Go na content

Go na table of contents

A horidoro aladi a kisi fu du nanga muilek situwâsi

A horidoro aladi a kisi fu du nanga muilek situwâsi

Abi bribi neleki den

A horidoro aladi a kisi fu du nanga muilek situwâsi

SAMUEL ben kan si fa sma ben e sari na ini Silo. A ben de neleki a heri foto lai nanga a watra-ai fu sma. Fu omeni oso yu ben kan yere umasma nanga pikin e bari krei èn row di den yere a nyunsu taki den papa, masra, manpikin, nanga brada no ben o drai kon baka na oso? Wi sabi nomo taki Israel ben lasi sowan 30.000 srudati di den lasi a feti nanga den Filisteasma, èn syatu bifo dati den ben lasi 4000 srudati tu na ini wan tra feti.​—1 Samuel 4:1, 2, 10.

Dati ben de wan fu den someni rampu di ben miti den. Granpriester Eli ben abi tu ogri manpikin, Hofni nanga Pinehas, di ben tyari a santa ark fu a frubontu komoto fu Silo. A prenspari kisi disi ben tan na ini a moro santa pisi fu a tabernakel, noso wan tempel di ben meki leki wan tenti. A kisi disi ben e prenki taki Gado ben de drape. Dan a pipel tyari na Ark go na ini a feti, fu di den ben abi a don denki taki a ben o de leki wan tapu gi den èn taki a ben o meki den wini a feti. Ma den Filisteasma teki na Ark fu den, èn den kiri Hofni nanga Pinehas.​—1 Samuel 4:3-11.

Hondrohondro yari na Ark ben de na Silo, èn disi ben de wan grani trutru. Now a no ben de drape moro. Di Eli, di ben abi 98 yari yere a nyunsu disi, dan a fadon go nanga baka fu en sturu èn a dede. A wefi fu en manpikin, di ben lasi en masra a srefi dei dati tu, dede di a meki en pikin. Fosi a dede, a taki: „Den teki a sani di e gi Israel glori èn den tyari en go na ini katibo.” Iya, noiti moro Silo ben o de a srefi.​—1 Samuel 4:12-22.

San Samuel ben o du na ini den muilek situwâsi disi? A bribi fu en ben o tranga nofo fu yepi a pipel di no ben kisi kibri moro fu Yehovah èn di Yehovah no ben feni bun moro? Ten na ten, wi alamala e kisi fu du nanga problema èn nanga muilek situwâsi di kan de wan tesi tapu wi bribi. Fu dati ede, meki wi go luku san wi kan leri fu Samuel.

A „du san regtfardiki”

Baka di a sani disi pasa, dan Bijbel no e poti prakseri na Samuel, ma a e taki fu a santa Ark. Boiti dati, a e sori fa den Filisteasma ben e nyan pina fu di den ben teki na Ark, èn den ben musu tyari en go baka. Sowan 20 yari pasa te Bijbel e taki baka fu Samuel (1 Samuel 7:2). San a ben e du na ini den yari dati? Bijbel e fruteri wi dati.

Wi sabi taki fosi a pisi ten disi, „ala ten baka, Samuel ben e taki nanga a pipel fu Israel” (1 Samuel 4:1). A tori e sori taki baka a pisi ten disi, Samuel ben abi a gwenti fu go ibri yari na dri foto na ini Israel, pe a ben e lusu problema èn koti krutu. Baka dati, a ben e drai go baka na Rama, a foto pe a ben libi (1 Samuel 7:15-17). A de krin fu si taki ala ten Samuel ben abi furu fu du èn dati ben de so tu na ini den 20 yari dati.

