Llapan kanqanman ëwari

Qallananchö tïtulukunaman ëwë

Casädokuna problëmankunata altsayänampaq yachatsikïkuna

Casädokuna problëmankunata altsayänampaq yachatsikïkuna

Casädokuna problëmankunata altsayänampaq yachatsikïkuna

BIBLIAQA manam nintsu casakushqakuna paqwë allilla kawakuyänampaq kaqtaqa. Apóstol Pablum, santo espíritu yanapaptin, “casädocagcunaga tucuyläya problëmacuna shamuptin” mana allikunata pasayänampaq kaqta qellqarqan (1 Corintios 7:28, NTCN). Tsënö karpis, alli kawakuyänampaq ishkan kallpachakurqa manam alläpa llakitsinakïkunapa pasayanqatsu, antis kushishqam kawakuyanqa. Rikärishun hoqta problëmakunapa casädokuna pasayanqanta y Bibliapa mëqan yachatsikïninkuna yanapanampaq kaqta.

1 KAQ

PROBLEMA:

“Manam puntatanönatsu kuyanakuyä”

BIBLIA YACHATSIKUNQAN:

“Más precisaq kaqkunata puntaman churayë.” (FILIPENSES 1:10, NM.)

Majayoq këqa huk alläpa shumaq qarëmi, tsëmi majantsiktaraq imëpis puntaman churashwan. Kënö tapukï: “¿Imëka rurënïkunatsuraq cuentaman churanakuyänäta tsapëkäyäman?” Musyënam, atska tiempo trabajanqantsik o imëkata ruranqantsikqa majantsikwan junto karinapaq kaq tiempotam qochimantsik. Pero ¿ima nishwanraq amïgontsikkunawan alläpa tiempota pasanqantsikpaq o mana precisaqkunata ruranqantsikkunapaqqa?

Y wakinkunaqa, majankunawan mana kayänanrëkurmi más atska tiempo trabajayan o imëka rurëkunaman churakäyan. Tsënö nunakunaqa manam majankunapitatsu safakïkäyan o qeshpikäyan, antis problëmankunapitam. Tsënö kaptinqa, ishkanmi rikäyänan ima problema kanqanta y imanö altsayänampaq kaqta. Majanwan imëpis shumaq kawakuyänampaqqa, ishkanmi imëkatapis shumaq parlayänan, y tsëta rurarllam ‘huk ëtsanölla kayanqa’ (Génesis 2:24).

Pëkunaqa Biblia ninqantam rurayarqan: Australiapita Andreywan Taniaqa chunka watanam casado kayan. * Andreymi kënö nin: “Trabäjotawan amïgokunallata puntaman churëqa mana alli kanqantam cuentata qokurirqä. Kananqa, warmïwan ishkämi tiempökunata rakiyä shumaq tëkur parlakuriyänäpaq”.

Estados Unïdospita Davidwan Yanetqa ishkë chunka ishkë watakunanam casado kayan. Llapan hunaqkunam wayinkunam chärirqa media hora parlakuriyan tsë hunaqchö imakunata pasayanqanta. Yanetmi kënö nin: “Manam haqiyätsu imapis tsë tiempökunata qochiyämänanta [qechuyämänanta]”.

2 KAQ

PROBLEMA:

“Majäqa manam noqapaq yarpachakunnatsu”

BIBLIA YACHATSIKUNQAN:

“Waquincunapaqpis yarpacachäshun, y ama quiquintsicpa biennintsicllaqa imatapis ashishuntsu.” (1 CORINTIOS 10:24.)

Majampita chaskinampaq kaqkunallaman yarparaqqa, piwan casakur o ëkata kuti casakurpis, manam ni imë kushishqa këta tarinqatsu. Majanwan shumaq kawakïta munaqkunaqa manam mëqampis kikimpa munëninllamanqa yarparäkunmantsu, antis majampa kaqmanmi masqa yarpänan. ¿Imanir? Jesus ninqannöpis, “qaraquimi mas cushiqueqa chasquir cushiquipitapis” (Hechos 20:35).

Pëkunaqa Biblia ninqantam rurayarqan: Mexicopita Marïawan Martinqa kima chunka isqun watanam casakushqa kayan. Pero hora höraqa tukï problëmakunapam pasayashqa. Huk kuti mana alli pasayanqantam Maria kënö nir willakun: “Alläpa qayapänakuyanqächömi nunä Martinta paqwë mana allita nïkurqä. Nïkurmi entiendetsita munarqä, mana munëkar respëtonta faltëkunqäta. Pero alläpa piñashqa karmi, wiyamëtapis munarqantsu.” Martinnam kënö nin: “Tsë höram pëwan kawë y mana rakikäyänarëkur imatapis rurëqa envano kanqanta pensar qallëkurqä”.

