Edzisani Lutendo Lwavho

O Konḓelela Hu Sa Londwi U Kulea Nungo

SAMUELE o pfa vhuṱungu musi e ngei Silo. Zwi vhonala u nga na vhathu vha henefho vho vha vhe kha zwililo. Ndi miḓi mingana ye khayo vhafumakadzi na vhana vha vha vha tshi khou lila nge vha pfa mafhungo a uri vhokhotsi, vhanna, vharwa na vharathu na vhakomana vho vha vha si tsha ḓo vhuya hayani? Ri a zwi ḓivha uri Vhaisiraele vho felwa nga maswole a ṱoḓaho u vha 30 000 nndwani yavho na Vha-Filisita nga murahu ha musi vho no ḓi felwa nga maṅwe maswole a 4 000 kha iṅwe nndwa.—1 Samuele 4:1, 2, 10.

Zwenezwo zwiitea zwo vha zwi tshi tou vha maṅwe a makhaulambilu e a vha hone nga u tou tevhekana. Tshifhe Muhulu Eli o vha e na vharwa vhavhili vhavhi, Hofuni na Pinehasi, vhe vha bva na mbulungelo ya mulanga khethwa ngei Silo. Yo vha i tshi anzela u dzula fhethu hukhethwa-khethwa thembeleni—thembele ine ya nga dennde—fhethu he ha vha hu tshi fanyisela u vha hone ha Mudzimu. Nga tshenetshiḽa tshifhinga, vhathu vho dzhia Mbulungelo vha ṱuwa nayo nndwani, nga ṅwambo wa u vha na mahumbulele a vhutsilu a uri i ḓo vha tsireledza sa zwitungulo na uri vha kunde. Fhedzi Vha-Filisita vho thuba yeneyo Mbulungelo, nahone vha vhulaha Hofuni na Pinehasi.—1 Samuele 4:3-11.

Nnḓu ya mulanga ngei Silo yo vha yo fhaṱutshedzwa nga u vha na mbulungelo lwa miṅwaha ya maḓana. Fhedzi zwino mbulungelo yo vha i si tsheeho. Musi Eli wa mulala we a vha e na miṅwaha ya 98 a tshi pfa enea mafhungo o mbo ḓi wa kha tshidulo a mbo ḓi fa. Mazwale wawe we na ene a vha tshilikadzi nga ḽeneḽo ḓuvha o mbo ḓi fa musi a tshi khou beba. Musi a sa athu fa o ri: “Vhugala ha Isiraele ho ṱuwa.” Ngoho ndi ya uri Silo ho vha hu si tsha ḓo dovha ha fana na misini ya kale.—1 Samuele 4:12-22.

Samuele o vha a tshi ḓo kona hani u sedzana na zwiitea zwenezwo zwine zwa kula nungo nga nḓila yo raloho? Naa lutendo lwawe lwo vha lu tshi ḓo ita uri a kone u sedzana na khaedu yeneyo ya u thusa vhathu vhe vha vha vha si tsha tsireledzwa na u takalelwa nga Yehova? Musalauno, nga zwiṅwe zwifhinga roṱhe ri a sedzana na vhuleme na u kulea nungo zwine zwa vhetshela lutendo lwashu khaedu, nahone zwino kha ri vhone uri ndi zwifhio zwine ra nga zwi guda kha Samuele.

O “Bveledza U Luga”

Mafhungo a Bivhili o mbo ḓi litsha u livhisa ṱhogomelo kha Samuele henefha nahone a thoma u amba nga ha Mbulungelo khethwa na u ri ṱalutshedza nḓila ye Vha-Filisita vha sedzana ngayo na vhuleme nga ṅwambo wa u i thuba, nahone vho mbo ḓi kombetshedzea u i humisela murahu. Musi ri tshi dovha ra pfa nga ha Samuele, ho vha ho no ḓi fhela miṅwaha i ṱoḓaho u vha 20. (1 Samuele 7:2) O vha o farakanea nga u ita mishumo ifhio miṅwahani yeneyo? Bivhili i a ri vhudza zwe a vha a tshi khou zwi ita.