A yayolibi fu den manpikin fu Eli èn a kruka fasi fa den ben e tyari densrefi, ben meki a bribi fu a pipel kon swaki. Soleki fa a sori, dan furu sma ben du afkodrei leki bakapisi fu dati. Ma baka di Samuel wroko tranga na ini den 20 yari dati, a gi a pipel a boskopu disi: „Efu unu wani drai kon baka na Yehovah trutru, dan un musu puru den gado fu den trakondre sma na un mindri. Puru den Astoret-popki na un mindri tu, èn teki a fasti bosroiti fu dini Yehovah wawan. Dan a o frulusu unu fu den Filisteasma.”​—1 Samuel 7:3.

Den Filisteasma ben kwinsi a pipel srefisrefi. Fu di den Filisteasma ben wini a legre, meki den ben e pina a pipel fu Gado, sondro fu kisi strafu gi dati. Ma Samuel ben gi a pipel a dyaranti taki sani ben o kenki soso te den ben o drai go baka na Yehovah. Den ben de klariklari fu du dati? Samuel ben breiti di den puru den falsi gado fu den èn di den „bigin dini Yehovah wawan”. Samuel ben meki a pipel kon na wán na Mispa, wan foto na den bergi kontren noordsei fu Yerusalem. A pipel ben kon makandra, den ben tan sondro fu nyan, èn den ben sori berow gi den furu sondu di den ben du di den anbegi falsi gado.​—1 Samuel 7:4-6.

Ma den Filisteasma ben kon yere taki wan bigi konmakandra ben hori, èn den ben si disi leki wan okasi fu go feti nanga den. Den seni a legre fu den go na Mispa fu kiri den anbegiman dati fu Yehovah. Den Israelsma yere a nyunsu taki a legre ben e kon. Fu di den ben frede srefisrefi, meki den aksi Samuel fu begi gi den. A du dati, èn a tyari wan ofrandi tu. Na a srefi ten di a ben e tyari na ofrandi, a legre fu den Filisteasma doro na Mispa. Dan Yehovah piki a begi fu Samuel. „Ne Yehovah meki dondru bari bun tranga na a dei dati.”​—1 Samuel 7:7-10.

We, wi musu denki taki den Filisteasma ben de neleki pikin-nengre di e lon go kibri baka den mama te dondru bari bun tranga? Nôno, den ben de tranga deki-ati srudati di ben gwenti feti. Sobun, a musu fu de so taki noiti ete den yere so wan dondru. Na a „tranga babari” disi meki den bruya so? A tranga babari ben komoto fu a krin blaw loktu, noso a ben komoto fu den bergi? Awansi fa a no fa, a babari disi meki den Filisteasma bruya èn frede. Na ini a heri bruya, den tron fredeman now. Den man fu Israel lon komoto na Mispa, den wini den, èn den hari go na den baka te na a zuid-westsei fu Yerusalem.​—1 Samuel 7:11.

A feti dati ben de wan prenspari kenki gi a pipel fu Gado. Den Filisteasma tan hari gowe na ini a heri pisi ten di Samuel ben de krutuman. A wan foto baka a trawan ben kon de baka fu a pipel fu Gado.​—1 Samuel 7:13, 14.

Furu hondrohondro yari baka dati, na apostel Paulus ben kari Samuel wan fu den krutuman nanga profeiti di ben „du san regtfardiki” (Hebrewsma 11:32, 33). Iya, Samuel ben yepi den fu du sani di Gado feni bun èn reti. A ben man du dati, fu di a ben wakti tapu Yehovah nanga pasensi, èn a ben e tan du en wroko aladi a kisi fu du nanga muilek situwâsi. A ben sori tu taki a abi warderi. Baka di den wini a feti na ini Mispa, Samuel teki wan ston èn a poti en drape fu memre sma fa Yehovah yepi en pipel.​—1 Samuel 7:12.

Yusrefi wani „du san regtfardiki”? Efu yu wani du dati, dan a ben o bun fu abi pasensi, sakafasi, nanga warderi neleki Samuel. Suma fu wi no abi den fasi dati fanowdu? A ben bun taki Samuel ben leri fu abi èn fu sori den fasi dati di a ben yongu ete, fu di bakaten a kisi fu du nanga moro muilek situwâsi.

