Aru i to Ratou Akarongo

Kua Akakoromaki Aia Noatu te Au Tu Taitaia

KUA kite tikai a Samuela i te turanga mii i Silo. Mei te mea rai e te aue pouroa ra te tangata i roto i te oire. Mei teaa ra te maata o te au are e akarongoia atura te aue a te au vaine e te tamariki, i te mii no te nuti o te au metua tane, au tane, tamariki tamaroa, e te au tungane kare e oki akaou mai ki te kainga? Ta tatou ua rai i kite koia oki, kua mate e 30,000 vaeau i te akavi takiri angaia te ngati Iseraela e te Philiseti, i muri ua mai i te mate anga e 4,000 tangata i roto i tetai tamaki ke mai.​—1 Samuela 4:1, 2, 10.

Ko tetai tuanga ua tera o te au tumatetenga tei tupu. E rua a Eli te Taunga Maata nga tamariki kino ko Hophini raua ko Phinehaza, tei aere atu mei Silo e te aruna o te koreromotu. E vai ua ana te reira ki roto i te ngai tapu o te tapenakara​—e iero mei te puakapa rai—​teia pia akaperepereia e akairo te reira e tei rotopu te Atua ia ratou. I reira kua apai te tangata i te Aruna ki te tamaki, i te manako anga e ka riro te reira ei akaupokotu ia ratou. Inara, kua opuia te Aruna e to Philiseti, e kua tamateia a Hophini raua ko Phinehaza.​—1 Samuela 4:3-11.

I akangateitei uaia ana te tapenakara i Silo no te au anere mataiti no te mea te vai ra te Aruna i reira. Teianei ra, kare ua te reira. I te akarongo anga i teia nuti, kua topa a Eli mei runga i tona nooanga e kua mate, e 98 ona mataiti. Pera katoa tana unonga, tei riro ei takaua i taua ra tikai ra, kua mate i te anau anga i tana pepe. Mua ake ka mate ei kua karanga aia e: “Kua kore te kakā ia Iseraela nei.” Ae, kare rava a Silo e aite akaou mei te reira te tu.​—1 Samuela 4:12-22.

Akapeea ra a Samuela i te akakoromaki anga i teia au tu taitaia pakari? Ka matutu ainei tona akarongo i te aro atu i te akaaoanga no te tauturu i te iti tangata tei ngere i te paruru e te akaperepere a Iehova? Pouroa tatou i teia tuatau, penei i tetai au taime ka aro atu i te au tu ngata e te au taitaia te ka riro ei akaaoanga ki to tatou akarongo, no reira ka akara tatou e eaa ta tatou ka tamou mai mei ia Samuela.

‘Kua Rave Aia i te Tuatua Tika’

Kare te rekoti Pipiria e tuatua akaou ana no runga ia Samuela i konei, kua aru ra i te Aruna tapu, i te akaari anga kia tatou e i akapeea to Philiseti i te takinokinoia anga no tei apai i te reira, e to ratou maroia anga kia akaoki mai te reira. Te taiku akaouia mai anga a Samuela, kua pou rai te 20 mataiti. (1 Samuela 7:2) Eaa tana angaanga i taua au mataiti ra? Te akakite maira te Pipiria i te reira.

Ka kite mai tatou e i mua ake ka akamata ai teia tuatau, “tae maira te tuatua a Samuela ki Iseraela katoa ra.” (1 Samuela 4:1) Te akaari maira te rekoti e i muri ake i te openga o te tuatau, kua akariro a Samuela ei peu nana i te atoro atu i te oire e toru i Iseraela, i te tutaka anga i te mataiti tatakitai, te akatikatika i te au maroanga e te oronga i te pauanga no te au uianga. I reira kua oki atu aia ki tona kainga i roto i te oire ko Rama. (1 Samuela 7:15-17) Taka ua e, kua angaanga maroiroi ua rai a Samuela, e i roto i taua 20 mataiti ra e maata tikai tana angaanga i rave.

Kua takino te tu akono tau kore e te pikikaa o nga tamariki a Eli i te akarongo o te iti tangata. Tei tupu mai, i te akaraanga e manganui tei akamori i te au itoro. Tera ra, muri ake i te rua ngauru mataiti i te angaanga maroiroi anga, kua akakite a Samuela i teia karere ki te iti tangata e: “Kia ariu mai kotou kia Iehova ma to kotou ngakau katoa ra, ka tuku ke atu e i te au atua ke,  e te au Asetoreta, i rotopu ia kotou na, e kia akonokono i to kotou ngakau kia Iehova ra, ka akamori ei iaia anake ra: ka akaora aia ia kotou i te rima o te Philiseti i reira.”​—1 Samuela 7:3.