Nga phanḓa ha zwenezwi ro guda uri “fhungo ḽa Samuele ḽa swika ha Vha-Isiraele vhoṱhe.” (1 Samuele 4:1) Mafhungo a amba uri nga murahu ha tshifhinga tshenetsho, Samuele o vha e na mukhuvha wa u dalela miḓi miraru ya Isiraele luthihi nga ṅwaha u itela u tandulula na u piringulula vhuleme na u fhindula dzimbudziso. Nga murahu o vha a tshi vhuyelela muḓi-haya wa hawe ngei Rama. (1 Samuele 7:15-17) Zwi tou vha khagala uri Samuele o vha o farakanea vhukuma kha yeneyo miṅwaha ya 20, ho vha hu na mushumo munzhi we a vha a tshi fanela u u ita.

Vhuḓifari vhu songo kunaho ha vharwa vha Eli  ho ita uri vhathu vha si tsha vha na lutendo. Nga ṅwambo wa zwenezwo, zwi vhonala u nga vhanzhi vho thoma u gwadamela zwifanyiso. Naho zwo ralo, nga murahu ha mahumi mavhili a miṅwaha a u shuma nga maanḓa oṱhe, Samuele o ṋea vhathu mulaedza une wa ri: “Arali ni tshi vhuyelela ha Yehova nga mbilu dzaṋu dzoṱhe, na laṱa midzimu i sili i re vhukati haṋu, vho-Asiterothe, dzimbilu dzaṋu dza dzula dzó lavhelesa Yehova, na shumela Ene é eṱhe, ndi hone a tshi ḓo ni lamulela zwanḓani zwa Vha-Filisita.”—1 Samuele 7:3.

Vhathu vho vha vho tsikeledzea vhukuma “zwanḓani zwa Vha-Filisita.” Samusi mmbi ya Vhaisiraele yo vha yo no kundwa, Vha-Filisita vho ḓipfa vho vhofholowa u tsikeledza vhathu vha Mudzimu na u vha fara nga nḓila ya tshiṱuhu. Fhedzi Samuele o khwaṱhisedza vhathu uri zwithu zwo vha zwi tshi ḓo shanduka arali vha vhuyelela kha Yehova. Naa vho vha vho ḓiimisela u vhuyelela khae? Zwe zwa takadza Samuele ndi uri vho ṱutshela midzimu i sili nahone vha thoma u “shumela Yehova é eṱhe.” Samuele o kuvhanganya lushaka lwa Vhaisiraele ngei Mitsipa, ḓorobo i re dzithavhani devhula ha Yerusalema. Vhathu vho kuvhangana henefho, vha ḓidzima zwiḽiwa, nahone vha rembuluwa kha zwivhi zwavho zwa u gwadamela midzimu i sili ya zwifanyiso.—1 Samuele 7:4-6.

Naho zwo ralo, musi Vha-Filisita vha tshi pfa nga ha ḽeneḽo guvhangano ḽihulwane vho vhona u nga vho wana tshibuli. Vho rumela mmbi yavho ngei Mitsipa uri i yo u lwa na vhenevho vhagwadameli vha Yehova. Vhaisiraele vho pfa mafhungo a uri hu khou ḓa khombo. Nga ṅwambo wa u vha na nyofho vho humbela Samuele uri a vha rabelele. O vha rabelela nahone a ṋekedza na tshidzimu. A tshi kha ḓi ṋekedza tshenetsho tshidzimu, mmbi ya Vha-Filisita ya mbo ḓi swika Mitsipa u itela u lwa navho. Ngauralo, Yehova a mbo ḓi fhindula thabelo ya Samuele. Zwi re zwone ndi uri Yehova o vha tshuwisa nga mibvumo mihulu. O “bvumisa gole nga mibvumo mihulu kha Vha-Filisita.”—1 Samuele 7:7-10.

Naa ri nga humbula uri vhenevho Vha-Filisita vho vha vha tshi nga vhana vhaṱuku vhane vha shavha vha yo dzumbama tsini na vhomme avho musi vha tshi pfa mibvumo? Hai, Vha-Filisita vhenevha vho vha vhe maswole o ḓowelaho u lwa nndwani. Nga zwenezwo, yeneyi mibvumo i fanela u vha i ye vha vha vha sa athu vhuya vha i pfa na luthihi. Naa ho vha hu tshi sokou vha “mibvumo mihulu” fhedzi? Naa yo vha i mibvumo i bvaho kha lutombo lu si na makole, kana yo vha i mibvumo i bvaho dzithavhani? Hu sa londwi uri yo vha i tshi bva ngafhi, yo tshuwisa vhukuma Vha-Filisita. Vho vha vho ḓaḓa vhukuma nahone nga u ṱavhanya ho vha ho no vha vhone vhane vha khou ofha nṱhani ha u vha vhavutsheli. Vhaisiraele vha ḓa vhe vhanzhi vha tshi bva Mitsipa, vha vha kunda nahone vha vha pandamedza lwa khilomithara dzo vhalaho, u swika tshipembe-vhukovhela ha Yerusalema.—1 Samuele 7:11.