Martinqa warmin respetanantam munaq; Marïanam, nunan comprendinanta munaq. Y ishkampis manam kushishqa këta tariyaqtsu.

¿Imanötaq altsayarqan tsë problëmankunata? Martinmi kënö nin: “Alläpa piñashqa [ajasha] kënï pasarinantam shuyarqä, nïkurmi Biblia ninqannö respëtowan y kuyakïwan tratanakuyänäpaq ninakuyarqä. Watakuna pasanqanmi yachatsiyämashqa Diosman mañakï y Biblia ninqanta rurëqa, tukï problëmakunata altsanapaq yanapakunqanta” (Isaías 48:17, 18; Efesios 4:31, 32).

3 KAQ

PROBLEMA:

“Ruranampaq kaqta manam rurantsu”

BIBLIA YACHATSIKUNQAN:

“Diosta[qa] quiquintsic[mi] llapan rurashqantsicpita cuentata qoshun.” (ROMANOS 14:12.)

Huknin kaq majalla rurëninkunata ruraptinqa, manam yamëtsu casado kawakïninkunachö kayanqa. Pero más mana allimanram chäkuriyanman, ishkampis rurayänampaq kaqta mana rurarnin culpanakurlla kakuyaptinqa.

Majëki ruranampaq kaqta mana ruranqanman yarparäkurninqa, ajashallam o piñashqallam kawakunki. Y más peor-ran kanqa majëki tsënö kaptin, qampis ruranëkipaq kaqkunata mana ruraptikiqa. Pero ruranëkipaq kaqchö sinchikurninqa itsa majëkiwan más alli kawakuyanki (1 Pedru 3:1-3). Hinamampis, tsënö rurarqa Diostam kushitsinki y nunakuna casakuyänampaq Dios patsätsinqanta respetanqëkitam rikätsikunki (1 Pedru 2:19).

Pëkunaqa Biblia ninqantam rurayarqan: Kimwan nunanqa Corëachömi yachayan, y casakuyanqampitaqa kima chunka puwaq watakunanam pasashqa. Kimqa kënömi nin: “Höraqa noqawan paqwëmi nunä piñakurkun y manam parlapämampistsu, y noqaqa manam musyätsu ima mana allita ruranqäpita tsënö këkanqanta. Tsënö kanqanmi manana kuyamanqantanö rikätsiman. Höraqa, ‘¿imanöraq musyashaq imanö sientekunqanta, pëpis imanö sientekunqäta mana musyëkaptinqa?’ nishpam tapukö”.

Kimqa, nunan tsënö tratanqanman yarparäkunmanmi, pero manam piñashqalla kawakïta munantsu. Tsëmi kënö nin: “Imëpis pëwan amistakïtam tïrä, y tsë ruranqäqa más allim. Ishkäkunapam shonqukuna arwarin [gajärin] y tsëllanam problëmäkunata altsariyä” (Santiagu 3:18).

4 KAQ

PROBLEMA:

“Warmïqa manam respetamantsu”

BIBLIA YACHATSIKUNQAN:

“Teyta Jesucristupa mandadunchonam llapan ollqu caqcuna quecayan.” (1 CORINTIOS 11:3.)

Kë textochö ninqannöpis, llapan ollqukunam Cristupa mandädonchö kayänan. Tsëmi huk nuna warmin respetananta munarqa, kikimpis tapukunan Jesusta respetëkanqanta o mana respetëkanqanta, y pënö kuyakïpa cargonta cumplikanqanta o mana cumplikanqantapis.

Apóstol Pablum kënö nir qellqarqan: “Warmiyoq ollqucuna, imanomi Teytantsic Jesucristupis Peman creyicoqcunata cuyarnin pecunarecur wanorqan; tsenolla qamcunapis warmiquicunata shumaq cuyayë” (Efesios 5:25). Jesusqa manam patronnötsu qateqninkunata trataq (Marcos 10:42-44). Qateqninkunata yachatsinampaq y pantayaptin alli kaqta rikätsinampaq autoridadyoq karpis, manam lluta ni piñëpaqa imatapis nirqantsu. Antis kuyëllapam trataq y rurëta puëdeyanqanllatam mañaq (Mateo 11:29, 30; Marcos 6:30, 31; 14:37, 38). Hinamampis, kikimpaq yarpachakunampitapis masqa, qateqninkunapaqmi yarparaq (Mateo 20:25-28).

Llapan casado nunakunam kënö nir tapukuyänan: “¿Imanötaq rikä familiä mandakïnïchö kanampaq Jehová cargo qomanqanta? ¿Respetäku warmikunata? ¿Biblia ninqantaku wiyakö, o costumbrekunata y markächö nunakuna imanöpis kayanqantaku qatï? Huk warmi imachöpis nunanwan mana acuerdo karnin imatapis directo pero respëtowan ninqanta, ¿mana allitanöku rikä?”. Allim yarpärishwan Abrahanpa warmin Säraman. Pëqa alläpam nunanta respetaq (1 Pedru 3:1, 6). Tsënö karpis, familianchö huk problëmata Abrahan mana rikashqa kaptinmi, Säraqa tsë problëmata directo willarqan (Génesis 16:5; 21:9-12).