Kua teimaa “te rima o te Philiseti” ki runga i te iti tangata. I te akaviia anga te vaeau o Iseraela, maata roa atu te Philiseti i te takinokino i te iti tangata o te Atua ma te kore e tumu tau. Tera ra kua akapapu a Samuela ki te iti tangata e ka taui te au apinga naringa ua ake ratou i oki mai kia Iehova. Kua rave puareinga ua ainei ratou i te reira? Rekareka tikai a Samuela, i te mea kua akaruke ratou i to ratou au itoro e “kua akamori ia Iehova anake ra.” Kua akanoo a Samuela i tetai akaputuputuanga i Mizepa, e oire i roto i te enua maunga i te tua tokerau o Ierusalema. Kua uipa mai te iti tangata, kua akakore i te kai, e kua tataraara i ta ratou au ara no te akamori itoro.​—1 Samuela 7:4-6.

Inara, kua kite te Philiseti i teia uipaanga maata e kua taangaanga i teia atianga. Kua tono i to ratou nuku vaeau ki Mizepa kia takore i taua aronga akamori o Iehova. Kua akarongo te ngati Iseraela i te nuti o teia kino ka akatupuia. No to ratou mataku, kua pati ratou ia Samuela kia pure no ratou. Kua pure aia, e kua oronga i tetai atinga. Kua tamaki mai te nuku vaeau o te Philiseti i te tuatau tikai o taua peu tapu ra i Mizepa. Kua pau mai i reira a Iehova i te pure a Samuela. Koia oki kua akaari mai a Iehova i tona riri maata na roto i te mangungu. ‘Kua akakokina aia i te mangungu maata ki runga i to Philiseti i taua rā ra.’​—1 Samuela 7:7-10.

Teianei, ka manako ainei tatou e kua aite to Philiseti mei te tamariki rikiriki, i te oro i te pipini i muri i to ratou mama no te mataku i te akarongo anga i te aruru mangungu? Kare, e au vaeau toa teia e te mataku kore i te tamaki. E mangungu aruru tikai i reira teia, kare roa ratou i kite ana i mua ana. Ko te aruru ua ainei ra o teia “mangungu maata”? No roto mai ainei te reira i te rangi atea ua, me e aruru kononinoni ua mei te au pae maunga? Noatu e eaa tei tupu, kua mataku tikai e kua oripu ua te Philiseti. I roto i teia turanga oripu ua, viviki ua ratou i te taui mai mei te aronga akatupu pekapeka ki te au takete. Kua arumaki atu te au tangata o Iseraela mei Mizepa, kua akavi ia ratou, e oti tuaru atu ia ratou no tetai au maire ki raro i te tua tonga opunga o Ierusalema.​—1 Samuela 7:11.

Kua riro taua tamaki ra ei tauianga puapinga no te iti tangata o te Atua. Kua akavi uaia atu rai te Philiseti no te toenga o to Samuela tuatau i akava ei. Kua riro akaou te iti tangata o te Atua ei akatere i te au oire tei akaokiia mai kia ratou.​—1 Samuela 7:13, 14.

I te au anere mataiti i muri mai, kua kapiti mai te apotetoro ko Paulo ia Samuela ki roto i te au akava akarongo mou e te au peroveta tei “rave i te tuatua-tika.” (Ebera 11:32, 33) Kua rauka ia Samuela te akatupu i te meitaki e te tika i roto i te mata o te Atua. Kua puapinga ua rai tana angaanga no te mea kua tapapa marie aia ia Iehova, na te rave tiratiratu anga i tana angaanga noatu te au tu taitaia. Kua akaari katoa aia i te ngakau akameitaki. Muri ake i te autu anga i Mizepa, kua akatu a Samuela i tetai patu ei akamaaraanga i te tu i tauturu ei a Iehova i tona iti tangata.​—1 Samuela 7:12.