Yeneyo nndwa yo vha i ya ndeme vhukuma kha vhathu vha Mudzimu. Vha-Filisita vho bvela phanḓa vha tshi dzulela u shavha miṅwahani yoṱhe ye Samuele a i fhedza e muhaṱuli. Ḓorobo dzoṱhe dzo dovha dza langiwa nga vhathu vha Mudzimu.—1 Samuele 7:13, 14.

Maḓanani a miṅwaha nga murahu, muapostola Paulo o vhala Samuele kha mutevhe wa vhahaṱuli na vhaporofita vha fulufhedzeaho vhe vha “bveledza u luga.” (Vha-Heberu 11:32, 33) Samuele o ita zwe zwa vha zwi tshi takadza Yehova. O kona u bvelela ngauri o lindela Yehova a sa fheli mbilu, nahone a dzula a tshi fulufhedzea kha mushumo wawe hu sa londwi u kulea nungo. O dovha a sumbedza u livhuha musi e ngei Mitsipa. Musi vho no kunda ngei Mitsipa, Samuele o ita tombo ḽa  tshihumbudzo u itela uri vha elelwe nḓila ye Yehova a thusa ngayo vhathu vhawe.—1 Samuele 7:12.

Naa ni a ṱoḓa u ‘bveledza u luga’? Arali zwo ralo ni fanela u edzisa tsumbo ya Samuele ya u sa fhela mbilu na u ḓiṱukufhadza na u vha muthu ane a livhuha. Kha riṋe, a hu na muthu ane a sa ṱoḓe u vha na pfaneleo dzo raloho. Zwo vha zwi zwavhuḓi uri Samuele a ṱahulele na u sumbedza dzenedzo pfaneleo a tshi kha ḓi vha muswa, ngauri o kulea nungo vhukuma musi o no aluwa.

“Vhana Vhau A Vha Tevheli Nḓila Dzau”

Musi ri tshi dovha u pfa nga ha Samuele, o vha “o no kalaha.” Nga tshenetsho tshifhinga Samuele o vha e na vharwa vhavhili, Yoele na Abia, nahone o vha o vha ṋea vhuḓifhinduleli ha u mu thusa kha mushumo wa u haṱula. Zwi ṱungufhadzaho ndi uri a vho ngo fulufhedzea. Naho Samuele o vha a tshi fulufhedzea nahone o luga, vharwa vhawe vho shumisa vhuimo havho u itela u vhuyelwa lwa tseḓa, vha tshi haṱula nga nḓila i songo teaho nahone vha tshi ita zwa tshanḓanguvhoni.—1 Samuele 8:1-3.

Ḽiṅwe ḓuvha vhanna vhahulwane vha Isiraele vho ḓa vha gungulela muporofita wa mukalaha. Vho ri: “Vhana vhau a vha tevheli nḓila dzau.” (1 Samuele 8:4, 5) Naa Samuele o vha a tshi ḓivha nga ha vhuleme honoho? Mafhungo ha zwi ṱalutshedzi. Naho zwo ralo, u fhambana na Eli, Samuele o vha e si khotsi ane a sokou litshelela zwithu. Yehova o kaidza na u ṱarafa Eli nge a kundelwa u khakhulula vharwa vhawe vhavhi, na u vha hulisa u fhira Mudzimu. (1 Samuele 2:27-29) Yehova ho ngo wana Samuele o ita vhukhakhi vhu fanaho na honoho.

Mafhungo enea ha sumbedzi uri Samuele o ḓipfa o shona vhukuma, a tshi khou vhilaela kana o kulea nungo musi a tshi pfa nga ha vhuḓifari vhu si havhuḓi ha vharwa vhawe. Naho zwo ralo, vhabebi vhanzhi vho no ḓipfa nga nḓila i fanaho na yeneyi. Kha ano maḓuvha mavhi, zwi khou tou ṋaṋa zwi tshi ya u vhona vhana vha tshi shandukela ndayo ya vhabebi na vhulivhisi havho. (2 Timotheo 3:1-5) Tsumbo ya Samuele i nga khuthadza na u livhisa vhabebi vho sedzanaho na vhuṱungu ho raloho. Ha ngo vhuya a tendela u sa vha na lutendo ha vharwa vhawe zwi tshi shandukisa matshilele awe na luthihi. Humbulani uri naho vhana vha tshi nga kundwa u thetshelesa musi ni tshi vha kaidza, tsumbo ya vhabebi yavhuḓi ndi yone nḓila ya u swikelela mbilu dza vhana. Nahone tshifhinga tshoṱhe vhabebi vha na tshibuli tsha u takadza mbilu ya Khotsi avho Yehova Mudzimu, u fana na Samuele.