Tsëmi rikätsikun, Särapaqqa, mana parlapäna nunatsu Abrahan kanqanta. Tsënöllam cristiano nunakunapis warminkuna mantsayänantatsu ni llapan munëninkunata rurapuyänantatsu ashiyänan. Antis warmimpa respëtontaqa tariyan, alli këninkunawan y kuyakïwan autoridadninta cumplirninmi.

Pëkunaqa Biblia ninqantam rurayarqan: Inglatërrapita puwaq watana casakushqa Jaimem kënö nin: “Imatapis manaraq rurar, warmïwanraq puntata parlëtam yachakïkä. Noqallaman pensanäpa rantinmi, warmï imata wananqanman o munanqanmanraq puntata pensä”.

Estados Unïdospita pitsqa chunka isqun watakunana casakushqa Jorgem kënö nir willakun: “Warmïtaqa manam ni imëpis mana kaqpaqqa churarqötsu; pëqa alläpa yachaq y musyaqmi, tsëmi imëpis alläpa respëtowan tratarqö” (Proverbios 31:10).

5 KAQ

PROBLEMA:

“Nunäqa manam ni imatapis kikinllapitaqa rurantsu”

BIBLIA YACHATSIKUNQAN:

“Rasumpëpa yachaq warmiqa wayinta shumaqmi shäritsin, pero upa warmiqa makinwanmi huchuratsin.” (PROVERBIOS 14:1.)

Nunëki kikinllapita imatapis mana ras ruraptin, ¿imataraq qam rurankiman? Këman pensari: nunëki tsënö kanqampita imëpis piñaparnin, o hasta familiëkitapis kikikillana dirigita tïrarqa, ¿imamanraq chanki? Nunëki manam qamman markäkunqanatsu y autoridadyoq kënimpis mermärinqam. Tsëqa, Proverbio ninqannöpis, kikikillam wayikita makikiwan huchuratsinki. Majëkiwan yamë kawakuyänëkipaqqa, ¿manatsuraq más alli kanman majëki ruranqankunata cuentaman churar agradecikunqëkita rikätsinqëki?

Pï më nunakunatam kuyashqa këpitapis masqa respetashqa kë gustan. Ruranqankuna alli yarqunqanta y tsëpita agradecikunqëkita nunëki rikarqa, respetanqëkita cuentata qokurmi, ruranampaq kaqkunatapis más alliraq ruranqa. Tsënö karpis, imallachöpis mana acuerdo këqa imëpis kanqam. Tsënö problema kaptinqa, ishkëkim altsëta tïrayänëki (Proverbios 18:13). Y wayikita ‘huchutsëq’ cuenta casado kawakïnikita mana ushakätsita munarqa, yachanëkim imanö y imata parlanëkipaqpis (Proverbios 21:9; 27:15). Nunëkita respëtowan trataptikiqa, itsa ruranampaq kaqkunata shumaq y alli rurar qallëkunqa.

Pëkunaqa Biblia ninqantam rurayarqan: Estados Unïdoschö täraq y kima chunka watakunana casakushqa Miriammi kënö nin: “Mamänïqa hapallanllam panïkunatawan qeshpitsiyämarqan. Sinchi warmi y kikinllapita imatapis ruraqmi karqan, y höraqa noqapis pënömi kä. Tsëmi, imëkanöpapis sinchikunä nunäpa autoridadninta respetanäpaq. Imatapis kikïllapita ruranäpa rantinmi, pëta musyatsitaraq imëpis tïrä”.

Raquelwan Marcos casakuyanqampitaqa, ishkë chunka huk watakunanam pasashqa, y pëkunaqa Australiachömi yachayan. Raquelmi kënö nin: “Mamänïqa manam respetaqtsu teytäta, imëpis qayapäkikaqllam. Y casakurirqa, noqapis pënö rurarmi qallëkurqä. Pero watakuna pasanqanmanmi yachakurqö Biblia ninqanta rurar nunäta respetëqa más alli kanqanta. Kanan witsanqa más kushishqam Marcoswan kawakuyä”.

6 KAQ

PROBLEMA:

“Manam aguantänatsu lluta rurëninkunata”

BIBLIA YACHATSIKUNQAN:

“Jucniqui jucniquipis ima cäsu captinpis awantanacuyë. Y ima ninacushqa carpis, perdonanaquicuyë, Jesucristu perdonayäshonqequinolla.” (COLOSENSES 3:13.)