„Den manpikin fu yu no de leki fa yu de”

Te Bijbel e taki baka fu Samuel, dan a „kon owru” kaba. Na a ten disi, Samuel ben abi tu bigi manpikin, Yoèl nanga Abia. A ben gi den a frantwortu fu yepi en fu koti krutu. A de wan sari sani taki a no ben kan frutrow den manpikin fu en. Aladi Samuel ben du san bun èn san reti, toku den manpikin fu en ben gebroiki a posisi fu den fu kisi wini gi densrefi nomo, fu bedrigi sma, èn fu teki tyuku.​—1 Samuel 8:1-3.

Wan dei, den owru man fu Israel e kon na a owru profeiti fu kragi gi en. Den taki: „Den manpikin fu yu no de leki fa yu de” (1 Samuel 8:4, 5). Samuel ben sabi fu a problema disi? A tori no e taki efu a ben sabi dati. Ma tra fasi leki Eli, Samuel no ben de wan takru papa. Yehovah ben piri-ai gi Eli èn a ben strafu en fu di a no ben piri-ai gi den ogri manpikin fu en. Boiti dati, Eli ben gi den manpikin fu en moro grani leki Gado (1 Samuel 2:27-29). Yehovah noiti no ben si den fowtu dati na Samuel.

A tori no e taki efu Samuel ben e syen srefisrefi, efu a ben broko en ede, noso efu a ben lasi-ati di a kon sabi sortu ogri den manpikin fu en ben e du. Ma furu papa nanga mama kan frustan heri bun fa a ben e firi. Na ini na ogri ten disi, pikin na ala sei e opo densrefi teige papa nanga mama èn den no wani teki trangaleri (2 Timoteyus 3:1-5). Papa nanga mama di de na ini so wan sari situwâsi kan feni pikinso trowstu fu na eksempre fu Samuel èn a kan yepi den fu sabi san fu du. A bedrigi fasi fa den manpikin fu en ben e handri, no ben abi krakti tapu a bun fasi fa a ben e tyari ensrefi. Hori na prakseri, taki efu a no e yepi te papa nanga mama e taki nanga den pikin èn te den e gi den trangaleri, dan na a bun eksempre fu den kan naki na ati fu den pikin. Boiti dati, papa nanga mama abi na okasi tu fu prisiri na ati fu den eigi Papa, Yehovah Gado, neleki fa Samuel ben du dati.

„Grantangi, poti wan kownu gi wi”

Den manpikin fu Samuel ben gridi èn den ben denki densrefi nomo, ma den no ben kan sabi sortu takru bakapisi disi ben o tyari kon. Den owru man fu Israel ben go taigi Samuel: „Grantangi, poti wan kownu gi wi, neleki fa ala tra kondre abi den eigi kownu, dan a o koti krutu gi wi.” A sani disi di den aksi ben meki Samuel firi leki den no ben wani en moro leki krutuman? Fu taki en leti, someni tenti yari Yehovah ben poti en fu koti krutu gi a pipel dati. Now, den no ben wani wan profeiti nomo leki Samuel, ma den ben wani wan kownu di ben musu krutu den. Den pipel na den lontu ben abi kownu, èn na dati den Israelsma ben wani tu! San Samuel du? Bijbel e taki dati „Samuel no ben feni en bun”.​—1 Samuel 8:5, 6.

Luku san Yehovah taki di Samuel begi fu a tori disi: „Du ala san a pipel e taigi yu fu du, bika a no yu den no wani moro, ma na mi den no wani leki kownu fu den.” A sani disi ben trowstu Samuel trutru, ma a sani di a pipel aksi ben afrontu na Almakti Gado srefisrefi! Yehovah taigi en profeiti fu warskow den Israelsma sortu takru bakapisi den ben o abi te den ben o abi wan libisma kownu. Di Samuel taigi den san Yehovah taki, dan a pipel ben de nomonomo: „Un no wani yere noti fu dati. Na wan kownu musu tiri wi.” Soleki fa Samuel ben gwenti du, a gi yesi na en Gado, èn a go salfu a kownu di Yehovah ben teki.​—1 Samuel 8:7-19.