“Ri Vhumbele Khosi”

Vharwa vha Samuele vha nga vha vha songo vhuya vha zwi humbula uri vhupangwa havho na tseḓa zwo vha zwi tshi ḓo vha na mvelelo dzifhio. Vhahulwane  vha Isiraele vha amba na Samuele vha ri: “Zwino ri vhumbele khosi ya u ri vhusa, ri nge dziṅwe dzitshakha.” Naa khumbelo yeneyo yo ita uri Samuele a pfe u nga vho vha vha tshi khou landula ene? Zwi re zwone ndi uri o vha o no fhedza mahumi a miṅwaha e muhaṱuli wa vhathu vha Yehova. Zwino vho vha vha tshi ṱoḓa khosi uri i vha haṱule, hu si muporofita zwawe a ngaho Samuele. Tshaka dza nga tsini dzo vha dzi na khosi, nahone Vhaisiraele na vhone vho vha vha tshi ṱoḓa khosi yavho! Samuele o aravha hani? Ri a vhala: “Iḽo fhungo . . . a ḽo ngo mu takadza.”—1 Samuele 8:5, 6. 

Ṱhogomelani nḓila ye Yehova a aravha ngayo musi a tshi fhindula thabelo ya Samuele malugana na eneo mafhungo. O ri: “Ipfa zwine vhathu vha amba, vha tshi amba na iwe; ngauri a vho ngo nyadza iwe; vho nyadza Nṋe; a vha funi u vhuswa nga Nṋe. Iwe vha khou U ita zwe vha ita Nṋe, zwe vha ṋyita tshee nda vha bvisa Egipita u swika ḓuvha ḽa ṋamusi, vha tshi ndaṱa vha shumela midzimu i sili. Zwino itá zwine vha amba; hone U khwaṱhisese vhuṱanzi U vha hanelele zwa kuvhusele kwa khosi ine ya ḓo vha vhusa.” Phindulo yeneyi yo khuthadza vhukuma Samuele, fhedzi fhungo ḽeneḽo ḽa vhenevho vhathu ḽo nyadzisa lungafhani Mudzimu Ramaanḓaoṱhe! Yehova o vhudza muporofita wawe uri a sevhe Vhaisiraele nga ha mvelelo dzi si dzavhuḓi dze vha vha vha tshi ḓo sedzana nadzo nga ṅwambo wa u vha na khosi ya muthu. Musi Samuele a tshi vha vhudza, vho hana u thetshelesa vha ri: “Aiwa, nga ri vhuswe nga khosi!” Samusi o vha a tshi dzula a tshi thetshelesa Mudzimu wawe, Samuele o mbo ḓi ita zwenezwo a ḓodza khosi ye ya nangwa nga Yehova.—1 Samuele 8:7-19.

Naho zwo ralo, Samuele o thetshelesa nga nḓila-ḓe? Naa o thetshelesa u itela u bva mulanduni fhedzi kana o zwi ita nga nḓila ya lunyadzo? Naa o tendela mbilu yawe i tshi tshinyadzwa nga u kulea nungo na vhuṱungu vhu tshi sima midzi mbiluni yawe? Vhathu vhanzhi vho vha vha tshi aravha nga nḓila yeneyo kha vhuimo vhu fanaho na honoho, fhedzi Samuele ha ngo ita nga u ralo. O ḓodza Saulo nahone a ṱhonifha uri Yehova ndi ene we a nanga muthu onoyo. O kuvhatedza Saulo sa tshiga tshi sumbedzaho uri u khou mu ṱanganedza na uri u khou ḓiṱukufhadzela khosi ntswa. Nahone o vhudza vhathu a ri: “Ni a mu vhona-ha! Ndi onoyu we Yehova a mu nanga. Kha vhathu vhoṱhe a huna ane a eḓana nae’.”—1 Samuele 10:1, 24.