Manaraq casakurqa alli kaqkunallatam pï mëpis majankunachö rikäyan. ¿Imanirtaq casakurirpis tsënöllatsu rurayan? Majankunachö ima mana allitapis asheqkunaqa imëpis tariyanqam. Pero ¿imataq más alliqa? ¿Majankunachö mana alli kaqta ashiyanqanku, o alli kaqta ashiyanqanku?

Wakinkunapa mana alli rurëninkunata perdonanapaqmi Jesusqa yachatsimarqantsik. Kënömi nirqan: “¿Imanirtaq wawqikipa nawinchow achuta [shumpata] rikanki, i mana rikankitsu kikikipa nawikichow qeru keykaqta?” (Mateo 7:3, QKW). Musyanqantsiknöpis, achuwan wayipa vïgampaq churayanqan qeruqa alläpa hukläyam kayan. ¿Imatataq këwan yachakuntsik? Kënömi Jesus nirqan: “Puntata jorqiy qeruta kikikipa nawikipita, tseynam alleq rikanki wawqikipa nawinpita achuta jorquneykipaq” (Mateo 7:5, QKW).

Manaraq kë igualatsikïta parlarmi Jesus kënö nirqan: “Ama nuna mayiquicunata jusgayëtsu, qamcunapis mana jusgashqa cayänequipaq. Porqui imanollam waquincunata condenayanqui, tsenollam condenashqa cayanqui” (Mateo 7:1, 2). Nawintsikchö këkaq qeruta o lluta ruranqantsikkunata Diosnintsik perdonamänata munarqa, majantsiktapis perdonanantsikmi (Mateo 6:14, 15).

Pëkunaqa Biblia ninqantam rurayarqan: Jennywan Simonqa Inglaterra nacionchömi yachayan, y casakuyanqampitaqa isqun watanam pasashqa. Jennym nunampaq kënö nin: “Puntallapitana alli yarpëkur imatapis mana ruranqanmi alläpa piñatsiman: imatapis höranchöraqmi ruran. Pero asikïpaqmi, unë novio kayanqä witsanqa, höranllachöna imatapis ruranqanmi gustamaq. Tsënö kaptimpis, mäkömi noqapis pantar imëka llutankunata ruranqäta. Höraqa alläpa controladöram kä. Tsëmi ima kaptimpis perdonanakïta yachakïkäyä”.

Miriampa nunan Carlosmi (näqa parlanqantsik) kënö nir willakun: “Majan pantarinqankunata rikarëkaqqa, ichik kurpata hatun hirkatanö rikaq cuentam. Tsëmi noqaqa Míriam allita ruranqankunallata rikëta tïrä, y imanir kuyar qallanqäman pensä”.

¿Imataq majayoqkunata yanapanman kushishqa kawakuyänampaq?

Casado kawakïchöqa imëpis kanqam problëmakuna. Pero rikanqantsiknöpis, tsë problëmakunataqa altsëta puëdentsikmi. ¿Imataq yanapakun? Diosta kuyanqantsik y Biblia ninqankunata wiyakunqantsikmi.

Tsënömi rurayan Nigeriapita ishkë chunka watana casakushqa Älexwan Pati. Älexmi kënö nin: “Bibliapa yachatsikïninkunaqa imëka problëmakunata altsanapaq yanapakunqantam cuentata qokurqö”. Warminnam kënö nin: “Noqäkunapaqqa, Biblia ninqannöpis ishkäkuna llapan hunaqkuna mañakuyänä, kuyakïwan tratanakuyänä, y pacienciayoq kayänä alläpam precisan. Tsënöpam casakuyanqä witsampitapis más shumaqna kawakuyä”.

Y, ¿qamqa? ¿Musyëta munankimantsuraq familiëkichö más kushishqa kawakunëkipaq Biblia ima maskunata yachatsikunqanta? Tsënö kaptinqa, Jehoväpa testïgonta niri, Rasumpëpaqa, ¿imatataq Biblia yachatsikun? * libropa 14 kaq capïtulompita yacharatsishunëkipaq.

[Päginapa ura kuchunchö willakïkuna]

^ par. 10 Hukmi shutinkunaqa.

^ par. 63 Kë librotaqa Jehoväpa testïgonkunam rurayämushqa.

[4 kaq päginachö dibüju]

¿Majäwan tiempota rakiyäku junto kayänäpaq?

[5 kaq päginachö dibüju]

¿Chaskinäpaq kaqmanku o qonäpaq kaqmanku más yarparä?

[6 kaq päginachö dibüju]

¿Yanapaköku ima problema kaptimpis altsayänäpaq?

[7 kaq päginachö dibüju]

¿Manaraq imatapis rurarku warmï imata pensanqantaraq cuentaman churä?

[9 kaq päginachö dibüju]

¿Majäpa alli rurëninkunataku o lluta rurëninkunataku más rikä?