua chad.​—Ulecherangel 22:26-​31; 2 Petrus 2:15, 16.

Me ngsebechir a rebebil el anghel, el uldimukl er tirke el anghel el cherrouel a Dios, el meruul a ongasireng el tekoi? A Moses a dirrek el ulemes er a reprist er a Ekipten el meruul a bebil er a olai el di ua ike el mengasireng el urerel a Dios, el ua sera lomult er a skors el mo bersoech. Me a chouaike el klisiich a mileketmokl el ulekiu a urerir tirke el anghel el tir a cherrouel a Dios.​—Exodus 7:8-​12.

Me nguaisei, a Moses a ngike el milluches er a babier er a Job. E tia el babier a ouchais a betok el kirel ngike el kot el ngarbab el cherrouel a Dios, el ngii a Satan, el ulumulak el omtok er a blakerreng er a rokui el mesiungel a Jehovah. (Job 1:6-​11; 2:4, 5) Me tiang belkul a kmo, a rechad er a Israel er a irechar a mle sebechir el mtebengii el kmo a Satan a rirellii a bersoech er a Eden el mo ua longedecheduch, el mulekngii a Eba me ngtomellii sel blakerreng er ngii el mo er a Dios? Nglocha mle uaisei.

Me a Satan ngmera el ngike el rirellii a bersoech el mo mengedecheduch el omulak? A uriul e a Jesus a ulemekedong er a Satan el “bulak e demal a blulak.” (Johanes 8:44) Me ngbleketakl el kmo ngike el “demal a blulak” a ngike el uchelel a kot el blulak. Me sel kot el blulak el tekoi a debetik er ngii er a tekingel a bersoech el mo er a Eba. Me ngii el bersoech a mlo omtok er sel omengelechel er a Dios el ulemul er a rechad me ngdiak longang er a blul el rodech, e bai ulumulak el melekoi el kmo: “Ng diak bo mad.” (Genesis 3:4) Me ngbleketakl el kmo a Jesus a mle medengei el kmo a Satan a rirellii a bersoech el mo sebechel el mengedecheduch. Me a Chocholt el lulechotii a Jesus el mo er a apostol Johanes a mileketeklii tia el tekoi, el ulemekedong er a Satan el “chuodel bersoech.”​—Chocholt 1:1; 12:9.

Me a leuaisei, e ngmeringel er kid el mo oumerang el kmo ngmla er ngii a mesisiich el anghel el mle sebechel el rullii a bersoech el mo mengedecheduch? A rechad el tir a diak a klisichir el ua rechanghel, a dirrek el sebechir el remuul a oningio el mo ua longedecheduch. E tirkang a domekedong er tir el ventriloquist.

Sel Kot el Ngarbab el Olechotel

Me kau, ke dirrek el kongei el kmo a rraurreng er a rechad el kirel sel cheldecheduch el medung er a Genesis a mera el diak a ungil el uchetemel? Ngdirrek el ngar ngii a kmal bleketakl el olechotel el kmo tia el cheldecheduch a mera el ngar er a reksi.

El uaitiang, a Jesus a okedongall el “blak a rengul e klemera locholt.” (Chocholt 3:14) Ngii el mle cherrungel a uchul, e ngdimlak a ta el lomulak e longeuid er a klemerang el tekoi. Me a lmuut el tang, ngullisechakl el kmo ngii a mle chad el kemanget el taem er a uchei er a lemei er a beluulechad el ua rechad. Ngkiliei er bita er a Demal el Jehovah er a uchei er a “le meruul a belulechad.” (Johanes 17:5) Me tiang a belkul a kmo ngii a mle chad er a uchei er a lomuchel a klengar er tia el chutem. Me ngngerang milsaod er ngii ngika el kot el ngarbab el sioning el kirel tia el tekoi el dilubech?

A Jesus a milsaod el kirel a Adam me a Eba el kmo te mle mera el chad. Ngmillutk el kirel a chebechiielir er sera losaod er a llechul a Jehovah el kmo a chad a kirel el di tang a bechil. (Matteus 19:3-6) Oleko tirka el chad a dimlak lemera el chad, me a sers er a Eden a di delbochel el cheldecheduch, e ngbelkul a kmo a Jesus a milecheblad me a lechub e ngbulak. Engdi aikang a kmal diak lemera el tekoi! Me ngkired el kongei el mo oumerang el kmo a Jesus a mera el mla er a eanged, e dirrek el ulemes er a tellemall el dilubech er a chelsel a sers. Me ngngerang a lmuut el omesoded el kirel tia el bleketakl el olechotel a tekoi el dilubech?

Me a klemerang el tekoi a kmo, a lsekum e ngdiak doumerang er a cheldecheduch el medung er a Genesis, e ngbelkul a kmo ngdiak doumerang er a Jesus. Me a chouaitia el uldasu a sebechel el rullii el mo meringel er kid el mo medengei a belkul a bebil er a meklou a ultutelel el tekoi me a dirrek el ungil el telbiil el medung er a chelsel a Biblia. Ka me bo desa rolel e ngmeketmokl tia el tekoi.

[Aike el Footnote]

^ par. 3 A Jehovah a ngklel a Dios el llechukl er a chelsel a Biblia.

^ par. 7 Chouaika el uldasu me a lechub e ngklaumerang a kmal diak loltirakl a bades. A Biblia a olisechakl el kmo a rokui el urerel a Dios a cherrungel; e a blulak a mo er ngii el okiu a kuk ta er a rolel. (Duteronomi 32:4, 5) A Jehovah er sel taem er a lemerekong a urerel el omeob er tia el chutem, e ngdilu el kmo a rokui el leriruul a rirellii el “mlo ungil a rengul.”​—Genesis 1:31.

^ par. 9 Me nguleak a omerellel a Dios, e sel klou el Ieleb a ngildechii a beluulechad, e smuld aike el rokui el olangch lolecholt er a sers er a Eden. A Esekiel 31:18 a mesaod el kmo a “kerrekar er a Eden” a ngilemed er a uchei er a euid el dart el rak er a uchei er a taem er a Kristus. Me tirke el rokui el millasem el osiik er tia el sers er a Eden er a uriul, a dimlak el sebechir el metik er sel mera el basio er ngii.

^ par. 14 Momes er A Ongkerongel April 1, 2000 er a suobel el dai er ngii a kmo: “A Biblia a Onger Aike el Meklou a Ultutelel el Ker er a Chelechang.”

^ par. 16 Ngkmal mengasireng el tekoi, e le ngoeak a omesubel a ukeruul e te mla metik er ngii el kmo a chiuesel a kekengel a chad a ngar ngii a techellel el lmuut el duubech. Ngdiak el uai a ngii di el chiuis, ngbai sebechel el lmuut el mukeroul a lsekum e ngdirk medechel a telkib er ngii.