Nahibaluan Mo Bala?

Sa tion sang malawig nga tig-ilinit sa Israel, ano ang ginahimo sang mga pumuluyo sang una para indi sila mawad-an sing tubig?

▪ Halin sa Oktubre asta sa Abril, tingulan sa Israel, kag kon kaisa masulog ang tubig sa mga sapa. Pero kon tingadlaw, ang kalabanan sini nga sapa nagamala, kag mahimo nga indi mag-ulan sing binulan. Ano ang ginahimo sang mga tawo sang panahon sang Biblia para indi sila mawad-an sang tubig?

Ginahimuan nila sing mga ililigan ang mga banglid para ang ulan magdiretso sa mga tangke ukon suluptan sang tubig sa idalom duta. Pati ang ulan halin sa ila mga atop ginasalod man pakadto sa sini nga mga tangke. Madamo nga pamilya ang may kaugalingon nga tangke nga ilimnan.—2 Hari 18:31.

Nagakuha man sila sing tubig sa mga tuburan. Sa kabukiran, ang ulan nagapanalupsop sa duta asta nga makalab-ot ini sa mga kabatuhan kag nagagua liwat sa mga tuburan. Ang mga komunidad sadto malapit sa tuburan (sa Hebreo, en) kag ginapamatud-an ini sang ngalan sang mga lugar pareho sa En-semes, En-rogel, kag En-gedi. (Josue 15:7, 62) Sa Jerusalem, ginaguhaban nila ang dalagku nga mga bato para makaagi ang tubig halin sa tuburan pakadto sa siudad.—2 Hari 20:20.

Kon wala sing tuburan, nagakutkot sila sing bubon (sa Hebreo, beʼerʹ), pareho sang ara sa Beer-seba. (Genesis 26:32, 33) Suno sa awtor nga si André Chouraqui, “ang mga pamaagi [sang mga Israelinhon] sadto dalayawon gid.”

Ano ang hitsura sang balay sadto ni Abram (Abraham)?

▪ Si Abram kag ang iya asawa nagaistar sa Ur, ang manggaranon nga siudad sang mga Caldeanhon. Pero ginsugo sila sang Dios nga maglakat kag mag-istar sa mga tolda. (Genesis 11:31; 13:12) Binagbinaga kon daw ano nga sakripisyo ang ila ginhimo.

Sang tungatunga sang 1922 kag 1934, nakutkutan ni Leonard Woolley ang Ur, nga ara sa Iraq subong. Lakip sa ila nakutkutan ang 73 ka balay nga human sa tisa. Ang kalabanan sini ara sa kilid ang mga kuarto, kag may bakante kag sementado nga lugar sa tunga. Mas manubo ang sa tunga nga salog diin may tubo nga ginailigan sang mahigko nga tubig pagua. Sa dalagku nga mga balay, may kasilyas man ang mga kuarto para sa bisita. Ang kusina, dalabukan, kag ang tululugan sang mga suluguon ara sa idalom. May hagdan pakadto sa balkon nga kahoy sa ikaduha nga panalgan. Alagyan man ini pakadto sa mga kuarto nga ginaistaran sang pamilya.

Ang balay . . . , nga may bakante kag sementado nga lugar sa tunga, napalitadahan nga mga dingding, tubo nga ginailigan sang tubig, . . . madamo nga kuarto, nagapakita nga manggaranon sila,” sulat ni Woolley. “Kag mga balay ini . . . sang kinaandan nga mga tawo, tindero, negosyante, manunulat, kag iban pa.”

[Piktyur sa pahina 19]

Suluptan sang tubig, Horvot Mezada, Israel

[Credit Line]

© Masada National Park, Israel Nature and Parks Authority

[Piktyur sa pahina 19]

Drowing sang balay sang panahon ni Abraham

[Credit Line]

© Drawing: A. S. Whitburn