Samuele ho ngo livhisa ṱhogomelo kha vhukhakhi ha muthu we a nangiwa nga Yehova, fhedzi o sedza zwivhuya zwawe. Ene o bvela phanḓa o livhisa ṱhogomelo kha u fulufhedzea hawe kha Mudzimu nṱhani ha u takalelwa nga vhathu vha sa fulufhedzei. (1 Samuele 12:1-4) O dovha a ita mushumo wawe nga u fulufhedzea, a tshi eletshedza vhathu vha Mudzimu nga ha khombo dze vha vha vho sedzana nadzo dze dza vha dzi tshi nga tshinyadza vhushaka havho na Mudzimu nahone a vha ṱuṱuwedza uri vha dzule vha tshi fulufhedzea kha Yehova. Nyeletshedzo yawe yo swikelela mbilu dzavho, nahone vhathu vhenevho vho humbela Samuele uri a vha rabelele. O vha fhindula nga nḓila i takadzaho vhukuma a ri: “U tshinyisela Yehova nga zwi vhe kule na nṋe. A thi nga litshi u ni rabelela na u ni funza nḓila yavhuḓi yo lugaho.”—1 Samuele 12:21-24.

Naa no no vhuya na ḓipfa no kulea nungo nge muṅwe muthu a ṋewa ndugelo nṱhani ha inwi? Samuele o ri ṋea tsumbo yavhuḓi vhukuma ya uri a ro ngo fanela u tendela vivho na tsinyuwo zwi tshi fhaṱela mbiluni dzashu. Mudzimu u na mushumo munzhi vhukuma, u vhuyedzaho na u fushaho une wa nga itwa nga mushumeli wawe muṅwe na muṅwe a fulufhedzeaho.

“U Ḓo Fhedza Lini U Lilela Saulo?”

Saulo o vha e muthu wavhuḓi vhukuma, ndi ngazwo na Samuele o vhona zwivhuya khae. O vha e mulapfu e na tshiimo tshavhuḓi o naka, e na tshivhindi, a tshi ṱhonifha, nahone mathomoni o vha a tshi ḓiṱukufhadza. (1 Samuele 10:22, 23, 27) O vha a tshi dovha a vha na tshiṅwe tshifhiwa tshavhuḓi vhukuma, tsha u vha na mbofholowo ya u ḓikhethela tshe tsha vha tshi tshi ḓo ita uri a kone u khetha buḓo ḽawe ḽa vhutshilo na u ḓiitela phetho. (Doiteronomio 30:19) Naa o shumisa tshifhiwa tshawe zwavhuḓi?

Zwi ṱungufhadzaho ndi uri musi muthu a tshi thoma u vha na maanḓa, u anzela u sa tsha ḓiṱukufhadza. Hu sa athu fhela tshifhinga tshilapfu, Saulo o mbo ḓi thoma u ḓihudza. O khetha u sa thetshelesa ndaela dza Yehova dze a dzi vhudzwa nga Samuele. Nga tshiṅwe tshifhinga Saulo o fhela mbilu nahone a ṋekedza tshidzimu tshe tsha vha tsho tea u ṋekedzwa nga Samuele samusi e ene we a vha e na ndugelo ya u ita nga u ralo. Samuele o vha o fanela u ṋea Saulo ndayo yo khwaṱhaho nahone a amba hu tshee nga phanḓa uri vhuhosi hawe ho vha hu sa ḓo dzula na vha muṱa wawe. Nṱhani ha u guda kha  ndayo ye a ṋewa yone, Saulo o bvela phanḓa na nyito dzawe mmbi dza u sa thetshelesa.—1 Samuele 13:8, 9, 13, 14.

A tshi shumisa Samuele, Yehova o vhudza Saulo uri a vutshele Vhaamaleke. Ndaela dza Yehova dzo vha dzi tshi katela uri o vha a tshi fanela u lozwa Agaga khosi yavho mmbi. Naho zwo ralo, Saulo ho ngo vhulaha Agaga nahone o dzhia thundu ya khwine-khwine ye ya thubiwa, ye ya vha yo fanela u lozwiwa. Musi Samuele a tshi ḓa u mu kaidza, Saulo o sumbedza uri o vha a si tsha fana na zwiḽa kale. Nṱhani ha u ḓiṱukufhadza na u ṱanganedza ndayo, o ḓiimelela, a vhuyafhedza zwiito zwawe, a lingedza u khakhisa mafhungo, na u lingedza u vhona vhaṅwe mulandu. Musi Saulo a tshi landula ndayo yeneyo nga u amba uri iṅwe thundu yo thubiwaho yo vha i tshi ḓo itela Yehova tshiṱhavhelo, Samuele o amba maipfi a re na bvumo vhukuma ane a ri: “Ngangoho, u pfa hu fhira tshiṱhavhelo.” Samuele o vha na tshivhindi nahone a kaidza Saulo, a mu vhudza zwe Yehova a vha a tshi ḓo zwi ita: Vhuhosi hawe ho vha hu tshi ḓo dzhiiwa ha ṋewa muṅwe muthu wa khwine.—1 Samuele 15:1-33.