Ma fa Samuel gi yesi? A du dati nanga atibron, èn soso fu di a ben musu du en? A ben lasi-ati so te taki a kon kisi bita-ati? Furu sma ben o handri na a fasi dati te den de na ini wan srefi sortu situwâsi, ma Samuel no du dati. A salfu Saul èn a ben si en leki a man di Yehovah srefi teki. A bosi Saul, fu sori taki a gi en wan switikon èn fu sori taki a e saka ensrefi na ondro a nyun kownu. Samuel taigi a pipel: „Unu si a sma di Yehovah teki? Nowan sma fu a pipel de leki en.”​—1 Samuel 10:1, 24.

Samuel no ben e luku den fowtu fu a man di Yehovah ben teki, ma a ben e poti prakseri na den bun fasi fu en. Samuel srefi tan du san Gado feni bun na presi fu broko en ede fa fu feni a bun-ati fu a pipel di ben e kenki prakseri ibri tron baka (1 Samuel 12:1-4). Samuel ben tan du a wroko di a kisi fu du, a gi a pipel fu Gado rai so taki den no lasi bribi, èn a gi den deki-ati fu tan gi yesi na Yehovah. A rai di a ben gi a pipel, ben naki na ati fu den, èn den aksi en fu begi gi den. A gi den a moi piki disi: „Misrefi o tan begi Yehovah gi unu tu, fu di mi no wani sondu teige en. Boiti dati, mi o leri unu san bun èn san reti.”​—1 Samuel 12:21-24.

A de so taki wan leisi yu firi brokosaka di wan tra sma kisi wan spesrutu posisi noso grani? Na eksempre fu Samuel e sori wi krin taki noiti wi musu dyarusu noso wi no musu kon abi bita-ati. Gado abi nofo bun wroko gi ibriwan fu den futuboi fu en di e tan gi yesi na en.

„O langa yu o tan row gi Saul?”

A ben de wan bun sani taki Samuel ben si den bun fasi fu Saul, fu di a ben de wan bun man. A ben langa, èn a ben moi fu si trutru. Aladi a ben abi deki-ati èn a ben koni, toku na a bigin a ben abi sakafasi èn a no ben denki tumusi furu fu ensrefi (1 Samuel 10:22, 23, 27). Boiti taki a ben abi den bun fasi dati, a ben abi a moi grani fu bosroiti gi ensrefi san a ben o du na ini en libi (Deuteronomium 30:19). A gebroiki a moi grani dati bun?

A de wan sari sani taki te wan sma kisi makti, a kan meki taki a no abi sakafasi moro. A no teki langa fosi Saul bigin kisi bigifasi. A bosroiti fu no gi yesi na den komando di Yehovah ben gi en nanga yepi fu Samuel. Wan leisi, Saul no ben wani wakti tapu Samuel èn dati meki a tyari wan ofrandi di Samuel wawan abi a reti fu tyari. Samuel ben abi fu gi en piri-ai èn a ben taki dati den bakapikin fu Saul no ben o tron kownu. Na presi taki Saul leri wan sani fu a piri-ai di a kisi, a go du moro bigi ogri di ben sori taki a no e gi yesi na Gado.​—1 Samuel 13:8, 9, 13, 14.