Ka inangaro ainei koe uaorai i te “rave i te tuatua-tika?” Me koia ia, ka tau koe kia tamou mai i te tu akakoromaki o Samuela pera tona tu akaaka e te ngakau  akameitaki. Koai ia tatou te ka kore e inangaro atu i taua au tu ra? Meitaki tikai e kua rauka ia Samuela e kua akaari aia i taua au tu ra i te tamariki anga, no te mea kua aro atu aia i te au tu taitaia pakari i te au mataiti i muri mai.

“Kare Aau Puke Tamariki i Aru i Toou ra Rua-Tapuae”

Te kite akaou anga tatou ia Samuela, “e ruaine akerā” aia. E nga tamariki mamaata tana i teia tuatau, ko Ioela e Abia, e kua tuku aia i te apainga kia raua no te tauturu iaia i tana angaanga akavaanga. Mea mii ra, kare i puapinga ana tana i rave. Noatu te tu tika e te tuatua tika o Samuela, kua taangaanga tana nga tamariki i to raua turanga no to raua uaorai anoano tika kore, te tatipake i te tika e te rave i te au tutaki.​—1 Samuela 8:1-3.

Tetai ra, kua aere mai te aronga pakari o Iseraela ki te peroveta tei ruaine ma te tuatua akaapa. “Kare aau puke tamariki i aru i toou ra rua-tapuae,” i karanga ai ratou. (1 Samuela 8:4, 5) Kua kite ainei a Samuela i teia manamanata? Kare te tataanga i akakite mai ana. Tera ra, kare roa a Samuela i aru ana i te peu a Eli no te tamariki akarongo kore. Kua ako e kua akautunga a Iehova ia Eli no tei kore e akatikatika i te tu kino o tana nga tamariki, no tei akangateitei maata atu i tana nga tamariki, kare i te Atua. (1 Samuela 2:27-29) Kare roa a Iehova i kite ana i taua apa ra ia Samuela.

Kare te tataanga i akaari mai ana i te tu akama ngakau oonu o Samuela, te tu apiapi, me kore te taitaia i tona kite anga i te tu kino o tana nga tamariki. Tera ra, manganui te au metua ka kite mai i taua tu manako ngakau ra. I teia tuatau kino, te kitea pu uaia nei te meameaau ki te mana o te metua e te ako. (2 Timoteo 3:1-5) Te au metua e aro atura i teia tu mamae ngakau, penei ka kite mai i te tu pumaana e te aratakianga mei te akaraanga o Samuela. Kare roa aia i akatika ana i te tu akarongo kore o tana nga tamariki kia taui i tona uaorai arataa. Akamaara e, noatu e kare te ngakau marokiakia e taea e te au tuatua pera te ako, ka riro te akaraanga meitaki a te metua ei puapii mana ririnui. E ka rauka ua rai i te au metua i te akariro i to ratou uaorai Metua, ko te Atua ko Iehova kia ngakau parau—mei ta Samuela i rave.

“Akataka Ana Koe i Tetai Ariki no Matou”

Kare rava nga tamariki a Samuela i akamanako ana i te maata o te kino ta to raua tu  noinoi e te anoano tika kore ka akatupu. Kua akakite atu te aronga pakari o Iseraela kia Samuela e: “E akataka ana koe i tetai ariki no matou ei akava ia matou, mei to te pae enua katoa.” Kua riro ainei taua tuatua ra mei te kopaeanga rai kia Samuela? Ina oki e nana i akava mai ana i taua iti tangata ra no tetai raungauru mataiti, ei mata no Iehova. Teianei ra, kare ratou e inangaro i tetai peroveta mei ia Samuela rai, ka inangaro ra ratou i tetai ariki ei akava no ratou. E au ariki to te iti tangata takapini ia ratou, e kua inangaro katoa te ngati Iseraela i tetai no ratou! Akapeea a Samuela i te ariu anga atu? “Mainaina akera” te reira i roto i tona mata, i tatau ei tatou.​—1 Samuela 8:5, 6.