Samuele o pfiswa vhuṱungu vhukuma nga vhushayanungo ha Saulo. O fhedza vhusiku hoṱhe a tshi khou lilela Yehova nga ṅwambo wa mafhungo eneo. O dovha a lilela munna onoyo. Samuele o vha o vhona zwivhuya kha Saulo, na zwe a vha a tshi nga vha zwone, nahone zwino o vha a si tshe na fulufhelo nga hae. Uḽa munna we a vha a tshi mu ḓivha o vha o no shanduka—o vha a si tshe na pfaneleo dzavhuḓi nahone o no shandukela Yehova. Samuele ho ngo tsha ṱoḓa u dovha a vhona Saulo. Naho zwo ralo, nga u ya ha tshifhinga, Yehova o khakhulula mavhonele a Samuele musi a tshi ri: “U ḓo fhedza lini u lilela Saulo? Nṋe ndo mu laṱa. Ha tsha ḓo vha khosi ya Isiraele. Fara tshiḓolo nga luṋanga lwau U tshimbile; ndi U ruma ha Isai wa Betlehema, ngauri ndo ḓi-nangela khosi kha vhana vhawe.”—1 Samuele 15:34, 35; 16:1.

Ndivho ya Yehova a i ḓitiki nga vhathu vha songo fhelelaho vhane nga zwiṅwe zwifhinga vha sa fulufhedzee. Arali muthu muthihi a si tsha fulufhedzea, Yehova u ḓo wana muṅwe muthu ane a ḓo bvela phanḓa a tshi ita zwine a zwi funa. Nga zwenezwo, Samuele wa mulala o litsha u lilela Saulo. A tshi tevhedza vhulivhisi ha Yehova, Samuele o ya muḓini wa Isai ngei Betlehema, nahone henefho o vhona vharwa vhavhuḓi vhukuma. Naho zwo ralo, u bva kha wa u thoma, Yehova o humbudza Samuele uri: “U songo vhona vhudele na vhulapfu ha onoyo we nda mu laṱa . . . Muthu tshawe ndi u vhona zwi re phanḓa ha maṱo awe; Yehova Ene u vhona zwi re mbiluni.” (1 Samuele 16:6-8) Mafheleloni, Samuele o ḓivhadzwa Davida murwa muṱuku kha vhoṱhe, nahone ndi ene we a vha o nangiwa nga Yehova!

Miṅwahani yawe ya u fhedza, Samuele o kona u vhona uri ndi ngani Yehova o vhea Davida vhudzuloni ha Saulo. Saulo o mbo ḓi thoma u vha na vivho ḽe ḽa ita uri a ṱoḓe u vhulaha Davida, nahone o dovha a vha mugunei. Naho zwo ralo, Davida o sumbedza u vha na pfanelelo dzavhuḓi—tshivhindi, u fulufhedzea, na lutendo. Musi Samuele e tsini na u fa, lutendo lwawe lwo khwaṱha nga ho engedzeaho. O zwi vhona uri a hu na tshithu tshine tsha nga ri kula nungo lune Yehova a sa ḓo kona u tshi lugisa kana u ita uri tshi vhe phaṱhutshedzo. Mafheleloni, Samuele o fa, nahone ho fhela miṅwaha i ṱoḓaho u vha ḓana a tshi kha ḓi humbulwa na u khoḓiwa nga nḓila i swayeaho. A zwi mangadzi na luthihi uri o lilelwa nga Vhaisiraele vhoṱhe! U swika na ṋamusi, zwi ḓo vha zwavhuḓi uri vhashumeli vha Yehova vha ḓivhudzise uri, ‘Naa ndi ḓo edzisa lutendo lwa Samuele?’

[Tshifanyiso kha siaṱari 27]

Samuele o vha a tshi ḓo thusa hani vhathu vha hawe uri vha sedzane na u felwa na u kulea nungo?

[Tshifanyiso kha siaṱari 28]

Samuele o kona hani u sedzana na u kulea nungo musi vharwa vhawe vha tshi ita zwithu zwivhi?