Yehovah ben taigi Samuel fu taigi Saul fu go feti nanga den Amaleksma. Soleki fa Yehovah ben taki, dan a ben musu kiri na ogri kownu Akak. Ma Saul no ben kiri Akak èn a no ben pori den moro bun sani fu a kondre, soleki fa Yehovah ben taki. Di Samuel kon fu piri-ai gi Saul, dan Saul sori o furu a kenki. Na presi fu sori sakafasi èn teki a rai fu Samuel, a bigin taki dati den sani di a du no ben de so ogri. A ben taki tu dati a no ben abi fowtu ini a tori, èn taki a ben abi leti fu handri so. Boiti dati, di Samuel ben taki nanga en, dan a ben drai a tori, a ben suku fu skoifi a fowtu tapu a pipel. Saul pruberi fu sori taki a piri-ai no ben de fanowdu, fu di a ben taki dati a ben teki sonwan fu den sani fu gi leki ofrandi na Yehovah. Ma Samuel taigi en den wortu disi di furu sma sabi: „Luku, a moro bun fu gi yesi, leki fu tyari ofrandi.” Sondro fu frede, Samuel piri-ai gi en èn a taigi en san Yehovah bosroiti: Yehovah o puru Saul leki kownu èn a o meki wan tra man di de moro bun, tiri leki kownu.​—1 Samuel 15:1-33.

Samuel ben atibron srefisrefi fu di Saul no ben gi yesi moro. A heri neti Samuel bari kari Yehovah fu a sani disi ede. Samuel ben row srefi gi en. Samuel ben si taki Saul ben man du furu bun sani, ma now a howpu dati ben lasi gowe. A man di a ben sabi, kenki, iya, a ben lasi den moro bun fasi fu en èn a ben drai baka gi Yehovah. Samuel no ben wani si Saul noiti moro. Ma baka wan pisi ten, Yehovah gi Samuel a rai disi na wan switifasi: „O langa yu o tan row gi Saul? Yu sabi taki mi no wani taki Saul musu tiri moro leki kownu fu Israel. Teki wan tutu èn poti oli na ini. Dan mi o seni yu go na Isai, wan man fu Betlehem, bika na wan fu den manpikin fu en mi wani poti leki kownu.”​—1 Samuel 15:34, 35; 16:1.

Sondu libisma di no e tan gi yesi ala ten, no kan tapu Yehovah fu du san a abi na prakseri. Efu wan sma e drai baka gi Yehovah, dan A o feni wan tra sma fu du a wani fu en. Sobun, na owru Samuel no ben sari moro fu Saul ede. Soleki fa Yehovah ben sori, dan Samuel ben go na a oso fu Isai na ini Betlehem, pe a miti wan tu fu den moi manpikin fu Isai. Ma bigin nanga a fosiwan, Yehovah memre Samuel: „No luku fa a de, noso fa a langa . . . Gado no e si sani soleki fa libisma e si sani, bika libisma e si soso san na ai e si. Ma Yehovah e si fa na ati de” (1 Samuel 16:7). Te fu kaba, Samuel miti a moro yongu manpikin, èn na en Yehovah ben teki, iya, Yehovah ben teki David!

Na ini den yari fosi Samuel dede, a si moro krin taki a bosroiti di Yehovah teki fu poti David leki kownu na presi fu Saul, ben de a yoisti sani fu du. Saul ben dyarusu so te taki a ben wani kiri David èn a ben drai baka gi a tru bribi. Ma David ben abi moi fasi. A ben abi deki-ati, a ben du san reti, a ben abi bribi, èn a ben tai hori na Yehovah. O moro owru Samuel ben kon de, o moro tranga a bribi fu en kon de. A ben kon si taki nowan situwâsi ben muilek so te gi Yehovah fu meki sani kon bun baka, noso fu meki a tron wan blesi. Te fu kaba, Samuel dede, èn a ben abi wan bun nen, fu di na ini den pikinmoro 100 yari di a ben libi, a ben de wan bun eksempre. A no de fu fruwondru taki heri Israel ben row gi so wan man di ben tan gi yesi na Gado! Te na a dei fu tide, futuboi fu Yehovah musu aksi densrefi: ’Mi o abi a srefi bribi neleki di fu Samuel?’

[Prenki na tapu bladzijde 25]

Fa Samuel ben kan yepi a pipel fu en fu horidoro na ini muilek situwâsi?

[Prenki na tapu bladzijde 26]

San yepi Samuel di den tu manpikin fu en ben du ogri?