Akara ana e i akapeea a Iehova i te pau anga ia Samuela i tona pure anga kiaia: “E akarongo ua atu koe i te tuatua a te au tangata na, ta ratou i tuatua mai kia koe ra: kare oki ko koe ta ratou i akaruke, kua akaruke ra ratou iaku, auraka au ei tutara ki rungao ia ratou.” Pumaana akera a Samuela, tera ra e akakino tikai ta taua au tangata ra i te Atua Mana Katoatoa! Kua akakite a Iehova ki tana peroveta kia akamatakite i te ngati Iseraela no te kino maata ta ratou ka kokoti no te inangaro i tetai ariki tangata. I te rave anga a Samuela i te reira, kua maro mai ratou e: “Auraka; ei ariki rai to matou i rungao ia matou nei.” No tona tu akarongo mou tikai ki tona Atua, kua aere atu a Samuela e akatainu i te ariki ta Iehova i iki.​—1 Samuela 8:7-19.

Akapeea ra a Samuela i te akarongo anga? Na roto ainei i tetai tu patoi, tika kore o te ngakau? Kua akatika ainei aia i te tu taitaia kia akakino i tona ngakau, kia akaia te tu rotoriri? Manganui te tangata ka ariu atu na te reira mataara i roto i te reira turanga, inara kare a Samuela i pera. Kua akatainu aia ia Saula e kua ariki e ko ta Iehova uaorai tangata te reira i iki. Kua ongi aia ia Saula, e akairo no te ariki anga e te kauraro anga ki te ariki ou. E kua akakite aia ki te iti tangata e: “Te akara nei ainei kotou iaia i tei ikiia e Iehova ra, kare ona e arite i te au tangata katoa ra?”​—1 Samuela 10:1, 24.

Kua akamou a Samuela i te manako, kare e ki runga i te au tarevake, ki runga ra i te meitaki o te tangata ta Iehova i iki. Kareka aia, kua tamou aia ki tona uaorai rekoti tiratiratu ki te Atua, kare e ki runga i ta te tangata i mareka. (1 Samuela 12:1-4) Kua rave tiratiratu katoa aia i tana uaorai tukuanga angaanga, i te ako i te iti tangata o te Atua no runga i te au tu kino i te pae vaerua ta ratou ka aro atu, e kua akamaroiroi ia ratou kia vai akarongo mou kia Iehova. Kua taea to ratou ngakau e tana ako, e kua pati akatenga te tangata kia Samuela kia pure no ratou. Kua oronga atu aia i teia pauanga manea e: “Auraka rava au e tukumoe i te pure ia kotou, ka ara ai au ia Iehova ra; ka apii rai au ia kotou i te arataa meitaki e te tikaoruua.”​—1 Samuela 12:21-24.

I manako taitaia ana ainei koe no tei ikiia tetai tangata ke no tetai taoonga me kore no tetai akameitakianga? E akamaara anga pakari tikai te akaraanga o Samuela kia kore roa tatou e tuku i te tu vareae e te rotoriri kia akaia i roto i to tatou ngakau. E maata ta te Atua angaanga puapinga, merengo tikai no tona au tavini akarongo mou tatakitai.

“Mei te aa te Roa o Toou ra Aue Anga ia Saula”

Kua tika rai to Samuela kite anga i te tu meitaki o Saula; e tangata umeremere tikai teia. Roangarere e te tau meitaki tona akaraanga, e tu mataku kore e te kite karape, tera ra e tangata akaaka i te akamataanga e te maru. (1 Samuela 10:22, 23, 27) Kapiti atu ki taua au tu ra, e tu akaperepere tona—te tu rangatira, e tareni i te iki i tona arataa i te oraanga e te tuku i tana uaorai au ikianga. (Deuteronomi 30:19) Kua taangaanga meitaki ainei aia i taua au tareni ra?

Te mea mii, me rauka ana te mana akaaere ou i te tangata, e akatupu ana te reira iaia kia ngere i te tu akaaka. Kare i roa ana, kua akaparau a Saula. Kua iki aia i te akarongo kore i te au akaueanga a Iehova tei akakiteia kiaia e Samuela. Tetai ra, kare i rauka ia Saula te akakoromaki e kua oronga i te atinga tei tau na Samuela anake ua e rave. Kua anoanoia a Samuela kia akatikatika pakari atu iaia, e kua totou atu e kare te taoonga ariki e vai ki roto i te uanga o Saula. Kare i tamou mai mei teia akoanga, kua rave ua atu ra a Saula i te au angaanga akarongo kore kino.​—1 Samuela 13:8, 9, 13, 14.

 Na roto ia Samuela, kua akakite a Iehova kia Saula kia tamaki atu i to Amaleka. Te au ikuikuanga a Iehova kua kapiti mai i te akauenga kia tamate i te ariki kino ko Agaga. Inara, kua akaora a Saula ia Agaga pera te au manu memeitaki roa atu tei akaueia aia kia tamate. I te akatikatika anga a Samuela iaia, kua akaari mai a Saula i te tu tuke takiri. Kare i ariki akaaka i te akatikatikaanga, kua tauetono aia, maani i te kotoeanga nona uaorai, maro i te tika o tana i rave, tarurike i te tumu o tei tupu e kua akaapa i te tangata no tana i rave. I te patoi anga a Saula i te ako na te kotoe anga e kua akaoraia te au manu ei atinga kia Iehova, kua tuatua a Samuela i teia tuatua rongonui e: “I na, e meitaki maata tei te akono i tei te atinga.” Ma te mataku kore, kua patoi a Samuela i taua tangata ra e kua akaari i te ikianga a Iehova e: Ka rave ke ia te taoonga ariki mei ia Saula e ka orongaia ki tetai ke​—ki tetai tangata meitaki atu.​—1 Samuela 15:1-33.

Kua mii tikai a Samuela no te au turanga tarevake o Saula. Kua pou iaia te po i te aue kia Iehova no runga i taua mea ra. Kua roeroe katoa aia no taua tangata ra. Kua rauka ia Samuela kia kite atu i te au tu memeitaki e manganui o Saula, i teianei ra, kua puapinga kore tona au manakonakoanga. Kua taui te tangata tana i kite mua ana​—kua ngere aia i tona au tu meitaki e kua akaruke aia ia Iehova. Kare a Samuela i inangaro ana kia kite akaou ia Saula. Inara kare i roa, kua ako maru atu a Iehova ia Samuela e: “Mei te aa te roa o toou ra aue anga ia Saula, tei akarukeia e au auraka aia ei ariki no Iseraela? Ka akaki ana i to āriki ki te manongi, e aere, e tono atu au ia koe kia Iese i Betelehema ra; kua rauka oki tetai ariki naku i roto i te au tamariki nana ra.”​—1 Samuela 15:34, 35; 16:1.

Kare te akakoroanga o Iehova i akatumuia ki runga i te tu papu kore o te tangata ara. Me akarongo kore tetai tangata, ka kimi a Iehova i tetai atu ei rave i Tona anoano. No reira a Samuela ruaine i kore ei e mii akaou ia Saula. I te akaue anga a Iehova, kua aere a Samuela ki te ngutuare o Iese i Betelehema, te ngai i aravei ei aia i tetai au tamariki tamaroa tau meitaki tikai me akaraia atu. Inara, mei te akamataanga mai, kua akamaara atu a Iehova kia Samuela e: “Auraka e akara i tona mata, e tona tu i te teitei . . . kare oki ta Iehova akara anga e tau ki ta te tangata; e akara oki te tangata ki te tu i vao ake, karekā Iehova e akara ïa i te ngakau.” (1 Samuela 16:7) I te openga, kua aravei a Samuela i te tamaiti openga, e ko teia ta Iehova i iki—ko Davida!

I te au mataiti openga o tona oraanga, kua papu meitaki ia Samuela te tika o ta Iehova ikianga kia mono a Davida ia Saula. Kua vareae a Saula e kua inangaro i te tamate ia Davida, e kua patoi katoa i te Atua. Kareka a Davida, kua akaari i te au tu manea​—te mataku kore, tiratiratu, akarongo, e te ngaueue kore. Vaitata anga a Samuela ki te openga o tona oraanga, kua pakari atu tona akarongo. Kua kite aia e kare e taitaia maata roa kare e rauka ia Iehova i te rapakau, te akatikatika, me kore i te taui kia riro ei akameitakianga. I te openga, kua mate a Samuela, e kua akaruke mai i te rekoti no tetai oraanga umere tikai, mei te anere mataiti te roa. Kare i te mea poitirere e kua aue to Iseraela pouroa i te matenga o teia tangata akarongo mou! Tae mai ki teia tuatau, ka tau te au tavini o Iehova kia ui e, ‘Ka aru ainei au i te akarongo o Samuela?’

[Tutu i te kapi 26]

Akapeea a Samuela i te tauturu anga i tona iti tangata no te tumatetenga kino e te taitaia?

[Tutu i te kapi 27]

Akapeea a Samuela i te akono anga i te taitaia no te kino o tana nga tamariki?